نیکۆس کازانتراکیس ڕۆماننوسى یۆنانى لە سەرەتاى (ڕاپۆرت بۆ گریکۆ)دا لەخوا ئەپاڕێتەوە کە ١٠ ساڵى تریش لەسەرى ڕابوەستێت هەتا کتێبەکەى تەواو بکات. لەو کتێبەدا هەموو ئەو شتانە بڵێت، کە پێویستە بیانڵێت و دواى ئەوە پشو بدات. 

 هەرکاتێک لە بۆنەیەکى کۆمەڵایەتیدا مولازم عومەر دەرئەکەوێت، کەوا کەفتەکار بووە و چەماوەتەوە لەدڵى خۆمدا ئەڵێم خۆزگە تەمەن ئەوەندە مۆڵەتى ئەم پیاوەى بدایە هەتا ڕشتەى بیرەوەرییەکانى ئەنوسیەوە، بەڵام مولازم هێشتا لەئەندێشەى تاڵەبانى و نەوشیرواندا ڕۆژ ئەژمێرێت. 

 کاک عومەر لە نووسینێکیدا لەژێر ناونیشانى: (ڕونکردنەوەیەک لە مولازم عومەرەوە لەبارەى پەیوەندییەکانى دکتۆر قاسملۆ و مام جەلال و کاک نەوشیروان). ئەوەش داوى ئەوەى لەسایتى (ئاوێنە) دا نووسینێکى سەرنج ئامێز و ڕاچڵەکێنەرى لەسەر تیرۆرى عەبدولرەحمانى قاسملۆ بڵاوکردبۆوە بەناوى: (ئایا تاڵەبانى و نەوشیروان مستەفا هاوکارى ئێرانیان کردووە لەتیرۆر کردنى دکتۆر قاسملۆ؟).
ئومێدەوارم ئەو نوسینەى (ئاوێنە)تان بەسەردا تێنەپەڕێت و بیخوێننەوە، ئەبینن ئەوەى کاک عومەر ئەیڵێت نە وەڵامە و نە ڕونکردنەوە، بەڵکو پاساوێکى لەڕولاواز و بێپێزە بۆ پەرێز پاککردنەوەى تاڵەبانى و نەوشیروان لە تیرۆرکردنى دکتۆر قاسملۆدا. تەنها ڕستەیەکى ئەو نوسینە شایستەیە و مەبەستێکى ترى پێکاوە کە ئەڵێت:

 کەواتە کاک عومەر ئەیەوێت پاش ئەو هەموو تەمەنە پەرێزى کەسانێک پاک بکاتەوە، کە کەس نەیزانیوە سامانەکەیان نە بەزیندویی نە بەمردویى چەندە و نەوەسیەتیان کردووە و بەڵکو بواریان ڕەخساندووە بۆ ئەوەى ژن و ژنخوشک و مناڵانیان لە جگەرەکێشێکدا ببنە ملیۆنێر و بەرەو ژوورتر خەڵکیشیان لە لیتاوى سۆشیال دیموکراتى و کوردایەتییدا هەڵکێشاوە، یاسر عەرەفاتى سەرۆکى ڕیکخراوى ڕزگارى فەلەستین پاش مردنى ملیارەها دۆلارى بۆ سوهاى ژنى و کچەکەى بەجێهێشت و ئێستا پاشایانە لە دورگەى ماڵتا ئەژین، کە گەلى فەلەستینى لە قوڕاوى دروشمى قەبە و ناواقعى و تەفروتوناکردنى جولەکە هەڵکێشابوو. 

 لە کۆتایی ساڵی ١٩٨٢ دا، کە هێرشی گەورە کرایە سەر حزبی دیموکرات و کۆمەڵەی ئێران، لە حزبی دیموکرات، مامۆستا عەبدوڵای حەسەن زادە، کە ئەندامی مەکتەبی سیاسی حزبی دیموکراتی ئێران بوو هات بۆ لامان بۆ ناوزەنگ، داوای یارمەتی و هێزی لێکردین، خوالێخۆشبوان مام جەلال و کاک نەوشیروان و بەندە وەکو بەرپرسی مەکتەبی عەسکەری لەگەڵیدا کۆبوینەوە ڕاستەوخۆ مام جەلال فەرمانیدا کە هێز کۆبکەینەوە. . 

 بەرێز مولازم لازمە ئەوەى لەو کۆبونەوەیەدا گوزەراوە بۆ خەڵکى ڕوونبکاتەوە چیبووە، گیانى گەنجانى ئەم وڵاتە هەروا بێنرخ بووە، کە سەوداو مامڵەى پێوەبکرێت، سەرکردەیەک هەروا بەبێ بەرنامە خۆى لەجەنگێکدا ئەئاڵێنێت لەگەڵ وڵاتێکى گەورە کە ڕێڕەوى هاتوچۆى خۆى و سەرکردەکانیەتى بۆ ئەوروپا هەرکاتێک ئارەزویان بکردایە، جگە لەوەى پاڵپشتى دارایی و لۆجستیان بووە، ڕاستەوخۆ و بێپرس و ڕاوێژ فەرمان بەهێز کۆکردنەوە بکات و شەڕبکات. ئاخر چ ئەقڵێکى سیاسى دروست ئەوەى پێ پەسەندە. 

 شەرى ئێران کردن بەشێک بووە لە بەرنامەیەکى تاڵەبانى و نەوشیروان، بۆ مفاوەزات لەگەڵ حکومەتى عێراق بەنێوەندگیرى دکتۆر قاسملۆ، هەر لەو سەر وەختەدا لە کوردستانیشدا کەوتنە شەڕى بەرەى جودەوە کە لە (پارتى و حیزبى شیوعى و باسۆک و بزوتنەوەى سۆشیالیست) پێکهاتبوو، لەو ماوانەدا ڕژێمى بەعس چاوپۆشى لە هاوکارى سەرۆک جاشەکانى ناوچەى پشدەر هەریەک لە هەمزە ئاغا و ئاکۆ ئاغا ئەکرد بۆ یارمەتى هێزەکانى یەکێتى. زۆرێک لەو هێزانە کە بۆ شەرى (جود) چووبوون بەبەرچاوى ئۆردوگا سەربازیەکانى ڕژێم و رەبایەکانەوە جوڵەیان ئەکرد ولەو شەڕانەى یەکێتى بەسەرپەرشتى نەوشیروان مستەفا شیوعیەکانى قڕکرد (جینۆساید) بەفەرمانى ئەو بێبەزەییانە و دڕندانە هەموو دیلەکان بەنێر و مێ و پەککەوتەوە کوژران. 

ئایا ئەمە چ پەیوەندییەکى بەتیرۆرکردنى دکتۆر قاسملۆوە هەیە، کاتێک قاسملۆ تیرۆرکرا، ئێوە بەسەرکردایەتى و بنکردایەتیەوە لەباوەشى ئێراندا بوون و بەشێک بوون لە قەرارگاى ڕەمەزانى سوپاى پاسدارانى جمهورى ئیسلامى ئێران. 

لە بەشێکتردا ئاوا ئەڵێت:(سەبارەت بەشەهیدکردنی (دکتۆر قاسملۆ) لە ساڵی ١٩٨٩ دوای ئەنفالەکان، ئەو زەمەنە (کاک نەوشیروان) لە دەرەوەی وڵات بوو؛ هیچ ئاگای لە گفتوگۆی حزبی دیموکراتی ئێران نەبوو. (کاک نەوشیروان) ئەو کات لە فەرەنسا بوو.) با واز لە کاک نەوشیروان بهێنین با لەو هەوا خۆشەى فەرەنسا بمێنێتەوە و پێشمەرگە و کەسوکاریان لە بێبەرگى و بەدخۆراکى و نەهامەتیدا بمێننەوە و بریندارو نەخۆشیان ئەوەندەی تر دەردەدار ببێت، ئەبێت کاک عومەر چۆن زانیویەتى نەوشیروان ئاگاى لەو گفتوگۆ چارەنوسسازە نەبێت، لەکاتێکدا خۆى ئەڵێت کەوا دەنگو باسى گفتوگۆى قاسملۆ و سوپاى پاسداران کەوتۆتە دەمى خەڵک و دەزگاى سیخوڕى ئیتلاعاتى ئێرانى نیگەران کردووە. چ ئەقڵێک بێجگە لەکاک عومەر ئەوەى قبوڵە کە تاڵەبانى نەوشیروانى بەردەست و جێمتمانەى ئاگادار نەکردۆتەوە. 

 بەداخەوە کاک عومەر وەها ئەدوێت وەکو قسە بۆمناڵێک بکات، لەگەڵە ئەوەشدا پێویستە وەڵام بەم پرسیارانە بداتەوە:

• چ بەڵگەیەک هەیە، کە دەوڵەتى ئێران داواى لەتاڵەبانی کردووە بۆ گفتوگۆ؟ ئایا دەوڵەت بووە، یان سوپاى پاسداران؟. 

• ئایا سیاسەتى دەوڵەت سوپاى پاسداران بەڕێوەى ئەبات، یان ئەنجومەنى وەزیران؟ سوپاى پاسداران لەبڵاوبونەوەى دەنگۆى گفتوگۆى مفاوەزات نیگەرانە و ترسى لە دەزگاى ئیتلاعات هەیە، دیارە ترسیان لەئاشکرابونى پیلانەکەیان هەیە. 

• چ ئەقڵێک ئەوە قبوڵ ئەکات، کە دەوڵەتێکى گەورەى وەکو ئێران مفاوەزات لە ماڵى خەبات کەریم مەعروف دا بکات. 

• مفاوەزات لە جەوێکى ئارام و دور لە دڵەڕاوکێ ئەکرێت ماناى چیە چەند کادرێکى بەدەمانچەوە دابنێیت بۆ پاراستن، ئێ برا هەتا ئێستا کادر سیاسەتی کردووە و نازانم ئەم کادرانەى نەمسا چۆن ئاوەها دەست بەدەمانچەن، لە کاک عومەر وایە نەمسا وەک ئەو بەرەڵاییەیە، کەحیزبەکەى ئەو دروستی کردووە، نەمسا دەوڵەتى قانون و سیستەمە. 

• تکایە لەو چەند کادرە دەمانچە بەدەستە ناوى سێ کەسمان بۆدیاری بکە، ئەوە بەشێکە لەمێژوى پرنەهامەتى ئێمە با ئەو کادرانەش ئەگەر هەن ویژدانیان ئاسودە بکەن و قسەى خۆیان بکەن، ئەگەر قوڕگیان بە دوگى حیزب تەسک نەبوبێتەوە. 

 کاک عومەر ئەڵێت (پێشبینى نەک ڕا دەربڕینێکى دواى تیرۆرکردنى قاسملۆ) بەخشککەیی ئەوە ئەدرکێنێت و مەبەستەکەى ڕێک ئەوە بەدەستەوە ئەدات، کەوا مام جەلال پێشبینى تیرۆرکردنى دکتۆر قاسملۆی کردووە. سەبارەت بە مام جەلال و ڕۆڵى لەو پرۆسەیەدا ئەوە کابراى پاسدار قسەى خۆیکردوە، ئەى هەڵوێستى جوامێرانەى کاک عومەر چی بووە دکتۆرى لێئاگادار نەکردۆتەوە لەو پێشبینیە یان دڵى نەهاتووە ئەو کارە مرۆڤدۆستانەیە بکات هەتا پێشبینیەکەى تاڵەبانى ئامانج بپێکێت. 

 بە کورتى کاک عومەر ئەڵێت:(دەرکەوت جەولەی دووهەمی دانیشتنەکەیان بەبێ ئاگاداری مام جەلال و یەکێتی، لە ماڵی (شەهید فازیلی مەلا مەحمود بوو).
لە بەڕێزیان ئەپرسم چ ئەقڵێکى دروست ئەمەى قبوڵە، ئایا دکتۆر قاسملۆ ئەوەندە نەفام و بێ تەجروبە بووە، بکەوێتە تەڵەیەکى ئاوەهاوە ئەگەر ئەو پەڕى دڵنییایى نەبوبێت، چ ئەقڵێکى دروست ئەوە قبوڵ ئەکات کە قاسملۆ، جەلال تاڵەبانى لە جەولەى دووەم ئاگادار نەکردبێتەوە.

 بریا ئەم پیاوە بەڕێزە هەروا بە بێدەنگ بمایەتەوە، هەرچەندە لەڕابوردودا بێدەنگى و بێموبالاتى بەڕێزیان زیانى گەورە و زەبرى کەمەرشکێنى هەبووە:

• کاتێک مولازم عومەر جێگرى سەرۆکى ئەنجومەنى وەزیرانى حکومەتى سلێمانى بوو، خەریکى ژیانى شەخسى خۆی بوو، ئیتر کایە بۆ کۆسرەتى سەرۆک وەزیرانى سلێمانى ئاوەڵابوو، کە سلێمانى تاڵان و مایە پوچکرد، هەتا ئەوکاتە ئەو شارە دزێکى وەها زەبەڵاح و چڵێسى وەک کۆسرەت رەسوڵی نەبینیبو، نازانم بۆ مولازم عومەر لەسەر وێرانکردن و تاڵانکردنى شارەکەى جەنابیان بۆ تەنها جارێک بە وەڵام نەهات بەڵام لەسەر موڵکەکانى خۆیان و کەسوکاریان لە (کەرتى ئابڵاخ) کە پێشتر ئیستملاک کرابون بە باربووەوە درێخى لە دووبارە باربوو کردنەوەیان نەکرد. 

• کاک عومەر و چەند هاوڕێیەکى زۆر زوو لە ماهیەت و تاکڕەوى و خۆسەپێنى و بەرژەوەند خوازى و داگیرکردنى گردى زەرگەتە و بێئاسۆى و زۆر بابەتی تر لەگەڵ نەوشیروان مستەفادا ناکۆک بوون پاشەکشەیان لە حیزبەکەی کرد، هەتا ئەمکاتە بێدەنگەى لێکردووە، ئەگەر ئەم و هاوڕێکانى لەکاتى خۆیدا بوێرانە دید و بۆچونى خۆیان بخستایەتە ڕوو ماهیەتى نەوشیروان و بزوتنەوەى گۆڕانیان ئاشکرا بکردایە و پەردەیان لەسەر ئەو فرت و فێڵ و بەلاڕێدابردنانەدا هەڵبدایەتەوە ڕەنگە نەوشیروان نەیتوانیایە بێباکانە سوارى شەپۆلى ناڕەزایەتى خەڵک ببێت و بیخاتە گیرفانى شڕواڵەکەى و بۆسەرى ڕەشی ببات لەسەردانە خەڕەکیەکانیدا (مکوک)، ڕەنگە ناڕەزایەتى خەڵک ئاوەها پاشەکشەى پێنەکرایە توشى ئەو شکستە گەورە و مەرگهێنە و بێئاسۆییە نەئەبۆوە. 

 ئینسان بەهەڵوێستەوە ئەناسرێتەوە، کەسێک لەبیر ئەچێتەوە، بەڵام هەڵوێستەکانى زیندوون، بڕواننە ئەم وێنەیە:ئەو لێشاوە لە ئینسان سڵاوى نازییانە بۆ هێتلەر ئەکەن، جا لە ترسا بێت یان ترسێندرابێتن، تەنها یەک کەس (ئۆگست لاندمسر) بێسڵەمینەوە سڵاو ناکات، ئەوجۆرە هەڵوێستە ئەو کاتە مەرگى مسۆگەرى بەدواى خۆیدا ئەهێنا.

 هەڵوێست گوێ لەتەمەن ناگرێت، کاک عومەر باش ئەزانێت هەڵوێستى مەردانە و جوامێرانە چییە و تەمەن بەشى پاساو و پاکانەى پێوە نەماوە بۆ کەسانێک، کە سەرچاوەى چەرمەسەرى و مەینەتیەکانمانن، ئێران دەوڵەتە ئەزانێت لەکوێوە و چ کاتێک قسە ئەکات و نیشانگرێکى شارەزایە، ئەزانێت نێچیرەکەى پێش ئەوەى بیپێکێت چۆن گرمۆڵەی کردووە. 

 لە بێهەڵوێستیدا بێدەنگیى جۆرێکە لەهەڵوێست، نەک پاساوى لاواز و نەخۆش، شایستە ترە بۆ کاک عومەر ئامۆژگارى کاک بەیارى کوڕیشى بکات، کە بەبێدەنگى مانەوەى، نەک بەناوى هەرێمى سلێمانیەوە پاکانە بۆ حوکمى پۆستاڵچیەکان بهێنێتەوە.