لەروداوێکی ئەشێ دڵ تەزێنەوە، یان قەزاوقەدەرێکەوە، زیان بەمێشکی کەسەێک بگات.، یان کەسێکی خۆشەویستی نزیکی کۆچی دوای بکات، یان ماڵ وسەروەتێکی زۆری لەدەست چووبێ،

یان دوژمنی گەلی کورد بەرمبەر کورد کردویانە. رووداوی ئەنفال، کیما رژاندن، هەروەها ئەشکەنجەدانی لاوان لەبەر چاوی کەسوکاریان کوشتوویانن، یان  جینۆسایدی هەڵەبجە وشەنگاڵ ئەنجامیان داون.

کەسەکانی سروشتییە تووشبوو بەکێشەی دەرونی کاتی بوون، هەندێ لەنیشانەکانی کێشە دەرونیی کاتی تووشییان دەبن ئەگەری چاکبوونەوەیان دەبن، نەبوونی دەرون ناسی تایبەتی، پشتگوێ خستنیان کێشەکانیان خەمۆکی، خۆکەنار خستن، خۆکوژی، سترێس ودڵەڕاوکێ، لێرەدا فاکتەری ژینگە دەوری گەورە دەبینێ. ژینگە بەواتای مێشک پەیوەندی بەژینگەی کۆمەڵ لەگەڵ ژینگەی کێشەکانەوە. Environmet gene interaction  فاکتەرێکی ژینگەیین لەبەردەوامیدا، کێشە کاتییە کانیاندا ئەگەری هەیە ببنە کێشەییەکی بەردەوامی لە ئاکامدا جینی سەر کرۆمۆسۆمی مێشک بگۆرین.

. گەلی کورد پێویستە مشوری کێشەدەرونیەکانیان بخون. وەبە تایبەتی لەروی پەروەردەی ئاینی وپەروەردەی تیلاوەتی ومەلا واعیزەکانەوە نەهێڵن لاوەکانمان بەسەقت فێر کرێن وبێ فەلسەفەی بیرکردنەوە، بەرێگا پەروەدەی تیلاوەتەوە وتنەوەی بێ مەنهەجی بیرکردنەوە فێرکرێن. ئەو جۆرە میتۆدە نازانستییانە بەکار بێنن وەک؛

 دوعاخوێندن، نوشتە وجنۆکە لەکێشە دەرونییە کانیا دەرکەن. ئەمجۆرە چارەسەرە  زیاتر فشار دەخاتە سەردەرونیان، هەروەها بەتایبەتی لاوەکانی خاوەن کێشەکان بەتەمای چارەی وەهمییان بکەین. ئەوەندەیتر کێشەکانیان قووڵدەکاتەوە وتووشی کێشەی بێ هیوایان دەکەن.

کێشە کاتییەکان بەنەبوونی دەرون ناسی سیکۆلۆجی تایبەتی، ئەگەری هەیە ببنە کێشەییەکی

دەروونی بەردەوامی لە ئاکامدا جینی سەر کرۆمۆسۆمی مێشک بگۆرێن، بۆ کێشە رۆماتیزمی 

دەماخی هەمیشەی جینیتیک، پشتاو پشت کێشەکانیان بەردەوامبن.

گەلی کورد پێویستە مشوری کێشەدەرونیەکانی ئەوانەی دوژمنانی کورد ئازاریانی داون بخۆن پشت گوێیان نەخەن.

ئۆردوغان یەکەم کەسە بەبەرنامە جینۆسایدی شەنگالی خولقاند، 

لەگەڵ بەکرێگیراوەکانی تورکیادا بەبیری ئسلامی کارەساتەکەی کرد.

کیژی کوردی شنگالی لە ساڵی(٢٠١٤-٢٠١٨) لە حەوت ساڵانەوە تا پانزەساڵان، بەزەبری چەک، بەبیری ئاینی ئیسلامەوە، بەسەبایە کردنیان، خەڵکی درندە ونامرۆڤ دۆست وبێ پەروەردە ودژمنی مرۆڤایەتی بەناوی داعاشەوە ، هەر چوار پێنج کچی مناڵ بەسەر پیاوی چڵکن وگەمژە وبەتەمەن بۆ جیهاد وبۆ ئیسلام دابەشیان کردن

ئەبوو بەکر بەغدادی چوار ژن ونۆ سەباییەی کوردی هەبووە، بەزەبری چەک وشەق لەگەڵیان رەفتاری کردووە وکەی تاقەتی لێیان چووە، ناردوونی بۆبازاری کۆیلەکان بۆ فرۆشتنیان. کچکی تری لاوتریان بۆهێناوە، کچەکان ئەمرۆ مرۆڤەهایەکن هاورێی گریان وخەفەت کێشەی دەرونی خەمۆکین.

بە بەڵگەی درۆ ونامرۆڤانە، ئیسلامی یەزیدی کافرمن، بەموسلمان گەر نەبن، بەگوێرە ئاینی ئیسلام دەبێ بکوژرێن وکیژ وژنە لاوەکانیان بەکۆیلە ولەبازاردا فرۆشتوون. سێ چوار هەزار کیژی لاوی کەمتر لە چوردەساڵ، لەبازارەکانی عەرەبی سعودی، میسر، تورکیا، روسیا وکەنداوی عەرەبیدا فرۆشراون. حەوت هەزار هەشت سەد شەنگالی لەمناڵ وبەتەمەنەکانیان دیار نەماون، بۆ ئەوەی ئەم کێشە دەرونیەکاتیەکانیان نەبنە کێشەی دەماخی هەمیشەی پێویستە دەروناسی جیهانی بیان بینن ورۆژانە کاریان لەسەر دەرونیان بکەن. گەلی کورد پێویستە لە بچوکترین بەسەرهاتەکانیان بکەنە پرۆگرام ورۆپەرتاج وفلیم، تاجیهان لەژیانی وکارەساتەکانی قوربەسەری کورد وکوردستان ببینن وتێبگەن.

جیهان بە کۆمەڵ بەشداری لەو غەدری نامرۆڤییە کردوە، چونکە تا ئەمرۆ چاویان لەو غەدرە گەورەیە کردووە، وەک خۆیان لەگەڵ تورکدا بەپرۆگرام دایان نەرشتبێ.