رۆشـنبـیری راسـتی کـێیە؟

Tuesday, 17/03/2020, 23:49

لە دەستپێکی ئەم نووسینەدا، پێویستە ئەوە بڵێین کە رۆشنبیری پێویستی بە بڕوانامەی ماستەر یا دکتۆرا یا نومرەی باڵا نییە.. ئەوە ناگەیەنێت ئەوەی بڕوانامـەی نەبێت، ئیـتر رۆشنبیر نییە.. رۆشنبیری بە پسپۆرییەکی دیاریکـراوەوە نەبەستراوەتەوە، کە پێویستە بیکەی بە پسپۆریت بۆ ئەوەی ببیت بە رۆشـنبیر.. پێویستە بـزانین کە رۆشـنبیر کێـیە؟
هەر نەتەوەیەک لە نەتەوەکانی جیهان دەتوانێت مامۆستا، پزیشک، ئەندازیار، ئەفسەر، پیشەکـار لە هەمـوو بوارەکـانی زانیـاریـدا دروسـت بکـات.. بەڵام ناتـوانێت بە ئاسـانی نووسەرێک یا شاعـیرێک یا رۆشـنبیرێک یا هـونەرمەنـدێک دروسـت بکـات. چونکـە ئەم پیشەسازییە، بریتییە لە بەهـرەی خۆڕسکی، کە لەگەڵ مـرۆڤـدا لەدایک دەبێت. بە درێژایی رۆژگاریش ئەم بەهـرانەی گەشەدەکات.. بەهـرەمەندان دەبنە خاوەی خەیاڵ و بـیرۆکە و داهـێنان و بەخـشـین.. تا دەگـەنە پلـەی رۆشـنبـیری.
ناتوانین وشەی یا زاراوەی"رۆشنبیری" بخەینە پاڵ هەرکەسێکی فێربوو و خوێندەوار،
یا هەرکەسێکی خاوەن بڕوانامەی بەرز و باڵا و بڕوانامە بکەین بە پێوەر بۆ رۆشـنبیر، یا هەرکەسێک چەند پەرتووکێکی خوێندەوە، یا هەرکەسێک هەشت نۆ بابەتی نووسی و بڵاویکـردەوە، یا هـەرکەسـێک لە سێ و چـوار دیـداری تەلـەفـزیـۆنیـدا دەرکەوت.. ئیـتر بە رۆشـنبیر نـاوی بەریـن.
رۆشـنبیری راسـتی، پێویستی بە کۆمەڵێک مەرج و خەسڵەتی رۆشنبیرییە.. خوێنـەران و خەڵکـیش لە میـانەی بەرهـەمە رۆشنبیرییەکـانی و داهـێنانەکانی و رەفـتارەکـانییەوە، بڕیـاری ئەوە دەدەن کە ئەو کەسە شایـەنی ئەوەیە کە بە رۆشـنبیر ناوزەنـد بکـرێت، یا بە کۆڵکەرۆشـنبیر یا بە نـاڕۆشـنبیر ناوبـبرێت.
بەداخـەوە کە لە ئەمـڕۆدا لە کوردسـتانـدا، بـە راسـت و بـە چـەپـدا وشـەی رۆشـنبـیری دەبخـشێننەوە.. خـراوەتە پاڵ ناوی چەندین کەسانی هیچ لەبار، کە هەموو شتێکن بەس رۆشـنبـیرنین، سێ شەو و سێ رۆژ لە مەنجەڵێکـدا بیان کوڵـێنن، دڵۆپێک رۆشنبیرییان لـێنایـەتە بەرهـەم.
هەر کاکێک، کۆمەڵێک پەرتووکـی خوێندەوە و لە سێ دیمانەی تەلەفـزیـۆنیدا دەرکەوت و هـەشت نـۆ قسەی بـاق و بـریـقی کرد و چەنـد درۆیـەکی شاخـداری هـەڵـڕشت، چەنـد
چەنـد نووسراوێکی کـرچ و کـاڵی بڵاوکـردەوە، لە دوو کـۆڕێکـدا بەشـداری کـرد.. ئیـتر خۆی بە رۆشنبیر ناودەبات. هـێندەش فـیزل و لەخۆبایی دەبێت، ئەفلاتوون و ئەرستۆ و پـیرەمێردیش بە شاگردی خۆی نازانێت.. ئا ئەمەیە پەتـای رۆشـنبیری لە کوردستانـدا.
رۆشـنبیری راستی ئەو کەسەیە، کە توانا و بەکگراوندێکی رۆشنبیری باشی هـەیە. بە هەموو واتای وشەکەوە، کەسێکی نوێخواز و گۆڕانخواز و داهـێنەرە. توانای داهێنانی رۆشـنبیری هـەیە.. کەسێکە کە خـووی بە خوێنـدنەوەوە گـرتووە، خوێندنەوە بووە بە بەشێک لە ژیانی.. بێ دابـڕان بابەتی هەمەجۆرە دەخوێنێتەوە. بە شێوازێکی راسـت و دروستیش سوود لە و زانست و زانیارییانە وەردەگرێت کە دەیانخوێنێتەوە. بە وردیش لێکدانەوەیان بۆ دەکات، بە شـێوازێکی لۆژیکـیش سەرنـج و روانینی خۆشی لە بارەی ناوەڕۆک و بیرۆکەکانی بابەتەکانەوە دەردەبڕێت. هەستیش بەوە دەکات کە رۆشـنبیری ئاسۆ و سنوورێکی دیاریکراوی نییە.. بەڵکو رۆشنبیری کانییەکی ئاو زوڵاڵی هەمیشە خـوڕە و لەبـەری دەڕوات و لـێـیدەخـورێتەوە و وشـک ناکـات.
رۆشنبیری راستی، کەسێکی هۆشیارە و ویژدان زیندووە، خاوەنی هەڵوێست و بیر و را و بۆچوون و تێڕوانینی خۆیەتی.. بڕوا و متمانەیەکی زۆریشی بە تواناکانی خۆی هەیە.
ئاگـاداری پێشکەوتن و گۆڕانکارییەکانی سەردەمەکەیەتی.. ئاگـاداری ئەو بـارودۆخـەیە کە گەل و نیشتمانەکەی پـێیداتـێدەپـەڕێـت.. رۆشـنبیری راسـتی، کەسێکی تـوونـدرەو و کەللـەڕەق و دەماگیر نییە، خۆی ناسەپێنێت، کەسێکی کـراوەی میانـڕەوە، بیرفـراوان و قـووڵە. رێـز لە را و بیرۆکە و بۆچوونی جـیاوازی کەسانی تر دەگـرێت.. بە شێوازێکی لـۆژیکی و دروستـیش رەخـنە دەگـرێـت و هـەستی کەسیش بـرینـدار نـاکـات.. کەسـێکە هەموو بیرۆکەکان دەخوێنێتەوە، گوێ بۆ هەموو راو و تێڕوانینێکی جیاوازیش دەگرێت. هەموو ئەو بابەتانەش کە دەیانخوێنێـتەوە یا گوێی لـێانـدەبێت، بە وردی شیان دەکاتەوە و لـێکـیان دەداتـەوە و بیـر و را و روانیـنی تایبەتی خـۆی لەبـارەیانـەوە دەبێـت.
رۆشنبیری راستی، کەسێکئ ئازادە و خاوەن هەڵـوێست و پـرەنسپێکی نەگۆڕە، ناچـێتە ژێر رکـێفی ئایـدۆلـۆژیایەکی تەسکی سنووردار و لایەنـداری داخـراوەوە، کە نەتـوانێت سنوور ببەزێنێت و نەتوانێت بە ئازادی گوزارشت لە را و بۆچوونەکانی بکات.. ئازادی بۆ رۆشنبیر، فاکتەرێکی پێویست و گرنگە، چونکە رۆشنبیر بەبێ ئازادی رۆشنبیر نییە و ناتوانێت بە راستی و راشکاوی گوزارشت لە هـیوا و خەون و بـڕوا و پرەنسیپەکـانی بکات.. رۆشنبیر لە میانەی ئازادییەوە، ئاسۆکـان لە بەردەمـیدا واڵا دەبنەوە و کـەش و هەوایەکی گونجاویشی بۆ داهێنان بۆ دەڕەخسێت، بۆ دەربڕینی ئەوەی کە لە ناخی دایە.
بـوونی ئـازادی و دیموکـراتی و بـوونی سەقـامگـیری سیاسی و ئابـووری و ئـارامی و ئاساییش، فـاکتەری سەرەکین و پاڵـنەر و هانـدەرن بۆ ئـەوەی رۆشـنبیر بەبێ تـرس و چەکـەرە گـوزارشـت لە هـزر و لە بۆچـوون و بیرۆکەکـانی بکات.
رۆشـنبیری راسـت، کوردسـتان پـەروەرێکی دڵسـۆزە، لە ئـاستی کـێـشە و ئـازارەکـانی نەتەوەکەیدا.. بێلایەن نییە و دوورەپەرێز راناوەستێت و نابێت بە تەماشاکەر. بەڵکو بە پێچەوانەوە، خۆی بە رەنگ و دەنگی گەلەکەی دەزانێت و سەرسەختانە داکۆکی لە مافە رەواکانی دەکات، لە دووتـوێی هـزر و بیـریدا، کێشەکـان و خەم و ئـازارەکانی گەلـەکەی لەکۆڵ کردووە.. بە ئەوپەڕی توانایەوە خەبات دەکات و دەجەنگێ.. خاوەنی پرۆژەیەکی رۆشـنبیرییە بۆ هـۆشـیارکـردنەوە و بۆ راپـەڕینی گەلـەکـەی لە نـەزانـین و دواکـەوتن چەوسانـەوە و وژێـردەسـتی، لە خـەو رایـان دەپـەڕێنـێت و بـەرەو ئـازادی و رزگـاری پێـشیان دەکەوێت و دەبێـتە هەڵگـری پەیـامێکی پیـرۆز، دەبێتە باڵـێۆزی نەتـەوەکەی و پێشێلکارییەکـان و تاوانەکـانی داگـیرکەرانی کوردستان بە گـەلانی جیهـان دەگـەیەنێت.
رۆشـنبیری راسـتی، هـەرگـیز سـازش لەسەر پـرەنسیپەکـانی ئـازادی و دیمـوکـراتی و دادپـەروەری و یەکسانی و مافـەکـانی مـرۆڤ ناکـات.. ئـازا و دلـێر و چاونەتـرسە، لە چاوسوورکـردنەوە و هەڕەشەی داگیرکەرانی کوردستان و دەسەڵاتـدارانی خۆسپـێن و ستەمکـاران سڵـناکـاتەوە.. ئامادەشـە کە بـاجـی ئـەم هەڵـوێسـتانـەی بـدات.
چاو لە گەندەڵی و لە دزینی سامانی گەلەکەی و لە پێشێلکارییەکان ناپۆشێت و بێـدەنگ نابێت، هەردەم دژی پێشێلکارییەکانی مافەکانی مـرۆڤ و ژنـان و منداڵان دەوەستێتەوە. پەردە لەسەر تاوانەکان و کارە دزێو و قێزەوەنەکان هەڵدەماڵێت و رسوا و شەرمەزاری تاوانبـاران دەکـات و نەفـرەت بـارانیـان دەکـات.
رۆشـنبیری راستی، لەوانـەیە کە کۆمەڵگـەکەی بە یاخی بـوو لەو راستییەی هـەیە و لە سەردەمەکەی بزانن، کۆمەڵگە بە وشکی رەفتاری لەگەڵـدا بکەن و یان گاڵتەی پێبکەن، لەوانەیە بە هۆی بیـرۆکە دژە باوەکانییەوە، یا وەستانەوەی لە دژی ئەو نەریتە بۆماوە بەسەرچوانـەی کۆمەڵگەکەیەوە، لۆمە و نەفـرەتیشی بکەن.. بەڵام رۆشـنبیری راســت بە رەخنەگـرانی زۆر و بە کەمی لایەنگـرانی کاری تێناکەن، گـرنگ بەلایـەوە شکانـدنی بەستەڵەک و گەیانـدنی ئەو پەیـام و ئەو بیرۆکانـەیەتی، کە بەرە و گـۆڕان و داهـێنان و هـێنانەدی داهـاتوویەکی باشتر بۆ کۆمەڵگەکەی ئاراستەیان دەکات.. چونکە رۆشـنبیری راست و هۆشیار، خۆی بە ویژدان و بە ئەقـڵی نەتەوەکەی دەزانێت، کە هەست بەوەش بکات کە هـەڕەشە لەسەر مافەکانی گەلەکەی هەیە و کۆمەڵگەکەی سەرکـوت دەگـرێت، دەستەوەستان و بێدەنگ و بێهەڵویست نابێت.. رۆشـنبیری راسـت هەڵگـری راستییە لە رووی زۆرداریـدا.. هەڵگـری چـرایە لە تارێکـیدا.. خەنجەرێکە لە رووی ناڕەواییـدا.
رۆشـنبیری راسـتی، نابێـت خـۆفـرۆش و قەڵـەمـفـرۆش و بەکـرێگـیراوبێـت، بۆ پـارە و گیرفـان پـڕکردن و پارووی چـەور و دەستکەوتی تایبەتی، خۆی بدۆڕێنێ و راستییەکان هەڵبگێڕێتەوە، لە ئاستی ستەم و زۆرداری و تاوانەکانی تاوانباران و گەنـدەڵی و دزی و پێشێلکارییەکانی دەسەڵاداران، خوی کوێر و کەڕ و لاڵ بکات و پشت لەگەلەکەی بکات.
یا ببێت بە تەشیڕێس و شان تەکـێن و پیڵاودانـەری دەسەڵاتـداران، ببێت بە زوڕناژەن و چەپڵەلـێدەری گەندەڵکاران و مافـیا و دزەکـانی سامانەکانی گەلەکەمان، ستایشیان بکات و بە بە نـاڕەوا بە شـان و باڵـیانـدا هـەڵـبـدات.. مامەحـەمـەییان لەبـەردەمـدا بکـات.
تا ئەمـڕۆش کۆمەڵـگەی کوردیمان، بە دوای ئەو رۆشـنبیرە راسـتی و دڵسۆز و ئـازا و هۆشیارانەدا دەگەڕێـت ـ کە زۆر کەمـەن ـ تا چـرای رۆشنبیری کوردی بەرزبکەنەوە و پێشی جەماوەری گەلەکەمان بکەون و ببن، بە دەنگ و رەنگی راستی کورد. لە رێگای زانسـت و زانیـاری و هـزری نـوێ و داهـێنانەوە، نوێخوازی و گۆڕانکاری ئەنجام بدەن و کۆمەڵگـەی کوردیمان راپـەڕێنـن و پێـشی بخـەن.. مـژدەی بنـیادنـانی داهـاتـوویـەکی گەشـتر بۆ کـورد و کوردستان رابگـەیـەنـن.
میللەتەکەمان چـۆن دەتوانێت راپەڕێـت و لە شکـستی هەڵـبسێتەوە و لە چەوسانەوە و کوێـرەوەری ونەهـامەتییەکانی و لە پەرتـەوازەیی و ململانـێی حـیزبە دەسەڵاتـدارەکان رزگـاری بێت.. گەر رۆشـنبیرانی هـۆشیار و دڵسۆز و کوردستان پەروەری بە راسـتی نەبنـە رابـەری راپـەڕین و بە چـرا هـەڵگـری رۆشـنبـیری.
لە ئەمـڕۆدا، دەسـەڵاتـدارانی کوردسـتان و بەرپـرسانـی بـاڵای پـارتـە سـیاسیـیەکـان لە کوردسـتانـدا، بەپێی بەرنامەیەکی داڕێـژراوی لە بەرژەوەنـدی خۆیان و بنەماڵەکـانیان، بۆ قورخکردن و خۆسەپاندن و درێژەدان بە مانەوەیان لە دەسەڵاتـدا.. پارەیەکی زۆری میللـەتەکەمـان بـۆ کـڕینی رۆشـنبیران و کۆڵـکە رۆشـنبـیران و نووسـەران و میـدیـا و راگـەیانـدنی بەکـرێگـیراو لە پـارەی گەلەکـەمان خـەرجـدەکـەن.. بۆ ئـەوەی بە شـان و باڵیانـدا هەڵـبدەن و سـتایشیان بکەن، وەکو کەسی شـیاو لە شـوێنی شـیاودا بیـاناسن و رەوایـی بە دەسەڵاتـیـان بـدەن و بیـانخـەنە سەرووی یاسـاوە.. لە کاتـێکـدا کـە ئەمـانە کەسانی نەشیاون و شوێنی شیاویـان قورخکـردوون.. کۆمەڵێک کەسانی فـشۆڵی هـیچ لەبـارن.. ئەم کۆڵکە رۆشـنبیر و نووسەرانە، رۆڵێکی ناپاک و قـێـزەوەنیـان هـەیە. لە پاڵپشتیکـردنی ستەمکـاران و گەنـدەڵکاران و دزەکـانی دەسەڵات.. بـوونـە بەشـێک لە ئـەوان و بە بەشـێک لە تاوانـەکـانیان دەرهـەق بە گەلـەکەمـان.
پێـم وایـە، جاشی قەڵەمفـرۆش زۆر ناپاکتر و مەترسیدارترە لە جاشی چەکهەڵگـرتوو.
خوێنەرانی دڵسۆز و کەسانی هـۆشیاری گەلەکـەمـان، دەتـوانن بە ئاسانی رۆشـنبیرانی راسـتی و دڵسـۆز لە رۆشـنبیرانی درۆزنـە و خـۆفـرۆش و بەکـرێگـیراو جـیابکـەنەوە.
لە کۆتـاییـدا حەزدەکـەم ئـەوەش بڵـێـیـن، زۆرم پـێخـۆشـە کە گـەلی کـوردمـان ببـێت بە خـاوەنی هـەزاران رۆشنبـیری راستی و دڵـسۆز و پـاک.. بـەڵام ئـەوانـەی پێـیان دەڵـێن رۆشـنبـیر، کە بە راسـتی رۆشـنبیربـن و لە ئاستی پیـرۆزی ئـەم وشەیـەدابـن و بـزانـن کە چ بەرپرسـیارێتیـیەکی گرنگ و چارەنووسازیـان بەرانبەر بە ئەمڕۆ و بە داهـاتووی کورد و کوردسـتان لە ئەستۆ دایە.. پێـویستیشە بە کرداری و بە ئەنجامیش رۆشـنبیری و دڵسـۆزی خـۆیـان بسەلـمێـنـن.