(میساقی میللی تورك) لە دوا دانشتنی مەجلیسی مەبعوسان واتا پەرلەمانی دەوڵەتی عوسمانی کە کەمالییەکان زۆرینەیان پێکدەهێنا لە ڕێکەوتی (28_1/کانوونی دووەم_1920) لە شاری ئیستانبوڵی پایتەختی دەوڵەتی عوسمانی پەسند کرا.

لە سەردەمی دەسەڵاتداری سوڵتانی موحمەدی شەشەم (1918_1922ی عیسایی) (36)مین سوڵتانی ئیمپڕاتۆریەتی عوسمانی، بە پێی ئەو میساقە وڵاتانی (بولگاریا و یۆنان و تەواوی قوبرس)، تەنانەت بەپێی ئەو سنوورانەش کە "میساقی میللی" دەستنیشانی کردوە، باشور و خۆرئاوای کوردستان بەشێکن لە تورکیا، وەک لە نەخشەکەدا بە روونی دیاریکراوە. خودی ئەردۆغانیش ئەم تەماعەی نەشاردۆتەوە و هەندێک جار بە ئاشکرا ویلایەتی مووسڵی وەک خاکی تورکیا لەقەڵەم داوە. بۆ نموونە لە مانگی 11ی ساڵی 2016دا دەڵێت: "ئەگەر دەیانەوێ بزانن مووسڵ بۆ ئێمە مانای چییە، با بڕۆن میساقی میلل بخوێننەوە".

 لەسەر بنەمای میساقی میللی تورک، دەبێت:

جولەکە داوای عێراق بکات، چونکە نەبوخزنەسەری بابلی جولەکەی لە ناوچەکانی فەلەستینی ئێستا بە دیل گرت و هێنایانییە عێراقی

 ئێستا. کورد دەبێت داوای بەشێکی گەورەی ئێران و عێراق بکات، چونکە لە سەردەمی ماددا لە ژێر دەسەڵاتی کورد دا بووە، لە ڕێکەوتنی (مادد و بابل)ی ئاشور و حەران و باکوری میزۆپۆتامیا بەر مادد کەوتوە و سوریا و فەلەستین بەر بابل کەوتووە.

عارەب دەبێت داوای (ئەندەلوس)، ئیسپانیای ئێستا بکات، چونکە لە سەردەمی ئەمەوییەکان دا لە ژێر دەسەڵاتی عارەب دا بووە. 

خاچ دروشمەکان، ئەوروپییەکانی ئێستا دەبێت داوای شام و ئوردن و فەلەستین...تاد بکەن، چونکە لە ژێر دەسەڵاتی ئەوان دا بوو، تا ئەو کاتەی سەڵاحەدینی ئەیوبی لە ژێر دەسەڵاتی خاچییەکانی دەریهێنا.

 کورد دەبێت داوای فەلەستین و میسڕ و ئەردەن و سوریا.... تاد بکات، چونکە لە ڕۆژگاری دەوڵەتی ئەیوبی دا لە ژێر دەسەڵاتی کورد دا بووە. 

ئەمانە و سەدان نمونەی دیکەی مێژوویی. تورک دەڵێت ویلایەتی موسڵ لە ژێر دەسەڵاتی عوسمانی دا بووە، کەواتە هی تورکە.

 پرسیارەکە لێرەدایە خۆ ویلایەتی بەغداد و بەسڕەش لە ژێر دەسەڵاتی تورک دا بوو، ئەی بۆچی ئەو دوو ویلایەتە بە هی خۆی نازانێت؟ خۆ تەواوی ووڵاتە عەرەبییەکان لە ژێر دەسەڵاتی عوسمانی دا بوو بۆچی داوایان ناکاتەوە و بە هی خۆیانیان نازانن؟ 

لە ڕاستیدا ئەمە هیچ لۆژیکی نییە، ئەمە جەوهەری بابەتەکەش نییە، بەڵکو ڕاستی بابەتەکە ئەوەیە کورد خاوەنی دەوڵەت نەتەوە نییە تا خاوەندار لە خۆی دەرکەوێت، لەبەرئەوە چاوی بڕیوەتە کوردستان. لەم پێناوەشدا دەستی نەپاراستووە لە پیلانگێڕی و جینۆسایدی کورد. تورک لە پێناوی میساقی میللی دا هەموو هەوڵێکی خستەگەڕ دژی کورد و توانی لایەنی هاوپەیمانی براوە جەنگی یەکەمی جیهانی قەناعەت پێبکات کە بە ڕێکەوتننامەی لۆزان 1923ی عیسایی، ڕێکەوتتنامەی سیڤەری ساڵی 1920ی عیسایی هەڵبوەشێننەوە.

لە کەمالییەکانەوە تا ئاکەپەییەکان چەندین سەرهەڵدان و ڕاگەڕینی و بزووتنەوەی چەکداری کوردیان سەرکوتکردووە و چەندین پیلانگێڕی و ڕێکەوتننامەی هەرێمی و نێودەوڵەتیشی لە دژی کورد واژۆکردوە، لەڕێگەی سەربازی و دەستوریی و یاساییشەوە بەردەوامییان بە پڕۆسەی جینۆساید و ئیتنۆسایدی کود داوە. بەڵام لە کۆتاییەکانی سەدەی بیست و سەرەتاکانی سەدەیی بیست و یەک، لە ڕێگەی تێکۆشانی (پەکەکە)وە، ئێستا دۆخەکە لە توركیا جیاوازە، كورد هەم لە شاخە و هەمیش لە شار ڕێکخستنی هەیە. هەدەپە(پارتی دیموكراتی گەلان) باڵی سیاسی كێشەی كوردە لە ناو توركیا، ماوەی رابردوو زۆر گەشەی كرد، نەك بەربەستی یاسای هەڵبژاردنی بڕی، بەڵكو بووە سێیەم گەورە پارتی ناو هەموو توركیا و (80) كورسی پەرلەمانی بەدەست هێنا، لە دوبارەکردنەوەی هەڵبژاردنیش دا زیاتر لە (60)کورسی بە دەسهێنا. كاندیدی سەرۆكایەتیەكەشی كە سەلاحەدین دەمیرتاشی هاوسەرۆكیان بوو زیاتر لە (6) ملیۆن دەنگی هێنا. لەولاشەوە گەشەی باڵی سەربازی كورد كە پەكەكە نوێنەرایەتی دەكات لە خۆرئاوای كوردستان دوای جەنگی سوریای ساڵی 2011ی عیسایی، و داگیرکاری داعش لە شەنگال و باكوری كوردستان پێگەی خۆی گرت و چەكی نوێ‌ و بنکەی نوێی دەستكەوت، بەتایبەت نزیكبوونەوەی ئەمریكا لە پەکەکە لەرێگای یەپەگەوە و دۆخی شەنگال و كوردی ئێزیدی. ئەمەش ئەردۆغان و توركیای دەهری کرد، پەلاماری عەفرین و خۆرئاوای كوردستانی دا بە هەڵکردنی گڵۆپی سەوز لە لایەن ڕووسیاوە، سەرێکانی و گرێ سپی داگیر کرد لە 2019 دا بە هەڵکردنی گڵۆپی سەوز لەلایەن دۆناڵد تڕەمپەوە، فشاری بۆردومان‌ و ئۆپەراسیۆنی بۆ سەر ناوچەكانی پەكەكە دەست پێكرد.

تورکیا سەرەتا ئۆپەراسیۆنی گەورەی سیاسی لە باکوری کوردستان ئەنجام دا، كەوتە گیانی هەدەپە، هاوسەرۆك دەمیرتاشی خستە كونجی زیندان، دەیان پەرلەمانتاری خستە زیندان، هەزاران كادیر و ئەندامی هەدەپەی زیندانی كردوە. باڵی سیاسی كوردی خراپ خستە قەفەزەوە. لە ئۆپەڕاسیۆنە سەربازییەکانیشدا، لەم ساڵانەی دواتردا بەبەردەوامی سنورەکانی باشوری کوردستان بە بیانووی پەکەکە بۆردمانکردووە، چەندین ئۆپەڕاسیۆنی لە ژێر ناوی جیاجیادا ئەنجامداوە، بەڵام سەرئەنجامی ڕووبەڕووی بەرخۆدانێکی بێ وێنە بۆتەوە و بەرخۆدان بۆتە بەڵای سەری خەونەکەیان.

کورد بە دوو ڕێگە دەتوانێت بەر لە پیلانگێڕی و خەونی بەدیهێنانی میساقی میللی تورک بگرێت: 

یەکەم.

 ژیرانە تر مامەڵە بکات، ستراتیجی نەتەوەیی دابڕێژێت و لەو ڕێگەیەوە کار لە سەر هەڵوەشاندنەوەی پیلانگێڕییەکانی تورک بکات. 

دووەم.

 هێزی خۆی لە بەرخۆدان و تێکۆشانەوە وەربگرێت، ڕێگە نەدات باڵی خیانەت شەڕی بە وەکالەتی تورک بکات، لەو ڕێگەیەشەوە هەرگیز ڕێگە نەدات شەڕی برا کوژی دووبارەبێتەوە.

 لە ڕاستیدا تورکیا بەردەوام لە ئاستی نێودەوڵەتی لە هەوڵی پیلانگێڕیدان لە دژی کورد، لە كۆبونەوەی لوتكەیی ناتۆ لە برۆكسل، جارێكی تر ئەردۆغان داوای كرد، كە ئەمریكا هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە) بخاتە لیستی تیرۆر، بەگوێرەی ماڵپەری ئەلمۆنیتەری ئەمریكی بایدن بە ڕوونی ئەو داواكارییەی ئەردۆغانی ڕەتكردۆتەوە و تەئكیدی لەسەر بەردەوامی هاوكارییەكان بۆ ئەو هێزە كردۆتەوە. ئەردۆغان چەند سالێكە داوادەكات وڵاتان بەتایبەت ئەمریكا وەك بەشێك لە پەكەكە سەیری هەسەدە بكەن. بەڵام ئەو داواكارییە قبوڵنەکراوە، لەبەرئەوە لە كۆنگرە رۆژنامەوانیەكەیدا ئەردۆغان وتی: بەداخەوە تا ئێستا ئەمریكا بە جیاواز سەیری ئەو دوو هێزە دەكات.