گۆڕستان: یان مۆزەخانەی  هونەری پەیکەر تاشین و بڕینی  بەرد بۆکێلەکان،  بۆخاتری وون نەبوونی شوناسی مرۆڤە کۆچکردۆکان وهەڵکۆڵینی ناویان  لەسەر بەردە گران بەهاکان . 

 گۆڕستان: یان باخچەیەکی پڕ دارو چیمەن و دەنگی بولبول و قیژەی نەورەسە عەجولەکان، گۆڕستان :یان مەیدادانی  باخی گوڵە تەمەن کورتەکان و مۆمە داگیرساوەکانی شەو ،یان بەردی ووشە  هەڵکۆنراو کان " دایە بیرت دەکەم ، خۆشم دەوێت  فریشتەکەم ، بیرت دەکەم  نەنە بەسۆزەکەم ، باوکە بەنیاز نیت بگەڕێتەوە؟  باپیرە جێگەت دیارە ، خۆشەویستەکەم ، کچەکەم ، کوڕەکەم ، میهرەبانەکەم ، دەیان بەردی هەڵکۆنراوی تر ، لەفۆڕمی دڵ ، باڵندە ،  کتێب ، پەپولە دا....هتد ......

من باسی گۆڕستانی  "ئوێرگریتە " دەکەم  ئەو گۆڕستانەی  کە دوو گۆڕستانی  بچوکی تری لێ جودا بۆتەوە و هەموو ڕۆژێک گەر بەناویدا نەڕۆم ، ئەوە بە قەراغی پەرژینە تەلەکەیدا گوزەر دەکەم  و سڵاوێک لە گۆڕەکان دەکەم . دەڵێ زێوانم ...!  مەگەر لە سەفەردا بم دەنا  هەموو ڕۆژێک چاوم بە گۆڕستانەکەدا  دەگێڕم ، پیاسەیەک بەشەقامە تەست و قیرتاوەکانیا دەکەم و لە یەکێک لە بیرەکانی شڵپێک ئاو دەکەم بەدەموچاوماو  چەند قومێک ئاو دەخۆمەوە  ، تا مردۆکان نەڵێن هاتە لامان و  نمەکی نەکردین .

 من کە لە سەردانکەرانی گۆڕستان دەڕوانم ، ئەوان هەمیشە خەریکی داگیرسانی مۆمن و بەخاکەنازێکی دەسک کورتی سەوز یان سور  گوڵ دەچێنن  و لەبیرەکانەوە ئاو دەهێنن  تا بەردی سەرگۆڕەکان پاکەنەوە و گوڵەکان ئاودەن  ، لەدایکم دەچن کە هەموو عەسرێک حەوشەی دەشت ، تافێنک بێتەوە و نانی ئێوارە ی  بەهێواشی ئامادەکات بۆمان و فەرشە گوڵ کاڵەکەی گسک دەدا  تا لەسەری کۆبینەوە  .

 ئەم گۆڕستانە لە فێبریوەری ساڵی ١٨٩٠ دروستکراوە  لە پانتایی ٢٥ دۆنم زەویدا ، " ١٧٧١٧" گۆڕی تێدایە  ، بەشێوەیەک  نەخشەی بۆ کێشراوە هێندە وەستایانە سازیان کردوە  ،دەڵێ گەشتی شارێکی بێدەنگ دەکەیت ، لێرە مەملەکەتی  بێدەنگی یە ، مەملەکەتی کەروێشک و باڵندەو  پەپولەو چۆلەکەکانە ، ئێرە  باخچەی کوڵ و دارو چیمەن و سێو بەڵاڵو گوڵە حاجیلەکانە ، مەملەکەتی خاچ و پەری باڵدارو باڵندەی مل درێژە ئەو باڵندەیەی لە چیرۆکی "نیڵس"دا چاومان پێی کەوتوە .

 لێرە ماڵی  سیاسی ، نوسەر ، دکتۆر، سەرباز ، مامۆستا ، بەڕێوبەری بانک ، کەشیش ، دیندار ، بێدین، منداڵ ،ژن ، پیاو، گەنج ، پیر ، هەیە ، هەموو گۆڕێک چیرۆکێکی کورت ، درێژ ، بەژان یان  کۆمێدی ، لەخۆیدا  شاردۆتەوە .

هەندێک خێزان هەموویان لەگۆڕێکدان ، گەر زیندوو بونایە  کەسیان ڕازی نەدەبوون بەبەشیان و دەیان ووت: جێگەمان نابێتەوە   بەڵام ئێستا ترەنجاون بەیەکەوەو بێدەنگ و ئارام لەسەر گازەرای پشت  لێی کەوتوون ، کە زیندویەک بەلایاندا گوزەر دەکات  دڵنیام  چاوەڕوانن  ،  سڵاوێکیان لێبکەن و تۆزێک لایان  بمێنەوە . 

 ئەو ساڵەی  بوومە دراوسێ ئەم گۆڕستانە زستانێکی سەخت بوو ، بەفر لەهەمووجێگەیەک حاکمی  شاربوو، ناوگۆڕستانەکەش  بەفر دایپۆشیبوو ، کێلەکان گۆڕەکان ئەو بەڵندە بەردینەی لەسەر زۆری کێلەکانە  لەسەرمادا  گرمۆڵە ببوو، شەوێک  درەنگانێ  ئارەزووی پیاسەم دەکرد ، لەدەرگا کراوەکەوە  چومە  ناو گۆڕستانەکە ، بەفر کلو کلو دەباری ، کەبەفر دەبارێک شەو سپی دەکاتەوە ڕووناکە ،  بەفری سەر شەقامە باریکەکانی ناو گۆڕستانەکە بەستبووی عەسرەکەی کزەبای هەبوو  ، کەهەنگاوم دەنا  خرمەی بەفرەکە ئاوازێکی لەهێمنی دروست دەکرد  ، نازانم بۆچی ڕۆمانی دایکی "گۆڕکی"م بیرکەوتەوە لەناو ڕۆمانەکەیدا زۆر باسی خرمەی بەفری ژێرپێکانی تێدایە ، بۆ منیش وابوو ، لەسەر  هەندێک گۆڕ مۆمێک لەبەرداخێکی کڵاو بەسەردا بەداگرساوی  سەمای ناو بەفریان دەکرد ،  بەبی ئەوەی  بەخۆم بزانم  گەڕەک،  گەڕەک  بەناو گۆڕستانەکەدا  دەسوڕامەوە ، بەفر   کلو کلو دەباری  دارەکان ڕووت بوون   لەدورەوە چراخانی سەر شەقامەکانت دەدی ، ئێرە  هێمن ترین  جێگەبوو  هەندێ جار دەوەستام  ، ئیتر بێدەنگی  ووڵاتی گۆڕستانەکەی دادەپۆشی ،  پیاسەی ئەو شەوەم  دوو دەمژمێری خایاند  . بەتەواوەتی ترسم لەگۆڕستان شکا .

لەم نیشتمانە سێ وەرز هەیە  نەک چوار دوایی زستان  بەهار و هاوین پێکەوە دێن ، لەچاوتروکانێکدا لەدوایی چەند ڕۆژباران  درەختەکان چرۆ دەکەن ،  زۆری درەختەکان بەرلە گەڵا وەک چرۆ گوڵ دەردەدەن  گوڵی مۆرو سپی دەردەکەن و  دنیائاڵو واڵا دەکەن ، ئیتر هەموو باڵندەکان دێنەدەرێ وگۆرانی دەچڕن ،مردوو زیندۆکان پێکەوە لەبەر خۆرە نازدارەکەدا خۆیان هەڵدەخەن و بەچاوی نوقاوەوە هەوای پاک  هەڵدەمژن ، منیش  ئەو ڕۆژەنە زیاتر ئارەزووی  ڕاکردن دەکەم  بەناو گۆڕستانەکەدا  ، زۆربەی جارەکان   لەم وەرزەدا  ڕاکردن  ئەنجام دەدەم  ، هەست دەکەم  ڕۆحی مردۆکان بە جوڵەی ئەم هەمووخەڵکەی دێنە گۆڕستانەکە  ئاسودەدەبن .

      دوایی هاوین دێت و ڕۆژەکانی  پلەی گەرما سەردەکەوێت و هەتاو لەگۆڕستانەکە دەبێتە میوان و گۆڕەکان گەرم دەکاتەوە، خەڵکی دێن و لەبەر هەتاوەکە  خۆیان هەڵدەخەن  و هەتاو دەکەن  ، لێرە کەس پێیان ناڵێت تۆی بێبەرگ گوناحت دەگات ،  ئاوا بەڕووتی  خۆت  نمایش دەکەیت ؟ بەڵکو وەک بڵێن باڕۆحی مردۆکان  ئاسودەکەین و لەلایان  بمێنینەوە ، دیمەنێکی چەند سەیر و جوانە   .... ؟  لەچیرۆکی بەهەشت دەچێت ، مردوو زیندوو ئاوێزانی یەک دەبن . 

 هاوڕیەکم گێڕایەوە کە کوردی بەشەداگیرکراوەکەی ڕۆژهەڵاتەو لە پێشمەرگایەتیدا  زامار بوەو خاوەن پێداویستیەو دەمێکە لە سوئید هەواری غەریبی هەڵداوە ، ساڵێک دایکی لەڕۆژهەڵاتەوە دێدەتە دیدەنی ،  کات هاوین دەبێت . دایکە نیوەڕۆیەک دەچێتە باڵکۆنەکە  " بەر "هەیوان" لەبەڵەخانەکەوە  تا سەیری حەوشەکە بکات ، دەبینێت  کچێک  یان ژنێک  خۆی لەبەر هەتاوەکە هەڵخستوە ،دایکە  بەخێرایی دێتە ژوورەوە  و  بەکوڕەکەی دەڵێت :  کوڕم  ئەو کچە لەو باخەدا شێت بووە ؟  کوڕە ش   هەرچۆنێک بێت لە محاجەرەی  باڵکۆنەکەوە سەیری  ناو باخچەکەدەکات کچەکە دەبینێت  کە گوێ لەمۆسک گرتوەو لەبەر هەتاوەکەدا  چاوی داخستوەو هەتاو دەکات بە بێ جڵ و بەرگ ، بەپێکەنینەوە  بەڕوویەکی ئارام و خۆشەوە دەلێ : دایکە ئەو کچە دەڵێت ؟ دایکە دەڵێ بەڵێ ئەو دەڵێم شێت بووە ؟ 

ئەڵێ دایە گیان  خەمت نەبێت  شێتێکە ی بەری دەدات ، کە خۆرەکە  ئاوابوو ، ئەی  تۆ نازانی  هەموومان شێت بووین هەریەکەمان بەشێوەیەک ؟ 

 لەم گۆڕستانە  زۆر بەڕێکەوت تابوت دەبینی ، من یەک جارێک  بەناو گۆڕستانەکەدا نیوەڕۆیەک  گوزەرم کرد  بەچاوی خۆم دیم چوار کەس  باڵابەرز  لەسەر داشقەیەک کە  ڕێک بۆ ڕاکێشانی تابوت دروستکرابوو  تابوتێکیان ڕادەکێشا  کە لەئۆتۆمۆبێلێکی قەترانی دایان  گرتبوو ، دوایش کۆمەڵێ ژن و پیاوم دی هەر هەموویان  ٢٠ کەسێک دەبوون   دیاربوو کەس و کاری  کۆچ کرد بوو، هەموویان  خۆیان گۆڕیبوو  قەشەیەکیش  تەنها بە ملیوانی کراسەکەیدا زانیم  کە قەشەیە  ولەگەڵیاندا بوو، ئەوە یەکەمین جارم بوو کە  تابوت ببینم  ، بەڵام دوای  ئەو ڕۆژە بۆم دەرکەوت  کە هەرجارێک بەردەمی کەنیسە  بچلۆلەکەی ناو گۆڕستانەکە  لای پەیکەری پەرێکان  گوڵ هەڵچنرابوو مانای وایە  تەرمێک  یان دووان  یان زیاتر ئەو ڕۆژە بونەتە میوانی گۆڕستان . یان کە بەناو گۆڕستانەکەدا  گوزەرت کرد  لەسەر گۆڕێکی هەڵنەبەسراو   چەپکی گوڵی  زۆرت دی  ، ئەوە نیشانی میوانی تازەی گۆڕستانە و  تازە تەشریفی هێناوە. 

 لەیاسای ئەم نیشتمانەدا  وایە هەموو کەسێک  دەتوانێ" ٢٥"ساڵ خاوەنی گۆڕێک بێت ، ماڵێک  لەناو باخچەیەکی ڕازاوەدا ، ماوەیەک  هەر بیرم دەکردەوە ئەی ئەم کێلانە  بەروارەکانی  هەندێکیان ١٠٠  یان ٢٠٠ ساڵ بگرە  زیاترە  ، دەبێت  بۆ وابێت؟  تا ڕۆژێک  سەرگەرمی خوێندن بووم بۆ کارێک و دوایش   نەم کرد  ، نمایندەی گۆڕستان هات تا زانیاریمان باتێ  لەسەر گۆڕ و ناشتن  ، منیش پرسیارم لێکرد ، ئێوە دەڵێن  هەموو کەس  تەنها ٢٥ ساڵ خاوەنی گۆڕێکە  ، ئەی بۆچی  گۆڕ هەیە  ١٠٠ساڵە  و  یان زیاتر  ناوی  خاوەنەکەی هەر لەسەر کێلەکە ماوە؟  ووتی :  گۆڕستانەکان  بەشێکە لە کەلتور و وەک مۆزەخانە  ماوەتەوە  هەندێک جێگەی  دەسکاری ناکرێت ، بەڵام  دوای هەموو ٢٥ساڵێک کەسێکی تر  یان  خزمێک  دایکێک باوکێک  ناسیاوێک دەتوانێت  ببێتە خاوەنی هەمان گۆڕ ، دەکری  خاوەن مردۆکە  بەردەوام پارە بدات و گۆڕی مردۆکەی دوای ٢٥ ساڵ  بمێنێتەوە . 

 هەندێک گۆڕ هەیە تەنها بەردێکی  بچووکە ، ئەوانە بۆ کێلیان نی یە ؟  ماوەی چەندساڵێکە  زیندۆکان  داوادەکەن دوای مردنیان  بسوتێنرێن  و خۆڵە مێشەکانیان  بنێژرێت تا  جێگە ی زۆر نەگرن  و ژینگە لەدوای خۆیان  دزێونەکەن .

 قسەیەک هەیە دەڵێن : مرۆڤێک  بزانێ چۆن بژی، دەتوانێت بزانێت چۆن دەمرێت ؟   دەشزانین  مردن ترسی خۆی لەدەست دەدات  بۆکەسێک  کاتێک  ئەو کەسە ژیانی خۆی بەدە ست هێنابێت .

 پێناچی وازوو دەستبەرداری ئەم  دراوسیەم  بم  کە بووە بەبەشێک لەگەشتە تەواو نەبۆکەم ، هەر ڕۆژێک بە ناو گۆڕستانەکەدا گوزەر دەکەم  یان لە تەنیشت پەرژینەکەیدا  دەڕۆم  هەست دەکەم  جوانتر لەوە دەگەم ، کە لەژیاندا بەخشندەی  هێندە  سەخت نە بێت ؟ بەڵکو  جێکردنەوەی  ژورێکی سادەیە لەدڵماندا بەکردار ، تاچێژ لەگەشتی ژیان بکەین ، دواجار  هەموومان  ئەم ژیانە وەک ئەم هەموو خەڵکە  جێدەهێڵین   کە لەم گۆڕستانەدان .   من لەدراوسێتی ئەم گۆڕستانە شادمانی دەچنمەوە ، هەرجارێ  بەلایدا گوزەر دەکەم ژیانم زیاتر خۆش دەوێت  و لەبەر خۆمەوە دەڵێم  دەبێ  سوپاسگوزارم کە دراوسێ گۆڕستانی "وادی سەلام " نەبووم لە شاری "نەجەف"  ئەو گۆڕسانەی نزیکی ٦ ملوێن  مردووی تێدا نێژراوە و گەورەترین گۆڕستانە لەجیهاندا ، مرۆڤ کە سەیری دەکات  ژیانیشی لەبەر چاو دەکەوێت ، بۆیە  کەسمان  نامانەوێت باسی مردن بکەین ؟