وێنەی سەرەوە: پرۆژەی ڕەشەبا بۆشاخی گۆیژە. شۆڕش ئەمین

دوای پەیکەری خۆشەویستی کە وتارێکی دورودرێژم لەسەر نوسی کەچۆن ئەم پەیکەرە فکری سەلەفی تێ نەپەڕاندوە، پاش پەیکەری خواوەندی نیکێ کە وەک  خەنجەرێکی خیانەت دراوە لە پشتی کچە شەرەڤانانی کچانی ڕۆژاڤا، لەبەر ئەوەی کە پێچەوانەی بیرو بۆچونی ئەوانە، پاش شێرە کچانی کۆبانی کە کچانی كۆبانی وەک بوکەڵەیەکی باربی لەسەر شیرێک دانراوە، ئینجا نۆرەی پرۆژەی ڕەشەبای سلێمانیە لەلایەن کاک شۆڕش ئەمینەوە بۆ شاخی گۆیژەی سلێمانی هەتاوەکو شاخی گۆیژەشمان لەبەرچاو بخەن.

١- پەیکەری خۆشەویستی ٢- پەیکەری خواوەندی نیکی بۆ شەرەڤانان ٣- پەیکەری شێرە کچانی کۆبانێ

 لەوانەیە ئەم هونەرمەدانە خۆیان لە پشت ئەو قەلایەوە بشارنەوە کە گوایە لە رابوردوشدا کەسانێک هەبون دژی پرۆژی هونەری بون بەڵام  لە کۆتاییدا مێژو سەلماندی کە ئەوان راستیان کرد، بۆ نمونە کاتێک زۆر لە پیاوانی ئەنتەلەکتوێلی فەرەنسی دژی پرۆژەی بورجی ئیفل وەستانەوە، بەلام ئەمڕۆ بورجی ئیفڵ لەهەمو جیهانەوە خەڵکی دێن بۆ سەیرکردنی، زۆر نمونەی تریش. نەخێر جیهان گۆراوە و ئەو سەردەمە بەسەر چو کە مرۆڤ نەتوانێت کارێکی هونەری نوێ قبوڵ نەکاتو نەش زانێت جیاوازی لەنێوان کارێکی هونەری و کاڕێکی بازرگانیدا باکات یان کاری نەزانێک.  هەرچەندە لێرەدا  باسی هونەرێکیش ناکەین لە ئاستێکی بالادا چونکە ئەو کارە هونەریانەی لە جادە و کۆڵانانی شاردا دائەنرێن بەکاری هونەری سادە ناودەبرێن، لەبەر  ئەوەی کە بۆ بینەرێکی هەمەجۆر و فراوان کراون، بەپێجەوانەی کاری هونەری مۆزەخانەکانەوە، بۆیە هەر لەو روەشەوە شرۆڤەی بۆدەکەین، بەلام دەبێت هەرچۆنێک بێت بە  زمانی هونەرو زمانی سەردەم کرابن، هەڵقولاوی هزرێکی پڕ لە ئەزمون بن. هەروەها کاتێک خەڵکی دژی پرۆژەی بورجی ئیفل وەستانەوە، گوستاف ئیڤڵ هەرخێرا بەرگری لەخۆی کردو ووتی  کە کارەکەی ئەو پەیوەسەتە بە هونەری ئارشیتەکتورەوە بۆیە ئەو لەبورجی ئیفلدا هەمو هونەری بیناسازی لەسەرەدەمی پێش زاینەوە هەتا ئەمڕۆ تیایدا خستۆتە گەڕەوە، منیش روی دەمم دەکەمە هونەرمەندانی کوردوستانو دەڵێم ئەی ئێوە وەڵامتان چیە کاتێک من دەتان دەمە بەر ڕەخنە ؟

چی دەبینین لەم پەیکەرە زەبەلاحەدا ؟

 کابرایەکە بە پشتا کەوتوە، وادەردەکەوێت کە بەرامبەر بە هێزێک بەرگری بکات، سەرچەفێکی گەورە بەشی سەرەوەی لەشی  پیاوەکەی داپۆشیوە، سەرچەفەکە لە جوڵەدایەو سەتەها چرچی تێکەوتوە  کەئارەستەی ڕەشەباو بەهێزی ڕەشەباکەمان بۆ دیاری دەکات،  بەهۆی ئەم سەرچەفەوە هەر خێرا دەزانین کە هۆکاری ڕەشەبایە کە ئەو کابرایە بە پشتا کەوتوە. رانو قاچی کاباراکە بە ماسولکەی ئێجگار بەهێزەوە دەبینرێن، بەڵام  بۆ ئەوەی هیزێکی زیاتر بدات بەو مرۆڤە، قاچو رانی مرۆڤەکە لە شکڵی ڕیالیستی چونەتە دەرەوە و شیوەیەکی کاریکاتۆریان وەرگرتوە ، سەروچاوی ئەم کابرایە بە چەرچەفەکە داپۆشراوە نازانین کێیە، سەرچەفەکە یارمەتی داپۆشینی سێکسی مرۆڤەکەشی داوە کە هونەرمەندی ڕزگار کردوە لەو بەڵایە، بەلام  دەزانین کە مرۆڤێکی نێرینەیە، زیاتر شکڵی خێوێکی کەمێک ترسناکی پێ بەخشیوە.

ئەم پەیکەرە هیچ باسێکی تر ناهروژێنێت لە هزری بینەردا جگەلەوەی کە مرۆڤێک دەبینێت بە هێزی ماسولکەی نێرینەی خۆیەوە بەرامبەر بە ڕەشابەیەکی بەهێز وەستاوە . 

باسەکە ڕشەبایە، باسێکی گرنگەو جێگای دەستخۆشیە کە هونەرمەند ئەو بیرۆکەیەی کردوە بە هەوێنی کارێکی هونەری، کە شاری سلێمانی بەو ڕەشەبایە بەناوبانگە. لە پرۆگرامی زمانی کوردیدشدا لە ئاستی ناوەندیدا، یەکێک لەو ڕستانەی وەک نمونە دا نرابوون برتیتی بو لە ؛ ڕەشەبای سلێمانی بەهێزە. هەندێ باس لە هونەردا بونەتە باسی ئونیڤێرسێل و هەر هونەرمەندەو بە هزری خۆی دەری دەبڕێت، بۆ نمونە چەمکی ؛ مرۆڤێک لەبەردەم پەنجەرەیەکدا یان پیاوێک لەژێر باراندا یان پیاوێک بە ڕێگادا....تاد، زۆر لە هونەرمەندان بە پێی دیدی خۆیان ئەو چەمکە دەکەن بە کاری هونەری .

کەمانچە ژەنێک لەبەر پەنجەرەدا،هێنری ماتیس 1917

کاتێک مرۆڤێک پیشان ئەدەین بەڕێگادا دەڕوات باسی چەمکی مرۆڤ دەکەین لە ڕەوڕەوەی ژیاندا؛ بەو پێیەی هونەرمەند لە دەرئەنجامی ئۆقیانوسێک لە پرسیارو وەلامو لە لێکۆڵینەوە پێی گەیشتوە، ئەزمونو بۆچونی خۆیمان پیشان ئەدات لەو ململانێیەدا، ئەوسا پرسیار لەخۆی دەکات کە چ شکڵێک ئەدات بەو مرۆڤە ؛  ئەم مرۆڤە چۆن هەنگاو دەنێت ؟  جۆری شکڵو تێڕوانینی خۆیمان بۆ نمایش دەکات  کە چۆن چەمکی مرۆڤ دەبینێت لە رەوڕەرەوەی ژیاندا.

کاتێک مرۆڤ دەگاتە نەک راستیەک بەڵکو جۆرێک لە ئاوات یان هەر بێ ئومێدیەک یان هاوارێک بەرامبەر بە بێ مانایی ژیان، یان هەر نیمچە فەلسەفەیک بۆ ژیان، ئەوسا  هەمو شکڵەکان دەهێنێتەوە بەرەو ئەو هزرەی کە دایتاشیوە لەدەرئەنجانی ئەزمونیدا، هەمو شکڵیک دەگەڕینێتەوە بەرەو ئەو سەرچاوەیە.  بۆنمونە کاتێک ژیاکۆمێتی مرۆڤێکمان بۆدەکات کە دەڕوات بەڕێگادا پاشان هەر هەمان ژیاکۆمێتی پەیکەری سەگێکمان بۆدەکات، دەبینین هەر هەمان هزرە، هەر هەمان تێروانینە، هەردوکیان لە یەک جیهانن، یەک باسمان بۆ شیکار دەکەنەوە.

کاتێکیش مرۆڤێک لەبەردەم پەنجەرەیەکدا دەوەستێنم، پەنجەرەیەک وەک دەروازەیەک کە روناکی دەخاتە ناو ژورێکی تاریکەوە، یان پەنجەرەیەک کە خەو و نیگای مرۆڤێکی لێوە دەرباز دەبێت وەک هیوایەک، چی لەو دیو پەنجەرەکەوەیە، چی لە ژورەکەدایە، هەمو شکڵەکان لەلایەن هونەرمەندەوە بەو مەبەستە بڕیار دراون، ئەگەریش هەندێک جار هەندێک شکڵ لەلایەن هونەرمەندەوە ڕاستەو خۆ بڕیاری نەدرابن  ئەوا هەر دەچنەوە سەر هەمان گەنجینەی هونەرمەند، لەبەر ئەوەی کە ئەو هونەرمەندە جیهانێکی بڕیاردراوە و هۆشمەنەدە، نەک دارتاشیک کاتێک میزراحێکمان بۆ دروست دەکات یان پەنجەرەیەک. 

بۆیە هەر خێرا، ڕەشەباو مرۆڤ دەبنە چەمکی ململانێی نێوان دو هێز؛ سروشتو مرۆڤ، کەئەمەش باسێکی ئونیڤێرسێلەو هەمو هەڵسوکەوتی ئەو مرۆڤە دەبێت ببێتە تەرجومەی بیرو هۆشی سەردەمەکەمان بۆ ئەو چەمکە، دەبێت ببێتە تەرجومەی فکری هونەرمەندیش کە پێمان بڵێت ئەو چۆن ئەو ململانێیە دەبینێت، ئەوسا کاتێک نەوەی داهاتو سەیری ئەم پەیکەرە دەکەن وەک چۆن پەڕەی میژوی باو و باپیرانیان دەخوێننەوە هەر ئاواش تێروانینی کەسێک یان سەردەمێک دەخوێننەوە کە چۆن  بیریان کردۆتەوە. ئەمەیە دەوری هونەر، ئەگەر نا دەچنە تەنەکەی خۆڵی مێژوەوە .

 کاتێک ئەم پەیکەرە دەبینین، هەر خێرا هێزێکی نێرینە دەبینین بە ماسولکەیەکی بەهێزەوە بەرامبەر بەڕەشەبا، ماسولکەکانی هی خۆشی نین، ماسولکەکانی کۆپیەکی ناشرینی سەردەمێکی رابوردوی شارستانیەتێکی ترە، کۆپیەکی ناشرینی ماسولکەی سەردەمی رۆمانەکانە ئەو سەردەمەی کە قەڵغان وەک بەرگری بەکار دەهێنراو ماسولکە وەک هیزێکی باڵا. ئەو چەرچەفەش هەر هی رۆمانەکانە، چی دەکات لەسەر شاخی گۆیژە ؟  بۆچی هونەرمەند ‌لەم چەمکەدا هەر هێزی ماسولکەمان بۆ دەستنیشان دەکات بەرامبەر بە ڕەشەبا ؟ لەبەر ئەوەی ئەو هەتاوەکو ئێستاکە وەک زۆرێک لەکەسانی ڕۆژهەلاتی هێشتا هێزی ماسولکە وەک چەکێکی کاریگەر دەبینن، خۆ هونەرمەند باش ئاشنایە کە ستیڤ هۆکین؛ گەرەترین بیرمەندی زانستی، ماسولکە لەگیانیدا لەکار کەوتبون لەگەڵ ئەوەشدا هەمو جیهان گوێ رایەڵی بون، بێ شک ستیڤ هۆکین لە گۆڕەپانی زۆرانبازی لەگەڵ ئاژەلاندا هیچ شانسێکی نەدەبو کە خۆی دەرباز بکات وەک زۆران بازەکانی ڕۆم. خۆ ئەگەر هونەرمەند خۆی خاوەنی  ماسولکەکانیشی بوایە ئەوا دەمان وت پێ دەچێت شتێکی نوێمان بۆ باس بکات، بەلام نەخێر ماسولکەی سواو و کۆپی کراون . 

جگە لەوەی کەلەم سەردەمەدا لەکاتێکدا کەدەبینین کە کچە شەرەڤانەکانی ڕۆژاڤا دەوری مێینەیان خستۆتە بەردەم شانۆی جیهانیەوە، دەبوایە ئەو وەک هونەرمەندێک  ئەو هێزەی بەتەنها نەدایەتە  دەست  مرۆڤێکی نێرینە بەرامبەر بە ڕەشەبا،  بۆیە ئەگەر کاتێک کچوڵەیەک لەگەڵ براکەیدا بەتەنیشت ئەم پەیکەرەوە بڕوات، نابێت لۆمەی بەکەین ئەگەر شەپازلەیەک بدات لە خوشکەکەی، هەتاوەکو ئەویش ئەزمونی هێزی ماسولکەی خۆی  تاقی بکاتەوە وەک هونەرمەندی ناهۆشمەند .

 خۆ ئەگەر هونەرمەند لەتوانایدا نەبێت چەمکی ململانێی سروشتو مرۆڤمان پیشان بدات لە باسی ڕەشەبادا ئەوا دەی توانی بە کارێکی ساکار وەک زۆر لە کارە هونەریەکانی هونەری سەرجادەو باخچە،  ئەیتوانی ئەو چەمکی ڕەشەبایەمان بەجۆرێکی تر بۆ باس بکات،  کە بتوانێت زۆرترین جەماوەرلەخۆ بگرێت، ئەوا  دەیتوانی چەند فڕفڕۆکەیەکی ڕەنگاو ڕەنگی ئێجگار گەورە دابنێت، بەڕنەگی ئالای کوردوستان یان بەڕەنگی پەلکە زێڕینە، یان ئەو پەروانانەی کە کارەبا وەبەرهەم دەهێنن بە ڕەشەبا، نەک بۆ بەرهەم هێنانی کارەبا بەڵکو وەک کارێکی هونەری کە هونەرمەند خۆی پێوانەیەکی  دابنایەت بۆ هێزی ڕەشەبا، زۆر باشتر دەبو، سودی زیاتر دەبو لە وەی مرۆڤێک ببینین بە ماسولکەوە بەرامبەر بە ڕەشەبا، بە ماسولکەوە کە هیچ سودێکی نیەو هیچ پەیامێکی گرنگمان پێ نادات جگە لە فکرێکی دواکەوتوی سواوی سەردەمێکی رابوردو نەبێت.

کاری ئێمە لەسەر ئەم زەویە ئەوەیە بەهەمو زمانێک باسی باری ژیانی مرۆڤ بکەین، بەڵکو بەم هۆیەوە بتوانین کۆڵی ژیانی  کەمێک سوک بکەین، ئاسودەی بکەین، بە پێکەنین بێت یان بەگریان یان بە بیرکردنەوە و قوڵبونەوە، یان هەر بەکارێکی بۆشو بێ ماناش، دەبێت باسی ئەو بکەین لەدیدی خۆمانەوە، ئەو دیدەی کە وەک هونەرمەند کارێکو تێکۆشانێکی زۆرم بۆکردوە هەتا بیگەمێ، بە ئاگرو بە دۆزەخدا تێ پەڕیوم ، سەفەرێکی دورودرێژم کردوە بۆ ئێوە وەک گلگامێشو دەمەوێت باسی سەفەرەکەتان لۆ بکەم، هەتاوەکو پەیامێکی نویێبدەم بە دەروبەرەکەم، دەوروبەرەکەم؛ ئەوانەی نەیان توانیوە یان نەیان وسیتوە یان بەهەر هۆکارێکی ترەوە بێت ئەو ڕیگایەی من بگرنە بەر، لەبەر ئەوەی هەر مرۆڤێک بۆخۆی کەسێکی تایبەتە و تێڕوانینێکی جیاوازی هەیە بۆیە دەیەوێت پەیوەندیمان پێوە بکات ، گۆرانیمان بۆ بڵێت، فلیمان بۆ ساز بکات یان تابلۆیەک بنەخشینێت، پەیکەرێک، شمشاڵمان بۆ بژەنێت.

بەڵی وتم شمشالمان بۆ بژەنێت، شمشاڵەکەی قالە مەڕە بە نمونە، کاتێک دەمبۆلەی بوکو خەسوی دەکرد بە ئاواز. خۆ ئەگەر قالە مەڕە گوێی لە سەمفۆنیایەکی مۆزارتیش بگرتایە ئەوا هەر خێرا دەیتوانی لە ڕۆحی ئەو تێبگات و بشتوانێت لەسەر ئاوازێکی ئەو بە شمشاڵەکەی ئاوازێکی نوێمان بۆ بژەنێت، پێوستی بەوەش نەدەبو وەک بەختیار عەلی لە ڕۆمانی شاری مۆسیقارە سپیەکاندا، بچێت بەدوای فلوتێکدا بگەریت هەتاوەکو هەستی پێشمەرگەیەکمان بۆ بهروژێنێت، نەخێر هەر بە شمشالەکەی خۆی و بەس، لەبەر ئەوەی کە قالە مەڕە هونەرمەند بو هەمو چەمکێکی دەهێنایە ناو جیهانی خۆیەوە و بەزمانی خۆی بۆی باس دەکردین، قالە مەڕە ئاشق بو،  زمانی ئەشق فێربوبو، ئاشقی قژی زەرد و چاوی شینو خاڵی سەر گۆناو سمتی خڕ نا، چونکە لە ڕۆژهەلات خەڵکی کاتێک باسی ئەشق دەکەن، ئەم ئەشقە هەر لە جوانی کچێکدا دەبیننەوە لەبەر ئەوەی کە لێیان زەوتکراوە، نەخێر ئێمە باسی ئەشقی مرۆڤ دەکەین بەدوای وەڵامی پرسیارەکانادا بۆگەیشتن بە هەقیقەتێک ، نەک لێدانەوەی ئاوازی سواو، پەیکەری دوبارەکراوی سەردەماێکی بەسەرچو.

هەرکەسێ هاتو ووتی من ئاشقم باوەر مەکەن

تا لەسەر گۆنای، زەخمی ماران دی نەکەی

***

ئەگەر لە ڕابوردودا ماوسولکەو حیلەی ئەسپو قەڵغان دەبونە هیمای هێزو بەرگری ئەوا ئەمڕۆ هیماکان لەگەڵ ژیانی مۆدێرندا گۆراون، گەڕەکی بازرگانی لەپاریس کە بۆتە جێگای شەریکە بەناوبانگەکانی فەرەنسا و فەرەنسا شانازای پێوە دەکات ناوی گەڕەکی بەرگریە، ، لەبەر ئەوەی کە ئەمڕۆ ئەو شەریکانە بەرگری لە بەرژەوەندی فەرەنسا دەکەن نەک شازادەکان کەدەبونە سەرلەشکر لە شەڕی خاچەکاندا، ئەو ئابوریە بۆتە هێزی شوناسی فەەنسا، بۆیە هونەریش بەهەمان شیوە؛ ناتوانین بە ماسولکەو بە بۆکس و بە خۆ ڕاوەشاندن و خۆ نمایشکردن باسی هزری خۆیمان بۆ بکات، ئەوانە زمانی بەسەرچون و تاقی کراونەتەوە.

بەهەرمەندی بەس نیە بۆ ئەوەی ببیتە هونەرمەند وەک کاک  شۆڕش دەڵیت ؛ ( تاراوگە هونەر دروست ناکات هونەر شتێکی ڕۆحیەو لەگەڵتا لە دایک دەبێت). بەلام لەبەر ئەوە نیە کە دەنگمان خۆشە کەواتە ئێمە گۆرانی بێژین، دەبێت کاری بۆ بکەین کەئەم دەنگە بکەین بە زمانی مۆسیقا، هەروەها لەبەر ئەوە نیە کە دەست ڕەنگینی کەواتە تۆ دەتوانیت ببیتە هونەرمەندێکی پەیکەر ساز، دەبێت نەک کاری تەکنیکی بۆ بکەیت بەڵکو دەبێت بە جەهەنما تێپەڕیت.  ئەوەی لەگەل مرۆڤدا دیتە دنیاوە بەهرە و دەستڕەنگینە، ئیتر ئەوی تری دەکەویت سەر هەوڵو کۆششی هونەرمەند هەتا چەند ئەتوانێت لەم ریگایەدا خۆی بکاتە قوربانی. وەک پیکاسۆ دەڵیت ؛ هونەر وەک زمانی چینی وایە دىیت فێری بیت.

کاتێکیش لە میدیاکانەوە بەرنامە لەسەر کارەکانی کاک شۆڕش دەکەن، باسی قورسایی پەیکەرەکە دەکەن ؛ چەند تەنە، درێژی بەرزی و پانی، کە چۆن بەرگەی سەرمای زستانو گەرمای هاوین دەگرێت، وەک ئەوەی باسی بارە تەماتەو شوتی بکەن، هیج پرسیارێک لە هونەرمەند ناکەن کە ئەم کارەی بۆچی کردوە و بە چ مانایەک .

پەیکەری فوارە بۆ شاری هەولێر

 کاتێک پەیکەری مامۆستا گۆرانمان بۆدەکات، دەلیم دەست خۆش، نەک لەبەر ئەوەی کە سەروچاوی لە مامۆستا گۆران دەچیت، یان بەدڵی منە، نەخێر، لەبەر ئەوەی کە هەرچەندە کە پەیکەرێکی کلاسیکیە بەلام پەیوەندیەکی راستەخۆ دەبینین لە نێوان هۆنراوەکانی مامۆستا گۆرانو ئەو پەیکەرەدا، لەگەڵ هەندێک کوموکوڕیدا بەلام لێرەدا باسی ناکەین. پرسیار ئەوەیە کە چۆن هونەرمەندیك دوای ئەم کارە هونەریە کلاسیکیانە کتوپڕ بازی داوە  بۆ کارێکی هونەری لە ستایلی هونەری مینیمالیستی سالانی شەست، وەک لە پرۆژەی فوارەدا دەبینرێت بۆ شاری هەولێر ؟  چۆن ڕیی تێ دەچێت  ؟  بۆئەوەی کە خوێندەر تێ بگات، نمونەیەک دەهێنمەوە ؛ ئەگەر شێرکۆ بێکەس هۆنراوەیەکی بنوسیایە وەک ئەمەی خوارەوە ؛

ماڵی مام حاجی پەنجەرە پەڕۆ

کچەکەتمان بەنێ هەتا نیوەڕۆ

هەر خێرا خەڵکی دەیان کرد بەهەراو دەیان وت؛ پێ دەچیت کە شێرکۆ بێکەس تێک چوبێت، یان توشی نەخۆشی ئەلزایمەر بوبێت، نەک لەبەر ئەوەی کە ئەم دێرە فۆلکلۆریانە گرنگی خۆیان نەبێت، نەخێر، لەبەر ئەوەیە کە بەو جۆرەی شێرکۆ بێکەس هەستو سۆزی خۆی دەردەبڕی لە هۆنراوەکانیدا جیاوازە لە ستایلی هۆنراوەیەکی فۆلکلۆری، دوو جیهانی جیاوازن ناتوانین ڕۆژێک وەک شێرکۆ بێکەس بدوێین و ڕۆژێک وەک سۆزی کابرایەکی  کوێرە دێهاتێکی کوردوستان، دوو چەمکی تەواو جیاوازن ناتوانن لە هونەرمەندێکا جێیان ببێتەوە، دوو ستایلیو دوو سەردەمی جیاوازن، بۆیە ئەم دو جۆرە ستایلە نابنە کاری هونەرمەندێک ئەگەر کۆپیەکەی ناشرینی ئەو کارانە نەبن کە لەم لاو لەو لای مۆزەخانەکانی ئەوروپادا دەبینرێن. بۆ سەلماندنی ئەمەش ئەگەر سەیری پەیکەری خۆشەویستی بکەین  کە بۆ ڤیلاکانی پیاوانی عەرەبی سعودی کردویەتی، گوایە پەیکەری خۆشەویستیە، بەلام زیاتر لە  پرۆژەی بازرگانێک دەچیت بۆ کچی شازادەیەکی عەرەبی سعودی هەتاوەکو پەیکەرێک کەباسی خۆشەویستیمان بۆ بکات، بێگومان من دژی کاری بازرگانی نیمو هونەرمەند ئازادە ئەگەر بیەوێت کاری بازرگانی بکات بۆ بژێوی ژیانی، بەلڵا با بە هونەر بە ئێمەی نەفرۆشێتەوە تکایە. 

کاتێکیش کاک شوان پەیکەری ئەسپێکمان بۆ دەکات، هەرخێرا دەبینین کە ئەسپێکی مردوە، ئەسپێکی بەسەر چوە، لەو ئەسپانە دەچیت کە لە ساڵانی هەفتادای قەرەجەکان لە ئێرانەوە بۆیان دەهێناین بۆ رازاندنەوەی مالەکانمان کرابون بەمەبستی دیکۆرو بازرگانی. پێویستی بەوە نەدەکرد کە کاک شوان بچێت خۆی هیلاک بکات، دەبوایە تەنها ئەو پەیکەرە کۆنانەی بکردایە بە برۆنزو هیچی تر،  خۆ من دژی دیکۆریش نیم،  بەلام لێرەدا تەنانەت وەک دیکۆریش دیکۆرێکی بەسەر چوە، ئەگر سەیری ئەو ئەسپە بکەین کە مرۆڤی کۆکەرەوە و راوکەر کردویەتی 35 هەزار سال لەمەوبەر ئەوا تێڕوانینی مرڤی ئەو سەردەمەمان بۆ دەردەخات بۆ ئەسپ، بێ شک تێرروانینیان زۆر چیازابوە لە ئیمە،  ئێمەی سەردەمی مۆدێرن هەمان تێرونینمان نیە بۆ ئەو ئاژەڵە، لەبەر ئەوەی لە ژیانێکی تردا دەژین، جگە لەوەی کە لە ژیانی رۆژانەماندا بۆ هەمان مەبەست  ئەسپ بەکار ناهێنین،  پیویستیەکی ترمان بەو ئەسپە هەیە، بۆیە تێروانینمان دەبێت لەسەردەمی مۆدێرندا بێ شک چیاواز بێت، هەر بەو پێیەش ئەم جیاوازیە دەبێت لەو شکڵەدا بەدی بکرێت. 

کارەکانی کاک شوان وەک زۆر لە هونەرمەندانی کوردوستان، پەرژو بڵاون گوزارشت لە  کاری هونەرمەندێک ناکەن، بەڵکو وەک کرێکارێکی دەست ڕەنگین کۆپیەکی ناشرینی شکلەکانی رابوردو دەکات، سەرنجیشم داوە کە زۆر لەو کارە هونەریانەی دەیان بینم لە کوردوستان، هونەرمەندانی کوردوستان هیچیان لەهەگبەدا نیە، هونەرەکەیان لە ئاستێکی زۆر نزمدایە، کارەکانیان گوزارشت لە هونەری سەردەم ناکات، جگە لە کۆپیەکی ناشرینی شکڵە رابوردوەکان، یان هەر هێزی ماسولکەو خۆنمایش کردن دەبینرێت لە شکڵە هونەریەکانیاندا.  بۆیە ئەم وتارەش دەنوسم هەتاوەکو ڕێگری لەم پرۆژەیە بکرێت کە هونەرمەند وای نیازە لەسەر شاخی گۆیژە دایبنێت. نەمان توانی ڕێگری لە پرۆژەی خواوەندی نیکێ بکەین، بۆیە دەمەوێت هەر لەئێستەوە دژی ئەم پرۆژەیە بوەستینەوە نەوەکا بە پرۆژەیەکی ئاوا بێ مانا دیمەنی ئەو شارە ناشرین بکەین .