-نهێنیەک کە بەدرێژایی مێژووی پەیوەندی نێوان ئیسرائیل و شۆرشی ئەیلول لە شەست ساڵی رابردوو شاردراوەتەوە، هەر سروشت و شێوازی پەیوەندی شۆرش بەو وڵاتە ئاڵۆزەوە نەبوو، بەڵکو لێکەوتەکانی ئەم پەیوەندیەن کە دۆزی کوردی لەگەڵ خۆیدا ئاڵۆزکاندووە.

-سەرەتای پەیوەندیەکە پەیوەستە بە هەلومەرجی هەڵگیرسانی شۆرشی کورد و کات و رۆژگارو جوگرافیەیەکەی لە ئەیلولی 1961 دا، ـکاتێک شۆرش جوگرافیایەکی ئازادی دەستکەوت و لەدەوڵەتی عێراق یاخی بوون،  جولەکەکانی کوردستان و ناوچەکانی عێراق لێوە کۆچیان بەرەو ئیسرائیل کرد، چونکە حکومەتە قەومییەکانی بەغدا، بەهۆی پشتگیریان لە قەزیەی فەڵەستین، بەیاسا سەفەری جولەکەیان بۆ دەرەوەی عێراق قەدەغە کردبوو، هەرجولەکەیەک نیازی سەفەری بۆ ئیسرائیل هەبوایە، دەگیراو ماڵ و موڵک و هەموو سەروەتێکی داگیر دەکرا.

لەمبارەوە عوفرا بنغیو سەرپەرشتیاری خوێندنی کوردی لە زانکۆی تەلئەبیب و نووسەری کتێبی من کوردم دەڵێت: بارزانی و شۆڕشی ئەیلول بەدزیوە خەریکی ئاویدکردنی جولەکان بوون بۆ ئیسرائیل، ئەوانیش بەنهێنی پشتگیرو هاوکاری شۆڕشیان دەکرد.

- پیاوانی موساد و تەنانەت ئەو سەرکردانەی کورد کە ئاگاداری پەیوەندیەکانن، زیاتر تەرکیز لەسەر ناوەڕاستی شەستەکان دەکەن، بەڵام راستیەکەی دروستبوونی پەیوەندیەکە زووترە، تەنانەت ساڵی 1963 بەناوی هاوکاریی مرۆیی، ئیسرائیل 100 هەزار دۆلاری بۆ مەلا مستەفا بارزانی نارد. کاتێکیش شۆرشەکە لە هاوینی 1964 دا، دووبەرەکی و ئینشقاقی تێکەوت، مەلا مستەفا دەستی هاوکاری و پەیوەندی زیاتر بەسەر ئیسرائیل و موساد دا بۆ کرایەوە، هەر ئەو پەیوەندیەش بناغەی دامەزراندنی پەیوندی شۆڕش و ئەمریکا و ئەوروپا بوو، کە د. شەفیق قەزاز و د. عیسمەت شەریف وانلی نوێنەرایەتی شۆڕش و بارزانیان دەکرد.

-دبلۆماسیەت و پەیوەندی لە شۆرشەکانی کوردا

-شۆرشەکانی کورد، بەهۆی دەست نەگەیشتنیان بەدەریا بەردەوام گیرۆدە بوون و بەدوای پەیوەندیدا وێڵبوون، شێخ عوبەیدوڵڵای نەهری، شێخ مەحموودی حەفید، شێخ رەزای دەرسیم، احسان نوری پاشا، کۆماری کوردستان و قازی محەمەد، توانیویانە کەمە پەیوەندیەک لەگەڵ روسیا، بەریتانیا بنیاتبێن، بەڵام هەرگیز نەگەیشتۆتە ئەو ئاستەی مەلا مستەفا بارزانی و شۆرشی ئەیلول لەگەڵ ئیسرائیل و دواتر ئەمریکیەکان پێگەیشت.

-پەیوندی کورد و جولەکە

-کورد وەکو نەتەوە تایبەتمەندی زۆری لەگەڵ جولەکەدا هەیە، چونکە جگەلەوەی بەشێکی زۆری دانیشتوانی کورد لەسەر خاکی پارچەی کوردستان جولەکە بوون، بەهۆی دەسەڵاتداریەتی سوڵتان سەلاحەدینی ئەیوبی لە سەدەی 11 کۆچی و دواتر لەسەردەمی عوسمانیەکان و سەفویەکان لەسەدەی شانزە، کوردێکی زۆری جولەکە کۆچی بۆ خاکی فەڵەستین کردووە، کە ئەو رۆژگارە دڵی دونیاو رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بووە. تەنانەت کاتێک لە 1948دا دەوڵەتی ئیسرائیل راگەیاندرا، 8000 هەزار کوردی جولەکە، لەقودس و تەلئەبیبوون. هەرگیزیش کورد کێشەی ئاینی و قەومی لەگەڵ جولەکەکان نەبووە. بەواتایەکی تر ئیسرائیل وەکو دەوڵەت زۆر جیایە لە جولەکە وەکو نەتەوە، هەر لەبەر ئەم هۆکارەشە کوردە جولەکەکانی ئیسرائیل بەدوای پەیوەندی فەرهەنگی و ئابوورین لەگەڵ هەرێمی کوردستان، ئیسرائیلیش وەکو دەوڵەت بەدوای پەیوەندی، سیاسی،  هەوڵگری و سەربازی.

_ئەمە جگەلەوەی ریشەی پەیوەندی بارزانییەکان لەگەڵ جولەکە دێرنە، لەسەدەی حەڤدەیەم، قەشە حاخام سامۆئیل بارزانی و دواتریش قەشە ئەسینا بارزانی کچی، بنیاتەنەری ئەم پەیوەندیەن، لە بارزان و ناوچەکانی بادینان و موسڵ، چەندان قوتابخانەی ئاینی جولەکەیان بنیات ناوە.

هۆکاری دروستبوونی پەیوەندییەکان

-پەیوەندی مەلا مستەفا بارزانی بە موساد و ئیسڕائیل و گرێدانی شۆرش و قەزیەی کوردی کوردستانی عێراق بە ئیسڕائیلەوە پەیوەستە بە سێ هۆکاری سەرەکی:

-ئەلف: نائومێد مەلا مستەفا بارزانی لە روسەکان بەتایبەت کە لە بەهاری 1947 ەوە بەخۆی و 512 جەنگاوەرەوە رووی کردبووە یەکێتی سۆڤیەت و روسیا، وەلێ نەک هیچیان بۆخۆی و دۆزی کورد نەکرد، لەعێراق و کوردستانیش نازناوی مەلای سوریان  بەیەردا دابڕی، واتە مەلای شیوعی.

-باء: پەیوەستبوو بەو ستراتیژیەت و تێزی دەیڤد بنگۆریۆن، دامەزرێنەری ئیسرائیل، کە لەدروستکردنی واڵاتەکەیدا، پەیوەندی بەستنی لەگەڵ نەتەوە موسڵمانە غەیرە عەرەبەکانی کردبووە، تێزو بناغەی دەوڵەتەکەی، بۆ بەکارهێنانی دژی رژێمە عەرەبیەکان.

-جیم: ئەگەرچی ئەو پەیوەندیە نهێنییە، هەرگیز هاوسەنگ نەبووە، بەڵام: هاوتەریبیەک لەنێوانیاندا دروستبوو. ئیسڕائیل لەرێگای مەلا مستەفاوە قەزیەی کوردو شۆڕشی خستە ناودەستەکانی خۆی و دۆستەکانی، چونکە خۆیان گوتەنی بارزانی سەرکردەیەکی مولتەزیم بوو. هەروەک لەبەرامبەردا پشتیوانی ئەوان قەزیەی کوردی خستە ناو دەستی بارزانی و دواتر کوڕو نەوەکانی، ئەو بێ دەربەستیەی هەموو کات بە ئێستاشەوە بنەماڵەی بارزانی دەیکەن و لەخەمی خۆیان زیاتر دەربەستی هیچ پرسێک نین، گرەنتیەکەی ئیسڕائیل و هەندێکجاریش دۆستەکانییەتی. لەم بارەوە ئەلعەیزەر تسافریر بەرپرسی موساد لەکوردستان لەنێوان ساڵانی 1965 بۆ 1975 دەڵێت: کاتێک مەلا مستەفا، مەسعود بارزانی کوڕی ناردە ئیسڕائیل، پێدەگوترا، مەسعود بن گۆریۆن بارزانی، واتە باوکی دامەزرێنەری ئیسرائیل دەخرایە پاڵناوی مەسعود بارزانی.

-پەیوەندی ئیسڕائیل بە کوردی پارچەکانی  ترەوە

-بەرپرسانی دێرینی موساد و دەوڵەتی ئیسڕائیل لەهیچ جێگایەک بەنووسین و لێدوان ئاماژە بە پەیوەندی خۆیان بە پارچەکانی کوردستانەوە ناکەن، ئەمە نەک بۆ مێژووی سەدەی رابردوو بۆ ئەم رۆژگارەش هەر راستە، کوردانی پارچەکانی تر لە جیاتی هاوکاری،  لێدراوی دەستی ئەم وڵاتەن، هەرلەبەر ئەوەش بوو کاتێک پایزی 1999 عەبدوڵڵا ئۆجەلان رێبەری باکوری کوردستان لە نایرۆبی پایتەختی کینیا رفێندرا بۆ ئیمڕاڵی، کوردانی باکوور لە ئەڵمانیا سەفارەتی ئیسڕائیلیان سوتاند، چونکە وتیان ئەوان شوێنی ئۆجەلانیان ئاشکرا کردووەو هاوبەشی رفاندنیشی بوون. 

-هەردوو لایەن چیان دەسکەوت؟

-یەکەم: هێزی پێشمەرگەی شۆرش و بەتایبەت نزیک لەسەرکردایەتی، لەلایەن ئیسڕائیلەکانەوە، مەشقدرا، پڕچەکرا، کەبەشێک لەو چەکانەی پێیاندرا، ئەوانەبوون ئیسڕائیل لەشەڕی لەگەڵ دەوڵەتە عەرەبیەکان دەستی کەوتبوون. لەمبارەوە ئەلعەیزەر تسافریر بەرپرسی موساد لە کوردستانی عێراق لە 1963 بۆ 1975 دەڵێت؛ ئیسڕائیلییەکان بەناوی راوێژکاری سەربازی لەبارەگای بارزانی بوون، کاری مەشق و راهێنانیان و دژە فڕۆکەیان بەپێشمەرگە دەکرد.

دووەم: ئیسڕائیل دەزگای پاراستنی بۆ مەلا مستەفا بارزانی بنیاتنا، کە بەهۆیەوە مەسعود بارزانی کوڕی جێنشینی بۆ یەکلایی بوویەوەو هەر ئەویش ئەوساو ئێستاش سەرۆکی دەزگایەکەیە.

سێییەم: هەر ئەوەندەی ئیسڕائیل و موساد دڵنیابوون لە مەلا مستەفا، پەیوەندیان لەگەڵ دەزگای ساواک و حەمەڕەزا شا و دواتر ئەمریکا بۆ دروستکردن، کە هۆکاری مادی و مەعنەوی و چەک و لۆجستی بەدواوەبوو.

-چوارەم: شۆڕشی کوردستانی عێراق نەک نەبووە چاوگی شۆڕش لەپارچەکانی تر، بەڵکو ئەو خەباتە نەتەوەیەی کوردەکانی رۆژهەڵات و باکوور هەیبوو، لەباشور کزکرا، کە مەرجی شاو ئیسرائیل بوو بۆ بارزانی، لەبەرامبەردا گرەنتیان بە بارزانی‌و بنەماڵەکەی درا، بۆ قەزیەی کوردی تەعامل لەگەڵ هیچ کەسێکی تر نەکرێت.

-پێنجەم: کە دووبەرەکی، یاخود ئینشقائی 1964 روویدا، باڵی مەکتەبی سیاسی و برایم ئەحمەد و مام جەلال، کاتێک لە ماوەتەوە پەڕینەوە خاکی کوردستانی ئێران، لەسنور لابران، چەککران، چونکە ئەو نێوەندگیریەی ئیسڕائیل بۆ شاو بارزانیکردبووی، ئەو مەرجەی تێدا بوو، تەنها بارزانی رێبەری متمانەپێکراو کوردبێت!.

-شەشەم: قەزیەی کورد لەئاستی نێودەوڵەتی کەوتە دەست ئیسڕائیل، ئەوانیش لەپرسی بچوک و تاکتیکی پشتیوان و بۆ پرسی ستراتیژ، بێ هەڵوێست، یان دژ، لەرامبەر عێراقیشدا کە نەیارێکی سەرسەختی ئیسرائیل بوون، بەردەوام کارتی کوردیان بۆ ئاڵوزکردنی زیاتر لەم وڵاتەو ناوچەکە بەکارهێناوە.

-حەوتەم: یەکانگیری پەیوەندیەکە بۆ ئێستاش درێژەی هەیە، تەحدای ئابووری سەربەخۆ،  فرۆشتنی نەوت بێ عێراق، ئەنجامدانی ریفراندۆم بەپشتیوانی ئیسڕائیل کرا، هەر لەبەر ئەم هۆکارەش بوو مالیکی بودجەی هەرێمی کوردستانی لەبەغدا بڕی و وتی رێگا نادەین ئیسڕائیلێکی تر لە عێراق دروسبێت، پێشتریش لە شۆڕشی ئەیلول جەنەڕاڵە سەربازییەکانی عێراق هەمان قسەیان دەکرد.

زۆر بەسایی:  شەست ساڵە دۆزی کورد، بەهۆی پشتیوانە هەمەجۆرەکانی ئیسڕائیل کەوتە دەست بنەماڵەیەک، ئەوان و قەزیەی کوردیش کەوتنەتە ژێر جنگی ئیسڕائیل، هەر لەبەر ئەوەشە دۆزی کورد وەکو بارمتە بەردەوام مامەڵەی پێوەدەکرێت.

ئەم بابەتە بۆ داتاو زانیاری ستاندارد ئامادەکراوە