هەموو زستانێک میری مەزنی توسکانی چەند مانگێکی لە پیزا بەسەردەبرد. مامۆستا تایبەتەکەی بەردەوام لەگەڵی دەڕۆیشت. ئەم مامۆستایە ناوی ڕیسی بوو وانەی بە کوڕەکانی میری مەزن و هاوڕێکانی دەوتەوە: ڕیسی هاوڕێیەکی خانەوادەی گالیلێو بوو مامۆستایەکی تایبەتی زیرەکی ماتماتیکیش بوو. جارێک یان دووجار ڕێگەی بە گالیلۆ دابوو کەلای دەرگاکەوە دابنیشێت و گوێ لەوانەکانی بگرێت. گالیلۆش زۆر حەزی لە ماتماتیک بوو. لە کاتی دەست بەتاڵی دا لێکۆڵینەوەی لەسەر دەکرد و لەتاقیکردنەوەکانیدا بەکاری دەهێنا. لەساڵی 1585 دەبوو زانکۆ جێبهێڵێت، لەبەربێ پارەیی. چیتر هیوای بەوە نەمابوو تا ببێت بە پزیشک بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا زۆر خەفەتی پێنەخوارد، ماتماتیک بیرۆکەیەکی نوێی پێبەخشی، ئەویش زۆر خۆشحاڵبوو لە ماڵەوە لێکۆڵینەوەی لەسەر بکات.

ڕیسی یارمەتی داو هەندێ کتێبیشی دایەو پێیووت: دەبێت ئەرخەمیدس و ئیوکلید بخوێنیتەوە: ئەگەرچی ماوەیەکی زۆر لەمەوبەر ژیاون، بەڵام ئێمە هێشتا کتێبەکانیان بەکادەهێنین. ئەرخەمیدس وەک تۆ وابوو هەمیشە سەرقاڵی ئەنجامدانی تاقیکردنەوە بوو. گالیلۆ پێکەنی ئەو چیڕۆکەی ئەرخەمیدس و گەرماوەکەی دەزانی. بەلایەوە باشترین چیڕۆک بوو. ڕۆژێک پاشای سیراکوس ئەرخەمیدس بانگدەکات بۆلای خۆی و پێی دەڵێت، تکا دەکەم سەیرێکی ئەم تاجە بکە بزانە لەزێڕ دروستکراوە یان لە کانزای جۆراوجۆر؟ دەمەوێ بزانم لەبەرئەوەی پارەیەکی زۆرم پێداوە. ئەرخەمیدس تاجەکەی هەڵگرت وادەرکەوت لە زێر دروستکرابێت، بەڵام لەوەشدەچوو کانزای جۆراوجۆر لەناواخنی زێڕەکەدا بێت، چۆن بتوانێت بیدۆزێتەوە؟ پاشاکە پێیوت بڕۆ ماڵەوە و بیری لێبکەوە. هەندێ تاقیکردنەوەیان لەسەربکە خەڵک دەڵێن گوایە تاقیکردنەوەکانت زۆر زیرەکانەیە. ڕۆیشتە ماڵەوە و زۆر بە وردی بیری لێکردەوە. بەڵام وەڵامەکەی دەست نەکەوت تا دواجار هیلاک بوو، لەبەرئەوە چووبەرەو گەرماوی گشتی (حەمامی دەرەوە). لەلای ئاوی خۆشتنەکە وەستاو تەماشای کردهێشتا پڕنەبوو، پاشان چووە ناوی و ئاوەکە بۆ سەرەوە بەربووەوە. کاتێک لەناویا دانیشت لەپرێکدا بیرۆکەیەکی بۆهات بەزمانی گریکی هاواریکرد: ئیوریکا دۆزیمەوە!.

ڕایکردە سەرجادەکە و بەپەلە ڕۆیشتەوە ماڵەوە. خەڵکەکەی سەرجادەکە سەریان سوڕما لەبەرئەوەی ئەرخەمیدس هیچی لەبەردانەبوو. مێشکی سەرقاڵبوو بەم بیرۆکە سەیرەوە، لەبەرئەوە لەبیری چووبوو جلەکانی لەبەربکات لەماڵەکەی خۆیدا چەند تاقیکردنەوەیەکی بچووکی ئەنجامداو پاشان ڕاستەوڕاست چوو بۆلای پاشا پێیوت گەورەم، وەڵامی پرسیارەکەتم دۆزییەوە ڕێمبدە تاقکردنەوەیەکت پیشان بدەم.

بڕێ زێڕوزیوی لەسەر مێزەکەدا دانا لەبەردەم دوو دەفردا پاشان دەستی پێکرد، تاجەکەی تۆ کێشی چوار پاوەندە، ئەم توڵە زێڕەش چوار پاوەندە هەروەها ئەم توڵە زیوەش بەهەمان شێوە. بەڵام زێڕ قوڕسترە لەزیو، کەواتە دەبێت توڵە زیوەکە گەورەتر بێت، ئەی وانیە؟ پاشا وتی بێگومان. ئەرخەمیدس لێی پرسی باشە حەزدەکەیت یارمەتیم بدەیت؟ ئەم دەفرە گەورەیە پڕە لەئاو ئەگەر زێڕەکەی تیادابنێیت، بڕێک لە ئاوەکە دێتەدەرو دەچێتە ناو دەفرێکی بچوکتر. ئەو بڕە ئاوە بپێوە، بەپێی ئەم نیشانەیەی لەناو دەفرەکەدایە نەزۆر نەکەم.

ئەرخەمیدس زێڕەکەی دەرهێنا. ئینجا دەفرە گەورەکەی پڕکردەوە و دەفرە بچوکەکەی خاڵی کردەوە ئەمجارە زیوەکەی تیا دابنێ، کاتێک ئاوەکە هاتە دەرەوە بەهان شێوە ئەو بڕە ئاوەش بپوە.

پاشاکەش بەوجۆرەی ئەرخەمیدس وتی، کارەکەی ئەنجام دا، ئەرخەمیدس بەردەوامی دا بە قسەکانی: ئێستا تاجەکە دەخەینە ناوی ئەگەر بەتەواوی زێڕبوو ئەوا ئاوەکە دەگاتە لای نیشاندەری یەکەم، ئەگەر لە زیویش دروستکرابوو ئەوە ئاوەکە دەگاتە لای نیشاندەری دووەم. تەماشایانکرد ئاوەکە لەنێوان دوو نیشاندەرەکە وەستابوو، ئەرخەمیدس هاواری لێبەرزبووەوە : ئەوە وەڵامی پرسیارەکەتە: تاجەکە بەتەواوی زێڕینەو زیویشی تێدایە. گالیلۆ ئەو چیڕۆکەی بەدڵ بوو، دەیویست ئەو تاقیکردنەوانە بۆ خۆشی ئەنجام بدات.