در شانزده مرداد 1400 طی دعوایی یک جوان کُرد بنام فردین ابراهیمی در اثر ضربه چاقوی طرف مقابل که ترک بود، جان باخت. قاتل توسط مردم محل دستگیر و تحویل نیروهای انتظامی گردید. 

در پی این رویداد، ناآرامیهایی در نقده به وقوع پیوست که منجر به قتل یک جوان دیگر کُرد دیگر بنام محمد علیزاده و مجروح شدن تعدادی دیگر شد. 

قوم‌پرستان ترک و کرد به شیوه‌های مختلف کوشیدند این واقعه را به جنگی خونین بین دو ملت سوق دهند. اگر آن‌ها در این راه موفق می‌شدند، نه‌تنها شهر نقده، بلکه سایر شهرهای دوملیتی آذربایجان غربی، دستخوش جنگ و فجایع بی‌شماری می‌شد که نهایت آن برای کسی قابل پیش‌بینی نیست.

مروری کوتاه بر جنگ نقده (1358)

در اردیبهشت ۱۳۵۸ حزب دموکرات کردستان ایران تجمعی بزرگ در شهر دوملیتی نقده برگزار کرد. محل اجرای میتینگ ورزشگاه شهر واقع در بخش ترک‌نشین نقده بود. قبل از آن رژه مسلحانه انجام دادند و این یک مانور قدرت بود در مقابل ترک‌ها. 

هر عقل متوسطی می‌تواند پیش‌بینی کند که مانور قدرت در شهری دوملیتی فضا را سریعاً به نفع جنگ و کشتار تغییر می‌دهد. چرا رژه مسلحانه؟ چرا میتینگ کُردها در محله تُرک‌ها؟

درنتیجه این اقدام ناسنجیده، مأموریت پان-تورک‌ها بسیار راحت شده بود. آن‌ها از حیات بعضی خانه¬ها فقط چند تیر هوایی شلیک کردند و خود به کنج عافیت خزیدند. در ادامه نه از دمکرات‌ها خبری ماند و نه از پان تورک‌ها. این مردمان ناآگاهِ کُرد و تُرک بودند که به جان همدیگر افتاده بودند...

 دو ملتی که حدود ۲۰۰ سال بود باهم زندگی کرده، ازدواج‌کرده و دوست فامیل شده بودند در عرض چند دقیقه تبدیل به دشمن خونی همدیگر شدند. صدها نفر از دو طرف کشته شدند، غارتگری و توحش دوطرفه همه مرزهای انسانی و اخلاقی را درنوردید. 

برخی شخصیت‌ها قبل از برگزاری تجمع، خطرات آن را به رهبران حزب دموکرات تذکر داده بودند (ازجمله آقای مقدسی امام‌جمعه ترک‌ها و نیز امام‌جمعه کردها آقای رحیمی). ولی هشدارها جدی گرفته نشد.

چه عواملی باعث شد که این بار تراژدی جنگ 1358 نقده دوباره تکرار نشود؟

تا مرد سخن نگفته باشد،،،،، عیب و هنرش نهفته باشد

جهت سهولت در بیان مسئله و تحلیل نهایی، سخنان چهار گروه  را در رابطه با این واقعه را درج می‌کنم. بدین‌وسیله می‌توانیم یک نقشه بزرگ(پانوراما) از ساختار جدید فرهنگی و سیاسی نقده و آذربایجان غربی ارائه دهیم.  تا مستقیماً با اهداف و نیات این گروه‌ها آشنا شوید. قضاوت نهایی را به شما خواننده این سطور واگذار می‌کنم:

الف- نژادپرست‌های تُرک (پان تورک‌ها یا گرگ‌های خاکستری وابسته به اردوغان و جمهوری آذربایجان):

«بیانیه جمعی از فعالین حرکت ملی آذربایجان در خصوص حوادث اخیر سولدوز

ملت آذربایجان از دیرباز در سرحدات تاریخی خویش با تمام اقلیت‌های ساکن این جغرافیا رابطه‌ای بر اساس حسن همزیستی و هم‌جواری داشته و ثبوت این ادعا با مروری بر تاریخ این مرزوبوم میسر خواهد بود.

ملت تورک طی بیش از هزار سال حکمرانی بر کل فلات ایران نه‌تنها اساس حکومت را بر تفوق ملتی بر ملت دیگر قرار نداده بلکه زمینه و بستر همزیستی مسالمت‌آمیز را به‌عنوان یک اصل شناخته و این نگاه انسان¬مدارانه و احترام به هم نوع را علی‌رغم گذشت صدسال از حاکمیت فارس محور که همواره با تبعیض سیستماتیک و مظالم گسترده علیه ملل غیر فارس بخصوص ملت آذربایجان همراه بوده، حفظ نموده است.

زمانی که کردهای کشور عراق از ظلم رژیم بعثی مجبور به ترک دیارشان شدند این ملت آذربایجان بود که با آغوشی باز پذیرای مهمانان ناخوانده شد. اما افسوس که علیرغم تقسیم سفره‌اش با مهاجران کرد، شاهد هتک حرمت از جانب کردها گردید. بااین‌حال، اشتباه تاریخی اقلیت مهاجر کرد در سال ۱۳۵۸ هجری شمسی به سرکردگی عبدالرحمان قاسملو را نیز بدیده اغماض نگریست و اقدام به‌تلافی اتفاقات و وقایعی که بر ملت آذربایجان حادث شد، ننمود.

علی‌رغم حسن نیت ملت آذربایجان طی سده‌های اخیر در مواجهه با همسایگان، برخی از اتنیک ها و اقلیت‌های مهاجر که در پی سو استفاده از نگاه انسان دوستانه تورک‌ها می‌باشند با تحلیلی به‌دوراز واقعیت و با تحریک طماعان به سرزمین آذربایجان با دست‌درازی به مرزهای تاریخی این سرزمین موجب ایجاد تنش و نزاع گردیده و حسن نیت تورک‌ها را نشانه ضعف ملت آذربایجان قلمداد نموده‌اند.

مورد اخیر از سلسله اشتباهات تاریخی اقلیت کرد در دست‌درازی به خاک مقدس آذربایجان را می‌توان در جریانات اخیر شهر سولدوز مشاهده نمود که در پی درگیری دو فرد تورک و کرد بر سر مشکل مالی در شهر سولدوز آذربایجان غربی و کشته شدن فرد منتسب به سازمان و احزاب تروریستی کرد، این سازمان با تحریک جوانان اقلیت کرد مهاجر ساکن شهر سولدوز سعی در استفاده ابزاری از این حادثه در جهت منافع حزبی‌شان داشتند، غافل از اینکه ملت آگاه آذربایجان و مردم سولدوز، همان جوانان سال ۵۸ با حافظه ژرف تاریخی و فرزندان غیورشان هستند که با دست‌های خالی و قلبی سرشار از عشق به سرزمین آبا و اجدادی خود مقتدرانه در مقابل هجوم نیروهای مسلح حزب دموکرات کردستان به‌سان کوه‌های سهند و سا والان استوار ایستادند و دست دشمنان زیاده‌خواه و طماع به خاک آذربایجان را کوتاه نمودند.

ما به‌عنوان فعالین حرکت ملی آذربایجان ضمن احترام به حقوق اقلیت‌ها، و مهاجرین ساکن در این جغرافیا اعلام می‌نماییم، ملت آذربایجان حقوق تمامی اقلیت‌ها و ائتنیک های ساکن در جغرافیای آذربایجان را به رسمیت شناخته و بر آن ارج نهاده و خواستار همزیستی مسالمت‌آمیز با تمامی اقلیت‌ها می‌باشد و به‌مثابه همیشه تاریخ پاسخ کسانی را که بخواهند چشم طمع به خاک مقدسمان دوخته و به بهانه‌های واهی سعی در ایجاد تنش در این سرزمین را داشته باشند، همانند اسلاف خود خواهیم داد.

ملت آذربایجان در ۲ مرداد نشان داد که در کنار تمامی ملت‌های مظلوم و دربند ایران بوده و خود را همدرد تمامی ملت‌ها، اقلیت‌ها و ائتنیک هایی که تحت ظلم و ستم مضاعف قرار دارند، می‌داند و از احزاب و مردم کرد می‌خواهد بازیچه سیاست‌های قدرت‌های خارجی و حکومت تهران و اپوزیسیون مرکزگرا نگردند. هجدهم مرداد ۱۴۰۰»

ب- نژادپرست‌های کرد (وابستگان احزاب ملی¬گرای سنتی کرد):

«...اگر مزدورهای خامنه‌ای از ترکهای فاشیست حمایت نمی‌کردند، تا خود سوراخ موش‌های تبریز فراریشون می‌دادیم، حالا معلوم شد نقده کوردستان هستش و کی مزدور رژیم.

#ورمی دلی کوردستانه♥     (ارومیه قلب کردستان است)

# نه‌غه‌ده شاری کوردانه✌     (نقده شهر کردها است)

@NISHTMANIJOAN

به نقل از کانال تلگرامی نیشتمانی جوان- 17 مرداد 1400 - به مدیریت رحیم رشیدی و علی جوانمردی از فعالین رسانه‌ای حزب دمکرات کردستان ایران و مسعود بارزانی»

ج- جامعه مدنی تُرک نقده:

بیانیه جمعی از فعالان مدنی و فرهنگی ترک شهرستان نقده (اطلاعیه شماره سه)

«حادثه خونین و فجیع خیابان پیرانشهر شهرستان نقده که به قتل و زخمی شدن تنی چند از برادران کردمان به دست اراذل‌واوباش خیابانی صورت گرفت جامعه را در موجی از بهت و تأسف فروبرده است. بدون تردید تکرار حوادثی مشابه را چه در میان قوم کرد و چه درمیان قوم ترک شاهد بوده‌ایم که علت عمده آن را باید در ترویج و بسط فرهنگ خشونت‌طلبی، پایین آمدن آستانه تحمل شهروندان و علل و دلایل اجتماعی دیگر جست و به‌هیچ‌وجه نباید و نبایستی اجازه داد که مسئله‌ای چنین چندش‌آور و شرم‌آور به‌پای مسائل قومیتی نوشته شود.

منادیان خشونت و مروجان نفرت پراکنی قومی دیری است در این شهر اتراق کرده‌اند و بر طبل دیگری ستیزی، نفرت پراکنی و اختلافات و منازعات قومی می‌کوبند اما خوشبختانه همیشه با پاسخ منفی عقلانیت جمعی جامعه روبرو بوده و ناچاراً به کنج و خلوتکده شوم خود بازپس خزیده‌اند. حساب چنان جماعتی جداست و اما عجالتاً

ما امضاکنندگان این بیانیه به‌صراحت؛

اعلام می‌داریم که شهرستان نقده متعلق به هردو قوم غیور و باشرف ترک و کرد بوده است و خواهد بود.

اعلام می‌داریم در کنار داغ‌دیدگان عزیز و محترم این فاجعه شوم و نفرت بار هستیم و آن را شدیداً محکوم می‌کنیم

اعلام می‌داریم تا رسیدگی کامل و مجازات علنی و خارج از نوبت این خشونت‌طلبان بیمار، همپای این عزیزان خواهیم بود و بر رسیدگی قانونی و دور از هرنوع خشونت‌طلبی پای می‌فشاریم.

اعلام می‌داریم هرنوع خشونتی درهرشکل و شمایلی خلاف شئونات مدنی و شهروندی بوده و مخل امنیت اجتماعی و سیاسی شهر است و لذا از مقامات مسئول و ذی‌ربط مصرانه خواهشمندیم هرچه سریع‌تر جامعه را از لوث و قباحت این برهم زنندگان نظم و امنیت اجتماعی پاک کنند و بار دیگر زمینه را برای انسجام و وحدت و همدلی و سرمایه اجتماعی شهر فراهم کنند.

اعلام می‌داریم هرنوع ادبیات نفرت افکنانه، قوم ستیزانه و معارضانه خلاف منافع فردی و جمعی جامعه بوده و در عقب‌ماندگی فرهنگی-اقتصادی و اجتماعی شهر تأثیری به‌شدت ویرانگر دارد لذا از همه مسئولان امنیتی شهر مصرانه طلب می‌کنیم عاملان و مروجان چنین ادبیات انسان ستیزانه و دیگری ستیز را به محکمه عدالت بسپارند و از ترویج و انتشار چنان ویروس‌هایی که بسیار مخرب‌تر از ویروس منحوس کرونا هستند در سطح جامعه پیشگیری کنند.

پیروز باد برادری و برابری

پیروز باد انصاف و عدالت

پیروز باد انسانیت و شرف.

د- جامعه مدنی کُرد نقده:

«بیانیه جمعی از ائمه جمعه و جماعت و فعالان فرهنگی و مدنی کردزبان شهرستان نقده

درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد

نهال دشمنی برکن که رنج بی¬شمار آرد

سال‌ها زندگی مسالمت‌آمیز در کنار هم، سال‌ها مسامحت و دوستی و مراودات همشهریانه ما را شهره عام و خاص کرده است و نگینی بر نام و آوازه آن گشته است همگان ما را در کنار هم و باهم د‌یده¬اند همگان نام وحدت که می‌آید مردم شهرمان را مثال زده‌اند بارها که دشمنان و بدخواهان ما بر طبل نفاق و تفرقه بین ما کوبیده‌اند با همیاری و همدلی آن را در نطفه خفه کرده‌ایم.

همشهریان بزرگوار در اینکه همه ما با ناامنی مخالف هستیم شبهه نیست در اینکه همه ما شهروندان زخم‌خورده و دلخور از برهم زنندگان امنیت و مخل آسایش هستیم شکی وجود ندارد و بارها این موضوع را از طرق مجاری قانونی به جد پیگیر نموده‌ایم.

شهروندان عزیز آنچه امروز در شهرمان رخ داد اتفاقی بسیار ناگوار بود که دل همه ما را رنجاند و مایه تأسف بسیار گشت چون همه ما نیک میدانیم بر همه جوانب زندگی ما تأثیرات منفی بسیار داشته و دارد از کسب‌وکار و درآمد همه اقشار گرفته تا دلهره و ناآرامی و مهم‌تر از آن صدای نفاق و تفرقه بدخواهانمان که سالهاست در گلوهای شیطانی‌شان می‌دمند تا آتشی را برانگیزند که دودش تنها در چشمان ما خواهد رفت جدایی از این اتفاق ناگوار که دل تمام همشهریان را رنجانده، چشمانی نگران هستند که منتظر نور امیدی بنام صلح و آرامش هستند تا دوباره زندگی به شهرمان برگردد.

لذا از تمامی شهروندان عزیز و فهیم شهرمان خواستاریم تا با حفظ آرامش و متانت همیشگی خود در برابر این حادثه و اتفاق ناگوار از تشدید تنش و ادامه ناآرامی و درگیری‌ها با حس شهروندی و مدنیت بزرگشان که برگرفته از تاریخ سرافراز و پر از افتخارشان می‌باشد باعث‌وبانی برگشت آرامش و صلح دوباره به شهرمان شوند و ما نیز بر عهد خود مبنی بر پیگیری مطالبات بر حق همه شهروندانمان از مجاری قانونی خواهیم بود.

امضاکنندگان این بیانیه ضمن محکوم نمودن این واقعه اسف‌بار و ابراز همدردی با خانواده قربانی این حادثه هولناک قدردانی خود را از صدور بیانیه عده کثیری از همشهریان فرهیخته و تشکر ویژه از معتمدین، ریش‌سفیدان، فعالین مدنی و فرهنگیان محترم ترک‌زبان، اعلام می‌دارد»

علت ناکامی قوم‌پرستان تُرک و کُرد در تابستان 1400

با مرور چهار اطلاعیه فوق، به این نتیجه می‌رسیم که چهل‌ودو سال پس از تراژدی جنگ نقده (بهار 1358) در ماهیت دو گروه قوم‌پرست کرد و ترک تغییر چندانی حاصل نشده است. هر دو مدینه فاضله خود را در پاک‌سازی قوم دیگر می‌بینند. 

ولی جامعه مدنی ترک و کرد رشد فرهنگی و سیاسی قابل‌تحسینی را تجربه کرده است. اطلاعیه‌های فعالین فرهنگی و مدنی ترک‌ها و کردها حاکی از گسترش فرهنگ تساهل و تسامح و همزیستی و همگرایی است.  با قاطعیت می‌تواند گفت که مهم‌ترین عامل ناکامی قوم‌پرستان ترک و کرد این رشد بوده است.