شکەستنا حکومەتا هەرێما کوردستانێ بوویە ناڤەروکا ناڤەندا هزرکرنێ ویلسون ل ئەمریکا.

ل عێراقێ فیدرالیزمێ دهێتە تێکشکرن، عێراقێ تا رادایەکێ دەسەلاتا هەرێمی دا کوردستانێ، بەلێ پشتی پێنگاڤا شکەستی سەرخوبونێ ئەڤ دەسەلاتا هەرێمی ژلایێ عێراقێ ڤە هاتە وەرگرتن.

`ناڤەنداتی` بو وەلاتێن روژهەلاتێ ناڤەراست وەکو دستوری یە، بەلێ دبیتە ئەگەرێ تێکچوونا پەیوەندیێن کومەلێن دێتە رێڤەبرنێ، ئێك ژ میراسێ ئەرێنیێن داگیرکرنا ئەمریکا فیدرالی بوونا عێراقێ یە، عێراقێ هێزا هەرێمێ لاواز کر و ب وەرگرتنا دەسەلاتا ژێدەرێ فروشتنا داهاتیێ سەرەکی ئەڤ میراسە دهێتە شکەستن.

ل سالا 2005 ئەمریکا دەمێ داگیرکرنێ دا نڤێسینا دستورێ عێراقێ دا رولەکێ گرنگ هەبی، دستور ب لەز ئامادەکر و خەلکێ عێراقێ د بریارا باشترین سیستەمێ رێڤەبرنێ بو عێراقێ دا ئێکگرتن نەبی تا سازی ژی نەبی دناڤ عێراقیان دا.

ئەنجامێ ڤێ چەندێ زور ئاریشە بێ چارەسەری مان، ئابوریا هەرێما کوردستانێ هەردەمەکێ لاواز بی، ئاریشە هەرێما کوردستانێ دەسەلاتەکا کێم هەبی ل سەر ژێدەرێن سروشتی و ئەو تەفتا دهاتە هاوردە کرن بو وەلاتێن دەوروبەران ب تایبەتی تورکیا باجا گومرگێ ل ژێر دەستێ عێراقێ دابی.

پەرلەمانێ عێراقێ ، یاسایا دەسەلاتا ئیمزاکرنا پێکهاتنان ، دەسەلاتا حکومەتا هەرێمێ ل سەر فروشتنا ژێدەرێن سروشتی ،دیارکرنا رێڤەبەریا ژێدەرێن سروشتی دناڤبەرا حکومەتا فیدرالی و حکومەتا هەرێمێ چ دەمان قەبول نەکریە.

د نەبوونا یاسایەکا فیدرالی دا ل سالا 2007 هەرێمێ یاسایا خو ژێدەرێن سروشتی قەبول کر، یاسایێ دا وەکی دستوری دا هاتیە نڤێساندن رێڤەبەریا ژێدەرێن سروشتی دەسەلات ل دەستێ حکومەتا فیدرالی و هەرێمێ دا هاتە قەبولکرن، بەلێ یاسایێ دا دەسەلاتا ئیمزاکرنا پێکهاتنان و فروشتنا نەفتێ دا حکومەتا هەرێمێ ، ئەڤ چەندە حکومەتا فیدرالی قەبیل نەکر.

هەرچەندە پێکهاتن نەهاتەکرن، حکومەتا هەرێمێ پێکهاتن دگەل کومپانیێن نیڤدەولەتی کرن و نەفتا هەرێمێ ب رێکا بوریان ل باژێرێ فیشخابیر ل سەر سنورێ عێراقێ و تورکیا بو بەندەرێ جەیهان فروشتنا نەفتێ بەردەوام کر، دژایەتیا بەغدا بی ئەگەرێ ئەڤ نەفتە بهایەکێ کێم بێتە فروشتن و چەندین جارا کەشتێن نەفتێ ئاسێ بیت ل دەریایان دا.

ئەربیل و بەغدا ل سەر فروشتنا نەفتێ بازارێن بێ داوی کرن و هەرێمێ ئیلتیزام دا پێترولا هاتی دیارکرنێ بدەنە کومپانیا فروشتنا نەفتا عێراقێ (SOMO) ، چ جاران پێکهاتن درێژ نەبین و بەردەوام دانوستان هاتەکرن، ل مەها شولاتێ 2022 دادگەها بەرزا فیدالی عێراقێ بریار دا یاسایا سامانێ سروشتی هەرێمێ دژی دستورێ عێراقێ یە و داخوازکر دەسەلاتا نەفتا هەرێمێ بدەت کومپانیا SOMO.

هەرێمێ نەرازیبوونا خو دیارکر و دادگەها دادڤانی نیڤدەولەتی ل سەر داخوازیا حکومەتا عێراقێ تورکیا هاتە قەرەبوکرن ژبەر پێکهاتنێن دگەل حکومەتا هەرێمێ ، ئەڤ بریارا دادگەها نیڤدەولەتی مانا وێ چەندێ یە بەغدا دەسەلاتدارە ل سەر ژێدەرێن سروشتنیێن د ئاخا هەرێمێ دا ، ژبەر ڤی ئەگەری تا نها نەفا ناهێتە فروشتن ژلایێ هەرێمێ بو تورکیا.

خودانێ پێترولێ نە بارزانی یە

هەرچەندە شروڤەیا بابەتی ئالوزە گرنگترین ئەنجام تاکە هەبوونا دەسەلاتا هەرێمێ دیاردکەت کونترولکرنا نەفتێ یە هاتە ژدەست دان، ئەنجامەك دی فیدرالیزم ل عێراقێ ب پێنگاڤێن هێدی دێتە تێکشکرن، ئەڤە لێدانەکا مەزنە بو هەرێمێ، ئەڤ لێدانا مەزنە بو بزاڤا رێگرتنا ناوەندیکرنا وەلاتێن عەرەبی ژلایێ ئەمریکا دێتەکرن، ئەڤ جورە ناوەندیکرن ل وەلاتێن روژهەلاتێ ناڤەراست دا خەلکێ وێ ب کومەلێن نەتەوەی و مەزهەبی هاتی جوداکرن دبیتە ئەگەرێ جەنگێن ناڤخویی.