یەکەم:

 گەلێک کێشەی جەوهەری هەیە کە ئەمڕۆ گەلانی ئیران بەدەستیەوە دەناڵێنن، وەک گرفتی سیستەمی دەسەڵاتی ئیسلامی سیاسی، کێشەی نەبوونی سیستەمی دیموکراتی لە حوکمڕانیدا، گرفتی ئابووریی و سیاسیی، ناڕەزایی گەل لە بەمیلیشیا کردنی خەڵک لەژیر دروشم و ناوی ڕێکخراوەیی سەربازیی جیاوازدا، چەوساندنەوە و لەسێدارەدان و کپ کردنی دەنگی ناڕەزایی شەقام بە زەبری هێز و کوشتن و بڕین، سەرەڕای هەموو ئەمانە، لە کۆمەڵگەی پیاوسالاری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا، بیانەوێت یان نا، ئەوجارە تەقینەوەی فتیلەی ناڕەزایەکانی گەلانی ئیرانی بابەتێکە پەیوەندیی بە ئازادی ژن هەیە، ژن ڕێبەرایەتی ئەو خۆپیشاندانە دەکات، کە ئەمە بوو بەهۆی ئەوەی ئەو ڕاپەڕینەی گەلانی ئێران لە چوارمشقی دنیادا پشتیوانیەکی جەماوەریی بەهێزی هەبێت.    

 لەگەڵ ئەوەی کە هەموو لایەن سیاسییەکانی کە لەبەرەی ئۆپۆزسیۆنن لە ئیران لە باڵی ئەوپەڕی ڕاستییانەوە تا دەگات بە باڵی ئەوپەڕی چەپیان، کە زێتر لە چارەکە سەدەیەکە زۆربەی سەرکردایەتی ئەو لایەنانە لە دەرەوەی خاکی ئێرانن، هەندێکیان کونجی قەناعەتیان لە سوچێکی وڵاتانی دراوسێ یان وڵاتانی ئەوروپا گرتووە، دەیانەوێت ئەو هەلە بقۆزنەوە و میدیای خۆیان خستۆتە گڕ، بۆ ئەوەی بتوانن خۆیان بکەنە خاوەنی ئەو ڕاپەڕینە جەماوەرییەی ئیران و بۆ مەرام و بەرژەوەندیی تایبەتی خۆیان بەکاری بهێنن، بەتایبەتی موجاهیدینی خەلقی ئیران و هەوادارانی شای گۆڕبەگۆر و چەند حزب و ڕێکخراوی دی. ئەوەی پێویستە بوترێت ئەوەیە کە،  لە خۆپیشاندانەکانی کە لە وڵاتانی ئەوروپا و ئەمریکا و ئوسترالیا ڕێکدەخرێت، بۆ پشتیوانی گەلانی ئیرانی ڕاپەڕیو، بە ئاشکرا تێبینی دەکرێت کە ئەوان خەڵکی خۆیان کە ژمارەیان لە پەنجەی دەستەکان تێناپەڕێت، بە ئاڵای خۆیان دەیاننێرنە نێو قەڵەباڵغیەکان بۆ چەواشەکردنی خەڵک، کە گوایە ئەوان بوونە هۆی ئەوەی ئەو ڕاپەڕینە لە ئێراندا سەرهەڵبدات،  بەڵام ڕووماڵە کردنی ئەو ڕووداوانە لەلایەن مۆبایلی خەڵکی ناڕەزا، ئینەترنێت و تۆڕی کۆمەڵایەتی زۆرینەی سادەی شەقامی ئیرانی، بەبێ بەرنامە توانیویەتی ڕووی ڕاستەقینەی ڕووداوەکانی شەقامی ئیران و ئەو ڕاپەڕینە جەماوەرییە بە دنیا بگەیەنێت، کە ئەویش ئەوەیە، کە ئەو ڕاپەڕینە عەفەویە و لە ئەنجامی خەبات و ماندوو بوونی هیج حزبێک و هیچ سەرکردەیەک ئەو دۆخە لە ئیراندا نەخوڵقاوە، کە ئەمەش خاڵێکی دی گرنگە لەسەر ئاستی دنیادا بە چاوی سۆزەوە پشتیوانی لەو ڕاپەڕینە عەفەویە جەماوەرییە دەکرێت. 

بۆ نیو سەدە دەچێت دەسەڵاتدارانی ئیران واتە لە ساڵی ١٩٧٩وە دەست بەکار بوون، بە درێژایی تەمەنی حوکمڕانیان بۆ گەلانی ئیران لە سەرئێشە و نەهامەتی بەولاوە هیچی دییان نەبووە، هەر لە سەرەتادا گەلانی ئیرانیان توشی جەنگێکی ٨ ساڵە کرد لەگەڵ عیراق لە ساڵی ١٩٨٠-١٩٨٨. دوا بە دوای لە ساڵی ١٩٩١وە تا ئەمڕۆ، گەلانی ئیرانییان لە جەنگی عیراق، جەنگی سوریا تێوەگلاند. خۆ تێهەڵقوڵتاندن لە کێشەی یەمەن و سعودیە، ئێستاش لەگەڵ تورکیا لەسەر پشک پشکێنەی دابەش کردنی عیراق لە ململانێن. لەلایەکی دی لەگەڵ ئیسرائیل و ئەمریکا. بەمیلشیاکردنی گەلانی ئێران و گەلانی وڵاتانی دراوسێ. بە واتەیەکی دی لەنێو ئەو نەوانەدا چەند نەوەیەک تەمەنیان بەفیرۆ چوو، لەژێر جۆری حوکمڕانی دەسەڵاتدارانی تاران، هەنووکە نەوەیەک پێگەیوە ماندووە نایەوێت بە هەمان ئەزموونی باب و باپییردا ڕەت بێت، ئارەزووی ئەوەیە کە گۆرانکاری بنەڕەتی بکات لە سیستەمی دەسەڵاتی حوکمڕانی ئەو وڵاتەدا، بۆیە تێبینی دەکرێت کە گەنجێکی بێشومار بەشدارن لەو ڕاپەڕینە، کە ئەمە بۆ خۆی هیوا بەخشە. 

لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی هەڵچونێکی پوزەتیڤانە بەرامبەر بە ڕاپەڕینی گەلانی ئیران تێبینی دەکرێت بەتایبەتی ئەمریکا، بەڵام ئەم هەڵوێستە ناتوانرێت هیچ ئومێدێکی لەسەر بونیات بنرێت، تا ئەو کاتەی کە ئەمریکا و وڵاتانی ئەوروپا هەوڵنەدەن سوپای پاسداران و ئیتیلاعات لە دەسەڵاتدارانی تاران هەڵگەڕێنەوە و چرای سەوز بۆ کودەتایەک هەڵنەکەن، مانای وایە پشتیوانی کردنیان تەنیا قسەیە و بەکردار نایەنەوێت هیج هەنگاوێک بهاوێژن، کە تا ئەو ساتە ئەو ئاماژەیە تێبینی ناکرێت.  ئەزموونی ڕابردوو پێمان دەڵێت کە چەند جارێک دەنگی ناڕەزا شەقامی ئیرانیان تەنیبوو، بەڵام ئەمریکا هەڵوێستێکی کۆنکریتی نەبوو لە پشتیوانی کردنیان، بەڵکو لە گەرمەی ناڕەزایەکاندا ئەو باسی ڕێککەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ دەسەڵاتدارانی تاران دەکرد و دەیکرد بە بابەتی سەرەکیی لە میدیا جیهانیەکاندا، وەک ئەوەی پەیامی بۆ گەلانی ئیران ئەوە بێت وبڵێت، ئێمە پشتیوانیتان ناکەین و هێشتا بەرژەوەندیی خۆمان لەمانەوەی ئەماندا لە دەسەڵاتدا دەبینین. 

لە دەرئەنجامدا دەردەکەوێت کە ڕاپەڕینی گەلانی ئێران هەنووکە لە خاڵی کوڵانە، بەڵام پێویستی بە حزبێکی سیاسیی و ڕێبەری لێهاتوو هەیە، کە لەنێو جەرگەی ئازارەکانی گەلانی ئێراندا لە دایک بێت، نەک ئەو حزب و لایەن و سەرکردانەی کە لەژێر باڵی زلهێزەکانی دنیا و ناوچەکە ٥٠ ساڵە پاڵیانداوەتەوە و چاوەڕێی دەرفەتێکی لەو جۆرەن بێنە مەیدانەکە و ئەوجا بەهەمان عەقڵیەتی دەسەڵاتدارانی پێشوو مامەڵە لەگەڵ چارەنووسی گەلانی ئیراندا بکەن. واتە ئەو بۆشایە هەنووکە تێبینی دەکرێت، بۆیە حزب و لایەنە سیاسیەکانی وەک هەوادارانی شا، مریەم ڕەجەویی و هاوسەرەکەی مەسعود ڕەجەوی و نمونەکانیان، دەیانەوێت ئەو هەلە بقۆزنەوە، خۆیان بگەیننە کورسی دەسەڵات و ئەزموونی بەهاری عەرەبی و بەتایبەتی عیراق و سوریا لە ئیراندا دووبارە بێتەوە.