سووری بەر لەشکر ئەو پاڵەوانە بو کە لە کۆندا لەبەردەمی لەشکرەکەی خۆیەوە ڕادەوەستاو کەوڵێکی سووری لەبەردا بو داوای پاڵەوانی لەشکری دوژمنی دەکرد بێتە بەرامبەری بۆ شەڕ کردن دوای شەڕی ئەو دو پاڵەوانە ئینجا لەشکر بەرامبەر بەیەکتر دەستیان دەکرد بە جەنگ.

بەڵام زۆڵە کورد و جاشەکان، سیمبولی گەورەی و ئازایەتی ئەو دەستەواژەیان گۆڕی بۆ پێناسی سوکی خۆیان.

 ئه و کەسانە بوون کە کورد بوون و بۆ سوپای داگیرکەری عوسمانی دەبوونە چاوساغ و پێناوی داگیرکەران بۆ چۆڕێک شاباش و دەست لەپشتدان و ئافەرینێ و بۆگە و چڵکاو خۆری و کاسەلێسی، دەبوونە مەسینە هەڵگری کەوا و پاڵتۆ سوور و کڵاو سوورەکانی عوسمانی و بست بەبست و هەرد بەهەرد و بن بەرد بە بن بەرد بەدوای شۆڕشگێڕان و هەڵگرانی ئاڵای شۆڕشی کوردەوە بوون لە خاکی کوردستان، ئه و ئیدیۆم و دەستەواژەیە زیاتر لە باشوری کوردستان بەکاردەهێنرێت لە سەدەی نۆزدەیەمەوە تا ئەمڕۆشی لەگەڵ بێت بەکاردەهێنرێت بۆ کەسانێک کە خیانەت لە بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی کورد دەکەن و دەبنە جاش و خۆفرۆش و داردەستی داگیرکەران هەر پێیان دەوترێت (سووری بەر لەشکر)

ئیدیۆمی "سووری بەر لەشکر" لە مێژووی کورددا بە تایبەتی لە چوارچێوەی باشووری کوردستاندا مانای قووڵی مێژوویی و ڕەمزی هەڵگرتووە. ئاماژەکردن بە "کەوا سوور" یان ئەوانەی "کڵاوی سوور"ی سوپای عوسمانییان هەڵگرتووە، ئاماژەیە بۆ تاکی کورد کە هاوپەیمانی داگیرکەرانی عوسمانی یان خزمەتیان کردووە، خیانەتیان لە گەلی خۆیان و خەباتی ڕزگاریخوازی کورد کردووە.

 زەمینەی مێژوویی:

ڕۆڵی کورد لەگەڵ عوسمانییەکان:

 هەندێک گروپ یان تاکی کورد کە زۆرجار بە دەستکەوتی سیاسی یان ماددی هاندەر بوون، وەک هاوکار بۆ سوپای عوسمانی خزمەتیان کردووە. ئەوان وەک "چاو"ی داگیرکەران مامەڵەیان دەکرد، یارمەتیان دەدان لە دۆزینەوەی شوێنی شۆڕشگێڕان یان سەرکوتکردنی بزووتنەوەکانی بەرخۆدان. ئەم هاوکارییە نەک هەر یەکگرتوویی کوردی لاواز کرد بەڵکو خزمەتی بە ئەجێندای عوسمانی کرد کە بریتی بوو لە پاراستنی کۆنترۆڵی ناوچە کوردنشینەکان.

 "سوور" لە پاڵتۆ یان کڵاودا ئاماژەیە بۆ ئەو یەکپۆشی یان هێمایانەی پەیوەستن بە هێزە عوسمانییەکانەوە. لەبەرکردنی ئەو جۆرە کەلوپەلانە بوو بە نیشانەیەک بۆ ئەو کەسانەی کە لە بەرژەوەندی حوکمڕانی بێگانە دژی برا کوردەکانیان، داردەستی داگیرکەران بوون.

 بە تێپەڕبوونی کات، ئەو دەستەواژەیە بوو بە هێمایەکی هەمیشەیی خیانەت لە گوتاری ڕزگاریخوازی کورددا. هەر وەک ئیدیۆمێک و دەستەواژەیەکی بەهێز دەمێنێتەوە کە بۆ وەسفکردنی تاکەکان یان گروپەکان بەکاردێت کە بە "جاش" ناودەبرێن (بە واتای وشەیی، زاراوەیەکی سووکایەتیپێکردنە) کە لایەنگری ستەمکاران دەکەن، خیانەت لە دۆزی خۆیان و کورد دەکەن.

 لە باشووری کوردستانی هاوچەرخدا ئەم ئیدیۆمە ئاماژەیەکی بەهێزی کولتووری و سیاسییە. بەکاردێت بۆ ڕەخنەگرتن لەو کەسانەی کە بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی کورد تێکدەدەن، جا چ لە ڕێگەی هاوکاری لەگەڵ زلهێزە دەرەکییەکان، یان خیانەتکردن لە ئایدیاڵە شۆڕشگێڕییەکان، یان ئەو کارانەی کە بە زیانی ئۆتۆنۆمی و یەکگرتوویی کورد دادەنرێت.

 ئیدیۆم خەباتی درێژخایەنی گەلی کورد بۆ چارەنووسی و ئەو دووبەرەکییە ناوخۆییانەی کە زۆرجار ئەم شەڕەیان ئاڵۆز کردووە، لەخۆدەگرێت. هەروەها وەک بیرهێنانەوەی تێچووی هاوکاری لەگەڵ ستەمکاران کاردەکات، وەک هۆشداری و ئیدانەکردنی خیانەت دەنگ دەداتەوە.

ئەو لێکچوونەی کە لە نێوان ئیدیۆمی مێژوویی "سووری بەر لەشکر" و کردەی سەرکردە سیاسییەکانی ئێستای کورد، وەک بنەماڵەی بارزانی و تاڵەبانی دەیکەن، ناچارکەر و دەنگدانەوەی لەگەڵ ئەو تەحەددایانەی ئەمڕۆی بەردەم سیاسەتی کوردییە. مێتافۆرەکە هەستی قووڵی خیانەت و دابەشبوون لەخۆدەگرێت، کە وەک تەوەری باو لە مێژووی کورد و سیاسەتی هاوچەرخدا دەمێننەوە.

 هاوتەریبییەکانی نێوان ئیدیۆم و داینامیکی مۆدێرن:

هاوکاری لەگەڵ دەسەڵاتە دەرەکییەکان:

 هەروەک چۆن جاش کوردەکان هاوکاری هێزەکانی عوسمانییان کرد، کردەوەی هەندێک لە سەرکردە مۆدێرنەکانی کورد چ هەستپێکراوی یان لە ڕاستیدا دەتوانرێت وەک هاوئاهەنگی لەگەڵ زلهێزە دەرەکییەکان وەک (تورکیا یان ئێران) لەسەر حیسابی یەکگرتوویی کورد و دۆزی ناسیۆنالیستی فراوانتر سەیر بکرێت. بۆ نموونە:

 هاوکاریی بنەماڵەی بارزانی لەگەڵ تورکیا، ڕێگەدان بە بنکە و بارەگاکانی میتی تورک کە بە ئارەزوی خۆیان لە هەولێر و سلێمانی تەراتێن بکەن و کادیرە کانی پەکەکە تیرۆر بکەن و هاوکاری و ئاسانکاری بکەن بۆ درۆن و ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی تورکیا لە باشووری کوردستان، دژی "گەریلاکانی پەکەکە" کە زۆرجار ڕەخنەیان لێدەگیرێت و وەڵامیان ئەوەیە کە بەرژەوەندییە ئابوری و سیاسییەکان لە پێشینەی هاوپشتیی کوردی دادەنرێت.

 بنەماڵەی تاڵەبانی، کە بە شێوەیەکی نەریتی لە ئێرانەوە نزیکترن، ڕووبەڕووی تۆمەتی هاوشێوە بوونەتەوە، کە بە شێوەیەک کە سازش لەسەر ئۆتۆنۆمی کورد دەکات لەگەڵ کارنامەی تاران هاوتەریب بوون، لە بەر بەرژەوەندی بنەماڵەی و دەسەڵاتی خۆیان ناچارن بێدەنگی هەڵبژێرن لە بەرامبەر تۆپباران و موشەکبارانکردنی ناوچە سنورەکان و بە ئامانج گرتنی خەلکی سڤیل و ئۆردوگاکانی حزبی دیموکراتی کوردستان کوشتن تیرۆرکردنی ئەندامانی ئەو حیزبە.

بێجگە لە ئیدانەکردنی بەشێوەیەکی ترسنۆکانە و شەرمنانە هیچی تریان لە دەستنایەت.

 وەک لە سەردەمی عوسمانیدا کە هاوکاری کورد بۆ دوژمن بەرخۆدانی کوردی کوردستانی لاواز کرد، ڕکابەریی مۆدێرن لە نێوان پارتی دیموکراتی کوردستان (بنەماڵەی بارزانی) و یەکێتی (بنەماڵەی تاڵەبانی) بەردەوامە لە تێکدانی یەکڕیزی کورد. نەبوونی ستراتیژییەکی یەکگرتوو بۆ سەربەخۆیی یان بەرخۆدان لە دژی زلهێزە ناوچەییەکان، دابەشبوونە ناوخۆییەکان بەردەوام دەکات. 

 هاوکارە مێژووییەکانی "سووری بەر لەشکر" زۆرجار لە قازانجی کەسی یان ماددییەوە مامەڵەیان دەکرد. بە هەمان شێوە ڕەخنەگران دەڵێن، سەرکردایەتی ئەمڕۆی کورد هەندێک جار سەروەت و سامان، دەسەڵاتی بنەماڵەیی، یان هاوپەیمانییە سیاسییەکانی خۆیان لە پێشینەی خەباتی فراوانتری کورد دادەنێن.

 ئیدیۆمەکە لە کولتوری کوردیدا بە بەهێزی ماوەتەوە و زۆرجار لە گوتاری سیاسیدا بانگەوازی بۆ دەکرێت بۆ تۆمەتبارکردنی تاک یان کوتلە بە خیانەت. دەستەواژەی "جاش"، سووکایەتییەکی مۆدێرن بۆ هاوکارانی دوژمن، لەلایەن ڕەخنەگران و هەندێکەوە بۆ وەسفکردنی ئەو سەرکردانە بەکاردەهێنرێت کە وەک سازشکردن لە بەرژەوەندییەکانی کورد بۆ بەرژەوەندی کەسی یان بنەماڵەی یان سیاسی دەبینرێن.

ڕەنگە سەرکردەکانی وەک بنەماڵەی بارزانی و تاڵەبانی بە پراگماتیک پاساو بۆ کردەوەکانیان بهێنن و دەڵێن هاوکاری لەگەڵ دراوسێ زلهێزەکانی وەک تورکیا یان ئێران پێویستە بۆ مانەوەی هەرێمی کوردستان لەناو ناسەقامگیری ناوچەییدا.

بە پێچەوانەی عوسمانییەکان کە داگیرکەری ڕاشکاوانە بوون، زلهێزەکانی ئەمڕۆی وەک تورکیا و ئێرانیش هێڵی ژیانی ئابوورین بۆ حکومەتی هەرێم. پشتبەستن بە بازرگانی سنوور بەزاندن و هەناردەکردنی نەوت و وەبەرهێنانی بیانی بەرخۆدانی ڕاشکاوانە ئاڵۆزتر دەکات.

 فشارە جیۆپۆلەتیکییەکان: حکومەتی هەرێم لە ناوچەیەکی ناجێگیردا کاردەکات و دەورە دراوە بە دەوڵەتە دوژمنکارەکان. زۆرجار سەرکردەکان ڕووبەڕووی ئەو ئەرکە مەحاڵە دەبنەوە کە هاوسەنگکردنی خواستەکانی کورد لەگەڵ واقیعە سەختەکانی سیاسەتی نێودەوڵەتیدا. بەڵام ئەگەر کورد یەک دەنگ و یەکگرتوو بێت دەتوانێت ڕوبەڕووی هەموو نەهامەتی و نەگریسیەکان ببێتەوە.

 قورسایی مێژوویی ئیدیۆمی "سووری بەرلەشکر" تیشک دەخاتە سەر تەوەرێکی دووبارەبووەوە لە مێژووی کورددا، ئەویش گرژی نێوان هاوکاری و بەرخۆدان، نێوان مانەوە و خیانەت. لە کاتێکدا ڕەنگە سەرکردە هاوچەرخەکانی وەک بارزانییەکان و تاڵەبانییەکان خۆیان وەک "سووری بەرلەشکر" نەبینن، بەڵام زۆرجار کارەکانیان لەلایەن ئەو کەسانەوە بە توندی حوکم دەدرێت کە خەباتی ڕزگاریخوازی کورد لە پێش پراگماتیزمی سیاسی لە پێشینە دادەنێن.

 لە کۆتاییدا ئەو دەستەواژەیە وەک بیرخستنەوەیەکی بەهێز بۆ تێچووی ناتەبایی و هاوکاری کاردەکات، داوا لە سەرکردەکان و گەلی کورد دەکات هەوڵبدەن بۆ ڕێبازێکی یەکگرتوو و پرەنسیپی بۆ هەوڵە درێژخایەنەکانیان بۆ ئازادی و چارەنووسی خۆیان.