ئەڵبەت هیچ دۆکیۆمێنتێکی بەرجەست نیە سەرهەڵدانی شانۆ لەشاری هەولێر و بگرە کوردستانیش بگێڕێتەوە دەستپێکی دروست بوونیدەوڵەتی عێراق لەساڵی١٩٢١.

دەبێ ئەگەر نمایشی (کۆسەبەبەی هەیاران و مەیاران خوایە بکەیە باران لۆ فەقیر و هەژاران) یان لەساڵی بێ بارانی و نەبوونی کردبیتەدەستپێکی شانۆ لەهەولێرێ.

قۆناغە گرنگەکانی شانۆگەری لەنەورۆزەکانی زوو یان قوتابخانەکان یادکرایتەوە ئەویش خۆی لەتێکستی کاوەی ئاسنگەر بینیتەوە.

هەتاکو ساڵی١٩٧٠هونەر و وێژەی کوردی توانی سەردەمی زێڕینی خۆی بەڕێبکات کەسەرتۆپی شاکارەکەیان چڵپاوی ماکسیم گۆرکی بوو. لەگەڵ ئەو زنجیرە دراما کۆمەڵایەتیانەی کۆت و بەندی کۆمەڵایەتی بوو لە شاری هەولێرێ.

دوای ئەو چار ساڵەی مفاوەزاتی یازدەی ئازار. دیسان بۆ دەمێک خامۆش بۆووە هەتا جارێکی تر گوڕ و تینێکی تری بەخۆوە دیت. بەڵاملەبەر ئەوەی دیسان بەشێکی زۆری دەرهێنەر و ئەکتەرەکانیش وابەستەی حیزبی بەعس و سوودمەندی عارد و سەیارە بوون نەیانتوانی وێنایئازاری نەتەوەکەیان بکەن. بەڵکوو زیاتر لە درامای وەرگیراو و وەرگێڕاو بوو لۆسەر زمانی کوردی و بەچاودێری ڕەقابەی ئەمنی ئیعلامیداتێدەپەڕی. نەبوونە هەوێنی خامۆش بوونەوەی ئازاری خەڵک.

لەبۆیە دەبینین هەرزوو تاقمێکی ڕەوشەنبیری راستەقینە لەبوارەکانی تریشدا بەوێنەی نووسەران تاقم کتێب و قەڵەمیان بەستایەوە و ڕوویانلەکێوەکان و ناوچە ئازاد کراوەکان کرد و لەوێ لەتەک گۆرانی و سروودی نیشتیمانی و  ڕۆمان نووسین و شانۆگەریش بووە بەشێکی گرنگ وڕاستەقینەی هەڵوێستی خەلکە ڕەوشەنبیرەکە.

ئەو بەناو ڕۆشەنبیر و شانۆکارە موزەیەفەکان و گۆرانی بێژەکانی قادسیە. دیسان بوونە پێڕی شەوانەی خواردنەوەی ڕەفیقە بەعسیەکان وکوچ کوچەی قوونی یەحیا ڕشید جافی موحافیزی هەولێرێ لە سەفەری خاریج و وەرگرتنی بەخشیشی خانوو سەیارە و پارە.

لەقۆناغی دوای شەڕی یەکلاکەرەوەی پارتی و یەکێتی لەدوای ٣١ی ئابی ساڵی ١٩٩٦. دەبینین گەرم کەرانی ئاگری شەڕی ناوخۆ و ئێستاهەموو کاربەدەست و کاربەڕکەری بەناو وەزارەتی ڕەوشەنبیرین کەزیاتر خۆی لەبارەگایەکی ڕێکخستنی حیزبی دەبینێتەوە، لەگەڵ کۆمەڵەموهەریجێکی شارەکانی تری بەپارە قورمیش کرا بووینە دەمڕاستی هونەری ئەو شارە لەهەموو بوارەکان چەند دەم و چاوێکن بەوێنەی جیکڵو دیکڵ یان هەولێری گۆتەنی گەزۆ و لەوزینە لەهەموو جێیەک حزووریان هەیە و بەتەنیا کاریان ئاوەژۆ کردنەوەی دیوە ڕاستەقینەکەیڕابردووی ئەو شارەن.

بەکەیف و سەلیقەی خۆیان خەڵاتی فاشیل کردن و لەبار بردنی هەر لایەنێکی هونەری دەکەن.

هەر بەخۆیان کتێبی نووسەرە بێ زاغە هیچ لەبارەکان و شایەرە بەند بێژەکان و ئەکتەرە هەزەلیەکانی بەوێنەی بەزمی بەزم هەراج دەکەن کەشکۆی جوانی ئەو شارەیان لەکەدار کردیە.