داگیرکاری تورکیا بۆسەر خۆرئاوای کوردستان و بەرخۆدان و کارانەوەکان (بەشی دووەم)

Friday, 01/11/2019, 14:07

ڕۆژی دوو شەممە 21/10/2019 هێزەکانی ئەمریکا لە خۆرئاوای کوردستان کشانەوە بەرەوە باشوری کوردستان، لە قامیشلۆ خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی دژی کشانەوەی ئەمریکا ئەنجامدرا و بەردبارانکران و ئەو پەیامەیان بە ئەمریکا گەیاند کە خیانەتت لێکردوین. لە چەندین کەناڵی ناوخۆیی و بیانی ڤیدیۆی بەردبانکردنی سوپای ئەمریکا بڵاوکرایەوە، ئەم کاردانەوەیە بووە هۆی توڕەکردنی تڕەمپ و تا لە تویتێکدا وتی"ئێمە ناتوانی 400 ساڵ لە سوریا بمێنینەوە بۆ پاراستنی کورد". هەر هەمان ڕۆژ ساڵح موسلیمی وتەبێژی تەڤدەم وتی: "ئەمریکا بۆ پاراستنی بەرژەوەندییەکانی لە سوریا بوو، نەک بۆ پاراستنی کورد".

تورکیا جگە لە داگیرکاری و جینۆساید لە خۆرئاوای کوردستان، لە باکوری کوردستانیش بەردەوام بوو لە سیاسەتی دژایەتیکردن و نکۆڵیکردن لە بوونی کورد، ڕۆژی دوو شەممە 2/10/2019 تورکیا چوار سەرۆک شارەوانی هەڵبژێردراوی هەدەپەی لە باکوری کوردستان لە پۆستەکانیان دوورخستەوە و لە شوێنیان قەیومی دانا. "عەدنان سەلچوک مزراکلی، سەرۆکى گەورە شارەوانی ئامەد" و سەرۆکی شارەوانی سێ قەزای ئامەد (کیزبان یەڵماز سەرۆکى شارەوانی قەزای کایا پیناری (پەیاس)، ئۆرهان ئایاز سەرۆک شارەوانی قەزای بسمیل، رۆژدا نازلیر سەرۆک شارەوانی قەزای کۆجاکۆ) لەسەر پشکی هەدەپە، بەتۆمەتی پشتیوانی لە تیرۆر، لەلایەن پۆلیسەوە دەستگیرکران.

ئەوە لە کاتێکدایە کە رۆژ (19)ی ئابی 2019، "سەلچوک مزراکلی" هاوسەرۆکى گەورە شارەوانى ئامەد، بە فەرمانێکی وەزارەتی ناوخۆ و بە تۆمەتی تیرۆر، لەگەڵ دو سەرۆک شارەوانی (وان و مێردین)، لەپۆستەکەی دورخرابوەوە و قەیوم خرابوە جێگەیان.

بەڵام لەبەرامبەر سیاسەتی داگیرکاری و تیرۆری دەوڵەتی تورکیادا لە ئاستی جیهان کاردانەوەی فەرمی بەردەوام بوو، 21/10/2019 "کرامب کرانپاوەر"، وەزیری بەرگری ئەڵمانیا بە میدیاکانی وڵاتەکەی وت: "داوا دەکەین ناوچەى ئارام لەسەر سنورى (تورکیا – سوریا) دروست بکرێت و لەژێر چاودێرى کۆمەڵگەى نێودەوڵەتیدا بێت و ئەوەشمان لەگەڵ هاوپەیمانە رۆژئاواییەکانمان تاوتوێ کردوە. وتیشی، هەماهەنگی لەگەڵ "ئەنگێلا مێرکڵ"، راوێژکاری ئەڵمانیا ئەو دەستپێشخەرییەیان کردوە و لە کۆبونەوەی داهاتوی پەیمانی باکوری ئەتڵەسی (ناتۆ) پێشکەشی دەکەن.

هەروەها "هایکۆ ماس"، وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا رایگەیاند: "وڵاتەکەی نایەوێت جارێکی دیکە شەڕ لە باکوری سوریا دروست بێتەوە و بە پێویستیشی دەزانن کە چارەسەرێکی سیاسی بۆ دۆخی خۆرئاوای کوردستان بدۆزرێتەوە".

لەبەرامبەردا سەرۆکى لیژنەى کاروبارى پەیوەندییەکانى دەرەوەى پەرلەمانى ئەڵمانیا داوا لە وڵاتانى یەکێتى ئەوروپا دەکات (30 بۆ 40) هەزار سەربازى وڵاتانى یەکێتى ئەوروپا رۆژئاواى کوردستان بپارێزن.

رۆدیریش كیزه‌، سه‌رۆكی لیژنه‌ی كاروباری پەیوەندییەکانى ده‌ره‌وه‌ى په‌رله‌مانی ئه‌ڵمانیا داوایكرد، وڵاتانی ئه‌وروپا ناوچه‌یه‌كی پاراستنی مرۆیی له‌ رۆژئاوای كوردستان دابمه‌زرێن، کە تێیدا (30 بۆ 40)هەزار سەربازى وڵاتانى یەکێتى ئەوروپا ناوچەکە بپارێزن.

کیز لەو لێدوانەیدا بۆ ئێزگەى ئەڵمانیا وتوشیەتى؛ وا پێویست دەکات بیرۆكه‌ی دامه‌زراندنی ئه‌و ناوچه‌ مرۆییه‌ بۆ توركیا پێشنیاز بكرێت و به‌ هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ روسیا دابمه‌زرێت.

هەروەک، هۆشداریدا لەوەى پێویستە یه‌كێتی ئه‌وروپا هه‌ست به‌و مه‌ترسیانه‌ بكات کە به‌هۆی دۆخی رۆژئاوای كوردستانه‌وه‌ له‌سه‌ر وڵاتانی ئه‌وروپا دروست ده‌بێت.

رۆدیریش كیزه‌، سه‌رۆكی لیژنه‌ی كاروباری پەیوەندیەکانى ده‌ره‌وه‌یه‌ له‌ په‌رله‌مانی ئه‌ڵمانیا و سه‌ربه‌ پارتی مه‌سیحی دیموكراتیی ئه‌و وڵاته‌یه‌ كه‌ ئه‌نگێلا مێركڵ، راوێژكاری ئه‌ڵمانیا سه‌رۆكایه‌تیی ده‌كات.

ئەڵمانیا، یەکێکە لەو وڵاتانەى هەر لەسەرەتاوە ناڕەزایەتى پیشانداوە لەسەر لەشکرکێشییەکانى تورکیا بۆ خاکى رۆژئاواى کوردستان و فرۆشتنى چەکى بە ئەنقەرە راگرتوە.

22/10/2019 ئەردۆغان سەردانی ڕووسیایی کرد و لەگەڵ فلادیمێر پۆتینی سەرۆکی ڕووسیادا کۆبونەوە و ڕێکەوتنێکیان (10)سەبارەت بە بارودۆخی سوریا و خۆرئاوای کوردستان واژۆکرد. پاشان لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا پۆتین وتی: "پێویسته‌ ته‌واوی هێزه‌ بیانییه‌كان له‌سه‌ر خاكی سوریا بچنه‌ ده‌ره‌وه. پێویسته‌ دانوستانێكی به‌رفراوان له‌ نێوان دیمه‌ش و كورده‌كان بكرێت. پێویسته‌ هه‌موو مافێكی گه‌لی كورد له‌ ناو ده‌ستوری نوێی سوریادا جێی بكرێته‌وه".

لەبەرامبەردا ئه‌ردۆغان وتی: "رێكه‌وتنێكی مێژوویمان ئیمزا كرد، به‌پێی رێكه‌وتنی ناوچه‌ی ئارام ده‌بێت، یه‌په‌گه‌ 30کم له‌ سنوری توركیا دووربكه‌ونه‌وه‌. پێویسته‌ له‌ ماوه‌ی 150 كاتژمێردا یه‌په‌گه‌ بكشێته‌وه‌.
له‌ قۆناغی یه‌كه‌مدا یه‌ك ملیۆن ئاواره‌ له‌ ناوچه‌ی ئارام نیشته‌جێ ده‌كه‌ین. به‌پێی رێكه‌وتنه‌كه‌ پێویسته‌ یه‌كپارچه‌یی سوریا بپارێزرێت.(4000کم) چوارگۆشه‌مان له‌ خاكی سوریا كۆنترۆڵ كردووه". هەروەها ئەردۆغان داوای زیندوکردنەوەی ڕێککەوتننامەی "ئەدەنە"شی کرد.

دەقی رێککەوتنە 10 خاڵییەکەی نێوان روسیا و تورکیا لەبارەی خۆرئاوای کوردستان:

1- هەردولا بەڵێندەدەن پارێزگاری لە یەکێتیی سیاسی و یەکپارچەیی خاکی سوریا و ئاسایشی نیشتمانیی تورکیا بکەن.

2- هەردولا جەختیان لەسەر بەرەنگاربونەوەی هەمو چەشنەکانی تیرۆر و بەهەدەردانی تەواوی هەوڵە جوداخوازەکان لە خاکی سوریا کردەوە.

3- لەم چوارچێوەیەدا قوڵایی 32 کیلۆمەتری ئۆپەراسیۆنی کانیی ئاشتی کە گرێ سپی و سەرێ کانی لەخۆدەگرێ، پارێزگاری لێدەکرێت.

4- هەردولا گرنگیی رێککەوتننامەی ئەدەنە پشتڕاستدەکەنەوە. فیدراسیۆنی روسیا لە هەلومەرجی پێویستدا ئاسانکاری بۆ رێککەوتننامەی ئەدەنە دەکات

5- لە 23ی تشرینی یەکەمی 2019 کاتژمێر 12:00ی دوای نیوەڕۆوە پۆلیسی سەربازی روسیا لەگەڵ پاسەوانانی سنوریی سوریا ئەو سنورەی سوریا - تورکیا کە دەکەوێتە دەرەوەی سنوری ئۆپەراسیۆنی کانیی ئاشتی بەرەو سنوری سوریا دەچنەژورەوە، بۆ کارئاسانکردنی کشاندنەوەی یەپەگە و چەکەکانی بە مەودای 30 کیلۆمەتر لە سنوری تورکیا - سوریاوە. ئەم کارە لە ماوەی 150 کاتژمێردا تەواو بکرێت. لەوکاتەدا لە رۆژهەڵات و رۆژئاوای سنوری هەنوکەیی ئۆپەراسیۆنی کانی ئاشتییەوە بە فراوانیی 10 کیلۆمەتر 'جگە لە قامشلۆ' گەڕانی هاوبەشی تورکیا - روسیا دەستیپێدەکرێت

6- هەردولا بەردەوامدەبن بۆ کارکردن سەبارەت بە دۆزینەوەی چارەسەرێکی هەمیشەیی سیاسی بۆ قەیرانی سوریا لە چوارچێوەی میکانیزمی ئەستانا و پشتیوانی کۆمیتەی دەستوری دەکەن.

7- تەواوی ئەندامانی یەپەگە بە چەکەکانیانەوە لە منبج و تەلڕەفعەت دەکرێنە دەرەوە.

8- هەردولا هەنگاوی پێویست دەگرنەبەر بۆ رێگریکردن لە دزەکردنی یەکە تیرۆریستییەکان.

9- هەوڵی هاوبەش دەستپێدەکات بۆ گەڕاندنەوەی ئاوارەکان بە شێوەیەکی ئارەزومەندانە و پارێزراو.

10- میکانیزمێکی هاوبەشی چاودێریکردن و پشتڕاستکرنەوە دادەمەزرێندرێت بۆ چاودێریکردن و جێبەجێکردنی ئەم لێکتێگەیشتنە.

لە ڕاستیدا ئێرانییەكان و روسەكان پێیان باشە جارێكی دیكە رێككەوتنەكەی (ئەدەنە) زیندوبكرێتەوە. رێككەوتنی ئەدەنە لە ساڵی (1998) بە ئاگاداری ئێران و میسر و چاودێری روسیا، لە نێوان توركیا و سوریا ئەنجامدرا. لەم رێككەوتنەدا هەردوولا رازین دژی گروپە تیرۆریستەكان بجەنگن و لەناو خاكەكەیاندا وەدەریان بنێن، لەهەمان رێككەوتندا توركیا بۆی هەیە بە قوڵایی (5کم) بچێتە ناو خاكی سوریاوە." بەڵام ئێستا توركەکان زیاتریان دەوێت، لەزەرئەوە رێككەوتنێكی دیكەیان لەگەڵ روسەكان ئەنجامدا. گەر بەوەش رازیبن خاڵی مەترسیداری رێككەوتنەكە زۆرن، لە هەموویان گرنگتر چەمكی (گروپی تیرۆریستی)یە. ئەم چەمكە بۆ _سوریا_ بریتییە لە هەموو هێزە ڕادیکاڵە ئاینییەكان، بەڵام بۆ _توركیا_ بریتیە لە هەموو هێزە كوردییەكان. تەنانەت پێش لەشكركێشییەكە وەزیری دەرەوەی توركیا وتبووی: " بۆ لەناوبردنی خۆرئاوا ئامادەین ناتۆ لەدەست بدەین، بەڵام ئامادەنین دەست لە روخاندنی ئەو دراوسێ‌ مەترسیدارە هەڵبگرین".
توركیا هەوڵدەدات خۆرئاوا لەناوبەرێت، ئیدی بە هەر رێگایەك بێت دەستی لێهەڵناگرێت و هەوڵدەدات خۆرئاوا بخاتە دۆخێكەوە گەر بە تەواوەتی تێكی نەشكێنێت، لانیكەم پارچە پارچەی بكات و دەسەڵاتی كورد بچوك بكاتەوە بۆ ئاستێكی دیاریكراوی بێ‌ مەترسی.
"رۆژئاوای كوردستان پێش رێككەوتنەكان بەدرێژای (444) كیلۆمەتر سنوورەكەی بەستراوبوو بە خاكی توركیاوە." لەم رێككەوتنەدا توركیا بۆی هەیە بە (30) كیلۆمەتر جوڵەی سەربازی خۆی بكات. داواشدەكات هێزە كوردییەكان چەكەكانیان لێوەربگیرێتەوە، وەزیری دەرەوەی روسیاش گوتی: " كوردەكان دەبێت لە شاری مەنبەج و تل رەفعت بكشێنەوە".

"جێمس جێفری"، نێردەی تایبەتی ولایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بۆ سوریا، وتی: "ئەمریکا و تورکیا بەس لەسەر ئەوە پێکنەهاتون کە شەڕ بۆ ماوەیەکی کاتیی ڕابگیرێت بەڵکو تورکیا هێرشەکانی ڕابگرێت. چەندین بەڵگە هەن کە بەکارهێنانی چەکی قەدەغەکراوە لەلایەن تورکیا و گروپە تیرۆرستییەکان ڕووندەکاتەوە. بەهۆی هێرشەکانی تورکیاوە ژمارەیەکی زۆر خەڵک ئاوارەبوون و ناتوانن بگەڕێنەوە شوێنەکانیان، چونکە لەو گروپە تیرۆرستییانە دەترسن کە تورکیا پشتیوانیان دەکات". هاوکات ئەو ناوچە ئارامەی ئەمریکا بۆ تورکیای دیاریکردبوو تەنیا نێوان سەرێ کانی‌و گرێ سپی، واتە (130کم) بە قوڵی (32 کم)، دەگرێتەوە. دیارە ڕوسەکان ئەوەشیان لە تورک کەمکردۆتەوە بۆ قوڵایی (10 کم) بەبێ داگیرکردن بەهاوکاری ڕوسەکان تەنیا دەورییەنان لەو ناوچانە هەبێت.
ئەمریکییەکان ڕاگرتنی شەڕیش وەک سەرەتایەک بۆ گفتوگۆ لەنێوان کوردو تورک دەبینن کە لەوانەیە گفتوگۆی پەکەکەو تورکیاشی لێبکەوێتەوە.
ئەمریکا و تورکیا.

22/10/2019 "مەزڵووم کۆبانێ" فەرماندەی گشتی "هەسەدە" نامەیەکی بۆ "مایک پێنس"-ی جێگری سەرۆکی ئەمەریکا ناردووە و ئاگاداری کردووەتەوە کە هێزەکانیان بەپێی ڕێککەوتنەکەی ئەمەریکا و تورکیا لە ناوچەکانی نێوان گرێ سپی و سەرێ کانێ کشاونەتەوە.
بەرپرسێکی باڵای ئەمەریکیش ئاماژەی بۆ ئەوە کردووە ئەگەر تورکیا بەردەوام بێت لەهێرشکردن لە دەرەوەی ئەو ناوچانە (واتە ناوچەکانی نێوان گرێ سپی و سەرێ کانێ) ئەوا واشنتن دەگاتە ئەو بڕوایەی کە تورکیا پێشێلی ڕێککەوتنەکەی کردووە و ئەوەش سزای قورسی دژی ئەنقەرەی بەدوادا دێت.
"ڕاگرتن واتا ڕاگرتن. ئەگەر ئەوان پێشێلی ڕێککەوتنەکە بکەن، واتە ئێمە چیتر ڕێککەوتنێکمان نابێت بۆ هەڵگرتن یاخود هەڵپەساردنی سزاکان".

"ئیلهام ئەحمەد" هاوسەرۆکی دەستەى جێبەجێکار لە ئەنجومەنى سوریاى دیموکرات دەربارەى سڕینەوەى نەژادى و جینۆسایدى کوردەکان لەگەڵ کۆمەڵێک لە ئەندامانى کۆنگرێس لە هەردو پارتى کۆمارى و دیموکراتەکان کۆبوەوە، لە کۆبونەوەکەدا گفتوگۆکراوە دەربارەى دۆخى ئیستاى رۆژئاواى کوردستان و هێرشەکانى تورکیا و باس لە مەترسى گەڕانەوەى داعش کراوە ئەگەر دۆخەکە بەم شیوەیەى ئێستا بمێنێتەوە.

لیندسى گراهام، گەورە سیناتۆرى کۆمارییەکان لە کۆبونەوەکەدا وتی: "بەردەوام دەبن لە هاوکاریکردنى هێزەکانى سوریاى دیموکرات لەرێى مانەوەى هێزێکى کەمى سەربازى ئەمەریکا بۆ بەردەوام بون لە چالاکییەکانیان لەو ناوچانەى کە دەیان هەزار چەکدارى داعشیان تێیدا بە دیل ماونەتەوە. تورکیا بەهۆى ئەو هێرشانەى ئەنجامى دەدات بەرپرسیارێتى گەڕانەوەى داعشى دەکەوێتە ئەستۆ و ئاسایشى نەتەوەیی ئەمەریکا دەخاتە مەترسییەوە، بۆیە بەردەوام لەگەڵ ئەنجومەنى پیران کاردەکەین بۆ سەپاندنى سزاى ئابورى بەسەر تورکیادا".

هەروەها "ڤان هۆلن" ئەندامى ئەنجومەنى پیران لە کۆبونەوەکەدا وتویەتى: "ئێمە دەزانین داعش لەناوچوە، بەڵام مەترسى گەڕانەوە و سەرهەڵدانەوەی خێرایان هەیە، هەر لەبەرئەوە بەردەوام لە گفتوگۆدا بوین دەربارەى هێشتنەوەى هەڵمەتەکانمان لە دژى داعش".

هەر لە کۆبونەوەکەدا ئیلهام ئەحمەد وتی: " بڕیارى کشانەوەى هێزەکانى ئەمەریکا زیانێکى زۆرى پێگەیاندوین، ناوچە ئارامەکانمان کەوتوەتە بەر مەترسى و بوەتە مەیدانى جەنگ. تورکیا هەمو شتێکى لەناوبردوە و سڕینەوەى نەژادى ئەنجام دەدات و بەردەوامیشە لەم سیاسەتەى".

هەروەها ئاگربەستەکەى نێوان تورکیا و ئەمەریکاى بە ناڕون وەسف کردوە و وتی: بەتەواوى ناوچە ئارامەکانى تێدا دیارینەکراوە و نازانرێت لە دواییدا چى رودەدات. لەبەرئەوە پێویستە رێگە لە فڕۆکەکانى تورکیا بگیرێت لەو ناوچانەى کە لەژێر دەسەڵاتى هێزەکانى سوریاى دیموکراتدایە و بە گرنگییەوە کاربکرێت بۆ پاراستنى کورد لەو هێرشانەى کە دەبێتە هۆى سڕینەوەى نەژادى کورد و سنورێک بۆ دەستدرێژییەکانى تورکیا دابنرێت".

هەر لە کۆبونەوەکەدا، "جین شاهین"، ئەندامى ئەنجومەنى پیرانى ئەمەریکا وتی: "ئەمەریکا بەشێوەیەکى بەردەوام کاردەکا بۆ پاراستنى ئاسمانى سوریا لە هێرشەکانى تورکیا و پێویستیش دەکات بانگێشتەکەى ئەرۆدغان بۆ ئەمەریکا هەڵبوەشێتەوەو نابێت ئەو بێتە واشنتن، لەکاتێکدا هاوپەیمانەکانمان دەکوژێت.

لەبەرامبەردا جگە لە بەرخۆدانی شەرڤانان و هەوڵە دبلۆماسییەکانی سەرکردەکانی سوریایی دیموکرات کوردیش لە هەر چوار پارچە و لە تەواوی دنیا لە بەرخۆدان و خۆپیشاندان و بایکۆتکردنی کاڵا و سیاسەتی تورکیا بەردەوام بوو.
هاوسه‌رۆكی گشتیی هه‌ده‌په‌، رەخنەی لە هێرشەکانى سوپاى تورکیا گرت و رایگەیاند: "له‌ كاتێكدا له‌ خۆرئاواوه‌ یه‌ك به‌رد نەگیراوەتە تورکیا، بەڵام له‌ئێستاوه‌ زیاتر له‌ (300) هاوڵاتی مه‌ده‌نی گیانیان له‌ده‌ستداوه‌ و (300) هه‌زار كه‌س ئاواره کراون، لەبەرئەوا ئێمە سێ رۆژ بایکۆتى پەرلەمان دەکەین.

هاوسەرۆکی گشتی هەدەپە "سه‌زایی ته‌مه‌لـلی" ڕەخنەی توندی لە سیاسەت و داگیرکاری تورکیا گرت و وتی: "دەبێت هه‌رچی زووه‌ كۆتایی به‌ جه‌نگی بهێنرێت له‌ خۆرئاواى کوردستان، له‌ كاتێكدا له‌ رۆژئاواوه‌ هیچ هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی ئه‌منیی نییه‌ بۆ توركیا و ته‌نانه‌ت یه‌ك به‌ردیش هه‌ڵنه‌دراوه‌ته‌ ئێره‌، بەڵام له‌ئێستاوه‌ زیاتر له‌ (300) هاوڵاتی مه‌ده‌نی گیانیان له‌ده‌ستداوه‌ و (300) هه‌زار كه‌س ده‌ربه‌ده‌ر و ئاوارە کراون". هەروەها وتی: "خراپترین ئاگربه‌ست له‌ جه‌نگ باشتره‌، بانگه‌واز له‌ هه‌مو جیهان ده‌كه‌ین، ده‌بێت پشتیوانییه‌كی گه‌وره‌ له‌ به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی داعش بكرێت، به‌ڵام با هه‌مو جیهانیش ئه‌وه‌ بزانن كه‌ ناتوانن سپڵه‌ بن به‌رامبه‌ر ئه‌وانه‌ی له‌ كۆبانێ داعشیان راگرت".

هاوکات ئەوەى خستەڕو کە دوژمنایه‌تی ئاكه‌په‌ بۆ كورد به‌رده‌وامه‌، ئەگەر ئەو رێگایە دوژمنکارانە نییە بۆچى ئه‌مڕۆش دوباره‌ قه‌یوم دانرایه‌وه‌، لەکاتێکدا قه‌یوم تاوانێكی ده‌ستورییه‌.

هەروەها وتی: "سێ رۆژ بایکۆتى دانیشتنەکانى پەرلەمانى تورکیا دەکەین و هه‌مو په‌رله‌مانتاران ئاگادار ده‌كه‌ینه‌وه‌، کە به ‌درێژایی سێ رۆژ لپەرلەمان نابین بۆئەوەى کە ئاوڕتان دایه‌وه‌ و ته‌ماشای ریزه‌كانی هه‌ده‌په‌تان كرد، ئه‌گه‌ر ئێمه‌شی لێنه‌بین، له‌وێ ئیراده‌ی گه‌ل ده‌بینن. له‌وێ خه‌باتی دیموكراسی و ئاشتیی گه‌لی كورد ده‌بینن دژ به‌ قه‌یومه‌كان و جه‌نگ".

تورکیا جگە لەوەی هەموو هەوڵێکی دەدا تا شەرعیەت لە ئەمریکا و ڕووسیا و تەواوی دنیا وەربگرێت بۆ لە ناوبردنی خۆبەڕێوەبەری خۆرئاوا و لەم پێناوەدا چەندین شازشی بۆ ڕووسیا و ئەمریکا کرد، لەبەرامبەردا لە هەر سێ پارچەی کوردستان خۆرئاوا و باکور و باشور هەوڵی پاکتاوی ڕەگەزی کوردی دەدا، ڕۆژی 15/10/2019 لە ڕێگەی دەستێکی خیانەتەوە دوو کادری "پەکەکە"ی لە شاری سلێمانی لەسەر چیای ئەزمەڕ لە ڕێگەی فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانەوە بە ناوەکانی "دەمهات و جەمیل" تیرۆرکرد، کە "دەمهات" بەرپرسی پەیوەندییە دەرەکییەکانی "کۆماجڤاکێن کوردستان، کەجەکە" بوو.

ڕۆژی 22/10/2019 ئاسایشی هەرێم رونکردنەوەیەک لەسەر ئەو ڕووداوە بڵاوکردەوە. رونکردنەوەکە بەناوی نوسینگەی تایبەتی دەزگای ئاسایشی هەرێمی کوردستان بۆ رای گشتی بڵاوکراوەتەوە و تیایدا هاتوە: "ئێوارەی رۆژی (15/10/2019) لە نێوان سەعات (17:10) بۆ (17:15) دو کادیری باڵای پارتی کرێکارانی کوردستان بەناوەکانی (جەمیل) و (دەمهات) لە سەر شاخی ئەزمەڕ لە ناوچەیەکی گەشتیاریی و لەناو خەڵکی مەدەنیدا بە شێوەیەکی دڕندانە کراونەتە ئامانج.

ئاماژەی بەوەکردوە؛ دوای لێکۆڵینەوەی چڕ و پڕ و بەدەستهێنانی بەڵگەی پێویست لە شوێنی رودانی تاوانەکە بۆمان دەرکەوتوە ئەو دو ئەندامە باڵایەی کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) لە کاتێکدا بێ ئاگاداریی لایەنە پەیوەندیدارەکانی حکومەتی هەرێم هاتونەتە ئەو ناوچەیە، لەلایەن فڕۆکەی بێ فڕۆکەوانی تورکیا و لەناو خەڵکی مەدەنی و لە شاری سلێمانی لە شوێنی گەشتیاریدا کراونەتە ئامانج و ئەمەش پێشێاکار و دەستپێشخەری و پێشهاتێکی مەترسیدارە و بەهیچ جۆرێک خزمەت بە ئاسایشی هاوبەش و پێکەوە ژیان ناکات.

دەزگای ئاسایش رایدەگەیەنێت: لەکاتێکدا ئێمە ئیدانەی هەمو پێشیلکارییەک لە خاک و سیادەی عێراق و هەرێمی کوردستان دەکەین، بۆیە داوا لە هەمو لایەک دەکەین، خاکی عێراق و کوردستان بەکارنەهێنن بۆ هێرشکردنە سەر وڵاتانی دراوسێمان.

ئاماژەشی بەوە کرد ئاسمانی هەرێمی کوردستان لە ژێر کۆنتڕۆڵی دەسەڵاتی فڕۆکەوانی مەدەنی عێراقییە، ئەو رادارەی کە کەشفی ئاسمانی کوردستان دەکات لە ژێر کۆنتڕۆڵی هەرێمی کوردستان نییە، لە هەمانکاتدا دڵنیایی دەداتە خەڵکی کوردستان و دانیشتوانی شاری سلێمانی کە بەهەمو توانایانەوە کاردەکەن بۆ پاراستنی سەروەری و ئاسایش و ئارامی خەڵکی کوردستان و هەمو هەوڵێک دەدەن ئەو کردەوە مەترسیدارە دوبارە نەکرێتەوە.

لەبەرامبەردا کەجەکە ڕاگەیاندراوێکی بڵاوکردەوە و ڕایگەیاند:
"لە ڕۆژی ١٥ی ئەم مانگەدا، هەڤاڵانی ئێمە سەیدخان ئایاس ناسراو بە دەمهات عەگید، کە لە باشوری کوردستان بۆ یەکێتی نەتەوەیی و لە دژی ئەو داگیرکارییەی دەوڵەتی داگیرکەریی تورک لە خۆرئاوا دەیکات خەباتی دەکرد، هەروەها ئەسەر ئرماک ناسراو بە جەمیل ئامەد، کە کەمئەندامی سەنگەر بووە، بەهۆی کێشەی تەندروستییەوە لە سلێمانیی بووە، بە پشتیوانی هێزە نێودەوڵەتییەکان و هاوکارە نۆکەرەکانی دەوڵەتی تورک بە ئامانج کراون و شەهید کراون، هەردوو هەڤاڵی ئێمە بەهۆی سیاسیی و نەتەوەیی و دیپلۆماتیی و تەندروستییەوە لە باشوری کوردستان بوون لە شاری سلێمانی.

هەردوو هەڤاڵی ئێمە لە سلێمانیدا بە ئۆپەراسیۆنێکی سەربازیی ئاسمانیی شەهید کراون، ئەم هێرشە جارێکیتر پیشانی دەدات کە گەلەکۆمەی نێودەوڵەتی لە دژی کوردان لەهەمان کاتدا لە چوارپارچەی کوردستان بەڕێوەدەچێت، ئەو هێزە نێودەوڵەتیی و ئەوانەی کە بوونەتە هاوکاری ئەم هێرشە، ئیرادەی ئازاد و هۆشیاری و ڕێکخستنی کوردی ئازادیان کردووەتە ئامانج.

هەرگیز گومان لەوەدا نییە ئەم گەلەکۆمەیە کە لەلایەن دەوڵەتی تورکی فاشیستەوە پێکهاتووە لەلایەن هەندێک هێزی هەرێمیی و نۆکەران و سیخوارنەوە هاوکاریان کراوە، ئەو هێزانە خەباتی سیاسیی، کۆمەڵاتی، دیپلۆماتی و ڕێخراوەیی کوردیان کردووەتە ئامانج و ویستوویانە گەلی ئێمە بەبێ ئیرادە و نوێنەر بهێڵنەوە، پێویستە ئەم کۆمەڵکوژییەی کە لە سلێمانی پێکهاتووە، لەسەرتادا یەکێتی نیشتیمانی کوردستان، پاشان لەلایەن پەرلەمانی هەرێمی کوردستان و حکومەتی هەرێمەوە ڕوون بکرێتەوە و ئاشکرای بکەن بۆ ڕای گشتی، ئەم کۆمەڵکوژییە لەسەر هەڤاڵانی ئێمە لە هەرێمی ژێر بەرپرسیارییەتی حکومەتی هەرێمی کوردستاندا پێکهاتووە، بۆیە پێویستە ئەم کۆمەڵکوژییە نەکرێتە قوربانیی بەرژەوەندیی هیچ حزبێک و پەیوەندیی و بەرژەوەندییە هەرێمییەکان.

ئەم کۆمەڵکوژییە لە کاتێکدایە، کە هاوکاتە کە دەوڵەتی تورکی داگیرکەر هێرشی کردووەتەسەر ڕۆژئاوای کوردستان، ئەمەش دوپاتیدەکاتەوە، کە کورد لەهەر شوێنێک بێت لەلایەن دەوڵەتی تورکەوە دەکرێنە ئامانج و ڕووبەڕووی لەناوبردنیان دەکەنەوە.

هەردوو هەڤاڵی ئێمە، بە خەباتی سیاسیی و نەتەوەییان هەمیشە ویستوویانە کە یەکێتی کورد پێکبێت و بەهێز ببێت.

دەوڵەتی تورکی فاشیست هێزێکە لە هەموو شوێنێکی جیهان دژی کوردان بکوژ و قڕکەرە، زیهنییەتێک کە لەساڵی ٢٠١٣ ژنانی کوردی شۆڕشگێڕی کۆمەڵکوژ کرد چیبێت زیهنییەتێکە کە لە سلێمانیی ئەم دوو هەڤاڵەی ئێمەی شەهید کرد.

لە دژی ئەم کۆمەڵکوژییەی کورد، ژن و گەلی ئێمە لە چوارپارچەی کوردستان و هێزە دیموکراتەکان وەڵامی پێویست دەدەن و دەبێت بیدەن".

ڕۆژی چوار شەممە 23/10/2019 "ئیلهام ئه‌حمه‌د" هاوسه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی سوریای دیموكرات
له‌ دانیشتنی لیژنه‌ی ئاسایشی نیشتیمانی كۆنگرێسی ئه‌مریكادا وتی: " متمانه‌مان به‌ ئه‌مریكا هه‌بوو كه‌ رێگه‌ نادات توركیا هێرشبكاته‌ سه‌رمان. توركیا به‌ چه‌ك و فرۆكه‌ی (ئێف 16)ی ئه‌مریكیی هێرش ده‌كاته‌ سه‌رمان. توركیا به‌ درێژایی (120) كیلۆمه‌تر خاكی سوریای داگیركردووه‌. توركیا به‌ قوڵایی (32) كم خاكی سوریای داگیركردووه‌.به‌رده‌وام هه‌ره‌شه‌ی هێرشكردنی له‌ ئێمه‌ كردووه‌. چه‌كی قه‌ده‌غه‌كراوی به‌كارهێناوه‌. ئه‌مریكییه‌كان پێیان وتوین هه‌ر ناوچه‌یه‌ك هێزی ئێمه‌ی لێ بێت توركیا هێرشی ناكاته‌ سه‌ر. به‌هۆی هێرشه‌كانی توركیاوه‌ جوگرافیای ناوچه‌كه‌مان دابه‌ش بووه‌. به‌هۆی هێرشه‌كه‌ی توركیاوه‌ سه‌رێكانی به‌ ته‌واوی وێران بووه‌. مه‌ترسی هه‌یه‌ زیندانه‌ هه‌ڵهاتووه‌كانی داعش كاری تیرۆریستی بكه‌ن. تا رۆژێكیش پێش هێرشه‌كان وامانده‌زانی ئاسمانى باكوری سوریا به‌ ڕووی فڕۆكه‌ جه‌نگییه‌كانی توركیا داخراوه‌. ئێمه‌ به‌رگریمان له‌خۆمان كرد توركیا هاته‌ ناو خاك و ماڵی ئێمه‌ شه‌ڕی كرد. داعش به‌ شێوه‌یه‌كی دیكه‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ ناوچه‌كه‌ به‌ڵام توركیا وه‌ك ئۆپۆزیسیۆن ده‌یانناسێنێت." هەروەها ئیلهام ئەحمەد چەندین دیکۆمێنت و وێنە و بەڵگەی دایە ئەنجومەنی نیشتیمانی کۆنگرس سەبارەت بە بەکارهێنانی چەکی قەدەغەکراو دژی خەڵکی مەدەنی لەلایەن سوپای تورکیا و گروپە تیرۆرستییە هاوپەیمانەکانی.

چوارشەممە (23/10/2019) "لیندسی گراهام" سیناتۆری ئەمەریكی بەیاننامەیەكی لەنێو ئەنجومەنی پیرانی وڵاتەکەی پێشكەشكرد لەبارەی دۆخی سوریا و لە چەند خاڵێكدا جەختی كردەوە لەسەر گرنگی هاوبەشیی نێوان ئەمەریكا و كورد لە خۆرئاوا.

لە بەیاننامەكەدا گراهام وتی: "ترەمپ لەوەدا راستە كە بەبێ سەپاندنی سزا بەسەر توركیادا ناوچەی ئارام بونی نابێت. ناوچەیەكی ئارام ئەگەر هەمیشەیی بێت و بەرژەوەندیی ئاسایشی نەتەوەیی توركیا بپارێزێت و رێگر بێت لە پاكتاوكردنی رەگەزی هاوپەیمانە كوردەكانمان، ئەمە دەبێتە بەرەوپێشچونێكی راستەقینە."

گراهام باسی لەوەشكرد: "گرنگە كە كۆمەڵگای نێودەوڵەتی پارێزگاری لەو ناوچە ئارامە بكات نەك توركیا یان روسیا، یان ئەسەد، ئەمەش بەوە دێتە دی كە ئەمەریكا پشتیوانیی ئاسمانی بۆ هێزە نێودەوڵەتییەكان دابین بكات."

بەبۆچونی لیندی گراهام، "پارێزگاری لە كۆنترۆڵكردنی كێڵگە نەوتییەكان لە سوریا دەبێتە رێگر لەبەردەم ئەسەد و ئێران بۆ بەدەستهێنانی داهاتی ئەو كێڵگانە، هەروەها لەڕێی زیادكردنی كێڵگە نەوتییەكانەوە دەتوانین یارمەتی هەسەدە بدەین كە ئازایانە شەڕیان لەدژی داعش كرد، هەروەها دەتوانین لە داهاتودا هەندێ لە داهاتی نەوتی ناوچەكە بەكاربهێنین بۆ ئەو بەشدارییە سەربازییەی لەوێ‌ هەمانە."

هەروەها وتی: "زۆر گرنگە بەردەوام بین لە هاوبەشیكردن لەگەڵ هاوپەیمانە كوردەكان بۆ رێگرتن لە گەڕانەوەی داعش. من متمانەم بە توكیا و روسیا و ئەسەد نیە و پێم وانیە توانای ئەوەیان هەبێت یان نیازی ئەوەیان هەبێت ئەمەریكا لە گروپە توندڕەوەكان بپارێزن".

کاردانەوەکان لە زۆربەی ناوەندە جیهانییەکانەوە دژی داگیرکاری تورکیا بەردەوام بوو، ڕۆژی چوار شەممە 23/10/2019 پەرلەمانی ئەوروپا داوای بایكۆتی كاڵای توركی دەكرد. وه‌ك ناڕه‌زایه‌تییه‌ك له‌ دژی پەلامارەکانی تورکیا بۆ سه‌ر باكوری و رۆژهه‌ڵاتی سوریا، پەرلەمانی ئەوروپا. (ئه‌نگێلۆ جیۆشا)ی پەرلەمانتاری ئیتاڵی، لەکاتی پێشکەشکردنی وتەکانیدا لە پەرلەمانی ئەوروپا، پاکەتێک شكۆلاته‌ی تورکی بەرزکردەوە و رایگەیاند: "ئه‌م دیارییه‌ پێشکەش بەو هاوکارانەم‌ كه‌ شكۆلاته‌ی توركی ده‌كڕن، ئه‌م شكۆلاته‌یه‌ بگەڕێننەوە بۆ به‌رپرسانی توركیا، ئەوانەی ده‌ستیان به‌ خوێن سورە. پەرلەمانتارەکەی ئیتاڵیا داوای بایکۆتی شمەکی تورکی کرد و پارچەیەک شکۆلاتەی تورکیش فرێدایە بەردەم سەرۆکی پەڕلەمانی ئەوروپا و وتی: ئەوە من دەستم پێکرد، ئومێدەوام هەموتان چاوم لێبکەن".

لە درێژەی کاردانەوەکاندا شەوی چوار شەممە 23/10/2019 تڕەمپ وتی: ئیدارەی پێشووی ئەمریکا ڕێزی لە هێڵی سور نەگرتووە لە بارەی پرسی سوریاوە. ئاگربەست لە سوریا سەرکەوتوو بووە. ئەگەر تورکیا پابەندی ئاگربەست و پاراستنی کەمە نەتەوەکان نەبێت سزای دەدەین. ڕێکەوتنەکەمان لەگەڵ تورکیا ژیانی ژمارەیەکی زۆر لە کوردی باکوری سوریای ڕزگارکر. هەندێک لایەن داوایانکرد هێز بنێرم بۆ ڕووبەڕووبونەوەی تورکیا، بەڵام من ڕەتمکردەوە هەروەها وتی لەگەڵ "مەزڵوم کۆبانێ" قسەم کردو سوپاسی هەڵوێستی ئەمریکای کرد. سوپاسی هەسەدە دەکەین بۆ ئەو قوربانیانەی داویەتی. هەسەدە بەڵێنی داوە بەڕدەوام بێت لە شەڕکردن دژی داعش. تورکیا بەڵێنی داوە ئاگربەست بەردەوام بێت. هێزەکانمان لە سوریا دەمێننەوە بۆ پاراستنی نەوت.

شەوی چوار شەممە 23/10/2019 "مه‌زڵوم عەبدی" و "سێرگی شویگۆ" بارودۆخی رۆژئاوای کوردستانیان تاوتوێکرد
لەپەیوەندییەکی ڤیدیۆیدا هەریەکە لە وەزیری بەرگری"سێرگی شویگۆ" و سەرۆک ئەرکانی سوپاو چەند ئەفسەرێکی پلەبەرزی روسیا، لەگەڵ فه‌رمانده‌ی گشتی هێزه‌كانی‌ سوریای‌ دیموكرات" مەزڵوم عەبدی"، گفتوگۆیان دەر‌باره‌ی‌ بارودۆخی خۆرئاوای‌ كوردستان کرد، بەتایبەت دوای رێککەوتنەکەی نێوان مۆسکۆ و ئەنقەرە، دەربارەی ئایندەی سوریا.

بەپێی زانیاریەکانی سایتی (روسیا تودەی)، لەپەیوەندیە ڤیدیۆییەکەدا (سێرگی شویگۆ) وه‌زیری‌ به‌رگری روسیا دڵنیایی داوه‌تە (مەزڵوم عەبدی) دەربارەی پاراستنی هاوڵاتیانی كورد لەداهاتودا.

سێرگی شویگۆ، بە مەزڵوم عەبدی وت "هێزه‌كانی‌ پۆلیسی سه‌ربازی روسیا، به‌هه‌ماهه‌نگی هێزه‌كانی‌ پاسه‌وانی‌ سنور، له‌ سەر سنور‌ سوریاو توركیا، بەبەردەوام هاوڵاتیانی كورد ده‌پارێزن و چیتر پێویست ناكات هاوڵاتیانی كورد نیگەران بن و ناوچه‌کانیان جێبهێڵن".

لەبەرامبەردا مەزڵوم عەبدی‌ رۆڵی (ڤلادیمیر پوتین)ی سه‌رۆكی روسیای به‌رز نرخاند و سوپاسی کرد لەبەرامبەر‌ هەوڵەکانی بۆ راگرتنی شه‌ڕی تورکیا دژ بە گەلی کورد لەسوریادا. هاوکات رایگەیاند کە ئەوان وەک هەسەدە لەپێناو جێبەجێکردنی رێککەوتننامەی (سوچی)ی نێوان مۆسکۆ و ئەنقەرە، هاوكاری پۆلیسی سه‌ربازیی روسیا و سوپای سوریا دەکەن له‌ سنورەکانی باكوری سووریادا. هەروەها "تڕەمپ"یش لە کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانیدا باسی مەزڵوم کۆبانێی کرد و گوتی: " سوپاس جەنەرال مەزڵووم بۆ ئازایەتیت و وشە جوانەکانت. تکایە سڵاوی گەرمم بگەیەنە بە خەڵکی کوردستان. هیوادارم بەم زووانە چاوم پێت بکەوێت".

وەزیری دەرەوەی ڕووسیا وتی: "تڕەمپ هانی کوردەکانی دا لە سنورەکان نەکشێنەوە و ڕووبەڕووی تورکیا ببنەوە".

کۆشکی کرملین سەرۆکایەتی ڕوسیا ڕایگەیاند: "ئەمریکا کوردەکانی پشتگوێ خست و ناپاکی لێکردن".

جۆن کەنەدی سیناتۆری ئەمریکی وتی: "ئەگەر کوردەکان نەبونایە ئەوە نەماندەتوانی بەسەر داعش دا سەرکەوین. هاوڕێ نابێت بهڵێت هاوڕێکانی کۆمەڵکوژ بکرێن، دەبێت لەگەڵ هاوپەیمانەکانماندا بین، ناتوانین ڕێگە بە تورکیا و ئەردۆغان بدەین کوردەکان کۆمەڵکوژ بکەن".

ڕۆژی پێنج شەممە 24/10/219 مەزڵوم عەبدى فەرماندەى گشتى هێزەکانى سوریاى دیموکرات (هەسەدە) لە کۆنگرەیەکى رۆژنامەوانیدا لە حەسەکە رایگەیاند: "بە دەسەڵاتدارانى روسیامان راگەیاندوە کە تێبینیان لەسەر هەندێک لە بڕگەکانى رێککەوتنى سوچى هەیە کە لە بەرژەوەندى گەلى کورد نییە. چەکدارانى گروپەکانى سەر بە تورکیا بەردەوامن لە هێرش و پەلامارەکانیان و پێشێلکردنى رێککەوتنى ئاگربەست. هیچ رێککەوتنێکمان لەگەڵ تورکیا نییە و ئەوەى هەیە تەنها ئاگربەستە". لەبارەى جوڵەى دەوریەى هاوبەشەوە، فەرماندەى گشتى هەسەدە ئاماژەى بەوەکرد کە ئەو دەورییانەی سوپای سوریا و تورکیا و ڕووسیا لە کۆبانێ و مەنبەج بەڕێوەدەچن".


لەبەرامبەردا ڕۆژی پێنج شەممە 24/10/2019 ئه‌ردۆغان وتی: "ده‌بێت ئه‌مه‌ریكا مه‌زلوم عه‌بدی ڕاده‌ستی ئه‌نقه‌ر بكات، وه‌زاره‌تی دادی توركیا بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ داواكارییه‌كی فه‌رمی پێشكه‌ش به‌ واشنتن ده‌كات. سه‌رۆك و ده‌وڵه‌ته‌ هه‌ره‌ زلهێزه‌كانی جیهان، له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌كانی په‌یه‌ده‌ كۆده‌بنه‌وه‌ و گفتوگۆیان له‌گه‌ڵدا ده‌كه‌ن. نیگه‌رانی خۆمان له‌باره‌ی نامه ‌گۆڕینه‌وه‌كه‌ی دۆناڵد تره‌مپ و مه‌زلوم عه‌بدی به‌ تره‌مپ راگه‌یاندووه‌. ئێمە به‌ بینینی ئه‌و دیمه‌نانه‌ زۆر خه‌مبارین، ئه‌گه‌ر داواكارییه‌كانمان ئه‌وان جێبه‌جێ نه‌كرێن، جارێكی دیكه‌ ده‌ست به‌ هێرشه‌كانیان بۆ سه‌ر باكووری رۆژهه‌ڵاتی سووریا ده‌كە‌ینەوە‌. خاڵێكی چاودێری له‌ نزیك منبج داده‌نێین". هەروەها وتی: " قامیشلۆ هێزی ڕووسی لێیە و ئێمە نامانەوێت ڕووبەڕوویان ببینەوە. چەندین جار ڕوسیا ڕێگەی داوین بچینە کۆبانێ، بەڵام ئەمریکا ڕێگری لێکردوین".

دۆناڵد تڕەمپ لە ماوەی دەسەڵاتەکەی و لەو چەند ڕۆژەش دا نە خاوەنی بڕیاری یەکلاکەرەوە بوو، نە قسەکانیش جێگەی متمانە بوون، دژ بەرییەکی گەورەش لە نێوان قسەکانی دا هەبوو، لەلایەک ئومێد و هیوای دەبەخشی، لەلایەکی دیکەوە بێ هیوایی و ڕەش بینی بە کورد دەبەخشی، شەوی پێنج شەممە 24/10/2019 لە تویتێکدا وتی: "رەنگە ئێستا كاتی ئەوە بێت بۆ كورد كە بەرەو ناوچە نەوتییەكان بڕۆن."

لە بەرامبەردا "برێت مەكگۆرك" نوێنەری پێشوی سەرۆكی ئەمەریكا لە هاوپەیمانیی شەڕی دژبە داعش وتی: " پێدەچێت ترەمپ داوای كۆچی بەكۆمەڵی كوردەكان بكات بۆ بیابانێك كە تێیدا ئەوان دەتوانن كێڵگەیەكی بچوكی نەوتی دابمەزرێنن. ئەمە پەراوێزخستنێكی شۆك ئامێزی مێژوو و جوگرافیا و یاسا و بەهاكانی ئەمەریكا و مرۆڤ و شكۆی مرۆڤایەتییە."

ڕۆژی 25/10/2019 وەزیری دەرەوەی روسیا ( سێرگی لاڤرۆڤ) وتی: " بیرۆکەی کۆنتڕۆڵکردنی ناوچەی ئارام لەلایەن ناتۆوە ڕەتدەکەینەوە ئەو بیرۆکەیە باش نییە و ئیجابی نییە، ئێستا پێویستمان بەو بیرۆکەیە نییە، رێککەوتنێک هەیە لە نێوان روسیا و تورکیا، کە سوریا و کوردەکانیش پاڵپشتی دەکەن. لە رێککەوتنەکەی (سوچی)دا مافی سەرجەم پێکهاتەکانی تێدایە لە نێویشیاندا کوردەکان، لەبەرئەوە بیرۆکەی سەرپەرشتیکردنی ناوچەی ئارام لەلایەن ناتۆ و نەتەوە یەکگرتوەکان پەسەند نییە".


ڕۆژی 26/10/2019 ئاژانسی هەواڵی فەرمی سوریا (سانا) بڵاوی کردەوە، یەکەیەکی سوپای ئەمەریکا کە لە ئاسمانەوە لەلایەن فڕۆکە و هێلیکۆپتەرەوە پاڵپشتیی دەکران لە رێگەی دەروازەی سنوریی وەلید (تەنەف)ەوە رەوانەی پارێزگای حەسەکە کراون.

هەروەها "روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ"یش بڵاویكردەوە، كە وەزارەتی بەرگری ئەمریكا پەنتاگۆن تانك‌و زرێپۆشی رەوانەی خۆرئاوای كوردستان كردووە.

روانگەی سوری بڵاویشیكردەوە، شەوی هەینی ئەو تانك‌و زرێپۆشانە چوونەتە سوریاو لەگەڵیشان چەندین سەربازی ئەمریكی هەبوون.

بەپێی روانگەی سوری لەهەرێمی كوردستان‌و لەدەروازەی سێمڵكای نێوان باشور و خۆرئاوای كوردستان تانك‌و زرێپۆشەكان چوونەتە رۆژئاوای كوردستان.

ئەمریكا بۆ پاراستنی كێڵگە نەوتییەكانی سوریا ئەو تانك‌و زرێپۆشانەی رەوانەی ئەو ناوچانە كردووە، ئەمە لەكاتێكدایە، پێشتر دۆناڵد تڕەمپی سەرۆكی ئەمریكا بڕیاری كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكای لەناوچەكانی خۆرئاوای كوردستان‌و باكووری سوریا دەركرد.

ڕۆژی یەک شەممە 27/10/2019 "دۆناڵد تڕەمپ" سه‌رۆكی ئه‌مریكا له‌كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیدا ورده‌كاریی كوشتنی ئه‌بوبه‌كر به‌غدادی، سه‌ركرده‌ی داعشی ڕاگه‌یاند و وتی: "هێزێكی تایبه‌تی ئه‌مریكا به‌غدادی و یاریده‌ده‌رێكی كوشت، چه‌ند هه‌فته‌یه‌كه‌ زانیاریمان هه‌یه‌ كه‌ به‌غدادی ده‌چێته‌ كوێ و به‌نیازی چییه‌، هاوكات چه‌ند هه‌وڵێكی بۆ ڕۆیشتن بۆ جێگای دیكه‌ هه‌ڵوه‌شێندرایه‌وه‌، (11) كه‌سی هه‌واڵگریی ئێمه‌ له‌سه‌ر زه‌وی و به‌ (8) هێلیكۆپته‌ره‌وه‌ به‌شداربووین، هه‌روه‌ها ڕێگه‌یان لێگرت و ده‌وری گیرابوو لەبەرئەوا خۆی ته‌قانده‌وه‌، ئێمه‌ به‌ڕوونی شته‌كانمان بینی و ته‌ماشامان ده‌كرد وه‌ك ئه‌وه‌ی سه‌یری بینینی فیلمێك بكه‌ین". هەروەها وتی: "وه‌كو سه‌گێك به‌غدادی چووه‌ نێو تونێلێكه‌وه‌ و دوای ئه‌وه‌ی هاواری ده‌كرد و ده‌گریا، خۆی ته‌قانده‌وه‌ و سێ منداڵه‌كه‌یشی كوشت، ته‌رمه‌كه‌یشی شێوابو، به‌ڵام پشكنینه‌كان ده‌ریانخست كه‌ ئه‌وه‌ ته‌رمی به‌غدادییه‌. هیچ ئه‌ندامێكی هێزی ئه‌مریكا گیانی له‌ده‌ستنه‌داوه،‌ به‌ڵام له‌به‌رامبه‌ردا چه‌كدارێكی زۆری داعش كوژران"، هەروەها سوپاسی كوردی كردو وتی: "كوردی سوریا بۆ پشتیوانییه‌كانیان له‌و ئۆپه‌راسیۆنه‌دا بكه‌م كه‌ به‌غدادی تیادا كوژرا".

هەر هەمان ڕۆژ "مەزڵوم کۆبانی" فەرماندەیی گشتی هیزەکانی سوریای دیموکرات (هەسەدە) لە شاری حەسەکە له‌بارەی کوشتنی ئەبوبەکر بەغدادی سه‌ركرده‌ی داعش کۆنگرەیەکی ڕۆژنامەوانی ئه‌نجامدا و رایگه‌یاند، "لە ئەنجامی خەباتی هاوبەشی درێژخایەن کە پێنج مانگی خایاندووە کە هێزە هەواڵگرییەکانی هەسەدە و هێزەکانی ئەمریکا پێیهەستاون، ئەبوبەکرد بەغدادی ئەمڕۆ لە نزیک بارەگایەکی سەربازی تورکیا لە گوندی باریشا لە باکوری پارێزگای ئیدلب کوژراوە، ئەمەش سەرکەوتنێکی مێژوویی بووە بەسەرپەرشتی هەسەدە و هێزەکانی ئەمریکا".

وتیشی، کە هێرشە داگیرکارییەکانی دەوڵەتی تورک ئۆپەراسیۆنەکەی دواخستووە، "ئەم ئۆپەراسیۆنە تۆڵەکردنەوەیەک بوو لە کۆمەڵکوژییەکانی تیرۆرستان لە کۆبانێ، شەنگال، خابوور، دەشتی نەینەوا، کەرکوک، خانەقین، مەخمور و کوردانی ئێزدیی".

هەسەدە هۆشداریی دەدات و باسی له‌وه‌كرد، "ئێمە جیهان هۆشیار دەکەینەوە، کە ڕزگاربوونی گروپە جیهادییەکان لەڕێگەی سوپای تورکەوە لە هەرێمەکانی سەرێکانی و گرێسپی زەمینەیەکی گونجاو بۆ سەرهەڵدانەوەی داعش دێنێتە ئاراوە، ئەمەش مەترسی لەسەر ناوچەکە و جیهان دروست دەکات، ئێمە پێشتریش هۆشدارییمان دابوو، کە بەرپرسانی داعش لەو هەرێمانەدان کە لەژێر دەسەڵاتی تورک و گروپەکانی سەربە تورکیادان، ئۆپەراسیۆنی کوشتنی بەغدادیش ڕونکردنەوەی ئەم ڕاستییەیە".
لەبەرامبەردا "ڕێدور خه‌لیل"، به‌رپرسی په‌یوه‌ندییه‌ گشتییه‌كانی هه‌سه‌ده‌ له‌كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنانه‌وانیدا ڕایگه‌یاند، هه‌سه‌ده‌ ڕۆڵی هه‌بووه‌ له‌ پێدانی زانیاریی هه‌واڵگریی بۆ ئۆپه‌راسیۆنی كوشتنی ئه‌بوبه‌كر به‌غدادی و ئۆپه‌راسیۆنه‌كه‌ دره‌ئه‌نجامی پێنج مانگ كاركردن بووه‌. هەروەها وتی ده‌بێت توركیا وه‌ڵام بداته‌وه‌ كه‌ به‌غدادی له‌ناوچه‌كانی ژێر ده‌سه‌ڵاتی ئه‌واندا چیده‌كرد؟ ئه‌گه‌ر توركیا هێرشبكاته‌ سه‌ر شه‌ڕڤانانی هه‌سه‌ده‌، ئه‌وا به‌رپرسیارێتییه‌كه‌ی له‌ئه‌ستۆی ڕوسیادایه‌".

هەر هەمان ڕۆژ "لينزی گراهام"، سیناتۆری دیاری كۆمارییه‌كان له‌كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌وانیدا ڕایگه‌یاند، له‌شكركێشی توركیا بۆ سوریا دۆخه‌كه‌ی ئاڵۆزكردوه‌ و ده‌بێت كێشه‌ی كورد و توركیا چاره‌سه‌ر بكرێت.
بۆ هاوكاریكردنی كورد به‌شێك له‌هێزه‌كانی ئه‌مریكا له‌سوریا ده‌مێنێته‌وه‌. شه‌ڕی داعش كۆتایی نه‌هاتووه‌ و وڵاته‌كه‌ی ناهێڵێت جارێكی دیكه‌ داعش سه‌رهه‌ڵبداته‌وه‌. پێویسته‌ ناوچه‌ی ئارام له‌سوریا بۆ پاراستنی كورد دروستبكرێت".

ڕۆژی سێ شەممە 29/10/2019 ماوەی ئاگربەستی نێوان هەسەدە و سوپای تورکیا تەواو بوو، کە بە پێی ڕێکەوتنی نێوان ڕوسیا و تورکیا بۆ ماوەی (150)کاتژمێر لە سەر ئاگربەست ڕێکەوتبوون تا هێزکانی هەسەدە لە سنورەکانی تورکیا بکشێتەوە. وەزیری بەرگری ڕوسیا وتی: "پێش کۆتایهاتنی وادەی ئاگربەست هەسەدە هێزەکانی لە سنوری تورکیا کشاندەوە".

لە ڕابردوودا بەشێکی گەورەی فەیلەسوف و بیرمەند و مێژووننوسان و جوگرافیاناسان و گەڕیدە و خۆرهەڵاتناسەکان، نەک کاری زانستیان لە سەر مێژوو و جوگرافیا و ماف و کەلتوری کوردی نەدەکرد بەڵکو هەڵوێستێکی زۆر خراپیان سەبارەت بە کورد و کێشە ڕەواکەی بوو، لە زۆر جێگەدا کوردیان بە جنۆکە و کێوی یان سەر بە ڕەگەز و نەتەوەیەکی دیکە ئەژماریان دەکرد و هەوڵی توانەی کوردیان دەدا لە بۆتەی نەتەوە و بەرژەوەندی زلهێزەکانی دنیادا. بەڵام ئەمجارە بەرخۆدان و هەوڵە دبلۆماسییەکان و بەهێزی لۆبی کورد لە ئەوروپا و ئەمریکا بەتەواوەتی هاوکێشەکەی پێچەوانە کردوە و فەیلەسوف و بیرمەندان و هونەرمەندە جیهانییەکان بە دەنگەوە هاتنێکی ماناداریان هەبوو بۆ کێشەی کورد، دژی داگیرکارییەکەی تورکیا بۆ خۆرئاوای کوردستان

"سڵاڤۆی ژیژەک"یەکێکە لەو فەیلەسوفە ئەڵمانیانەی هەڵوێستێکی زۆر جوان و واقیعیانەی هەبوو سەبارەت بە بەرخۆدانی خۆرئاوا و دژی داگیرکار و جینۆسایدەکەی تورکیا.

ژیژەک دەڵێت: "ڕەخنەی بەشێک لە هاوڕێ چەپە هاوپیشەکانی من لە کورد بەوەی، کوردان مەدەدیان وەبەر سوپای ئەمریکا بردووە، نیگەرانی کردم. ئایا (کوردان) لەنێو دۆخی شەڕی نێوخۆیی تورکیا و سووریادا، هەروەها لەنێو خۆی پشێوی و ناهەمواری عێڕاق و ئێراندا هیچ بژاردەیەکی تریان هەبووە؟ ئایا خۆیان لە میحرابی بەرەی ئەنتی-ئیمپریالیستیدا کردبایە قوربانی؟
ژیژەک لەبارەی پێشهاتەکانی باکووری سووریا (خۆرئاوا کوردستان) وتارێکی لە ئیندیپێندێنت ( The Independent) بڵاوکردەوە و نوسیبوی "چەپی ئەوروپا بەهۆی ئەوەی ڕێککەوتنیان لەگەڵ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا کردووە، کوردانیان پەراوێز خستووە" ئەم دۆخەشی بە "خیانەتێکی سەرودڵتێکهەڵهێنی دیکە" وەسف کردووە. لەبەرئەوە دەڵێت: "ئایا خۆیان لە میحرابی بەرەی ئەنتی-ئیمپریالیستیدا کردبایە قوربانی؟
هەروەها دەڵێت: "کوردان لە ئەزموونکردنی پێکهێنانی ژیانێکی هاوبەش و پێکەوەیی ڕێکخراودا لەماوەی دە ساڵی ڕابردوودا توانیان بگەنە ئاست و مەرجی ئایدیاڵی".

لەبارەی خۆرئاواشەوە دەڵێت: "خۆرئاوا وەک ناوەندێکی کوردان لە باکووری سووریا، لەنێو ئەو پشێویە جیۆپۆڵیتیکییەی ناوچەکەدا شوێنێکی بێ هاوتایە، وڵاتانی سەردەستی ناوەچەکە، کە بەردەوام هەڕەشە بوونە بۆ سەر کوردەکان هەرکە بوار و پشووێکیان دایە کورد توانیان جڤاتێکی یۆتۆپی، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا بەشێوەیەکی پلانکارییان دامەزراند. بەهۆی ئاڵۆزییە سەربازییەکان لە ناوچەکەدا ئەو پێشڕەوتییە بەشێوەیەکی وەحشایانە وەستا.
ئەرکی ئێمەیە بە تەواوی پشتیوانی لەو بەرخودانەی کوردان بکەین، لە هەمبەر داگیرکاری تورکەکان دەیکەن، وە ئەو بەرژەوەندیخوازییەی وڵاتانی خۆرئاوا لەهەمبەر کوردان گرتوویانەتە بەر ڕەتکبکەینەوە.
لەکاتێکدا دەوڵەتە خودان هەژموونەکانی چواردەوری کوردان لەنێو جۆرێک لە بەربەرییەتی نوێدا نقووم بوون، کوردەکان تاکە ڕۆشنایی ئومێدن. ئەو بەرخودانەی دەیکەن تەنیا وابەستە نییە بە خۆیانەوە، بەڵکو وابەستەی ئەوەشە ئێمەش چۆن ڕەوشێکی جیهانیی دێنینە ئاراوە. ئەگەر ئەوروپا پشت بکاتە کوردان، خیانەت لە خۆی دەکات".

"نوام چۆمسکی گەورە زمانزانی و ڕەخنەگری جیهانی، دەیڤد گرایبەر، بریان ئینۆ" چوونە ریزی سەدان ئەکادیمی و هونەرمەندی جیهانی کە بانگەشەیەکی ئەکادیمی و کەلتورییان واژۆکردووە بۆ بایکۆتکردنی تورکیا.
ئەوان داوای ئەوە دەکەن دژی داگیرکاری تورکیا بۆ باکوری خۆرهەڵاتی سوریا بووەستنەوە، بەوەی ئەو بۆنە هونەری و مۆسیقیانە بایکۆت بکەن کە حکومەتی تورکیا سپۆنسەری دەکات یان لەناو خاکی تورکیا ئەنجام دەدرێت".
هەروەها داوایان لە هەموو زانکۆکانی جیهان کرد بایکۆتی ئەو دامەزراوانە بکەن کە تورکیا سەرپەرشتی دەکات و سپۆنسەری تورکیا رەتبکەنەوە بۆ ئەنجامدانی فستیفاڵە رۆشنبیریەکانی وەک فێستیڤاڵی فیلم.

لە بایکۆتەکەدا هاتووە: "رەجەب تەیب ئەردۆغان سەر کۆماری تورکیا چەند جارێک بە ئاشکرا باسی لەوەکردووە دەیەوێت بە شێوەیەکی سەربازی کوردەکان لەناوبەرێت، کە ژمارەیان سەرو ملیۆنێک کەسە و لە نزیک سنووری تورکیا لە کۆبانێ-وە و نەتەوەی تر لە جێیان نیشتەجێ بکات".
لە کۆتاییدا ئاماژەیان بە چەند رێگەیەکدا بۆ بایکۆتکردنی تورکیا بۆ نموونە گەشت نەکردن بۆ تورکیا و بەکارنەهێنانی هێڵی ئاسمانی تورکش ئێرلاین و بایکۆتکردنی چەند مارکەیەکی تورکی وەک بیکۆ ، هەروەها داوای خۆپیشاندانی گەورەشیان دژی تورکیا کرد.

بەهۆی هەڵوێستەکانی نوام چۆمسکی لە دژی داگیرکاری تورکیا، و تورکیا بە ئەنجامدانی تاوان لە دژی کوردانی باکووری کوردستان تۆمەتبار کردبوو، رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆککۆماری تورکیا، لە گوتارێکیدا بە تووندی هێرشیکردە سەر چۆمسکی و گوتی: "بە باڵیۆزەکانمان دەڵێم، ئەم نوام چۆمسکییە کە پێشتریش لەبارەی ئۆپەراسیۆنەکانمانەوە بۆ سەر تیرۆریستان لێدوانی دابوو، بانگهێشتی تورکیا بکەن".

ئەردۆغان زیاتر گوتی: "ئێمە لێدوان لەم ئەکادیمیستانە وەرناگرین، دەبێت سنووری خۆیان بزانن".

بەڵام "نوام چۆمسکی" بە فەرمی بانگهێشتەکەی سەرۆککۆماری تورکیا رەجەب تەیب ئەردۆغانی رەتکردەوە، لە نامەیەکدا کە بۆ رۆژنامەی "گاردیان"ی بەریتانی ناردووە، جارێکی دیکەش هێرشیکردۆتەوە سەر ئەردۆغان و بە هاریکاریکردنی داعش تۆمەتباری کردەوە.

چۆمسکی، بە فەرمی داواکەی ئەردۆغانی رەتکردەوە بۆ سەردانی تورکیا و رایگەیاند: "ئەگەر بڕیار بدەم بچم بۆ تورکیا، لەسەر بانگهێشتی ئەو(ئەردۆغان) ئەم سەردانە ئەنجام نادەم، بەڵکو، لەسەر خواستی ئەو شۆڕشگێڕە ئازایانە دەچم، کە کوردەکان بەشێکن لەوان. ئەو کوردانەی، بۆ ماوەی چەندین ساڵە لە ژێر هێرشێکی توونددان."

چۆمسکی دەشڵێت: "تورکیا داعش تۆمەتبار دەکات بە هێرشەکەی ئیستەنبوڵ، لەکاتێکدا ئەردۆغان لە زۆر رێگەوە هاریکاری داعش دەکات، هەروەک هاریکاری بەرەی نوسرەش دەکات، ئەو رێکخراوەی کە جیاوازییەکی ئەوتۆی لەگەڵ داعشدا نییە. دواتر، ئەو دەستیکرد بە هێرشکردنە سەر ئەو کەسانەی، کە تاوانەکانی ئەو بەرانبەر بە کوردەکان شەرمەزار دەکەن، لە کاتێکدا، کوردەکان لە سوریا و عێراق لە دژی داعش دەجەنگێن. ئایا پێویست بە وەڵامی لەوە زیاتر دەکات؟".

ڕۆژی چوار شەممە 30/10/2019 کۆنگرێسی ئەمریکا لە کۆی (535) دەنگدەر، (100) سیناتۆر و (435) نوێنەر، بە (403) بەڵێ و (16) نەخێر دەنگ، دوو بڕیاری لە دژی تورکیا پەسند کرد:
یەکەم. سزادانی تورکیا لەسەر ئەنجامدانی داگیرکاری بۆ سەر خۆرئاوای کوردستان.
دووەم. بە جینۆساید ناساندنی جینۆسایدی ئەرمەنەکانە کەلەلایەن عوسمانیەکانەوە ئەنجامدراوە، بە ودوو قۆناغ قۆناغی یەکەم لە نێوان ساڵانی (1892 - 1894)، قۆناغی دووەم لە نێوان ساڵانی (1915 - 1923)کە تیایدا تورکەکان (1.5) ملیۆن ئەرمەنیان کۆمەڵکوژکرد.

بڕیارەکەی کۆنگرێس دەربارەی سزادانی تورکیا چەند خاڵێکی گرنگی لە خۆ گرت کەگرینگترینیان ئەمانەن:

یەکەم. فرۆشتنی چەک بە تورکیا لەلایەن ئەمریکا قەدەغە دەکرێت، هەر ووڵاتێکی دیکەش چەک بە تورکیا بفرۆشێت ئەمریکا سزای دەدات.

دووەم. هەموو ئەو بەرپرسە باڵایانەی تورکیا کە ڕاستەوخۆ بەشدار بوون لە هێرشەکانی سوپای تورکیا بۆ سەر خۆرئاوای کوردستان (باکوری سوریا)، سزا دەدرێن.

سێیەم. هەموو بانکە ناوەندییە حکومییەکانی تورکیا، لە ناویشیدا (هالک بانک) دەخرێنە لیستی تیرۆرەوە. پێویستە سزا بخرێتە سەرهەر دەزگایەکی تری دارایی کە کارئاسانی بۆ ئەنجامدانی داگیرکاریە کردبێت.

چوارەم. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا دەبێت بە زوترین کات زانیاری لە سەر داهاتی ئەردۆغان و ئەندامانی خێزانەکەی بداتە کۆنگرێس، بەمەبەستی بلۆک کردنیان. دەبێت سەرۆک دۆناڵد ترامپ پـێدانی ڤیزە بە کاربەدەستانی تورک ڕابگرێت و سەروەت و سامانی ئەو کاربەدەستانە سڕ بکات کە دەستیان هەیە لە داگیرکاری سەر باکوری سوریا، لەوانە وەزیری بەرگری.

پێنجەم. دەبێت سەرۆک سزاکانی یاسای CAATSA بەسەر تورکیا بسەپـێنێت.

(یاسای CAATSA، واتە یاسای ڕووبەڕووبوونەوەی دوژمنانی ئەمەریکا لە ڕێگەی سەپاندنی سزاکانەوە، لە ساڵی 2017 وە کاری پـێدەکرێت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی هەریەک لە ئێران و ڕووسیا و کۆریای باکور).

دژی داگیرکارییەکانی تورکیا لە باشوری کوردستانەوە لەلایەن کۆمەڵێک چالاکوان و گەنج و ڕۆژنامەنووس و نووسەر و ئەدیب و سیاسەتمەدار و چینی گشتییەوە هەڵمەتی بایکۆتکردنی کاڵا و گەشتکردن بۆ تورکیا ڕاگەیاندرا، سەرەتا لە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانەوە دەستی پێکرد و دواتر تەشەنەی سەند بۆ ئاستی میدیا و کۆمپانیا بازرگانی و مۆڵ و بازاڕەکان، ئەمەش زەبرێکی کوشندەی گەیاندە ئابوری تورکیا، چەند کۆمپانیا ڕەتیانکردەوە کە بازرگانی لەگەڵ تورکیادا بکەن و کاڵای تورکی هاوردە بکەن، چەندین گەشت لە فڕۆکەخانەکانی سلێمانی و هەولێر و دهۆکەوە بۆ تورکیڵ هەڵوەشایەوە، تەنانەت ئەم بایکۆتە ئەوەندە فراوان بوو ئاستی ئەوروپاشی گرتەوە و کوردەکانی تاڕاوگە بایکۆتی کاڵای تورکیان لە ئەوروپا کرد، تەنانەت لە ناو ناوەندە سیاسییەکانی ئەوروپاش، وەکو یەکێتی ئەوروپا دەنگی ناڕەزایەتی و بایکۆتکردن بەرزەوە بوو. ئەم بایکۆتکردنەش جۆرێکی دیکەی خەباتی مەدەنی و ئابوری و جەماوەری بوو دژی داگیرکاری و سیاسەتی پاوانخوازی تورکیا.
لە ڕاستیدا بایکۆت لە تێکشکێنەری سیاسەتی سەپێندراوە. ژمارەی دانیشتوانی تورکیا زیاتر لە (87) ملیۆنە، بەپێی ئامارەکانی ساڵی 2014 ژمارەی دانیشتوانی وڵاتی یۆنان ( 11,128,404) ملیۆن کەسە. قەبارەی ئاڵۆگۆڕ و بازرگانی نێوان ئەم دوو ووڵاتە ساڵانە (2) ملیارد دۆلارە.
بەڵام ژمارەی دانیشتوانی هەرێمی باشوری کوردستان نزیکەی (6) ملیۆن کەسە، واتە ژمارەی دانیشتوانی یۆنان (2) بەرامبەری دانیشتوانی باشوری کوردستانە. کەچی قەبارەی بازرگانی نێوان باشوری کوردستان و تورکیا ساڵانە زیاتر لە (10) ملیارد دۆلارە و قەبارەی بازرگانی یۆنان و تورکیا (2) ملیارد دۆلارە. واتە قەبارەی بازرگانی نێوان باشوری کوردستان و تورکیا، (5) بەرامبەری قەبارەی بازرگانی نێوان یۆنان و تورکیایە. ئەمە نیشانەی ئەوەیە دەسەڵاتدارانی ئەم باشورە بە درێژایی (28) ساڵ کاریانکردوە لە سەر نەهێشتنی و برەو پێنەدانی بەرهەمهێنان لە ڕووی کشتوکاڵی و تەندروستی و پیشەسازی و بیناسازی....هتد، تەنها بۆ خزمەتی کۆمەڵێک سیاسی - بازرگان، بۆ جێبەجێکردنی ئەم هەنگاوەشیان چینی جووتیار و کارزان و بەهرەمەند و دەستی کاریان کردووە بە چەکداری حیزبی.

هەندێک بۆچوونیان وابوو: گەر بایکۆتی کاڵای تورکی بکەین ئەوە زیانی گەورە دەگەیەنین بە کوردی باکوری کوردستان، چونکە بەشێکی کارگە و مۆڵ و کارخانەکان هی خاوەن سەرمایە و بازرگانە کوردەکانە، ئەوە ئەوانیش زیانی گەورە دەکەن بە هۆی ئەم بایکۆتە. بەڵام لە ڕاستیدا هەموو ئەو مۆڵ و کارخانە و پڕۆژە بەرهەمهێنەکانی باکوری کوردستان یان هی تورکە یان هی کوردێکی جاش و بەکرێگیراوە چونکە ئەو خاوەن سەرمایانە لە چوارچێوەی سیاسەتی تورکاندندا و نکۆڵیان لە ناسنامەی نەتەوەیی خۆیان کردووە. لە ڕاستیدا ئەوەی کوردی وڵاتپارێز بێت لە باکوری کوردستان مافی موڵکداری نییە و پێی دەوترێت تێرۆرست و گوندی.

لەبەرامبەردا هەندێکی دیکە دەیانگوت: گەر ئێمە بایکۆت بکەین ئەوە بەشێکی گەورەی بازرگانەکانی باشوری کوردستان زیان دەکەن، چونکە پێش داگیرکاری تورکیا بۆ سەر خۆرئاوای کوردستان کاڵا و کەرەستەیەکی زۆری تورکیان هێناوە، گەر بایکۆتی کاڵای تورکی بکەین ئەوە بازرگانەکان ناتوانن ئەو کاڵایانە بفرۆشن، زیانی گەورە دەکەن، لەبەرئەوە دەبێت ڕەچاوی بارودۆخی بازرگانەکانی باشور بکەین. بەڵام لە ڕاستیدا نابێت بە هیچ جۆرێک خەڵکی ڕەچاوی بارودۆخی ئەو بازرگانانە بکات، چونکە ساڵانی پێشوو، پێش ئەم داگیرکارییەش ئەم بازرگانانە کاڵای بەسەرچو و کواڵێت خراپیان دەهێنا و بە چەند قات لە مایەکەی بەو خەڵکەیان ساغدەکردەوە و بێ ئەوەی ڕەچاوی بارودۆخی ئابوری و تەندروستی و بەرهەمی ناوخۆیی خەڵکی بکەین، ئامانجی یەکەم و کۆتاییان کۆکردنەوەی سەرمایە بوو، لەبەرئەوە دەبێت ئەم بایکۆتە دژی سیاسەتی ئابوری تورکیا و ئەو جۆرە بازرگانە کوردەکانەش بێت.
سەرچاوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە بە هۆی کاریگەرییەکانی بایکۆتەوە تورکیا ناچار بووە لە ئاستی جیاواز پەیوەندی بە حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە بکات و داوای كردووە ئەو بایكۆتە كۆتایی پێبهێندرێت.

حكومەتی هەرێم لە وەڵامی ئەو وەفدانەدا وتویەتی: " ئێمەش نیگەرانین لەو هەڵمەتە بەڵام دەسەڵاتمان نیە لەبەرامبەری". توركیا بۆ ئەو مەبەستە وەفدێكی ناردووە كە پەیوەندیان بە نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی هەرێم و مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەت كردووە، ئەوە جگە لەوەی وەفدێكیشی نارد بۆ ژوورە بازرگانیەكانی هەرێم.

لەڕاستیدا ئەم بایکۆتە باشترین دەرفەتە هەم بۆ حکومەت و هەموو بۆ خاوەن سەرمایە و بەرهەمهێنەرەکان. لەلایەک ئەگەر پێشتر حکومەت نەیدەتوانی بە ئاشکرا و ڕاستەوخۆ ڕێگە لە هاوردەکردنی ئەو هەموو کاڵا کوالێت خراپەی تورکیا بگرێت، یان باج و گومرگی زۆر لە سەر دانێت، بەڵام ئێستا دەرفەتێک هاتۆتە پێشەوە، چونکە ئەم بایکۆتە هاوڵاتی پێی هەڵساوە و تەشەنەی سەندووە و بۆتە پشتیوانییەکی باش بۆ حکومەت تا لە ئێستا دا لە ژێر هەیمەنەی تورکیا دەرچێت لە ڕووی ئابورییەوە، کە دواجار کاریگەری گەورەشی لەسەر بڕیار و هەڵوێستە سیاسییەکانی حکومەتی هەرێم دەبێت و پەیامێکیشە هەم بۆ تورکیا هەم بۆ ئێران لە داهاتوودا کە لە ڕووی ئابورییەوە ناتوانن جینۆسایدمان بکەن. لەلایەکی دیکەوە دەرفەتێکی گونجاوە بۆ خاوەن سەرمایە و بەرهەمهێنەران تاکو چەندین کارگە و کارخانەی گەورە لە بوارە جیاجیاکاندا دابمەزرێنن، کە دەبێتە هۆ بوژاندنەوە و بەرەوپێشچوونی بەرهەمی ناوخۆیی هەم لە ڕووی کوالێت و هەم لە ڕووی نرخ و تەندروستییەوە، هەم کەمبوونەوەی بێ کاری و بەتاڵە، کە لە چەند ساڵێکی نزیک دا کاریگەرییە باشەکانی دەردەکەوێت و ئەم بەرەو پێشچوونە ئابورییە فاکتەرێکی گەورە دەبێت لەسەر بڕیارە سیاسییە چارەنووس سازەکان.

جگە لە بایکۆتکردن، شەقامەکانی باشوری کوردستان و ناوەندەکانی ڕاگەیاندن و ناوەندە سیاسییەکان بەردەوام بوون لە خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی دەربڕین و چالاکی و پەیوەندی دبلۆماسی. هەروەها چەندین کەمپینی هاوکاری کۆکردنەوە لەلایەن جەماوەر و تەلەفیزیۆنەکان و چالاکوانانەوە لە شار و شارۆچکەکانی باشور دەستی پێکرد و بەهەزاران تەن خۆراک و کاڵا و جل و بەرگ بۆ ئاوارەکانی خۆرئاوا کۆکرایەوە و ڕەوانەی خۆرئاواکرا.

هەروەها دەزگاکانی ڕاگەیاند بە بەردەوامی داگیرکاری و جینۆسایدی تورکیا و بەرخۆدانی شەرڤانان و پەیوەندییە دبلۆماسییەکان و بارودۆخی ئاوارە و بۆمبارانکردنەکەی تورکیایان بۆ جیهان بەخشکرد، کە ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر هەڵوێست و کاردانەوەی ناوەندەکانی بڕیاری دونیا هەبوو.
لەلایەکی دیکەوە چەندین هەزار ئاوارە گەیشتنە باشور و لە کەمپەکانی شارەکاندا بە هەستێکی نەتەوەیی هاوکاریکران. لەڕاستیدا ئەمە یەکمجار بوو لە مێژووی کورد دا، ئەوەندە یەکگرتو و خاوەن یەک بڕیار بن لە زۆربەی ناوەندە سیاسی و جەماوەری و میدیایەکانەوە، گەرچی هێشتا هێڵی خیانەت لە پیلانگێڕی بەردەوام بوون.

لە ئەنجامی داگیرکاری و جینۆسایدی تورکیاوە دژی خۆرئاوای کوردستان تا ئێستا (300)هەزار کەس ئاوارە بوون لە سەر زێد و ماڵ و ژیانی خۆیان. چەندین شاری وەکو "گرێ سپی و سەرێکانی ، عەین عیسا و تەلترمر" وێران بوون و ژێرخانی ئابورییان کاول بوو بەهۆی تاڵانی و هێرشە ئاسمانییەکانەوە بەکارهێنانی چەک قەدەغەکراوەوە وکو چەکی فسفۆڕی سپی، جگە لە کانتۆنی عەفرین هەر دوو شاری سەرێکانی و گرێ سپی داگیرکراون. زیاتر لە (200) شەڕڤانی هەسەدە و یەپەگە و یەپەژە شەهید بوون و بە سەدانیش بریندار بوو، بە هەزارا هاوڵاتی مەدەنیش بریندار و کەم ئەندامبوون، زیاتر لە (350) هاووڵاتی مەدەنی شەهید بوون بە هۆی هێرشی ئاسمانی و بەکارهێنانی چەکی فسفۆڕەوە کە دیارترینیان منداڵێک بوو بە ناوی (محمد) کە بە چەکی فسفۆڕ تەواوی جەستەیی سوتا و دواتر بووە ڕەمزی بەرخۆدانەکانی خۆرئاوا لە دژی سوپایی (محمد)ی تورکیا. لەلایەکی دیکەوە ژینگه بەشێکی زۆری ناوچەکە بەهۆی جەنگەکە و بەکارهێنانی چەکە قەدەغەکراوەکانەوە پیس و ژیانکردن تێیاندا قورس بوو. ئەو چەند شار و گوندەش داگیرکرا لەلایەن مورتەزەقەکان و سوپای تورکیاوە تاڵان و فەرهود کران.

ئومید ناسح جیهانی