ئەقڵ و ئەخلاق
Tuesday, 05/12/2023, 21:51
دەستخۆشی لە نووسەر و فەلسەفەبازی گەورەی گەلەکەمان فاروق رەفیق دەکەم بۆ فڕێدانی ماسکەکەی. هیوادارم لە باوەشی هیوا ئەحمەددا ئاواتەکانی بێتەدی.
لەم ماوانەی پێشوودا بۆینباخ لە ملێک نەسیحەتی منی دەکرد، کە گوایە زۆر توند پەلاماری بە ناو ڕۆشنبیرانی کورد دەدەم.. منیش بیرم کردەوە کە ئەم فاروق رەفیقە نە ئیشێک دەکات، نە دوکانێکی هەیە، نە فەرمانبەرە و نەمامۆستایە، ئەی کەوابوو بەچی ئەژی..؟ کە تۆزێ وورد بوومەوە بۆم دەرکەوت ڕێکخراوێکی مەدەنی هەیە، کە پارە لە حکومەت وەردەگرێت، بە چالاکیەکانی ئەو رێکخراوەیە، ئەمیش هایلایف دەژی.
خراپترین جۆری ئینسانی کورد ڕۆشنبیرەکانێتی، بەتایبەت ئەو نوخبەیەی کە لە سلێمانییەوە ئەرکی کوشتنی هیوا و ئومێدی گەنجە خێرلەخۆنەدیوەکانی ئەو مەملەکەتەی لە ئەستۆ گرتووە بۆ دەسەڵات.
بیست ساڵ لەمەوبەر پارتی، یەک رۆژنامەنووسی تێدا نەبوو تا بزانێت چۆن بە ڕێکوپێکی هەواڵێک داڕێژێت و بڵاوبکرێتەوە. ئێستا لە سایەی سەری (فاروق، فەرهاد، بەختیار، شێرزاد و حەمە سەعی و هاوبچمەکانیان) ئیمپراتۆرێکیان لە قەڵەم بەدەستی بێشەرەف بونیاد ناوە بۆ کەرکردنی کۆمەڵگا. لە خۆڕا نییە گەنجێکی داماو بەدیار عەبدللەتیف و حاجی کاروانەوە دادەنیشێت. ئەوە شێوازێکی تری نەفرەتکردنە لە ڕۆشنبیرەکانمان.
هیوادارم یەک یەک ئەم روناکبیر و فەیلەسوف و رۆماننوس و دەعبایانە ببینم، کە چۆن دەچنەوە ناو باوەشی ساحێبەکانیان، تا چیتر منداڵی داماوی کورد بەم دیمەنانە فریو نەخوات و توشی داڕوخان نەبێت.
بێمەوە سەر تەوقە کردنەی فاروق رەفیق، کە لەگەڵ هیوا ئەحمەدی لقی چواردا کردوویەتی و دەڵێم ئەمەش پەیوەندی بە ئەخلاقەوە هەیە. مرۆڤ کاتێک کەرامەت و شکۆیەکی سەنگینی نەبوو ناتوانێت ئازایانە لە پشتی کاراکتەری خۆیەوە بوەستێت، بۆیە لەم جۆرە وێستگانەدا بچووک دەبێتەوە و ڤێرژنە ئەسڵیەکەی دەردەکەوێت..
من ئەگەر سبەینێ باوکم بمردایە و ئەم هیوا ئەحمەدە بهاتایە پرسەکەی بە تەحەدداوە دەیڵێم تەوقەم لەگەڵدا نەدەکرد، چونکە باوەڕم وایە ئەخلاقم ڕێگام پێ نادات دەست بخەمە ناو دەستی بکوژێکی تاوانبار و بێشەرەفێکی وەک ئەم هیوایە.. هەڵبەت هاوکێشەکە ئاسانە، ئەمە ڕاو و ڕێوی و بیانوو هەڵناگرێت.
لە سەرێکی ترەوە، ئەوانەی بەرگری لە فاروق رەفیق دەکەن پێیان وایە ئەم کابرایە ئەقڵێکی موهیمە و گەوهەرێکی فەلسەفی گەورەیە، نابێ خەڵکی عەوام ڕەخنەی لێبگرێت.. لێرەدا شتێک هەیە زۆر گرنگە هایلایتی بکەین و ڕاشکاوانە بە ڕووی ئەم گروپە ڕۆشنبیرە سوکانەیدا بدەین، ئەویش ئەوەیە کە:
(زۆرینەی ڕەهای مرۆڤە بێئەخلاق و هەلپەرستەکان مرۆڤی بە ناو ئاقڵ و وشیارن).
ئەوەندەی خۆفرۆشیی لەناو ئەهلی قەڵەم و سیاسی و خەڵکی خوێنەواردا بۆتە دیاردە و بەردەوام ڕوودەدات، هەرگیز یەک لەسەر سەدی ئەوە لەناو خەڵکی عەوامدا ڕوو نادات! کێ دەتوانێت بەرپەرچی ئەم قسەیە بداتەوە؟
لەڕووی بەدئەخلاقی و هەوەسبازیشەوە هەر وایە، عەوامێکی دەبەنگ و داماو ناتوانێت ڕەگەزی بەرامبەر لە خشتە ببات و ڕووتی بکاتەوە و ڕازی بکات سواری بێت. ئەم جۆرە بەدئەخلاقیەش زۆربەی جارەکان مرۆڤی خوێندەوار تێیدا سەرکەوتوو دەبێت.
نامەوێت ئەم نووسینەمدا لە مەفهومی هۆشیاری و ڕۆشنگەریی بدەم، بەڵام گرنگە هەڵوێستەیەک بکەین لەسەر ئەم رەفتار و کایە گرنگە، لێنەگەڕێین بەناوی ئەقڵەوە خۆفرۆشی و بێمۆراڵییمان بەسەردا تێپەڕێنن.
ئەو پرسیارەی کە هەمیشەش دووبارە دەبێتەوە ئەمەیە، کە:
(ئەرێ هێشتا بەو ڕاستییە نەگەیشتوون، کە بێ مۆراڵی و بێ کەرامەتی ئەهلی قەڵەم هۆکارێکی سەرەکیە بۆ گەشەبوونی ئیسلامی سیاسی و سەلەفیەت لە کوردستاندا؟).
من نازانم کاتێک فارووق ڕەفیق دەڵێت لە سەدا نەوەدی هەموو کتێبەکان دینین، نازانم گلەیی لە کێ دەکات! چونکە ئەوەی دەگوزەرێت فارووق ڕەفیقەکان لێی بەرپرسن نەک ئەو هەموو ثیۆریە خورافی و خەیاڵاتە پوچەی پێی وایە ئیسلام و کتێبی دینی و عروبە و مەلا خەریکی جێنۆسایدی فکرین لە کوردستانی عێراق.
ڕۆشنبیری کورد لە ئاراستەکردنی کۆمەڵگا بەرەو سێکولاریزم و دنیای ڕۆشنگەری شکستی هێناوە، ئەوەی دەگوزەرێت پڕبوونەوەی ئەو کەلێن و بۆشاییە فیکریانەیە کە ڕۆشنبیری مایەپووچی کورد جێی هێشتووە. نەک ئەوەی فکری ئیسلامی و سەقافەتی دینی شتێکی تازەمان پێ بڵێت.
روناکبیری کورد هەرگیز خاوەنی ئیرادە و شکۆ نەبووە. هەرگیز پەیامێکی کۆنکریت و تازە و جیاوازی پێنەبووە. هەرگیز ئەوەندە جورئەت و خۆڕاگریی لە روناکبیری کورددا نەبووە تا توانیبێتی تەجاوزی فکر و ئایدۆلۆژیە بەسەرچووەکان بکات.
روناکبیری کورد هەمیشە لەبەردەستی دەسەڵاتدا کائینێکی سوک و هەرزان بووە، بۆیە هەرگیز ڕووی نەداوە روناکبیرێک بووبێتە کاریزمایەکی ڕۆحی بۆ کۆمەڵگا. نێچیرڤان بارزانی جارێک ووتبووی: (هەر کەسێکمان ویستبێت توانیومانە بیکڕین. ئەوانەی نەمان کڕیون ئەوانەن کە نەمانوویستووە.).
لە سلێمانی کوڕوکاڵی ئەو شارە لەسەر سکانداڵی گرێبەستێکی سەنا بەرزنجی لە بواری خانووبەرە دا کۆنسێرتەکەیان کردە کەلاوەیەکی چۆڵ.. کەچی هەرگیز ڕووی نەداوە روناکبیرێکی کورد ئەوەندە ئەخلاقی تێدابێت مایک و کامێرەی تیاترۆخانەکانی دەسەڵات ڕەد بدەنەوە. ئیتر دەتانەوێت کۆمەڵگا بە چ بیانوویەک ڕۆشنبیرەکانی لە مەلاکانی پێ پەسەند تر بێت.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
