ئەم نووسینەی باسنیوز بۆ بابەتێکی کوردستانپۆست هێناومانە و تا لێرەدا بمێنێت و بپارێزرێت (لینکەکەی لە خوارەوە ببینە)

فەرمانگەی میدیا و زانیاریی حکوومەتی هەرێمی کوردستان راپۆڕتێکی بەراوردکاریی سەبارەت بە ژمارە قوتابخانە و قوتابی و مامۆستا لە هەرێمی کوردستان ئەمساڵ بەراورد بە 31 ساڵ پێش ئێستا بڵاو کردەوە.

لە راپۆڕتەکەدا ئاماژە بە ئەوە دراوە کە بەشێوەیەکی گشتی لە 31 ساڵی رابردوودا لە هەرێمی کوردستان پەروەردە %72 گەشەسەندنى بەخۆیەوە بینیوە، هەر بە پێی راپۆرتەکە لە ساڵی 1991 - 1320 قوتابخانە و پەیمانگە هەبوونە بەڵام ئێستا لە هەرێمی کوردستان 6758 قوتابخانە و پەیمانگە هەن.

ئەمڕۆ خوێندنى ساڵى نوێى (٢٠٢٢ ـ ٢٠٢٣) لە هەرێمى کوردستان دەستى پێ کرد. لەم ڕاپۆرتەدا بەروارد کردنێک دەکەین لەنێوان ژمارەکانى قوتابی و مامۆستا و قوتابخانەکانى ساڵى خوێندنى (١٩٩٠ ـ ١٩٩١) لەگەڵ خوێندنى ئەمساڵ بۆ ئەوەى بزانین لە بوارى پەروەردەییەوە، هەرێمى کوردستان چەندە گەشەسەندنى بەخۆیەوە بینیوە:

ژمارەى قوتابی و مامۆستا و قوتابخانەکانى خوێندنى (١٩٩٠ ـ ١٩٩١):

یەکەم: لە ساڵى خوێندنى ١٩٩٠ ـ ١٩٩١، لە هەرێمى کوردستان بە گشتى (٥٣٥,٩٦٣) قوتابی و (١,٣٢٠) قوتابخانە و پەیمانگە هەبوون کە بەم شێوەیە ڕێز ببوون بەسەر قۆناغە جیاوازەکانى خوێندن:

ـ (٦١) باخچەى منداڵان: (٤,٥٨٨) قوتابی

ـ (٨١٩) قوتابخانەى سەرەتایی: (١,٣١٤,٦٥٣) قوتابی

ـ (٣٠٠) قوتابخانەى دواناوەندى: (٤١٥,٤٣٠) قوتابی

ـ (٣٧) قوتابخانەى پیشەیی: (١٠,٣٤٧) قوتابی

ـ (١٥) قوتابخانەى تایبەت بە نەوجەوانان: (١,٨٤٢) قوتابی

ـ (٨) پەیمانگە: (٦,٧١٤) قوتابی

دووەم: لە ساڵى خوێندنى ١٩٩٠ ـ ١٩٩١، لە هەرێمى کوردستان بە گشتى (٢١,٣٨٩) مامۆستا هەبوون کە بەم شێوەیە دابەش ببوون بەسەر قۆناغە جیاوازەکانى خوێندندا:

ـ لە باخچەى منداڵان (٤٤٠) مامۆستا هەبوون.

ـ لە قوتابخانەى سەرەتایی (١٥,٥٤٩) مامۆستا هەبوون.

ـ لە قوتابخانەى دواناوەندى (٤,٠٣٠) مامۆستا هەبوون.

ـ لە قوتابخانەى پیشەیی (١,٠٤٢) مامۆستا هەبوون.

ـ لە قوتابخانەى تایبەت بە نەوجەوانان (٦٤) مامۆستا هەبوون.

ـ لە پەیمانگە (٢٦٤) مامۆستا هەبوون.

ژمارەى قوتابی و مامۆستا و قوتابخانەکانى خوێندنى (٢٠٢٢ ـ ٢٠٢٣):

یەکەم: لە هەرێمى کوردستان (٦,٧٥٨) قوتابخانە (٦,٢٦٦حکومى و ٤٩٢ ناحکومى) هەن کە تیایاندا (١,٨٠٠,٢٣٢) قوتابی (١,٦٦٤,١٢٢ قوتابی لە قوتابخانەى حکومىن و ١٣٦,١١٠ قوتابی لە قوتابخانەی ناحکومین) دەخوێنن. لە خوارەوەش ژمارەی قوتابی و قوتابخانەکان بە پێى قۆناغە جیاوازەکانى خوێندن دیارى کراون:

ـ (٤٥٤) باخچەى منداڵان: (٦٣,٥٥٩) قوتابی

ـ (٤,٩٤٠) قوتابخانەى بنەڕەتى: (١,٣١٤,٦٥٣) قوتابی

ـ (٣١١) قوتابخانەى دواناوەندى: (٧٣,٢٨٩) قوتابی

ـ (٨٦٢) قوتابخانەى ئامادەیی: (٣٢٠,١٣٧) قوتابی

ـ (٨٥) قوتابخانەى فێرکردنى خێرا: (٤,٠٣١) قوتابی

ـ (١٩) قوتابخانەى خوێندنى ئیسلامى: (١,٢٤٤) قوتابی

ـ (٤١) قوتابخانەى پیشەیی: (٩,٢٨٤) قوتابی

ـ (٨) کۆمەڵگە: (٦,٦٤٠) قوتابی

ـ (٧) قوتابخانەى تایبەت بە نەهێشتنى نەخوێندەوارى: (٣٢٥) قوتابی

ـ (٣١) پەیمانگە: (٧,٠٧٠) قوتابی

دووەم: لە هەرێمى کوردستان (١٥٠,٨١٦) مامۆستا هەن کە (١٤١,٢٨٨ مامۆستا لە قوتابخانە حکومییەکانن و ٩٥٢٨ـیان لە قوتابخانە ناحکومییەکانن) کە ئەمانەیش (١١٨,٩٦٧) مامۆستایان هەمیشەیین و (٣٠,٣٨٤) مامۆستایان وانەبێژن و (٢٥٢) مامۆستایان گرێبەستى ناحکومین و (١,١٦٩) مامۆستایان هاوکارن. لە خوارەوەش بەسەر قوتابخانەکان و پەیمانگە و کۆمەڵگەکان، بە پێى قۆناغە جیاوازەکانى خوێندن دابەش بوونە:

ـ (٦,٢٩٦) مامۆستاى باخچه: (٥,٣٩٣‌هه‌میشه‌یی)، (٦ گرێبه‌ستی حكومی)، (٨٧٧ وانه‌بێژ) و (٢٠ هاوكار)

ـ (١١٠,٢٨٢) مامۆستاى بنەڕەتى: (٨٥,٣٦٠ هەمیشەیی)، (٢٤٠ گرێبه‌ستی حكومی)، (٢٣,٦٠٦ وانه‌بێژ) و (١,٠٦٠ هاوكار)

ـ (٦,٣٢٩) مامۆستاى دواناوه‌ندی: (٤,٧٤٤ هه‌میشه‌یی)، (١ گرێبه‌ستی حكومی)، (١,٥٧٩ وانه‌بێژ) و (٥ هاوكار)

ـ (٢٣,٥٨٩) مامۆستاى ئاماده‌یی: (١٩,٧٦٥ هه‌میشه‌یی)، (٢٧ گرێبه‌ستی حكومی)، (٣,٧٠٨ وانه‌بێژ)، (٤ گرێبه‌ستی ناحكومی) و (٨٤ هاوكار)

ـ (٦٤٠) مامۆستاى فێركردنی خێرا: (٥٩٠ هه‌میشه‌یی) و (٥٠ وانه‌بێژ)

ـ (٣٣٠) مامۆستاى خوێندنی ئیسلامی: (٢٨٠ هه‌میشه‌یی) و (٥٠ وانه‌بێژ)

ـ (١,٥٠٢) مامۆستاى پیشه‌یی: (١,٣٨٧ هه‌میشه‌یی) و (١١٥ وانه‌بێژ)

ـ (٥٩٢) مامۆستاى كۆمه‌ڵگه‌: (٣٤٩ هه‌میشه‌یی) و (٢٤٢ وانه‌بێژ) و (١ گرێبه‌ستی حكومی)

ـ (٥٨) مامۆستاى تایبەت بە نه‌هێشتنی نه‌خوێنده‌واری کە هەمیشەیین.

ـ (١,١٩٨) مامۆستاى په‌یمانگه‌: (١,٠٤١ هه‌میشه‌یی) و (١٥٧ وانه‌بێژ)

بەراوردکارى ساڵى خوێندنى (١٩٩٠ ـ ١٩٩١) و (٢٠٢٢ ـ ٢٠٢٣):

ـ لە ساڵى خوێندنى ١٩٩٠ ـ ١٩٩١، (١,٣٢٠) قوتابخانە و پەیمانگە هەبوون ئەمە لەکاتێکدا کە بۆ ئەمساڵى خوێندنى ٢٠٢٢ ـ ٢٠٢٣، (٦,٧٥٨) قوتابخانە هەیە، واتە (٥,٤٣٨) قوتابخانە زیادى کردووە کە بە ڕێژە دەکاتە: (٧٥.٧٣%)

ـ لە ساڵى خوێندنى ١٩٩٠ ـ ١٩٩١، (٥٣٥,٩٦٣) قوتابی هەبوون ئەمە لەکاتێکدا کە بۆ ئەمساڵى خوێندنى ٢٠٢٢ ـ ٢٠٢٣، (١,٨٠٠,٢٣٢) قوتابی دەخوێنن، واتە (١,٢٦٤,٢٦٩) قوتابی زیادى کردووە کە بە ڕێژە دەکاتە: (٥٧.٦١%)

ـ لە ساڵى خوێندنى ١٩٩٠ ـ ١٩٩١، (٢١,٣٨٩) مامۆستا هەبوون ئەمە لەکاتێکدا کە بۆ ئەمساڵى خوێندنى ٢٠٢٢ ـ ٢٠٢٣، (١٥٠,٨١٦) مامۆستا هەن، واتە (١٢٩,٤٢٧) مامۆستا زیادى کردووە کە بە ڕێژە دەکاتە: (٨٣.٤٨%)

بۆیە بە گشتى لە ڕووى پەروەردەییەوە دەتوانین بڵێین لە ماوەى ٣١ ساڵى ڕابردوودا، پەروەردە لە هەرێمى کوردستان (٧٢%) پێشکەوتنى بە خۆیەوە بینیوە و بەدەر لەمانەش لە ساڵى خوێندنى ١٩٩٠ ـ ١٩٩١، تەنیا ٦ قۆناغى جیاوازى خوێندن هەبوون لە نێو پرۆسەى پەروەردەیی وەزارەتى پەروەدە، کەچى لە خوێندنى ٢٠٢٢ ـ ٢٠٢٣، ١٠ قۆناغى جیاوازى خوێندن هەن کە قوتابیان و مامۆستایانى بەسەردا دابەش بوونە. ئەمەش نیشانەى ئەوەیە کە هەرێمى کوردستان لە ڕووى پەروەردەیی و خوێندەواری و ڕەخساندنى هەلى کارەوە پێشکەوتنێکى گەورە و خێراى بە خۆیەوە بینیوە.

فەرمانگەی میدیا و زانیاری

١٣ی ئەیلوولی ٢٠٢٢