دووەم:

حکومەتی ئەو وڵاتانە هەڵدەستن بە یارمەتی دانی کەرتی تایبەت بۆ هەڵساندنەوەی ئابووریی نیشتمانی و نەتەوەیی، بۆ نەکەوتنی ئابووریی نەتەوەیی و نیشتمانی، بەشێک لە پارەی پاشکەوتی وڵاتەکە تەرخان دەکەن و بەسەر بزنسی بچووکدا دابەشی دەکەن.

سێیەم:

حکومەتەکان لەگەڵ بانکەکان ڕێککەوتوون کە قازانجی قەرزی بانک بۆ هاووڵاتیان لە جاران کەمتر بکات بۆ ئەوەی ئەو کەسانەی کە دەیانەوێت خانوو بکڕن، بانک بە قازانجێکی کەم پارەیان بداتێ. شایەنی باسە کە ‌ئەم سیاسەتە کاردانەوەی نابێت لەسەر قازانجی بانکەکان تەنیا ئەوە نەبێت بە کەم کردنەوەی ئەو قازانجە خەڵک زێتر لە جاران هەوڵدەدا خانوو بکرێت واتە ڕێژەی ئەو کەسانەی کە پارە لە بانک بە قازانچ دەهێنن لە جاران زێتر دەبێت، لەهەمان کاتدا ئەو کەسانە لە موچەکەیان بای ئەوەیان بۆ دەمینێتەوە کە پێویستی دی ژیان بکڕن و بازار لە جوڵە نەکەوێت.

ئاشکرایە کە هەمیشە حکومەت دەوڵەمەندترە لە سەرتاپای کۆمەڵگە و دەتوانێت پارەی پاشەکەوت لە قەیرانەکاندا بەکار بهینێت بۆ بەهێزکردنی ژێرخان و زەریبە لەسەر خەڵک کەم بکاتەوە.
لەو وڵاتانە کە سیستەمی دەسەڵات دیموکراتییە، دۆخی ئابووریی کۆمەڵگە کاردانەوەی دەبێت لەسەر هەڵبژاردنەکان و ساغکردنەوەی دەنگی تاک. ئەو قەیرانەی ئەمڕۆ دەبێت بە سەنگی مەحەک کە بە گشتی کۆمەڵگە خۆی ساغ دەکاتەوە دەنگ بە کام کەس یان پارت بدات کە لە تەنگانەدا باری سەرشانی خەڵکی کەم کردۆتەوە، بۆ نمونە جۆری مامەڵەکردنی ئیدارەی ترامپ لەگەڵ قەیرانی ئابووریی و تەندروستی، کاردانەوەی دەبێت لەسەر دەنگی خەڵک لە هەڵبژاردنەکانی داهاتوودا کە بڕیارە لە مانگی ١١ی ئەو ساڵدا ئەنجام بدرێت.
هەرێمی کوردستان، بەشی شێری قەیرانی ئابووری بەردەکەوێت، لەبەرئەوەی جگە لە قەیرانی دنیا و کۆڕۆنە، نرخی نەوت یەکجار دابەزیوە، کە دەرامەتی سەرەکیی ئەو دەڤەرەیە. لەو حکومەتانەی کە دامودەزگاکانی دامەزراوەیە، بە شێوەیەکی گشتی خەڵکی شیاو لە شوێنی شیاودا دامەزراوە، بواری ئابووریی پسپۆری ئابووریی بەڕێوەی دەبات، کە ئاگای لە ورد و درشتی گۆڕانکاریە ئابوورییەکان لەسەر ئاستی دنیا و وڵاتەکە هەیە کە بەگوێرەی توانا و بەهرەی خۆی لەو بوارەدا دەرامەت و ئابووریی وڵاتەکە ئیدارە دەدات، پێشوەخت پێشبینی قەیرانەکان دەکات بە ڕاپۆرتی فەرمی حکومەتی لێ ئاگادار دەکاتەوە بۆ ئەوەی بتوانن پێشوەخت پلان و بەرنامەی تایبەتیان هەبێت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی قەیرانەکە، کە بە دڵنیاییەوە ئەو جۆرە پەیڕەوکردن و ئیدارەدانی ئابووریی لە هەرێم بەدی ناکرێت، لەسەر بنەمای خزم و کۆیلاتی پۆستە ئابووریەکان دابەشکراون. لەو جۆرە سیستەمانەدا لە قەیران و تەنگەژە ئابوورییەکاندا دۆخی ئابووریی خەڵک ئاڵۆزتر دەبێت و بارگرانی قەیرانەکە دەخەنە ئەستۆی میللەت.
ڕەنگە خەڵک هەبێت و بڵێت کە ناتوانرێت بەراورد لەنێوان ئەو وڵاتانە و هەرێم بکرێت، بەڵام ئەمە بۆچوونێکی ڕاست نییە، لەبەرئەوەی زێتر لە چارەکە سەدەیەکە کۆمەڵێک کەس دەسەڵاتدارن لە هەرێم کە کەرتی تایبەتیان بۆ خۆیان و دارودەستەیان قۆڕغ کردوە. زێتر لە چارەکە سەدەیەکە لە سنوورەکانی کوردستان بازرگانی و گومڕک هەیە نمونە گومڕکی حاجی ئۆمەران، پێنجوین و قەسری شیرین و ئیبراهیم خەلیل کە شەڕی براکوژی لەسەر ڕوودا، پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە کە کوا دەرامەتەکەی؟ زێتر لە چارەکە سەدەیەکە لە باشووری کوردستان نەوت دەفڕۆشرێت، ‌هێڵی ئەنتەرنێت و تەلەفۆنی هەیە، ئەی کوا دەرامەتەکەی؟ ئەو هەموو ساڵە بودجە لە بەغدادەوە بۆ هەرێم دێت، ئەی کوا دەرامەتەکەی؟ پاشەکەوتی زێتر لە چارەگە سەدەیکی دەرامەتی سلێمانی و هەولێر و دهۆک و نەوتی کەرکوک و گومڕگەکان و بودجەی بەغداد کوا؟ بۆ ئەوەی ئەمڕۆ حکومەت بەکاری بهێنێت و نەهێڵێت خەڵک تووشی نەهامەتی ئابووریی و کۆمەڵایەتی بێت، لەبری ئەوە کۆیلە ئاوات جەناب، وەزیری دارایی لە میدیاکاندا گوتی: لەبەر کڕۆنە ڤایرس نەمانتوانیوە مووچە دابەش بکەین. سەری زمان و بنی زمانی دەسەڵاتدارانی هەرێم ئەوەیە کە سەرمایەداران و خێرخوازان ئاوڕێک لە میللەت بدەنەوە لەو بارەیەوە پارێزگاری هەولێر کۆیلە "فرسەت سۆفی" لە کەناڵی تەلەفزیۆن گوتی " چەند سەرمایەدارێک گوتویانە لەم قەیرانەدا یارمەتی خەڵک دەدەن"! پرسیاری گرنگ لێرەدا ئەوەیە کە ئەی حکومەت چی لە کوێیە، ئەو کابرایە پارێزگاری شارێکە یان نوێنەری چەند سەرمایەدارێکە و بە ناوی ئەوان، شەکر دەشکێنێت؟! سەرەڕای ئەوە فرسەت، نەیوێرا ناوی ئەو سەرمایەدارانە بهێنێت، لەبەرئەوەی باش دەزانێت ئەوەی لە کوردستان بۆتە سەرمایەدار، بێ گومان بە ڕێگەی ناشەڕعی و دزی و خۆ نزیککردنەوە لە لێپرسراوان بووە، هەروها بڕیارێک لە حکومەتی هەرێم دەرچووە کە بە هۆی قەیرانی ئابووری و تەندروستی کرێگرتە دوو مانگ کرێ نەدا بە خاوەن ماڵ؟ ئەوە لەبری ئەوەی حکومەت لەو دۆخەدا مووچەیەک زیاتر بە کرێگرتە و خاوەن ماڵ بدات، ئەرکی کرێگرتەکە دەخاتە سەر خاوەن ماڵەکە، خۆی لە لێپرسراوەتی دابین کردنی بژێوی ژیانی هەردووکیان دەدزێتەوە و فرتەنەیەکیش لەنێوان هەردووکیاندا دادەگیرسێنێت ؟!
ئەو حزبانەی کە بەشدارن لە پەیکەری حکومەتی هەرێمدا، خەڵک فێرە دەرۆزە کردن دەکەن! دەیانەوێت خەڵک هەژار بێت و دەست پانکاتەوە! بۆ پارە خۆیان بفڕۆشن! ئەوانە هەوڵدەدەن خەڵک زەلیل بێت و بۆ قوتی ڕۆژانەی ببیت بە کۆیلەی ئەوان، ئەمە پەروەردەی سەقەتی هەندێک لە حزبە کوردییەکانی باشووری کوردستانە!؟ بە دڵنیاییەوە ئەو جۆرە مامەڵەکردنە لەگەڵ خەڵک و قەیرانی تەندروستی و ئابووریی، نە بۆ خەڵک و نە بۆ حکومەت ئەنجامی باشی لێ چاوەڕوان ناکرێت!