دكتۆر به‌رهه‌م ساڵح- جێگری سكرتێری گشتی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان
Saturday, 09/11/2013, 21:42
جێگری سكرێتری گشتی یه‌كێتی نیشتمانیی كوردستان ئاشكرای ده‌كات كه چه‌ندین جار پێش ئێستا هۆشداریی له‌و قۆناغه مه‌ترسیداره داوه كه ئێستا عیراقی تێدایه، جه‌ختیش ده‌كاته‌وه ئه‌وه‌ی به‌ڕێوه‌یه، له‌مه‌ی ئێستا مه‌ترسیدارتره، ئه‌وه‌ش به‌هۆی ره‌وشی سوریا و ره‌نگدانه‌وه‌كانی.
له گفتوگۆیه‌كی به‌رفراواندا له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ی شه‌رقلئه‌وسه‌ت، د. به‌رهه‌م ساڵح، جێگری سكرتێری گشتی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان وای ده‌بینێت كه هه‌ردوو گۆڕه‌پانی عیراق و سوریا تێكه‌ڵی یه‌ك بووه‌و ئه‌گه‌ر فریای ره‌وشه‌كه نه‌كه‌ون، ئه‌وا هه‌ردوو گۆڕه‌پانه‌كه ده‌بنه یه‌ك گۆڕه‌پانی جه‌نگ.
سه‌باره‌ت به ره‌وشی سیاسیی عیراق، د. به‌رهه‌م ده‌ڵێت: "نه‌بوونی ته‌وافوق له‌نێوان لایه‌نه سیاسییه‌كانی عیراق و په‌رته‌وازه‌یی ئه‌دای سیاسی، بوونه‌ته‌هۆی شكستێكی گه‌وره كه خۆی له نه‌بوونی خزمه‌تگوزاری و بڵاوبوونه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی و خراپیی ره‌وشی ئه‌منیدا ده‌بینێته‌وه."
د. به‌رهه‌م ئاماژه‌ی به‌وه‌داوه كه عیراق له ره‌وشێكی مه‌ترسیداره‌وه به‌ره‌و مه‌ترسیدار تر و له خراپه‌وه به‌ره‌و خراپتر ده‌ڕوات، عیراق به گێژاوێكی پڕ قه‌یرانی یه‌ك له‌دوای یه‌كدا تێپه‌ڕده‌بێ و هه‌موو قه‌یرانێك، یه‌كێكی دیكه‌ی قووڵتر و مه‌ترسیدارتری لێ ده‌بێته‌وه، ئه‌م قه‌یرانانه‌ش، گیانی هاوڵاتیانی بێ گوناعی عیراق لووش ده‌دات.
بێگومان، غیابی سه‌رۆك تاڵه‌بانی كاریگه‌ریی گه‌وره‌ی هه‌بوو. هه‌میشه مام جه‌لال زامنی پاراستنی ره‌وشی عیراق و كوردستان بووه، به هه‌موو واتایه‌ك، مام جه‌لال، كه‌سێكی مێژوویی كاریگه‌ره و له‌بیرمان نه‌چێت كه ئه‌و دامه‌زرێنه‌ر و سه‌ركرده‌ی یه‌كێتی نیشتمانیی كوردستانه، سه‌باره‌ت به شه‌خسی خۆم مام جه‌لال كه‌سێتی باوكێكه و له‌زۆر وێستگه‌ی سیاسیدا پشتیوانیی لێكردووم، ئه‌و چاكه‌یه‌م زۆر له‌به‌ر چاوه.. غیابی مام جه‌لال بۆشاییه‌كی گه‌وره‌ی دروستكردووه‌و هیوای شیفا و چاكبوونه‌وه‌ی خێرا و گه‌ڕانه‌وه‌ی به سه‌لامه‌تی بۆ ده‌خوازم.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: دۆڕاندنی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستانتان له هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌ماندا به‌قورسی وه‌سفكرد، ئایا قورسی ئه‌و ئه‌نجامانه له‌سه‌ر ئێوه چۆن بووه؟
د. به‌رهه‌م: به‌ڵێ قورس بوو.. له‌ماوه‌ی 35 ساڵی رابردوو و له سه‌ره‌تای دامه‌زراندنی یه‌كێتییه‌وه تائه‌مڕۆ، یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان سه‌نگێكی تایبه‌تی له هاوكێشه‌ی سیاسیی كورددا هه‌بوو، ئه‌م ئه‌نجامه ناخۆش و جێی هیوامان نه‌بووه، و له‌لای هه‌ندێكیش چاوه‌ڕوان نه‌كراو بوو، به‌ڵام ئه‌وانه‌ی كێشه‌كانی ناو یه‌كێتی و ره‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌و كێشانه‌یان له‌سه‌ر رای گشتی بینیووه و ئاگایان له خواسته‌كانی رای گشتیی كورد بووه، پێیان وایه ئه‌و ئه‌نجامانه‌ی یه‌كێتی به‌ده‌ستی هێنا، نزیك بووه له پێشبینییه‌كانیان، ئه‌مه‌ش په‌یامێكه بۆ ئێمه له سه‌ركردایه‌تی تا چاو به سیاسه‌ت و شێوازی كاركردنماندا بخشێنینه‌وه‌و مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ پێداویستی چاكسازیی سیاسی و حكومیدا بكه‌ین، بۆئه‌وه‌ی یه‌كێتی وه‌ك جاران ببێته‌وه به هێزێكی خاوه‌ن ئیراده و توانای خۆنوێكردنه‌وه و پێشه‌نگێتی پرۆژه‌كانی چاكسازی و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی هه‌بێت، نه‌ك ببێته شوێنكه‌وتوو و به‌رگریكار له‌و دیارده خراپانه‌ی ئێستا هاوڵاتیانی كورد سكاڵای له‌سه‌ر ده‌كه‌ن و به‌ده‌ستییه‌وه گیریان خواردووه.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: ئایا له خولی پێشووی په‌رله‌مانه‌وه تائێستا هه‌ڵه، و كێشه‌كانی ناو یه‌كێتیتان دیاری نه‌كردووه؟
یه‌كێتی نیشتمانی حزبێكی زیندووه و مشتومڕ و گفتوگۆ له‌نێو كادر و ریزه‌كانیدا هه‌یه، بۆیه رای جیاواز سه‌باره‌ت ره‌وشی ناوخۆ و چۆنێتی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئیستحقاقه‌كانی ئه‌م قۆناغه هه‌بووه. یه‌كێتی حزبێكی زیندووه‌و كه‌سانی به‌توانای زۆری تێدایه كه هێزی هه‌ستانه‌وه‌مان پێ ده‌به‌خشێت ئه‌گه‌ر ئیراده‌ی سیاسیی هه‌بێت.
د. به‌رهه‌م: یه‌كێتی نیشتمانی حزبێكی زیندووه و مشتومڕ و گفتوگۆ له‌نێو كادر و ریزه‌كانیدا هه‌یه، بۆیه رای جیاواز سه‌باره‌ت ره‌وشی ناوخۆ و چۆنێتی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئیستحقاقه‌كانی ئه‌م قۆناغه هه‌بووه. زۆرێك له ده‌ستكه‌وته‌كانی كوردستان له گه‌شه‌پێدان و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و بنیادنانی دیموكراتی، پشكی گه‌وره‌ی یه‌كێتیی تێدابووه‌و شانازی به‌و رۆڵه‌وه ده‌كه‌ین كه له‌و بواره‌دا گێڕاومانه، به‌ڵام له‌به‌رامبه‌ریشدا شكست هه‌بووه كه ناكرێت خۆمانی لێ لابده‌ین. یه‌كێتی هه‌میشه حزبێكی كراوه‌بووه به‌ڕووی نوێبوونه‌وه و چاكسازی و هه‌میشه دیارده‌ی مه‌حسوبیه‌ت و گه‌نده‌ڵی و خۆسه‌پاندنی ره‌تكردووه‌ته‌وه. هه‌ندێك وای ده‌بینن ئه‌دای ماوه‌ی رابردوودی ئێمه له‌گه‌ل ئه‌و دروشمانه‌دا یه‌كی نه‌گرتووه‌ته‌وه، ده‌نگده‌رانی كورد ویستیان پێمان بڵێن كه قایل نین به‌وه‌ی ئێستا ده‌یبینن و ده‌یانه‌وێت به‌خۆماندا بچینه‌وه، ئه‌مه‌ش خۆی له خۆیدا كرۆكی دیموكراسییه، چونكه هه‌ڵبژاردن سه‌نگی مه‌حه‌كه بۆ بیروڕای خه‌ڵك، حزبی زیندووش كه خه‌می داهاتوویه‌تی، پێویسته به وردی په‌یامی ده‌نگده‌ران له‌به‌رچاوبگرێ و كارلێكی له‌گه‌ڵدا بكات و له‌وێشه‌وه چاو به سیاسه‌ت و شێوازی ئیداره‌كردنیدا بخشێنێته‌وه.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: به‌ڵام لێدوان و بیانووه‌كان وای ده‌رده‌خه‌ن كه ناكۆكی له‌ناو سه‌ركردایه‌تیی حزبه‌كه‌تان هه‌بێت، هه‌رئه‌مه‌ش وایكرد له هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌م ئه‌نجامه بگه‌ن؟
د. به‌رهه‌م: به‌ڵی راسته جیاوازی له‌ناو سه‌ركردایه‌تیدا هه‌یه، له‌وانه‌شه هه‌ندێك له‌و ناكۆكییانه شه‌خسی بن و هه‌ر له ژێر تایتڵی ململانێ و پله‌وپۆستدا جێیان ببێته‌وه، به‌ڵام له‌به‌رامبه‌ریشدا جیاوازیی بیروڕا هه‌یه سه‌باره‌ت به ئاسۆی ره‌وشی سیاسی و سرووشت و رۆڵی حزب له كۆمه‌ڵگه‌دا، ئه‌مه‌ش شتێكی سرووشتییه بۆ حزبێكی زیندووی وه‌ك یه‌كێتی. یه‌كێتی نیشتمانیی كوردستان به‌شێكی سه‌ره‌كی هێزی به‌ره‌نگاری كورد بووه و شانازی به رۆڵی پێشه‌نگی خۆمانه‌وه ده‌كه‌ین له دامه‌زراندنی قه‌واره‌ی هه‌رێمی كوردستان شانبه‌شانی پارتی دیموكراتی هاوپه‌یمان و لایه‌نه نیشتمانییه‌كانی دیكه.
پاش 22 ساڵ له دامه‌زراندنی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان، ئێستا ئیستیحقاقی نیشتمانی له بواری چاكسازیی سیاسی و ئیداری و ئابووری له‌پێشه. كورده‌واری، كۆمه‌ڵگه‌یه‌كه زۆربه‌ی گه‌نجه، 70%ی كۆمه‌ڵگه‌ی كورد له‌خوار ته‌مه‌نی 30 ساڵییه‌وه‌ن، بۆیه ناكرێت به هه‌مان دروشم و ئه‌دگاری كۆنه‌وه، مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئه‌و گۆڕانكارییه‌دا بكرێت.ئه‌م رێگایه ئاسان نه‌بوو، به‌ڵكو قوربانییه‌كی زۆری ویست. ئه‌مڕۆش پاش 22 ساڵ له دامه‌زراندنی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان، ئێستا ئیستیحقاقی نیشتمانی له بواری چاكسازیی سیاسی و ئیداری و ئابووری له‌پێشه. ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ی كورده‌واری، كۆمه‌ڵگه‌یه‌كه زۆربه‌ی گه‌نجه، 70%ی كۆمه‌ڵگه‌ی كورد له‌خوار ته‌مه‌نی 30 ساڵییه‌وه‌ن، بۆیه ناكرێت به هه‌مان دروشم و ئه‌دگاری كۆنه‌وه، مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئه‌و گۆڕانكارییه‌دا بكرێت. ئه‌م كۆمه‌ڵگه‌یه له جووڵه‌یه‌كی ئابووری و سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تی و رۆشنبیری دایه و شانبه‌شانی گۆڕانكارییه‌كانی ناوچه‌كه و جیهان كارلێك ده‌كات، حزبی زیندووش كه چاوی له داهاتووه، پێویسته زۆر به‌باشی ئه‌م نه‌خشه‌یه بخوێنێته‌وه. خواسته‌كانی گه‌له‌كه‌مان ته‌نیا له‌وه‌دا قه‌تیس نابێ كه له رابردوو چی كراوه به‌ڵكو چیمان بۆ ئاینده پێیه؟ هاوڵاتیان، وێڕای ئه‌وپه‌ڕی رێزگرتن له رابردووی تێكۆشان و مقاوه‌مه‌ت‌و پڕ ده‌ستكه‌وت، ده‌یانه‌وێت دڵنیایان بكه‌ینه‌وه له‌وه‌ی چیمان بۆ داهاتوو ده‌وێت؟ له‌وانه‌یه هه‌ر حزێكی دیكه بكه‌وێته ئه‌م قۆناغه‌ی كه ئێستا یه‌كێتیی پێدا تێپه‌ڕده‌بێت، ئه‌م ململانێ و مشتومڕه‌ی تێدا بگوزه‌رێت، بۆ نموونه ئایا ببین به حزبێكی په‌یوه‌ست به رابردوو یان حزبێك بۆ داهاتوو؟ ئایا ببین به حزبێك بۆ به‌رژه‌وه‌ندیی رێژه‌یه‌كی دیاریكراو كه ده‌ستی به‌سه‌ر سه‌رچاوه‌كانی وڵاتدا گرتبێت، یان ببینه پرۆژه‌یه‌ك بۆ خزمه‌تكردنی به‌رژه‌وه‌ندیی گشتی كه داهاتوویه‌كی باشتر له‌مڕۆ بۆ خه‌ڵك ده‌سته‌به‌ر بكات؟
ئه‌وه‌ی له ده‌نگده‌ری كورده‌وه بیستمان، په‌یامی سه‌ركۆنه و سه‌رزه‌نشت و ره‌خنه‌گرتن بوو، ئه‌وان گه‌ره‌نتیی جدییان له ئێمه ده‌وێت كه دڵنیایان بكاته‌وه، ئێمه‌ش په‌رۆشی به‌رژه‌وه‌ندیی گشتی و داهاتووی وڵاته‌كه‌مانین، وه‌ك چۆن پێشتر په‌رۆشی به‌ده‌ستهێنانی ئه‌وه‌بووین كه ئه‌مڕۆ به‌ده‌ستهاتووه.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: چوار ساڵ له‌مه‌وبه‌ر و له به‌ستنی دوا كۆنگره‌ی یه‌كێتی نیشتمانیدا ته‌ئكیدكردنه‌وه هه‌بوو له‌سه‌ر رۆڵی گه‌نجان له سه‌ركردایه‌تی حزبدا، كه‌چی گه‌نجان نه‌گه‌یشتنه سه‌ركردایه‌تیی باڵا؟
د. به‌رهه‌م: مه‌سه‌له‌كه ته‌نها بوونی ئه‌دگاری گه‌نج نه‌بوو، به‌ڵكو په‌یڕه‌وكردنی ئه‌و سیاسه‌ته‌ش بوو كه پشت به شه‌رعیه‌ت و شه‌فافیه‌ت و نوێبوونه‌وه ببه‌ستێت. ناكرێت بنه‌ما حزبییه‌كان له‌سه‌ر به‌كارهێنانی سامانی گشتی و قۆرغكردنی بۆ به‌رژه‌وه‌ندیی تایبه‌ت، درێژه پێ بدرێت. له‌م سه‌رده‌مه‌دا ئه‌و حزبه په‌سه‌ندكراو نییه كه ببێته وێستگه‌یه‌ك بۆ یاریكردن به ژیان و گوزه‌رانی خه‌ڵكه‌وه، حزبی سه‌ركه‌وتوو ئه‌و حزبه‌یه كه خاوه‌ن پرۆژه‌یه‌كه بۆ پاراستنی مافی هاوڵاتیان. له‌راستیدا، چاكسازییه‌كان ئاسان نین و به‌ر هه‌ندێك به‌رژه‌وه‌ندی ده‌كه‌ون كه كه‌م نین. وه‌ك له بیرتانه بۆماوه‌ی دوو ساڵ پۆستی سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانم وه‌رگرت له‌نێوان ساڵانی 2009 بۆ 2011، ده‌ستمانكرد به چه‌ند رێوشوێنێك بۆ چاكسازی كه روبه‌ڕووی زۆر ئاسته‌نگ و به‌ربه‌ستی به‌رژه‌وه‌ندیخوازی وا بوونیه‌وه كه نه‌یان ده‌ویست ئه‌و چاكسازیانه بێته دی و به‌رده‌وام بن.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: مه‌به‌ستان ئه‌وه‌یه بڵێن رێگرییه‌كه له‌ناو حزبه‌كه‌تانه‌وه بوو؟
د. به‌رهه‌م: به‌ڵێ، له‌نێو حزبه‌كه‌مان و له‌لایه‌ن هێزه‌كانی دیكه‌شه‌وه.. كێشه‌كه له‌وه‌دا خۆی ده‌بینێته‌وه كه چۆن پێناسه‌ی رۆڵی حزب ده‌كه‌یت له كۆمه‌ڵگه‌دا، له رابردوودا، ته‌نانه‌ت له ساڵانی نه‌وه‌ده‌كان و له‌كاتی شه‌ڕی ناوخۆ، له‌سه‌رجه‌م جومگه‌كانی ژیانداحزب، حاكم بوو. به‌ڵام ئه‌مڕۆ مایه‌ی قبووڵكردن نییه كه حزب خۆی بخزێنێته نێو سه‌رجه‌م جومگه‌كانی ژیانی سیاسی و حكومی و په‌روه‌رده‌یی و ئابووری و رۆشنبیری و كۆمه‌ڵایه‌تیی له وڵاتدا. بۆ هه‌ق بڵێم، سه‌رۆك مام جه‌لال پرۆژه‌یه‌كی بۆ رێكخستنی نێوانی حزب و حكومه‌ت پێشكه‌شكرد، ویستمان جێبه‌جێی بكه‌ین، به‌ڵام دووباره چه‌ندین به‌ربه‌ست هاته رێگه‌مان. یه‌كێتی و پارتی له‌چوارچێوه‌ی رێككه‌وتنی ستراتیژی هاوپه‌یمانییان به‌ست، كاتێك 85%ی هاوڵاتیانی هه‌رێمی كوردستان پشتیوان و لایه‌نگری هه‌ریه‌ك له‌و دوو لایه‌نه بوون، به‌ڵام ئێستا رێژه‌ی پشتیوانیكردن له‌و دوولایه‌نه له 56% تێناپه‌ڕێت، ئیتر چۆن ده‌كرێت هاوڵاتییه‌كی كوردی سه‌ربه‌خۆ یان یه‌كێكی دیكه‌ی سه‌ربه حزبێك یان ره‌وتێكی دیكه له پۆسته ئیدارییه‌كان دووربخه‌ینه‌وه؟ له به‌ڕێوه‌به‌ری قوتابخانه‌یه‌ك تا گه‌یشتن به هه‌ر پۆستێكی دیكه؟ هۆكارێكی دیكه‌ش ئه‌وه‌یه كه یه‌كێتی نیشتمانیی كوردستان به‌و مشتومڕه سیاسییه‌وه گرێدراوه كه پێشتر باسمان لێكرد، ئه‌مه جگه‌له جیابوونه‌وه‌ی چه‌ندین سه‌ركرده‌ی دیكه له رابردوودا، كاریگه‌ریی گه‌وره‌ی له‌سه‌رمان هه‌بووه.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: مه‌به‌ستتان نه‌وشیروان مه‌سته‌فا و دامه‌زراندنی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕانه؟
د. به‌رهه‌م: نه‌وشیروان مسته‌فا و سه‌ركرده‌كانی دیكه‌ی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان، كاریگه‌ریان له‌ناو یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان هه‌بوو، ئه‌م جیابوونه‌وه‌یه كاری له‌سه‌ر ئێمه و ره‌وشی یه‌كێتی و جه‌ماوه‌ری یه‌كێتیش كرد و له‌به‌ر رۆشنایی ئه‌و گۆڕانكارییانه جۆرێك له شڵه‌ژانی له‌ناو ماڵی كورد و ماڵی ناوخۆیی یه‌كێتی دروستكرد. پێناسه‌كردنی په‌یوه‌ندیی نێوان ئێمه و بزووتنه‌وه‌ی گۆڕانیش یه‌كێك ده‌بێت له ئیستیحقاقه‌كانی قۆناغی ئایینده.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: ئه‌ی جیابوونه‌وه‌ی نه‌وشیروان مسته‌فاو دامه‌زراندنی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان، زه‌نگێكی ئاگاداركردنه‌وه نه‌بوو بۆ حزبه‌كه‌تان تا چاو به سیاسه‌ته‌كانتان بخشێننه‌وه‌و چاكسازیی پێویست بكه‌ن؟
له لایه‌ن یه‌كیتی و گۆرانه‌وه به شێوه‌یه‌كی ژیرانه مامه‌ڵه‌مان له‌گه‌ڵ ئه‌و ناكۆكییه‌دا نه‌كرد، ئێمه هه‌ردوو لایه‌نی په‌یوه‌ندیدار پێویسته له‌سه‌ر بنه‌مای راستودروست چاو به په‌یوه‌ندییه‌كانمان بخشێنینه‌وه‌و پێناسه‌ی بكه‌ینه‌وه.
د. به‌رهه‌م: به‌ڵێ، ئه‌وه زه‌نگێكی ئاگاداركردنه‌وه بوو، به‌ڵام به‌داخه‌وه له لایه‌ن هه‌ردوو لامانه‌وه به شێوه‌یه‌كی گونجا و ژیرانه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ئه‌و ناكۆكییه‌دا نه‌كرا، ئێمه هه‌ردوو لایه‌نی په‌یوه‌ندیدار پێویسته له‌سه‌ر بنه‌مای راستودروست چاو به په‌یوه‌ندییه‌كانمان بخشێنینه‌وه‌و پێناسه‌ی بكه‌ینه‌وه. هیوام وایه ئه‌وه‌یه بارگرژیی ماوه‌ی رابردووی نێوان ئه‌و دوو لایه‌نه تێپه‌ڕێت .. گفتوگۆیه‌كی هێمن و ژیرانه بۆ رێكخستنه‌وه‌ی بارودۆخمان بكرێت وه‌ك پرۆژه‌یه‌ك بۆ رێكخستنه‌وه‌ی نێو ماڵی كورد. هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌مدواییه‌ی كوردستان په‌یامێكی گرنگی تێدابوو، نه‌ك ته‌نها بۆ یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان، به‌ڵكو نه‌خشه‌یه‌كی سیاسیی نوێ له هه‌رێمی كوردستان هه‌یه كه پێویسته به وردی بخوێنرێته‌وه‌و بیگرینه خۆمان و سه‌رجه‌م لایه‌نه‌كان رێز له ئیراده‌ی ده‌نگده‌ر بگرن و له پانتایی ئه‌و نه‌خشه نوێیه تێبگه‌ین.
سوپاس بۆ خوا، هه‌رێمی كوردستانی عیراق له ره‌وشێكی ئارامدا ده‌ژی و به قۆناغێكی ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و بنیادنان و پێشكه‌وتندا ده‌گوزرێت كه مایه‌ی ره‌چاوكردن و پێزانینه، به‌ڵام له‌بیرمان نه‌چێت له ژینگه‌یه‌كی ترسناكدا ده‌ژین كه پڕه له روبه‌ڕوبوونه‌وه‌ی ترسناك كه پێویستی به رێكخستنه‌وه‌ی ماڵی كورد و لێك تێگه‌یشتن و هاوكاریی نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان هه‌یه، ئه‌م لێك تێگه‌یشتن و هاوپه‌یمانییه، پێویستییه‌كی زیندووه بۆ سه‌قامگیری و ئایینده‌ی هه‌رێمی كوردستان.. ئه‌م هاوپه‌یمانێتییه خزمه‌تی گه‌لی كوردی كردووه‌و هاوكاریی كردووین بۆ تێپه‌ڕاندنی قۆناغی شه‌ڕی ناوخۆ و هه‌ستانه‌وه به‌ره‌م ئه‌م ده‌ستكه‌وتانه‌ی ئێستا. به‌ڵام له‌به‌ر رۆشنایی نه‌خشه‌ی سیاسیی نوێ و ئیراده‌ی ده‌نگده‌ری كورد كه پێویسته رێزی لێ بگرین، وای ده‌بینم كه ته‌نها ئه‌م په‌یوه‌ندییه له‌نێوان ئه‌م دوو حزبه، به‌س نییه، چونكه ئێستا لایه‌نی دیكه‌ی كاریگه‌ر له‌سه‌ر شه‌قامی كوردی هه‌ن، وه‌ك بزووتنه‌وه‌ی گۆڕٍان و لایه‌نه‌كانی دیكه كه سه‌ركه‌وتنیان له هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌ده‌ستهێناوه. بۆیه پێویسته له‌ناو ماڵی كورد دا هاوكار و پشتیوان بین بۆ رێكسختنه‌وه‌ی ماڵه‌كه‌ی و به تێگه‌یشتن و روانین له‌و ئاسۆ فراوانه‌ی كه له هه‌رێمی كوردستان چاوه‌ڕوانمان ده‌كات، كاری له‌پێشینه‌ی خۆمان رێكبخه‌ینه‌وه.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: باستان له نه‌خشه‌ی سیاسیی نوێی هه‌رێمی كوردستان كرد، كێ ئه‌م نه‌خشه سیاسییه‌ی سه‌پاندووه، ده‌نگده‌ر، یان حزبه سیاسییه‌كان یان لایه‌نی ده‌ره‌كی؟
د. به‌رهه‌م: بێگومان زۆر هۆكار كاریگه‌ری له پرۆسه‌ی سیاسی ده‌كه‌ن، به بڕوای من، ئه‌م ئه‌نجامانه تا راده‌یه‌كی زۆر گوزارشت له ئیراده‌ی ده‌نگده‌ری كورد ده‌كات. هه‌ڵبژاردنه‌كان، وێڕای هه‌ندێك بارگرژی، هه‌ڵبژاردنێكی ده‌ڵخۆشكه‌ر بوو، له‌ئاستی زه‌ماوه‌ندێكی دیموكراسیدا بوو، له هه‌ڵبژاردنه‌كه‌دا وه‌ك سیاسیی ناكۆك بووین و كێبڕكێكاران، كێبڕكێیی خۆیان كرد و هه‌ریه‌ك ئه‌وه‌ی له هه‌گبه‌كه‌یدا بوو هه‌ڵی ڕشت، هه‌ر حزبێكش دڵخۆش بوو به‌وه‌ی كه هه‌ی بوو. ئێمه پێویسته شانازی به پرۆسه دیموكراسییه‌كه‌مانه‌وه بكه‌ین كه به‌ڕای من نه‌ك له عیراق، به‌ڵكو له سه‌رجه‌م ناوچه‌كه‌دا سه‌ركه‌وتوو بووه، ئێمه‌ش وه‌ك یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان پێویسته شانازی به به‌شداریكردنمان له‌و هه‌ڵبژاردنه بكه‌ین و سه‌ره‌ڕای دڵگرانی، ئه‌نجامه‌كه‌شیمان قبووڵ كرد.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: ته‌نها تۆ به شه‌خسی وه‌ك به‌رهه‌م ساڵح به گیانێكی بوێرانه ئه‌نجامه‌كه‌تان قبووڵ كرد و هه‌ر تۆش به‌یاننامه‌یه‌كی گرنگت ده‌ركرد كه تیایدا دانتان به شكستی خۆتان نا و په‌سه‌ندتان كرد و به‌یاننامه‌كه‌ش جۆرێك له بارگرژیی ره‌وانده‌وه، به‌ڵام ئه‌وانی دیكه‌ی ناو حزبه‌كه‌تان دانیان به شكسته‌كه‌دا نه‌ناو هه‌وڵیان دا به‌رامبه‌ر ره‌تبكه‌نه‌وه، به‌تایبه‌ت بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان؟
د. به‌رهه‌م: هه‌ڵوێستی ره‌سمیی یه‌كێتی نیشتمانیی كوردستان رێزگرتنه له ئیراده‌ی ده‌نگده‌ران.. له‌وانه‌یه هه‌ندێك لایه‌ن هه‌بن كه گوزارشت له‌م هه‌ڵوێسته نه‌كه‌ن و منیش ئه‌وه به‌دوور نازانم، به‌ڵام ده‌نگده‌ری كورد چوونه سه‌ر سندووقه‌كانی ده‌نگدان و ده‌نگی خۆیان دا، ئیتر ئه‌وه‌مان بۆ ده‌مێنێته‌وه كه رێز له ده‌نگی ده‌نگده‌ر و ئیراده‌كه‌ی بگرین.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: تا چ ڕاده‌یه‌ك غیابی جه‌لال تاڵه‌بانی سه‌رۆك كۆمار و سكرتێری گشتیی حزبه‌كه‌تان، كاری له ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان كردووه؟
د. به‌رهه‌م: بێگومان، غیابی سه‌رۆك تاڵه‌بانی كاریگه‌ریی گه‌وره‌ی هه‌بوو. هه‌میشه مام جه‌لال زامنی پاراستنی ره‌وشی عیراق و كوردستان بووه، به هه‌موو واتایه‌ك، مام جه‌لال، كه‌سێكی مێژوویی كاریگه‌ره و له‌بیرمان نه‌چێت كه ئه‌و دامه‌زرێنه‌ر و سه‌ركرده‌ی یه‌كێتی نیشتمانیی كوردستانه، سه‌باره‌ت به شه‌خسی خۆم مام جه‌لال كه‌سێتی باوكێكه و له‌زۆر وێستگه‌ی سیاسیدا پشتیوانیی لێكردووم، ئه‌و چاكه‌یه‌م زۆر له‌به‌ر چاوه.. غیابی مام جه‌لال بۆشاییه‌كی گه‌وره‌ی دروستكردووه‌و هیوای شیفا و چاكبوونه‌وه‌ی خێرا و گه‌ڕانه‌وه‌ی به سه‌لامه‌تی بۆ ده‌خوازم.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: تا چه‌ند ئه‌و غیابه كاری له ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان كردووه؟
د. به‌رهه‌م: بێگومان غیابی ئه‌و كاریگه‌رییه‌كی گه‌وره‌ی هه‌بوو، خه‌ڵك له غیابی ئه‌ودا چاویان له ئه‌دای سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی بڕیووه و شتی باشتری لێ چاوه‌ڕوان ده‌كه‌ن.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: بۆچوونی ئێوه له‌سه‌ر جێگرتنه‌وه‌ی سه‌رۆك تاڵه‌بانی چییه؟
د. به‌رهه‌م: سه‌رۆك تاڵه‌بانی پێگه‌ی سیاسی و مه‌عنه‌ویی هه‌یه و ئه‌مه‌ش وامان لێ ده‌كات چاوه‌ڕوانی گه‌ڕٍانه‌وه‌ی بین به سه‌لامه‌تی به پشتیوانی خوا، بۆیه قسه‌كردن له‌سه‌ر جێگرتنه‌وه‌ی گونجاو نییه.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: ئه‌ی سه‌باره‌ت به كشانه‌وه و ئاماده‌نه‌بوونتان له گۆڕه‌پانی سیاسی چی ده‌ڵێن؟
د. به‌رهه‌م: ئه‌مه راست نییه، من له كاری سیاسی نه‌كشاومه‌ته‌وه، به‌ڵكو من ته‌حه‌فوزاتی روون و ئاشكرا و راشكاوانه‌م له‌ناو ده‌زگای حزبه‌كه‌ی خۆم سه‌باره‌ت به هه‌ڵبژاردن و چوارچێوه‌ی كاركردن و بۆچوونه‌كانمان هه‌بووه. راشكاوانه له‌سه‌ر ئه‌مه قسه‌م كردووه به دیاریكراویش له پێش هه‌ڵبژارده‌كان، به‌ڵام زۆربه‌ی سه‌ركردایه‌تی له‌گه‌ڵ ئه‌م بۆچوونه‌مان نه‌بوون، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پابه‌ندبووم به ئه‌ركه حزبییه‌كه‌مه‌وه.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: نه‌بوونی ناوی ئێوه له‌نێو لیستی كاندیده‌كان بۆ هه‌ڵبژاردن، پرسیار و گومانی ئه‌وه‌ی وروژاند كه له سه‌ركردایه‌تیی حزبه‌كته‌تان چووبێتنه ده‌ره‌وه؟
د. به‌رهه‌م: نه‌خێر، له سه‌ركردایه‌تی نه‌چوومه‌ته ده‌رێ، به‌ڵام من تیبینی روون و راشكاوانه‌م له‌ناو ماڵی یه‌كێتیدا هه‌بوو سه‌باره‌ت به كاركردنمان. به‌شێوه‌یه‌كی جددی و به‌رده‌وام له‌گه‌ڵ كادیره‌كانی ناو یه‌كێتی كارده‌كه‌م، بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی وه‌ك حزبێك كه پرۆژه سیاسییه‌كه‌ی له خزمه‌تی به‌رژه‌وه‌ندیی گشتیدا بێت. له‌م بۆچوون و رێچكه‌یه‌دا ته‌نیا نیم، به‌ڵكو دڵسۆزی زۆری دیكه‌ش هه‌ن، له یه‌كێتی نیشتمانیی كوردستاندا مێژوویه‌كی تێكۆشانی گه‌شاوه هه‌یه و ئه‌وه‌ی تێدا ده‌بینم كه بنه‌ماكانی هه‌ستانه‌وه‌ی تێدایه. شكستمان له هه‌ڵبژاردنه‌كاندا كه‌لێنێكه به كه‌م ته‌ماشای ناكه‌م، به‌تایبه‌ت كه چاو له كادیر و بنچینه‌ی یه‌كێتی و جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی ده‌بڕم، زۆر ره‌گه‌زی سه‌ركه‌وتنی تێدا ده‌بینم. ئه‌وه‌ی كه ئێستا له یه‌كێتیدا نییه، سه‌ركردایه‌تییه‌كی هه‌ماهه‌نگه كه به‌دواداچوونی بۆ پرۆژه‌ی چاكسازیی سیاسی و حكومی هه‌بێت. من ده‌ڵێم ئه‌مه ته‌حه‌دایه‌كی گه‌وره‌یه، به‌ڵام ئاسته‌م نییه‌و ده‌كرێت بێته‌دی ئه‌گه‌ر ئیراده‌یه‌كی سیاسیی راسته‌قینه هه‌بێت.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: له‌و بڕوایه‌دایت به‌م سه‌ركردایه‌تییه‌ی ئێستا ئه‌وه بێته‌دی؟
د. به‌رهه‌م: من وتم سه‌ركردایه‌تییه‌كی هه‌ماهه‌نگ كه باوه‌ڕی به چاكسازی بێت.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: ئه‌ی سه‌باره‌ت به گه‌نده‌ڵی له حزبدا ده‌ڵێی چی؟
د. به‌رهه‌م: گه‌نده‌ڵی شتێكی مه‌ترسیداره و كێشه‌ی راسته‌قینه‌ش هه‌یه كه له جه‌سته‌ی ده‌سه‌ڵاتی كورد و ده‌سه‌ڵاتی سیاسی له كوردستان و یه‌كێتی نیشتمانی ئاڵاوه.. خه‌ڵك رازی نین له‌وه‌ی ئێستا ده‌گوزه‌رێت، ئه‌و حزبه‌ش كه ده‌یه‌وێت ببێته حزبی داهاتوو، پێویسته پێشه‌نگی پرۆسه‌ی چاكسازیی ئابووری بێت و به‌جدی به‌ره‌نگاری گه‌نده‌ڵی و مه‌حسوبییه‌ت ببێته‌وه، ئه‌وه‌ش بۆ به‌دیهێنانی ئه‌وه‌ی خه‌ڵك له ده‌سه‌ڵاتێكی شه‌فاف چاوه‌ڕێی ده‌كات كه له‌سه‌ر بنه‌مای شه‌رعیه‌تی دیموكراسی بێت.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: یه‌كێك له بیانووه‌كانی ده‌نگده‌ری كورد بۆ ده‌نگ نه‌دان به یه‌كێتی نیشتمانی ئه‌وه‌یه كه ده‌نگده‌ران حزبێكیان هه‌ڵبژارد كه سه‌ركردایه‌تییه‌كی روونیان هه‌بێت و ده‌زانن چاره‌نووسی خۆیان ده‌ده‌نه ده‌ست كێ، سه‌كرده مێژووییه‌كه‌ی یه‌كێتی لێر نییه و سێ سه‌ركردایه‌تیی هه‌یه (كۆسره‌ت ره‌سوڵ و به‌رهه‌م ساڵح و هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د) كه ناكۆكی له‌نێوانیان هه‌یه.
د. به‌رهه‌م: له غیابی سه‌رۆك مام جه‌لالدا، كه هیوا خوازین به سه‌لامه‌تی بگه‌ڕێته‌وه، خه‌ڵك پێویستی به سه‌ركردایه‌تییه‌كی هه‌مانگه كه باوه‌ڕی به چاكسازیی سیاسی و ئیداری هه‌بێت، سه‌ركردایه‌تییه‌ك كه لای خه‌ڵك په‌سه‌ند بێت، پێویسته له‌گه‌ڵ خۆمان و له‌گه‌ڵ خه‌ڵكیشدا راستگۆ بین و له‌و په‌یامه تێ بگه‌ین كه ده‌نگده‌ر ئاراسته‌ی كردووین، ئه‌و كه‌سه كه‌سه ئه‌لفێكی به‌سه.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: بیانووی هه‌ندێك له سه‌ركردایه‌تیی یه‌كێتی بۆ كشانه‌وه له لیستی كوردستان له‌گه‌ڵ پارتی دیموكراتی كوردستان، ئه‌وه بوو (ده‌مانه‌وێت قه‌باره‌ی خۆمان بزانین)، ئێوه ده‌ڵێن چی؟
هاوپه‌یمانی یه‌كیتی له‌گه‌ڵ پارتی دیموكراتی كوردستان پێویسته، ئێمه پێكه‌وه زۆر ده‌ستكه‌وتمان هه‌بووه، به‌ڵام پشتبه‌ستن به‌و هاوپه‌یمانییه بۆ به‌رده پۆشكردنی كێشه‌كان، قابیلی قبووڵ نییه
د. به‌رهه‌م: ئه‌مه داواكارییه‌كی قاعیده‌ی یه‌كێتی بوو، شه‌خسی خۆم به ڕٍایه‌كی راستم زانیووه‌و پشتیوانیم لێ كردووه. به‌ڵێ، ئه‌نجامه‌كه به دلمان نه‌بوو، به‌ڵام هێشتا ئه‌م ئه‌نجامه باشتره له‌وه‌ی له هاوپه‌یمانێتییه‌كدا بین كه كێشه‌كانمان بشارێته‌وه‌و نه‌زانین قه‌باره‌ی راسته‌قینه‌مان چه‌نده، با له‌م وانانه‌وه فێربیین و بیگرینه خۆمان و خۆمان چاك بكه‌ین و ده‌ستپێ بكه‌ین، مه‌رج نییه شكستی هه‌ڵبژاردنه‌كان، كۆتایی هه‌مووشتێك بێت. من یه‌كێكم له‌وانه‌ی باوه‌ڕی به هاوپه‌یمانی له‌گه‌ڵ پارتی دیموكراتی كوردستان هه‌یه و قۆناغی ئێستاش پێویستی به‌وه‌یه، ئێمه پێكه‌وه زۆر ده‌ستكه‌وتمان هه‌بووه، به‌ڵام پشتبه‌ستن به‌و هاوپه‌یمانییه بۆ به‌رده پۆشكردنی كێشه‌كان، قابیلی قبووڵ نییه. ئه‌گه‌ر ئه‌م هاوپه‌یمانێتییه مانای ئه‌وه بێت كه خۆمان به‌سه‌ر ده‌نگده‌راندا بسه‌پێنین سه‌ره‌ڕای ئیراده‌ی خه‌ڵك، ئه‌مه پێی ناڵێن دیموكراسی و قبووڵ ناكرێت. سوپاس بۆخوا، گه‌لی كورد گه‌یشتووه‌ته ئاستێكی به‌رزی هوشیاری و ده‌یه‌وێت له‌سه‌ر بنه‌مای به‌رنامه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ كاندیده‌كان له‌گه‌ڵ هێزه سیاسییه‌كان بكات، ده‌نگده‌ر خۆی بڕیار ده‌دات و ئێمه‌ش ده‌مانه‌وێت به‌م كاره هه‌رێمی كوردستان ببێته نموونه‌یه‌ك بۆ سه‌رجه‌م عیراق و ناوچه‌كه به پشتیوانیی خوا.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: هه‌ندێك له كادیران و سه‌ركرده‌كانی یه‌كێتی وا باس له ئێوه ده‌كه‌ن كه بۆ رابه‌رایه‌تیكردنی حزبه‌كه‌تان دیاری ده‌كرێن، به‌تایبه‌ت كه ئێوه جێگری سكرتێری گشتین، ڕای ئێوه چییه؟
د. به‌رهه‌م: ئه‌م بابه‌ته ئێستا له ئارادا نییه، ئێمه كار بۆ به‌ستنی كۆنگره‌ی گشتیی یه‌كێتی ده‌كه‌ین له كۆتایی مانگی تشرینی یه‌كه‌می ساڵی داهاتوو چاوه‌ڕێی زۆر شتی لێده‌كه‌ین، ئه‌م كۆنگره‌یه هه‌لێك ده‌بێت بۆ گه‌ڕاندنه‌وه‌ی یه‌كێتی بۆ پێگه‌ی راسته‌قینه و مه‌بده‌ئه سه‌ره‌كییه‌كانی خۆی. ئه‌گه‌ر سه‌ركه‌وتووبووین و پشت به‌خوا سه‌ركه‌وتووش ده‌بین، ئه‌وه ده‌بێت به قۆناغێكی سیاسیی نوێ ره‌وت و رێبازی یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان. دووباره به روونی و ئاشكرایی ده‌ڵێم كه یه‌كێتی نیشتمانی پێویستی به چاكسازییه‌كی ژێرخانیی سه‌رتاپاگیر هه‌یه كه وای لێ بكات له‌گه‌ڵ گۆڕانكارییه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان و چاكسازیی سیاسی له كوردستان بڕوات، ئه‌م چاكسازییه پێویستی به سه‌ركردایه‌تییه‌كی هه‌ماهه‌نگار و په‌سه‌ندكراو هه‌یه له‌لایه‌ن خه‌ڵكه‌وه، ئه‌مه‌ش كه‌وتۆته سه‌ر بۆ كۆنگره‌كه و بنكه‌ی حزبه‌كه‌مان له چوارچێوه‌ی رێره‌وه دیموكراسییه‌كه‌دا.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: ئایا ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان پێگه‌ی حزبه‌كه‌تان له به‌غدا ده‌گۆڕێت؟
د. به‌رهه‌م: بمانه‌وێ و نه‌مانه‌وێت، ده‌بێت ئه‌م ئه‌نجامه كاریگه‌ریی خۆی هه‌بێت، من ئه‌و قسانه ره‌تده‌كه‌مه‌وه كه باس له‌وه ده‌كه‌ن ژماره‌ی كورسییه په‌رله‌مانییه‌كان كاریگه‌رییان نابێت، به‌ڵكو كاریگه‌رییی ده‌بێ و شتیش ده‌گۆڕێ و له‌وه‌ش زیاتر شت به‌دوای خۆیدا ده‌هێنێت. به‌ڵێ یه‌كێتی پێگه‌یه‌كی مێژوویی تێكۆشه‌رانه و ویژدانی له‌لای كورد به‌تایبه‌تی هه‌یه، له‌وانه‌شه له‌لای عیراقییه‌كان به‌گشتی ئه‌و پێگه‌یه‌ی هه‌بێت، به‌ڵام دواجار هێزی ئێمه له ڕاوبۆچوونی خه‌ڵكه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێت. به‌ڵێ ژماره‌ی ده‌نگ و ژماره‌ی كورسی گرنگ و كاریگه‌ره، ئه‌گه‌ر خه‌ڵك هه‌ستیان به‌وه‌كرد كه ئێمه په‌یامه‌كه‌یمان وه‌رگرتووه‌و ده‌ستمان كردووه به چاكسازی بۆ گێڕانه‌وه‌ی پێگه سرووشتییه‌كه‌ی خۆمان، ئه‌وا كاریگه‌رییه‌كه كه‌متر ده‌بێت. یه‌كێتی له دووڕیانی رێگاكه‌دایه، یه‌كێتی یان ده‌بێت سه‌ركردایه‌تییه‌كی هه‌ماهه‌نگی هه‌بێت و پرۆژه‌یه‌كی چاكسازی په‌یره‌و بكات ، یان خوانه‌خواسته...... به‌ڵام به بۆچوونی من یه‌كێتی حزبێكی زیندووه‌و كه‌سانی به‌توانای زۆری تێدایه كه هێزی هه‌ستانه‌وه‌مان پێ ده‌به‌خشێت ئه‌گه‌ر ئیراده‌ی سیاسیی هه‌بێت.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: ئایا ئه‌وه‌ی یه‌كێتی پیایدا تێده‌په‌ڕێت، به‌شێكه له‌و ره‌وشه‌ی هه‌موو عیراقی تێدایه؟
د. به‌رهه‌م: ناتوانم بڵێم وایه، چونكه ره‌وشی كورد تایبه‌تمه‌ندیی خۆی هه‌یه و بێگومان ره‌وشی عیراقیش به‌گشتی كاریگه‌ریی خۆی هه‌یه، به‌ڵام له‌م هه‌ڵبژاردنه و ئه‌نجامه‌كانی، ره‌وشی عیراق كاری له‌وه نه‌كرد چی له كوردستان ده‌گوزه‌رێ، به‌ڵكو ره‌وشه ناوخۆییه‌كه‌ی هه‌رێمی كوردستان كاریگه‌ریی زیاتری هه‌بوو.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: ئه‌ی چۆن به‌شێوه‌یه‌كی گشتی مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ره‌وشی عێراق ده‌كه‌ن؟
د. به‌رهه‌م: ره‌وشی عیراق مایه‌ی نیگه‌رانییه‌كی زۆره بۆ ئێمه، ئه‌گه‌ر ئاگات له‌و گفتوگۆیانه بێت كه له‌نێوان ئێمه به‌غدا به‌ڕێوه‌چوون سه‌باره‌ت به مه‌ترسیی ئه‌وه‌ی كه پیایدا تێده‌په‌ڕین، ده‌زانین كه ئه‌وه‌ی به‌ڕێوه‌یه مه‌ترسیدارتره، به‌تایبه‌ت له‌به‌ر رۆشنایی ئه‌وه‌ی له سوریا روو ده‌دات و ره‌نگدانه‌وه‌ی ره‌وشی ئه‌وێ له‌سه‌ر عیراق، من وای ده‌بینم كه گۆڕه‌پانی عیرق و سوریا تێكه‌ڵ بوون و ئه‌گه‌ر فریا نه‌كه‌وین، ئه‌وا ده‌بنه یه‌ك گۆڕه‌پانی جه‌نگ. نه‌بوونی ته‌وافوق له‌نێوان لایه‌نه سیاسییه‌كانی عیراق و په‌رته‌وازه‌یی ئه‌دای سیاسی، بوونه‌ته‌هۆی شكستێكی گه‌وره كه خۆی له نه‌بوونی خزمه‌تگوزاری و بڵاوبوونه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی و بێسه‌روبه‌ره‌یی ئه‌منیدا ده‌بینێته‌وه.
عیراق له ره‌وشێكی ترسناكه‌وه بۆ ترسناكتر .. له خراپه‌وه بۆ خراپتر ده‌ڕوات. عیراق به‌رده‌وام له گێژاوی قه‌یراندا ده‌ژی و هه‌موو قه‌یرانێك یه‌كێكی دیكه‌ی مه‌ترسیداری قووڵتر به‌دوای خۆیدا ده‌هێنێت. ئه‌گه‌ر نرخی نه‌وت به‌رز نه‌بووایه، ئه‌وا ده‌وڵه‌تی عیراق هه‌ره‌سی ده‌هێنا. عیراق له ره‌وشێكی ترسناكه‌وه بۆ ترسناكتر .. له خراپه‌وه بۆ خراپتر ده‌ڕوات. عیراق به‌رده‌وام له گێژاوی قه‌یراندا ده‌ژی و هه‌موو قه‌یرانێك یه‌كێكی دیكه‌ی مه‌ترسیداری قووڵتر به‌دوای خۆیدا ده‌هێنێت، ئه‌م گێژاوه كاره‌ساتباره گیانی عیراقییه بێتاوانه‌كان قووت ده‌دات. ئه‌گه‌ر نرخی نه‌وت به‌رز نه‌بووایه، ئه‌وا ده‌وڵه‌تی عیراق هه‌ره‌سی ده‌هێنا. هیوادارم له سه‌روبه‌ندی هه‌ڵبژاردنه په‌رله‌مانییه‌كه‌ی عیراق حكومه‌تێك پێك بهێنرێت كه گوازارشت له‌و مافانه بكات كه هاوڵاتیانی عیراق له ئاسایش و خۆشگوزه‌رانی چاوه‌ڕوانی لێ ده‌كه‌ن.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: ئێوه له به‌غدا بوون و بۆ دوو خول جێگری سه‌رۆك وه‌زیران بوون، خۆشتان ده‌زانن له‌وێ ره‌وشه‌كه چۆنه، چۆن ئایینده‌ی بارودۆخه‌كه له‌وێ ده‌بینن؟
د. به‌رهه‌م: كاره‌ساته‌كه له عیراق ئه‌وه‌یه كه جه‌مسه‌رگیریی تایه‌فی زۆر قووڵ بووه‌ته‌وه، سه‌ركرده سیاسییه‌كان په‌رته‌وازه‌ن و ئه‌جیندای جیاواز حوكمی پرۆسه‌ی سیاسیی عیراق ده‌كات، ده‌زانم كه ئه‌م هاوكێشه ناوخۆییه زۆر سه‌خته، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پاشماوه‌یه‌كی زۆری وێرانكاری و جه‌مسه‌رگیریی كۆمه‌ڵایه‌تیی هه‌ن كه له‌سه‌رده‌می سه‌دام حسێنه‌وه بۆمان ماوه‌ته‌وه، له‌وه‌ش زیاتر ئه‌دایه‌كی سیاسیی بێ ئومێد و خراپ له‌نێو بژارده‌ی حوكمی عیراق هه‌یه، به‌هه‌ده‌ردانی سامانی گشتی و شكست له‌دوای شكست له دۆسیه‌ی ئه‌منی و سیاسی و خزمه‌تگوزاری، ئه‌مه وێڕای ره‌وشی خراپی گڕگرتووی ناوچه‌كه و ده‌ستوه‌ردانی سیاسی له كاروباری ناوخۆی عیراق و ره‌نگدانه‌وه‌ی جه‌نگی سوریا له‌سه‌ر بارودۆخی ئێمه. هه‌موو ئه‌مانه ته‌حه‌دای گه‌وره‌ن و پێویستی به سه‌ركردایه‌تییه‌كه كه بتوانێـ به‌رگری له پرۆژه‌ی دیموكراسی له عیراق بكات. هیواخوازم هه‌ڵبژاردنه په‌رله‌مانییه‌كه‌ی داهاتووی عیراق هه‌لێك بێت بۆ ئه‌وه‌ی ده‌نگده‌ر خۆی بڕیارده‌ر بێ و بتوانێت بڕیار له چاره‌نووسی وڵاته‌كه‌ی خۆی بدات و كۆتایی به‌م گێژاوی قه‌یرانه بهێنێت.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: سه‌ره‌ڕای قورسایی سیاسی و په‌رله‌مانی و حكومیی كورد له به‌غدا، عیراقییه‌كان وا هه‌ست ده‌كه‌ن كه تێكه‌ڵاوی كێشه‌ی عیراق و عیراقییه‌كان نه‌بوون، زۆرتر به‌لای پرسی كورد و هه‌رێمی كوردستاندا ده‌یشكێننه‌وه‌و به‌رگری له به‌رژه‌وه‌ندیی خۆتان ده‌كه‌ن؟
د. به‌رهه‌م: نكۆڵی له بوونی ئه‌و دیدگایه ناكه‌م، به‌ڵام ده‌شڵێم كه‌سایه‌تیی گه‌وره‌ی كورد له به‌غدا و هه‌رێم هه‌ن، له سه‌رۆك مام جه‌لاله‌وه تا كاك مه‌سعود بارزانی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان و برام نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێم، منیش چه‌ندین جار له به‌غدا بووم و زۆرێكی دیكه‌ش هه‌ن كه به ته‌نگ پرۆژه‌ی نیشتمانیی عیراقه‌وه‌ن، به‌ڵام كه‌سانێكش هه‌ن كه ناچارمان ده‌كه‌ن بچینه به‌ره‌ی كوردبوونه‌وه دوور له ره‌وشی عیراق، ته‌نانه‌ت هه‌ندێك له سیاسییه عیراقییه‌كان پێیان ده‌وتین، (ئێوه هه‌رێمی خۆتان هه‌یه و هه‌قتان به‌سه‌ر ئێمه‌وه‌چییه).
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: ئه‌ی ئایا به‌ده‌م ئه‌و داواكارییانه‌وه ده‌چوون؟
د. به‌رهه‌م: نا.. پێویست ناكات وه‌ڵامیان بده‌ینه‌وه. له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌شێكی گرنگین له عیراق، پێویست بوو بایه‌خی زیاتر به كاروباری عیراق بده‌ین، به‌ڵام بایه‌خدانه‌كه به ئاستی پێویست نه‌بوو. پێویسته له ره‌وشی ستراتیژیی عیراق تێبگه‌ین كه ئه‌وه‌ی له به‌غدا روو ده‌دات كاریگه‌ریی گه‌وره‌ی بۆئێمه‌ش ده‌بێت، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر چاومان له‌سه‌ر ره‌وشی كوردیش بێت، پێویسته بایه‌خی كاریگه‌ر به ره‌وی ساسی و ئه‌منی و ئابووریی عیراقیش بده‌ین. پشتیوان به‌خوا، دوای هه‌ڵبژاردنه په‌رله‌مانییه‌كه‌ی عیراق، ده‌توانین رێگه بۆ بینینی رۆڵی خۆمان له ره‌وشی عیراق دابنێین به‌شێوه‌یه‌كی گشتی. ئه‌و دابه‌شبوونه‌ی ئێستا هه‌یه، مایه‌ی قبووڵكردن نییه، به‌رژه‌وه‌ندیی ئێمه‌ش وه‌ك كورد، له سه‌ركه‌وتنی پرۆژه‌ی نیشتمانی و دیموكراسیی عیراقدایه و باوه‌ڕمان وایه كه سه‌ركه‌وتن و پێشكه‌وتنی ره‌وشی هه‌ولێر و سلێمانی و دهۆك، په‌یوه‌سته به پێشكه‌وتنی به‌سره و ناسریه و نه‌جه‌ف و ئه‌نبار و نه‌ینه‌وا و به‌غداوه. بۆیه پێویسته له لایه‌نی سیاسی و ئه‌منیی رۆڵی كاریگه‌رمان له‌وێ هه‌بێت.
شه‌رقلئه‌وسه‌ت: چۆن له ره‌وشی ئێستای سوریا ده‌ڕوانن؟
د. به‌رهه‌م: ئه‌وه‌ی له سوریا رووده‌دات، شه‌رمه‌زاریه به نێوچه‌وانی كۆمه‌ڵی نێوده‌وڵه‌تی كه تائێستا و1 سێ ساڵێكه ئه‌و ره‌وشه‌ی قبووڵكردووه. له‌وانه‌یه كه‌سانێك هه‌بن بیانوویان بۆ ره‌وشی سوریا ئه‌وه بێت كه په‌یوه‌ندیی به چه‌مكی ململانێیی ستراتیژییه‌وه هه‌یه له‌سه‌ر ناوچه‌كه، به‌ڵام له‌به‌رامبه‌ریشدا قوربانی و گیانله‌ده‌ستدان له‌نێو خه‌ڵكی مه‌ده‌نیدا هه‌یه، ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌م بیر ده‌خاته‌وه كه له كوردستان و عیراق به‌سه‌رمان هات و دنیاش ته‌ماشای ده‌كردین و گوێیان به چه‌وساندنه‌وه‌و ئازاره‌كانمان نه‌ده‌دا. چه‌ند روویه‌كیش هه‌ن بۆ لێكچوواندنی ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ له ئه‌فغانستان و سوریا ده‌گوزه‌رێت.
پرۆژه‌ی روبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی ئێران له سوریا، بووه‌هۆی رێگه‌خۆشكردن بۆ تیرۆر و تایه‌فه‌گه‌ری و توندوتیژی له سوریا و ره‌وشێكی خوڵقاندووه كه هیچی له‌وه‌ی ئه‌فغانستان كه‌متر نییه. ئێستا قاعیده و ته‌كفیرییه‌كان له رووبه‌ڕێكی به‌رفراوانی سوریا حوكم ده‌كه‌ن و بوونه‌ته كاره‌سات بۆ سورییه‌كان و خه‌ڵكی ناوچه‌كه. ئه‌مڕۆ سوریا پێویستی به چاره‌سه‌رێكی سیاسیی به‌په‌له هه‌یه به‌پشتیوانیی وڵاتانی ناوچه‌كه و كۆمه‌ڵی نێوده‌وڵه‌تی، گه‌لی سوریاش به سه‌رجه‌م پێكهاته‌كانییه‌وه مافی ژیانێكی ئازادی پێ بدرێت، به‌پێ هیچ راسپارده‌یه‌كی ناوچه‌یی و نێوده‌وڵه‌تی و دواجار ئه‌و وڵاته له گێژاوی توندوتیژی و تاكڕه‌وی رزگار بكرێت.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
