کورد و تێگەیشتن لە ئیسلام

Wednesday, 21/10/2020, 19:49

ئاین و هزری ئاین گەرایی لە کوردستان،ڕێڕەوی ئاین گەرایی لە کۆمەڵگەیی کوردی زهنیەتێکی وەچەرخان گەڕا لە بنادی میتۆدی زهنۆڵۆژی کۆمەڵگەی کوردی دا دروست کردوە،ژیانی ئاینداری بۆکورد دەست بەوەچەرخان دەکات،بەپێی نامەکەی پەیامبەر بۆ یەزدەگوردی سێیەمی ساسانی کەناوەرۆکەکەی ئەوەبوو یان دەبێت موسڵمان بن وازلە ئاینی خۆتان بهێنن یان جەنگ یان هیچ بژاردەیەکی سەربازی و یان ئەوەتە ڕەواڵەتی تەسلیمیەت بگرنە بەر،
کۆمەڵگەی عەرەب بەناوی ئاینیەوە دەوڵەتی بنەماڵەی ئەمەوی وعەباسیان دامەزراند وئاینیان کردە پردێک بۆبەدیهێنای ئامانجی نەتەوەییان كورد نەیتوانی ئیسلام بەكاربهێنێت بۆ دروستكردنی ناسنامەو کیانێکی سیاسی و ئۆتۆنۆمیەکی دیموکرات کوردستانێکی کوردی پێشکەوتن خواز.ئەقڵیەتی دۆگمایی زاڵ تەنها موسوڵمان بوون یان ئیسلام بوون تەنها له عیبادەتی نوێژ خوێندن و ڕۆژوو گرتن لە قەڵەم ئەدات.
هەروەک ڕونەکە موخایەتی هەخامەنیشی زەرادوشت بەم نامەیە رازی نابن خۆ بە دەستەوە بدەن بەردەوامی تێکۆشان ئەگرنە ئەستۆ کە ئیمپراتۆریەتێک هاتبێت وداوای لێبکات ببێت بەموسڵمان ووازلەئاینی کۆنی خۆیان بهێنن. بۆیە سەرئەنجام شەڕ بووە باشترین بژاردەی هەردولا کورد ماڵوێرانی جەنگ بوو، هەم شەڕ لەسەرخاکی رووی داو هەم نەوەکانی بوونە سوتەمەنی جەنگ ودواتر شەڕگەیشتە قوڵای خاکی کوردستان.
جەنگی بەناوباگ تۆمارکراوە گۆڕی سەدان ئەسحابە لەکوردستاندا هەیە کەبەدەستی کورد کوژراون، کورد لەبەردەم سوپای خێڵەکەی عارەب بارگاوی کراوبەئاینی ئیسلام وجیهاد وبەناوی خواوە کەوتن وبوونە ژێردەستەی دەوڵەتی عارەبی ئیسلامی، بۆیە کورد ناچار بووە ببێت بەموسڵمان.
کورد بەزۆر موسڵمان کراوە وەک لەجەنگەکانی فەتحدا دژی دەوڵەتی ساسانی کوردی ودوای روخانی ساسانی کوردیش بووەبە ژێردەستەی ئیسلام.کەسایەتی کورد نەیتوانیوە بەگشتی لەسەرئاینی خۆی بمێنێتەوەوبەرگری لێبکات وکەتۆتە ژێر هەژمونی ئاینی ئیسلامەوە.بە ناچار هەژمونگەڕایی ئیسلامیەتی قەبوڵ کردوو کەوتۆتە ژیر ڕکێفی ئیسلامی عەرەبی،کە لە ڕۆژگاری ئەمڕۆمان دا هەژمون گەڕایی وەکو دیاریدەیەکی کاریگەر بە سیاسی بوونی ئیسلام کەوتۆتە بازارەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوڕاست ودیدگای دونیاوە.
نەتەوەی کورد لەوکاتەدا ولەدوای بەئیسلام بوونی لەوئاستەدانەبووە وەک پێوسیت لە ئیسلام تێبگات تەنها وەک موسڵمان ودڵسۆزی ئیسلام کاریان کردوە.
وەک سەلەفیەک و هزرێکی دۆگمایی لەئیسلام تێگەیشتووە تەنها لایەنی بیروباوەڕەکەی وەک شەریعەتیش دەوڵەتداری و سوپاو یاساو وباج وسیاسەت کاری پێ نەبووە بە شێوازێکی دۆگمایی و عاتفیەت باوەڕداری ئیسلامیەتی هەزم کردوە.خۆی کردۆتە پەلەقاژەی خەیفەکان و بەردەوام فیداکاری کردوە بێ لەوەی کە هیچ پۆستێکی سیادی یان سەرکردایەتی کوردی وەربگرێت،بەردەوام خزمەت کاربووە.تەنانەت بۆ سانیەیەکیش کورد نەیتوانیەوە سیادەی ئاینی ئیسلامی وەکو چەمکێکی دەست کەوتوو بۆ دواڕۆژی خۆی بەکاری بێنێت.تاکو بتوانێت خۆی بەو ئاینە ڕزگار بکات.دەسەڵاتی ڕەهایی ناوەند گەڕایی ئیسلامیەت کە بەش بەحاڵ ماف خوراوی دەسەڵاتی ڕەهەندی کوردیە،کە نەیتوانیوە لە بەر هزری ژیری سۆزداری تاریک پەرست ئۆتۆنۆمیەتێک یان دیموکراتیزە بوونێک دروست بکات لە ڕەهەندی دەسەڵات دارییەو سەڕەڕای ئەم هەموو ماندوو بوون و شەونخونیەی کە بۆ ناساندنی فەلسەفەی ئیسلامیەت بۆ دوونیای کردو تەنانەت سەڵاحەدینی ئەیوبیش نەیتوانی هەمووی لەژێر چەتری دەوڵەتەکەیدا، کۆبکاتەوە کەبەهیزترینیان بووە، ئەگەرچی دەوڵەتی ئەیوبی خۆیشی جێی پرس ولێکدانەوەی ترە، چونکە کورد لەسەردەمی سەڵاحەدینیش نەیتوانی هەستێتەوە وەک کورد یان دەوڵەتی نەتەوەی کورد دابمەزرێنیت وبتوانێت هەمووکورد یەکخاتەوەو لەچوارچێوەیەکی نیشتیمانی ونەتەوەی وئایینیدا ئاشتیان کاتەوە.
واتە ئەم هەوڵەی ئەیوبیەکانیش نەیتوانی خەونی کورد بۆ دروستکردنەوەی ئیمپراتۆریەتی میدیەکان بهێنێتە دی وزۆرینەی نەتەوەی کورد وخەڵکی کوردستان.سەلاحەدینی ئەیوبی کەسایەتیەکەش،کە ئەوەندەی سەرقاڵی قودسی پیرۆزو ئەوشوێنەبووە ئەوەندە خەریکی ئاشتکرنەوەی میرەکانی کورد وهۆزوبنەماڵەکانی کوردستان نەبووە. هەروەها هیچ کات لەپلان وبەرنامەی دا نەبوە وەک خەلیفەو سوڵتانی موسڵمانان خۆی رابگەیەنێت. تەنها وەک موجاهیدێک کاری بۆئیسلام کردووە. نەیتوانی سود لەوبۆشایە سیاسیە وەربگرێت و کورد بکاتە شانیشینێکی بەهێز.وە ئەگەر کاک سەلاحەدینیش نەبوایە ئاینی ئیسلام لە مەکەو مەدینەدا دارنەدەکەوت پەلەقاژەی ڕۆژئاوای دوری نە ئەکرد ئەمەش چاکەی پەیڕەوانی عەرەبە ئیسلامیەکانن بۆ کورد وەڵام دەری واقیعی بابەتەکەن.کە تاکو ئێستا ڕۆژئاوا دوژمن داری سەرسەختی کورد کێشەکە کاک سەڵاحەدینە هیچی تر.ئەو ژەنەڕاڵە فەرەنسیەیە کە دواین جار هاتوە بۆ شام پێی لەسەر سنگی کاک سەلاحەدین داناوەو ووتویەتی کاک سەلاحەدین چەندین سەدە پێش مردنت ئێمەت لە خاکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەرکردئەوە بۆ جاری دوەمە دەگەڕێینەوە لە سەر جەنازەکەتم.
هەروەها کاک سەلاحەدین نەیتوانی ئیسلام وەک ئایدۆلۆژیایەک بەکاربهێنێت بۆ دروستکردنی دەوڵەتی نەتەوەیی ودەرفەتێکی گەورەی لەدەست دا،چونکە لەوکاتەدا بە ناوی جیهاد دژی سەلیبی وکافران ژمارەیەکی زۆری سەربازی نەتەوەکانی تر میرەکانی کوردستان لەریزی سوپاکەی دابوون، یان ئاسانتر بووکەگەلانی ناوچەکە بکاتە ژێردەستی خۆی وخۆی بەسەریاندا بسەپێنێ وەک خەلیفەی موسڵمانان. ئیتر ئەو دەوڵەتە درێژەی دەبووبۆشایەیەکی بۆ هیزەکانی ترنەدەهێشتەوە تابە ئاسانی کوردستان داگیربکەن.دوای هاتنی شەپۆلی بەهێزی داگیرکاری عەرەب بە ناوی جیهاد لە ڕێی خودادا دژی موخایەتی زەرادوشت لە کۆمەڵگەی بناری شاخی سورێن پەڵهاویشتنی داگیرکاری عەرەب بەناوی ئیسلام کوشتن و قەتڵوو عام کردنی پەیراوانی ئاینی زەردەشتیزم چیرۆک و زمانن حاڵی ڕوداوەکان بە شێوەیەکی تراژیدیک و چیرۆکی خەمناک بە شێوەزاری هەورامی باسی ئەم جۆرە ناعەدالەتی ئەم تراژیدیکیەی کە لە لایەن عەرەبەو بە ئیسلامی کردنی بە زۆرەملیی گەلی زەرادوشت لە سەر پێستی گیاندارێک دوای چەندین سەدە ئەمە نوسینە هەورامیە کە بە ئەدەبیاتێکی تراژیدیک زمان حاڵی ڕوداوەکەیە دۆزراوەتەوە بەڵگەی سەلمێنری ئەم ڕاستیە حاشا هەڵنەگرەیە کە ئیسلامیەتی عەرەبی بە چ شێوەیەک چێگەی خۆی کردۆتەوە تا گەیشتۆتە ئەم سەردەمە.ئەمەش دەقی پارچە شیعرەکەیە. هورمزگان رمان، ئاتران کوژان
وێشان شاردەوە، گەورە گاوران
زۆرکاری ئارەب، کەردنە خاپوور
گنای پاڵەیی، هەتا شارەزوور
شەن و کەنیکان وە دیل بەشینا
مێرد ئازا تلێی وە ڕووی هوونینا
رەوشت زەردەشترە، مانۆوە بێ کەس
بەزیکا نەیکا، هورمز وە هیچ کەس.نەتەوەی کورد لەوەتای خودا خوڵقاندویەتی هەمیشە لە خزمەت کاری بێگانەدا بووە بۆیە تا ڕۆژگاری ئەمڕۆمان دا چارەنوسی سەدان هەزار ڕۆڵەی نەبەردی ئەم گەلە لە گێژاوو نەهامەتی و دەردەسەری دا بەسەر بردوە،هۆکارەکەشی تەنها بەسیاسی نەبوون و پۆڵەتیک نەبوون و بەڕێکخستن نەبوونە،فڕێ دانی هەستی ژیری سۆزدایە لە بیۆلۆژیکی خۆی دا هەتا هەین نا بێت بەم شێوەیە بژین نەتەوەیەکی سەربەرزین چەندەی کار بکەین دەبێت ئەوەندەی تر بەدەست بێنین.