سەبارەت بە کات وەک بوونێکی ئەفسانەیی و نەبینراو وایە، بەناوماندا تێدەپەڕێت یان دەچێتە ناومانەوە و لە پێشەوە تا دوایی یاوەریمان دەکات، سەرەتا و کۆتاییەکەی نازانین. بەڵام کاتێک چووینە ناو قەڵای فیزیای کوانتەم یان فیزیای کوانتەم، سنوور و مەودا و کات و هەموو چەمکە ناسراوەکان هەڵدەوەشێنەوە. لە فیزیای کلاسیکدا فێربووین کە ماددە و وزە نە لەناو دەچن و نە لە هیچەوە دروست دەبن، بەڵکو دەتوانرێت لە یەکێکەوە بگۆڕدرێن بۆ ئەوی دیکە و بە پێچەوانەشەوە، و کات خاو دەبێتەوە و مەوداکان بچووک دەبنەوە و کورت دەبنەوە لەگەڵ زیادبوونی خێرایی جەستە لە دەرەوەی...

مەودای خولگەی زەوی، تاوەکو بۆشایی-کات دەبێتە هیچ ئەگەر تەنەکە بگاتە خێرایی ڕووناکی، واتە ٣٠٠ هەزار کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا. ڕوونکردنەوە و ڕوونکردنەوەی پەیوەندی نێوان خێرایی و کات و بۆشایی لەسەر زەوی لە ڕووی فیزیکییەوە ئاسان نییە، بەڵام کاتێک باس لە بۆشایی ئاسمان دەکرێت، وا دیارە خۆبەخۆیە. ئەو ژمارە فەلەکناسیانەی پەیوەستن بە مەودای ناو بۆشایی ئاسمان، کە بە ساڵانی ڕووناکی حیسابی بۆ دەکرێت - واتە چ ڕووناکییەک بە خێراییە زەبەلاحەکەی بۆ ماوەی ساڵێکی زەوی دەڕوات - ناتوانرێت تێبگەن، بە تایبەت ئەگەر پەیوەندییان بە مەودای نێوان گەلەئەستێرەکانەوە هەبێت، کە تێیدا حیسابی بۆ دەکرێت هەزاران ملیار ساڵی ڕووناکی. کاتێک دەمانەوێت ڕووداوەکانی مێژوو بگێڕینەوە، بەتایبەتی مێژووی پڕ لە ئەفسانە و ئەفسانە، بەزۆری بەم دەستەواژەیە دەست پێدەکەین: ڕۆژگارێک...بەڵام باسی چ کاتێک و چ شوێنێک دەکەین؟ زمانە مرۆڤییەکان چەمکە ڕێژەییەکانی خۆیان لە کات و شوێن پێکهێناوە و تەرخانیان کردووە بۆ بەکارهێنانی ڕۆژانە، وەک: سات، خولەک، کاتژمێر، ڕۆژ، هەفتە، مانگ، ساڵ، لێرە و لەوێ و لەو شوێن و ئەو خاڵە و هتد. بەڵام زۆرینەی دانیشتوانی زەوی بیر ناکەنەوە و تەنانەت ناتوانن بیربکەنەوە، لە ڕووی دەروونییەوە خەیاڵی بێکۆتایی و بێ سنوور و ساڵی ڕووناکی دەکەن، هەموو زیندەوەران دەورووبەری فەزایی خۆی یان ئەو شوێنەی کە سەر بە خۆیەتی و دواتر دیاریکردنی فەزای سەلامەت و شوێنەکانی مەترسی و وابەستەیی و سەربەخۆیی دیاری دەکات و بەم شێوەیەش ئەو فەزای کۆمەڵایەتییە دیاری دەکات کە لەگەڵیدا دەگونجێت. جیاواز لە پێکهاتەکانی، بە توانای عەقڵ، بیرکردنەوە تایبەتمەندە و تێڕامان. لێرەوە مرۆڤ تەنها دەتوانێت بیر لە گەردوون بکاتەوە و بیر لە واقیعەکەی و مێژووەکەی و چارەنوسی بکاتەوە، حیساب دەکات و بە وردی دەپێوێت و دەخوێنێتەوە و تاقیکردنەوە ئەنجام دەدات بۆ ئەوەی سەرەتای گەردوون یان چارەنووسی یان کۆتاییەکەی بزانێت، ئەگەر هەیبێت سەرەتایەک و کۆتایییەک. بەڵام مەودای سەرسوڕهێنەری نێوان پێکهاتەکانی گەردوون لە ڕێگای گەیشتن بە مرۆڤ بە ڕاستی وەستاوە.

ڕێگا چییە بۆ ئەوەی ئەم مەودای فەلەکیانە ببڕین و لە سنوورەکانی کۆمەڵەی خۆرمان تێپەڕین تا سنوورەکانی گەلەئەستێرەی ڕێڕەوی شیریمان، ئینجا جێی بهێڵین بۆ سەردانی گەلەئەستێرە دراوسێکانی کە چەند دەیان یان سەدان ملیار ساڵێکی ڕووناکی دوورن ? 

تیۆری ڕێژەیی پێمان دەڵێت کە هیچ بارستەیەکی ماددی ناتوانێت بە خێرایی زیاتر لە خێرایی ڕووناکی بجوڵێت بۆ گەیشتن بە ئامانجێک داینامیکی ڕێژەیی دەریخستووە کە وزەی تەنێکی فیزیکی ڕاستەوخۆ زیاد دەکات لەگەڵ زیادبوونی خێراییەکەی و دەبێتە وزەی بێکۆتایی کاتێک تەنەکە دەگاتە خێرایی ڕووناکی، بۆیە هیچ کەشتییەکی ئاسمانی مرۆڤ نابێت کە بتوانێت بگاتە خێراییەکەی یان تێپەڕێنێت ڕووناکی چونکە مرۆڤ ناتوانێت وزەیەکی زیاتر لە وزەی بێکۆتایی بۆ ئۆتۆمبێلێکی لەو شێوەیە دابین بکات و ئەمەش ڕێگری دەکات لە بەرکەوتنی مرۆڤ لەگەڵ ئەو جیهانانەی کە لە دەرەوەی گروپەکە بوونیان هەیە.جگە لە هەندێک ئەستێرەی نزیک لە کۆمەڵەی خۆر، زۆرینەی ئەستێرەکانی ناو گەلەئەستێرەکەمان بە هەزاران ساڵی ڕووناکی لە ئێمەوە دوورن و زۆرێکیان بە ملیۆنان ساڵی ڕووناکی لە ئێمەوە دوورن..

ئەگەر بیخەینە بەرچاومان، لە داهاتوویەکی دووردا، کە مرۆڤ سەرکەوتوو دەبێت لە دروستکردنی کەشتییەکی ئاسمانی کە وردە وردە خێراییەکەی زیاد دەکات و بە بۆشایی ئاسماندا دەڕوات بۆ سەردانی گالاکسی ئەندرۆمید کە تەنیشت گالاکسی ڕێڕەوی شیرییە و دوو ملیۆن ساڵی ڕووناکی لێیەوە دوورە، یان نزیکەی 10 هەزار ملیار کیلۆمەتر، کەشتییە ئاسمانییە مرۆییەکان دیاردەیەکی ورووژێنەر و سەیر و سەرنج ڕاکێش دەدۆزنەوە. گەشتەکە کاتێکی زۆری دەوێت و دەبێت هەموو ئەو ئاسوودەیی و خۆپارێزییە پێویستانە بگرنەبەر کە لەسەر زەوی ڕاهاتوون و لەگەڵ گۆڕانی گەشەسەندنی هێزی کێشکردن یان هێزی کێشکردن ڕابێن و خۆیان لەگەڵ پرۆسەی خێراکردنی وردە وردە بگونجێنن.

 ئۆتۆمبێلەکە لە خێرایی سفرەوە دەست پێدەکات و وردە وردە زیاد دەکات تا لە ماوەی پێنج خولەکی یەکەمدا دەگاتە 10 هەزار کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا و بە دووری هەزار و 350 کیلۆمەتر لە زەویەوە دەبڕێت، دوای کاتژمێرێک لە هەڵدانی ئۆتۆمبێلەکە خێراییەکەی دەگاتە 130 هەزار کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا و دوور دەکەوێتەوە لە خاڵی دەستپێکەوە، و دوای چەند خولەکێک ئۆتۆمبێلەکە لە خولگەی مانگ تێدەپەڕێنێت لەسەر... دوای ٣٥٠ هەزار کیلۆمەتر لە زەویەوە، و دوای کۆتایی هاتنی یەکەم ڕۆژی گەشتەکە، ئۆتۆمبێلەکە بە خێرایی ٣ ملیۆن کیلۆمەتر دەفڕێت لە کاتژمێرێکدا و لە خولگەی هەسارەی مەریخ نزیک دەبێتەوە. لەم گەشتە موعجیزەئامێزەدا، کەشتی ئاسمانی زەوی پێویستی بە هەفتەیەک دەبێت بۆ تێپەڕاندنی سنووری کۆمەڵەی خۆرەکەمان و تێپەڕاندنی خولگەی هەسارەی پلۆتۆن کە دوا هەسارەی کۆمەڵەی خۆرمانە و دوورترین هەسارەیە لە خۆرەوە، بۆ ئەوەی مەودای زیاتر لە... 5 ملیار کیلۆمەتر لە زەویەوە دوورە. لەم قۆناغەی گەشتەکەدا ئۆتۆمبێلەکە دەگاتە 20 ملیۆن کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا، ئەمەش ئەو خێراییەیە کە ڕێگە بە ئۆتۆمبێلەکە دەدات بە دوو خولەک مەودای نێوان زەوی و مانگ ببڕێت. دوای هەشت مانگ لە دەستپێکردنی گەشتەکە، خێرایی ئۆتۆمبێلەکە دەگاتە ٦٥٠ ملیۆن کیلۆمەتر لە کاتژمێرێکدا کە دەکاتە نزیکەی دوو لەسەر سێی خێرایی ڕووناکی. لێرە و لەم قۆناغەدا، تیمی ئۆتۆمبێلەکە هەست بە گۆڕانکارییەکی بەرجەستە دەکەن لە سیستەمی گەشتیاری و داشبۆردەکەدا، کاتێکیش پێوانەیەکی زانستی بیرکاری ئەنجام دەدەن بۆ زانینی مەودای ماوەتەوە بۆ گەیشتن بە گالاکسی ئەندرۆمێدا، تێبینی ئەوە دەکەن کە پێشتر ئا چارەکێک لەو مەودایەی کە لە ئامانجەکە جیایان دەکاتەوە، واتە گالاکسی ئەندرۆمێدا، بە پێچەوانەی چاوەڕوانییەکانیان و ئەو حیساباتە سەرەتاییە تەقلیدییانەی کە ئەنجامیانداوە، لەسەر زەوی، گالاکسی ئەندرۆمێدا وا دەردەکەوێت کە 5.1 ملیۆن ساڵی ڕووناکی لە دوورییەوە بێت، لەکاتێکدا خەمڵاندنی بیرکاری لە دوورییەکەی ٢ ملیۆن ساڵی ڕووناکی بوو. چۆن تەنها لە ماوەی هەشت مانگی زەویدا 500 هەزار ساڵی ڕووناکی ڕۆیشتووە، چونکە ئەگەر ئۆتۆمبێلەکە بە خێرایی ڕووناکیش بڕوات، ئەوا بەپێی حیساباتی زەوی نەدەکرا زیاتر لە 8 مانگی ڕووناکی ببڕێت؟ کاتێک کەشتییە ئاسمانییەکانی زەوی هەوڵ دەدەن مەودای خۆیان لە زەویەوە بپێون، بۆیان دەردەکەوێت کە هێشتا نزیکە، و ڕەنگە لەوە نزیکتر بێت کە بیریان لێدەکردەوە. نەک هەر زەوی 500 هەزار ساڵی ڕووناکی لە کەشتییە ئاسمانییەکە دوور نییە، تەنانەت 8 مانگی ڕووناکی دوور نییە، تەنانەت ئەو مەودایە ڕاستەقینەیەی کە بەسەریاندا تێپەڕیوە، بەڵکو چارەکێک کورتترە لە مەودای ڕاستەقینەی ڕۆیشتن. پاشان کەشتیوانانی ئۆتۆمبێلی زەمینی بۆیان دەردەکەوێت کە بە گەشتکردن بە خێرایی نزیکەی دوو لەسەر سێی خێرایی ڕووناکی، کەمبوونەوەی چارەکێک لە مەودای ڕۆیشتن دروست دەکەن. ئەمە وەهم و خەیاڵی زانستی نییە، بەڵکو ڕاستییەکی زانستی پاکە کە لە تیۆری ڕێژەییدا بە درێژایی باس و گفتوگۆی لەسەر کراوە. فەزا یان شوێن ڕەها نییە، بەڵکو ڕێژەیی و زەمەنیش هەروایە. کاتێک لە زەویەوە چاودێری گالاکسی ئەندرۆمێدا دەکەین و دوورییەکەی دەپێوین، بۆمان دەردەکەوێت کە 2 ملیۆن ساڵی ڕووناکی لێیەوە دوورە، بەڵام ئەم مەودایە بەپێی گۆڕانی خێرایی چاودێرەکەی گەلەئەستێرەکە دەگۆڕێت کە لە نێوان گەلەئەستێرەکە و ئەو... زەوی، ئەگەر کەسێک لە کاتی فڕیندا بە خێرایی ڕووناکی ئەو پێوانەیە بکات، ئەوا مەودای نێوان زەوی و گالاکسی ئەندرۆمید پووچ دەبێتەوە. ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ گەشتی کەشتی ئاسمانی زەوی کە بەرەو گالاکسی ئەندرۆمید دەڕوات، ساڵێک دوای هەڵدانی و لە ژێر هەمان بارودۆخی خێرایی کێشکردن و نزیکبوونەوەی خێراییەکەی لە خێرایی ڕووناکی، ئەوا دەگاتە، لە چەند ساتێکدا، نیوەی مەودا حیسابی بۆ دەکرێت لەسەر زەوی لە نێوان ئەم دووەمیان و گالاکسی ئەندرۆمید، واتە تا خاڵێک کە بە یەکسانی لە زەویەوە دوورە.وە گەلەئەستێرەکە. لە کاتی ئەنجامدانی مانۆڕی پێچەوانە بۆ گەڕانەوە بۆ سەر زەوی، ئۆتۆمبێلەکە مەودای نیوە کورت دەکاتەوە، گەشتی هاتنەوە و گەڕانەوەش دوو ساڵی زەوی دەخایەنێت، بۆت دەردەکەوێت کە کات لە لێشاوی سروشتی خۆیدا ڕۆیشتووە و سەدان ساڵ تێپەڕیوە زەوی

ئێمە دەڵێین ئەوانن و نازانین لە هیچ شێوەیەک و فۆرمێکی ئەو بوونەوەرانە، چونکە ئەگەر باسیان بکەین، باسی شتێک دەکەین کە بە تەواوی نایزانین. ئایا دەکرێت گۆڕانکاری ڕیشەیی دوای کۆبوونەوەیان ڕووبدات و مرۆڤایەتی بە حیسابات و چاوەڕوانییەکانی خۆیدا بچێتەوە، یان ئەو سەرسوڕمانەی کە لە دۆزینەوەیانەوە سەرچاوەی گرتووە، بەم زووانە کاڵ دەبێتەوە و هەموو شتێک بگەڕێتەوە بۆ ئەوەی پێشتر بووە؟ زانای فەلەکناسی فرێد هۆیل دەڵێت، نزیکە لەوەی کە پێکهاتەی کیمیایی گەردوون لە هەموو شوێنێک و گۆشەی گەردووندا وەک یەک بێت. کۆی بارستەی گەردوون لە ٩٠٪ هایدرۆجین و ٩٪ هیلیۆم پێکدێت و نۆ لەسەر دەی ماوەتەوە لە ئۆکسجین و کاربۆن و نیۆن و نایترۆجین پێکهاتووە. ئەمانە هەمان ئەو توخمانەن کە لە پێکهاتەی هەسارەکاندا دەبینرێن. شارەزایانی پسپۆڕ پێیان وایە بەرگەهەوای سەرەتایی هەموو هەسارەکانی گەردوون لە هەمان ئەو توخمانە پێکدێت. بەپێی تاقیکردنەوەکانی میلەر و پۆنامپێرونا، دەزانین کە ئەم بەرگەهەواکانە، بەتایبەتی ئەوانەی هاوشێوەی بەرگەهەوای زەوین، ئەوانەن کە پێکهاتە ئۆرگانییەکانی ماددە زیندووەکان دروست دەکەن و دروستی دەکەن ئەگەر هۆکاری هاندەری دەرەکی وەک ڕەشەبا، ڕەشەبا، زریان و گەردەلوول ئامادەبن . لێرەوە دەتوانین باوەڕمان بەوە هەبێت کە ژیان دەتوانێت لە ژمارەیەکی یەکجار زۆر لە هەسارەکانی گەردووندا دەربکەوێت و گەشە بکات هەرکاتێک بارودۆخی کەشوهەوای و سروشتی گونجاو و پێویست بۆی لەبەردەستدا بێت،

ژیان جگە لە دەرئەنجامێکی سروشتی پەرەسەندنی گەردوون هیچی تر نییە و لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی ئەستێرەکانی هاوشێوەی خۆری ئێمە لە ژمارەی بێکۆتایی گەلەئەستێرەکانی ناو گەردوون، بە ناچاری بوونەوەر و شارستانیەتی بۆشایی ئاسمانی پێشکەوتوو و گەشەسەندوو، عەقڵ و زیرەک دەبن ، کە هەندێکیان لە نزیکەی هەموو شتێکدا لە مرۆڤ دەچن، هەوڵدەدەن پەیوەندیمان پێوە بکەن وەک ئەوەی ئەمڕۆ کاردەکەین بۆ پەیوەندیکردنیان بە تواناکانمان.تەکنەلۆژیای سەرەتایی ئێستا. ئێمە دەتوانین گەردوون وەک بوونێکی زیندوو و بیرکەرەوە خەیاڵ بکەین کە هەموو بوونەوەرەکانی بوون لەخۆدەگرێت و تەنها گەردوونی ڕواڵەتی، چاودێرکراو، ماددیمان نەبێت، بە واتایەکی تر دەتوانین گەردوونی ڕواڵەتی وەک دەرکەوتنێکی بەرجەستەی دروستکەری داهێنەر و ئاماژەیەک بۆ بوونی ئەو، بەڵام بە دڵنیاییەوە ئەوە خودا نییە کە لەلایەن ئایینە ئاسمانی و پۆزەتیڤیستەکانەوە وەسف و پێشکەشمان کرا و زانین و پەیوەندیکردن لەگەڵیدا لەلایەن ڕۆحانییەکانەوە قۆرخ کرابوو.

پێویستە لەبەرچاو بگرین ئەوەی ئەنیشتاین سەبارەت بە پەیوەندی مرۆڤ لەگەڵ گەردوون وتوویەتی: نێ ئاماژەیە بۆ تێکڕای ژمارەی ئەو هەسارانەی کە بە دەوری خۆرەکانیاندا دەسوڕێنەوە و مەرجی پێویستیان هەیە بۆ سەرهەڵدان و گەشەکردنی ژیان لە سەرووی خۆیانەوە. بێگومان ژیان وەک ئەوەی ئێمەی مرۆڤ دەیزانین و هەستی پێدەکەین لەسەر زەوی.

 بەپێی بنەمای لامەرکەزی گەردوونی، زەوی چیتر ناوەندی گەردوون نییە وەک ئەوەی مرۆڤ لە ڕابردوودا بیری لێدەکردەوە، هەروەها ئەو چەمکانەی کە ئایینە ئاسمانییەکان لە مێشکیدا هێنایانە ناو مێشکیەوە سەبارەت بە شوێن و گرنگییەکەی لە بووندا، هەروەها هەر هەسارەیەک کە بە دەوری ئا ئێستا ئەستێرە دەتوانێت شێوازێکی ژیان لە چوارچێوەی هەندێک بارودۆخدا دروست بکات، لە ڕێگەی هاوکێشەی درەیکەوە ئەم ئەگەرە، وەک چۆن ئەگەرەکەی بەستەوە بە چەند هۆکارێکەوە، وەک خێرایی لەدایکبوونی ئەستێرەکان لە گەلەئەستێرەکەمان و بوونی ئا هەسارەیەک کە کەمترین مەرجەکانی بۆ داڵدەدانی ژیان دابین دەکات، و حەتمی بوو. سەرهەڵدانی دیاردەی ژیان لەسەری و سەرهەڵدانی دواتر بۆ شارستانییەت و دواجاریش مامناوەندی تەمەنی شارستانییەتی تەکنەلۆژی، بەڵام هاوکێشەکە سەرەڕای ئەو باسانەی کە لە دەوری خۆیدا ڕوویدا، سەرکەوتوو نەبوو لە چارەسەرکردنی دووفاقیی... بنەمای لامەرکەزی بەهێزتر بوو دوای ئەو دۆزینەوە سەرنجڕاکێشانەی کە لەم دواییانەدا ڕوویان دا، کە پشتڕاستی کردەوە بوونی ماددە پێویستەکان بۆ ژیان لە بۆشایی گەردوونیدا، کە پلەی گەرما بۆ خوار ٢٧٠ پلەی سەدی دادەبەزێت، وەک ئەوەی ئەم ماددانە چاوەڕێی... هەلومەرجی گونجاو بۆ بڵاوبوونەوە و ناردنی نەخشێکی نوێ بۆ دیمەنی ژیان.ڕەنگە لە سەردەمی کۆندا کەوتنە سەر زەوی و ژیان لەسەر زەوی لە ئەستێرە مردووەکانەوە سەریهەڵدابێت.سەر بە نەوەی یەکەمی ئەستێرەی گەردوونی چەند هەزار ملیۆن ساڵ لەمەوبەر، هەوری سەرەتایی کۆرپەلە بە شێوەیەکی زۆر کۆمەڵە خۆری ئێمەی بەم ماددانە دەرزی لێدا، و ئەم ماددانە چوونە ناو خانە و شانەکانمانەوە، و دەتوانین بەڕاستی بڵێین کە ئێمە لە تۆزی گەردوونیەوە هاتووین و بۆ ئەوە دەگەڕێینەوە سەرچاوەی جیاوازی ئەم ماددانە، ئاسنی ناو خوێنمان بۆ نموونە دەگەڕێتەوە بۆ تەقینەوەی ئەستێرە دێرینەکان کە لە خۆر گەورەترن، تا ئەستێرەکە گەورەتر بێت، بە خێراییەکی بەرچاو خۆی لەیەک دەدڕێنێت. ئەوانەی پێشووتر دەمانباتە ئەو ئەگەرەی کە تەواوی گەردوون زیندەوەری زیندوویەکی گەورەیە و ئێمە هیچی تێدا نین جگە لە خانە بچووک و جیاکراوەکان.وە هەروەها ئەوان هیچ نین جگە لە خانەی هاوشێوە.ئەم گریمانەیە ئەو کێشەیە سادە دەکات کە پەیوەندی بە بنەمای گشتگیربوونی فیزیکییەوە هەیە یاساکان، وەک چۆن گشتگیربوون لە حاڵەتی ئەم یاسایانەدا دەگەڕێتەوە بۆ پێویستی یەکدەنگی و هاوئاهەنگی لە نێوان بەشە جیاوازەکانی زیندەوەری زیندوودا.

 گومانی تێدا نییە کە ئێمە لەلایەن شارستانییەتە گەردوونییەکانی دەرەوەی زەوی چاودێری دەکرێین لەلایەن ئەو شارستانییەتانەوە بەڕێوەدەبرێن، نەک تەنها چاودێران. باوکی داهێنەری موشەک، پرۆفیسۆر ئۆبێرت، دواتر وتی، تێزەکەم دەیسەلمێنێت کە شارستانییەتە گەردوونییەکان کە لە ڕووی تەکنەلۆژیاوە زۆر پێشکەوتوون و زۆر لە ئێمە باڵاترن، زەوی دەناسن و بەردەوام چاودێریی دەکەن، و هەزاران ساڵە سەردانی زۆریان کردووە لەگەڵ کەشتییە ئاسمانییەکان بە تەکنەلۆژیا و بزوێنەری پاڵنەر کە مرۆڤ ناتوانێت خەیاڵی بکات، و کە لە دەرەوەی جیهانەوە دێن” گەلەئەستێرەکەمان وێستگە و بنکەی لەسەر هەندێک لە هەسارەکانی کۆمەڵەی خۆرمان هەیە، وەک مەریخ و هەموو شتێک لەبارەی ئێمەوە دەزانێت چونکە ئەو کەسەیە کە ئێمەی لەسەر زەوی دروست کردووە”.ئەمڕۆ مرۆڤ بەنیازە وێستگەی بۆشایی ئاسمانی هەمیشەیی لە بۆشایی ئاسمان و لەسەر ڕووی مانگ دابمەزرێنێت، کە دەبێتە خاڵی دەستپێک بۆ گەشتە بۆشاییەکانی زیاتر بۆ دۆزینەوەی سنووری گەردوون، هەروەها هەوڵدەدات پەیوەندی جیهانی لەگەڵ شارستانیەتەکانی دیکەدا بکات کاتێک خاوەنی... دەرفەت و توانای تەکنەلۆژی بۆ ئەو کارە.بەم شێوەیە گریمانەی بوونی ژیان و شارستانییەتە گەردوونییەکان لە دەرەوەی زەوی لە بواری زانستی خەیاڵی و دەفرە فڕیوەکانەوە گواسترایەوە بۆ بواری زانستی کارپێکراو و تاقیگەیی و لێکۆڵینەوەی بنەڕەتی ئەنجامدرا، بەتایبەتی لە چوارچێوەی گەڕان بەدوای زیرەکی دەرەوەی زەوی . ڕێکخراو، بۆ گەڕان بەدوای ژیانی زیرەک لە دەرەوەی زەوی یان ئەودیوی زەوی. وە دروستکردنی پەیوەندی دەنگی بێ وایەر بە تەلەسکۆپی ڕادیۆیی زەبەلاح لە هەموو شوێنێکی زەوی لە هەوڵێکدا بۆ وەرگرتن یان گەیاندنی پەیامە دەنگییەکان کە لە شارستانیەتەکانی ترەوە لە قووڵایی بۆشایی ئاسمانەوە بۆمان دێن.