نەمریی بریتییە لە مانەوەی  ناوی کەسانێکی پایەبەرزی ساداری مەزن، چ زیندووبن، یان  مردوو،  بە شێوەیەکی  هەتا هەتایی و بە بێ ئەوەی لەگەڵ بەسەرچوونی ڕۆژگار و هۆکاری جیاوازدا لە بیربچنەوە .  جا هەیە لە ئەنجامی خزمەتی گەورە و هێژای سەرجەم مرۆڤایەتیدا ، یان تەرخانکردنی هەموو ژیانی بۆ خەبات و تێکۆشان ،  لە پێناوی سەربەخۆیی و ئازادی و ژیانێکی سەربەرزانەی  پڕاوپڕ لە بەختیاری میللەتەکەیدا ،  نەمری بۆ خۆیان مسۆگەر دەکەن ، لە هەمان کاتدا هەشە هەر بە زیندووی دەمرێت و ناو و ناوبانگی بە کۆڵەکەی ئاشی لە بیرچوونەوەدا بەرەو ناخی دۆزەخ دەڕوات .

ئەوەی شایانی باسە ، هەندێک لایان وایە بەهرەی بلیمەتی و سەرکردایەتی ، لەگەڵ کەسەکەدا لە دایکدەبێت ،  هەندێکی تریش لایان وایە ، کەسەکە لە ڕێگای خۆماندووکردن و خوێندنەوە  و پێداچوونەوەوە ،  پەرە بەو بەهرەیە دەدات و بە کار و کردەوەکانی کاردەکاتە سەر دەوروپشتی و دوور لە بەرژەوەندی تایبەتی خۆی ، بۆ  گەل و نیشتمانەکەی تێدەکۆشێت ...  جا بۆ ڕووناکی خستنە سەر ئەم باسە و بە بۆنەی یادی سەد ساڵەی لە دایکبوونی نیلسۆن ماندیلاوە ، لێرەدا کورتە باسێکی ژیانی ئەو پیاوە نەمرە دەکەین بە هەوێنی باسەکەمان .  ناوبراو لە ڕۆژی ١٨ / ٧ / ١٩١٨ دا لە باشوری ئەفەریقادا  هاتۆتە دنیاوە ، لەو سەردەمەدا ئەفەریقا لە لایەن ئیمپریالیزمەوە داگیرکراوە و  کەمینەیەکی سپی پێست دەستیانگرتووە  بەسەر هەموو مافەکانی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابوری وڵاتەکەدا و  ڕادەی ڕەگەزپەرستی گەیشتۆتە لوتکەی  تروپکی .  ئەمەش بۆتە هۆکاری دروستبوونی بزوتنەوەی سیاسی بۆ ڕزگاربوون لەو کۆیلایەتییە .  ماندێلا لە ساڵی ١٩٤٢ دا تێکەڵ بە کاری سیاسی بووە  و پەیوەندی بە پارتی کۆنگرەی نیشتمانی ئەفەریقییەوە کردووە و چەندین جار بە تۆمەتی خیانەتی نیشتمانی دەستگیرکراوە . پاشان لە ئەنجامی هەڵسوکەوتی ڕژێمە سەرکوتکەرە ڕەگەزپەرستەکدا ، کە ویستویەتی وڵات بەرەو  کۆمارێکی سپی پێست ببات ، ماندێلا بزوتنەوەیەکی چەکداری لە ژێر سەرپەرشتی خۆیدا و بە ناوی ( ڕمی نەتەوە ) وەدا   دامەزراندووە و زەبری کوشندەیان لەو ڕژیمە سرەواندووە  .  لە ساڵی ١٩٦٢ دا و بە تۆمەتی توندوتیژی لە زیندانیان پەستاوتووە   و حوکمی هەتا هەتای بەسەردا سەپێنراوە  ، لەو ماوەیەدا داوای لێکراوە بەرامبەر بە ئازادبوونی ،  واز لە خەباتی چەکداری  بهێنێت ،  بەڵام ئەو داوایەی ڕەتکردۆتەوە .  پاش زیاتر لە ٢٧ ساڵ و بەبێ ئەوەی چۆکدابدات  ئازاد کراوە .  لە ساڵی ١٩٩٤دا و لە هەڵبژاردنێکی ئازاددا  بۆتە سەرۆکی کۆماری ئەفەریقای باشور ، بەمەش دەبێت بە یەکەم سەرۆکی ڕەشپێستی ئەو وڵاتە .  جا لەگەڵ ئەوەشدا وڵاتەکەی لە قەرزدا نوقم بووە  و  یەک لەسەر پێنجی هەموو بودجەی ساڵانەی تەرخانکراوە بۆ دانەوەی قەرز ، کۆمەڵگاکەشی لە بارودۆخێکی ئێجگار خراپدا بووە . بەڵام ئەو توانی بە سیاسەتی ژیرانەی ، ئابوری وڵاتەکەی لە داڕوخان ڕزگار بکات و لە ماوەیەکی کەمدا بێکاری کەمبکاتەوە و کارەبا بۆ ٢ ملیۆن هاوڵاتی دابینبکات و هێڵی تەلەفون بۆ ٣ ملیۆن کەس ببەستێت ، ئاوی پاکی خواردنەوە بۆ ٣ ملیۆن هاوڵاتی ڕابکێشێت ، دەرگای خوێندن بە ڕووی یەک ملیۆن و نیو منداڵدا بکاتەوە و ( ٧٥٠ ) هەزار یەکەی نیشتەجێبوون بۆ ٣ ملیۆن هاوڵاتی دابینبکات ، ئەمە سەرباری چەندین خزمەتگوزاری تری وەک بڕینەوەی مووچە بۆ باساڵاچووان  و دابینکردنی خزمەتگوزاری تەندروستی بێ بەرامبەر  بۆ منداڵان و ژنانی دووگیان و ... هتد.  پاشان دەستورێکی تازەی داناوە و حکومەتێکی بەهێزی لەسەر بنەمای زۆرینە و پاراستنی مافی هەموو کەمە نەتەوەکان و ئازادی ڕا دەربڕین دامەزراندووە ، وڵاتیکردووە  بە وڵاتی هەمووان و چرایەکی بۆ بیری یەکسانی و تەبایی داگیرساندووە  ، کە دوای خۆشی نەکوژاوەتەوە .

ئەم پیاوە نەمرە بە کورسییەوە نە نووساوە و دوای تەواوبوونی چوار ساڵی  سەرۆکایەتییەکەی ،  ئامادە نەبووە بۆ خولێکی تازە خۆی کاندیدبکاتەوە ، دوای خۆشی نە خزمی ، نە ژنی ، نە خەسوی ،  نە زاوای ، نە هاوەڵزاوای ،  نە پورزا و خاڵۆزای ، خەبات و تێکۆشان و ناوبانگی ماندێلایان بەکارنەهێناوە بۆ قۆرخکردنی دەستەڵات و ماشینەوەی سەروەت و سامانی وڵات و داگیرکردنی هاوینەهەوار و شاخ  و گرد و تەپۆڵکە و هەزارەها دۆنم زەوی و باخوباخات .  ئەو  لەگەڵ ئەوەشدا سەرۆکی وڵات بووە ، تەنها خاوەنی  خانوویەکی پچووکبووە  ، کە تێیدا لە دایکبووە ، ئەوەشی بەخشیوە بە گەلەکەی و کراوە بە مۆزەخانە و ڕۆژانە گەشتیاران سەردانی دەکەن ..  بەم هەڵویستە جوانەشی بوو بە هێمای خۆنەویستی و  چووە ناو  دڵودەروونی  هەموو کەسێکی بەشەرەفەوە و هەتا هەتایە ناوی بە نەمریی دەمێنێتەوە ،  ئەوەتا نەتەوە یەکگرتووەکان ڕۆژی لە دایکبوونی ماندێلای کردووە بە ڕۆژی جیهانی بۆ بەرەنگاربوونەوەی  ڕەگەزپەرستی  ، سەرباری ئەمەش سەدان خەڵاتی سەنگین و مەدالیای بەرزی پیێ بەخشراوە ، وەک :  خەڵاتی نۆبڵ ، مەدالیای ئازادی سەرۆکایەتی ئەمەریکا ، خەڵاتی لێنین بۆ ئاشتی و دانانی پەیکەرێکی لە ناو باخی پەڕلەمانی بەریتانیادا و ... هتد .  ئەوەی شایانی باسە لە ساڵی ١٩٩٢ دا خەڵاتی ئەتاتۆرکی بۆ ئاشتی پیشکەشکراوە ، بەڵام تورکیای بە پێشێلکاری مافی مرۆڤە داناوە ، هەر بۆیە ئەو خەڵاتەی رەتکردۆتەوە و لاشی بوومایە دەستەکانیم ماچدەکرد . 

ماندێلا نەک هەر تەنها بە هەڵویست و کارەکانی  ناوبانگی دەرکردووە ، بەڵکو وتە زێڕینەکانی ، کە ئاوێنەیەکی باڵانمای ناخی پاکوبێگەردی خۆیەتی ، بۆتە بەشێک لە سەنگ و قورسایی  ناوبانگە مەزنەکەی ، کە لێرەدا ئاماژە بۆ چەند نموونەیەکیان دەکەین :

١ – ئەگەر لە پاداشتی خەباتەکەمدا پارەم وەرگرت ، ئەوا دەبم بە خەباتکەرێکی ئەڵقە لە گویێ . 

٢ – کاتێک داناکان بێدەنگ دەبن ، گەمژەکان زۆرتر دەبن .

٣ – لە جیهانێکی سەیردا دەژین ، هەژارەکان چەندین میل دەبڕن ، تا خواردنیان دەستبکەوێت ، دەوڵەمەندەکانێش چەندین میل دەڕۆن تا  هەرسی خواردنەکەیان بکەن . 

٤ – خوێندەواری بەهێزترین چەکە ، کە دەتوانێت جیهان بگۆڕێت .

٥ -  بە پێچەوانەی هەندێک سیاسییەوە ، دەتوانم دان بە هەڵەکانمدا بنێم .

٦ –  سەرکردەی ڕاستەقینە ، ئەوانەن ، کە لە پێناوی گەلەکانیاندا ئامادەی هەموو قوربانییەکن . 

٧ –  هەر گەندەڵ ، داکۆکی لە گەندەڵدەکات . هەر ناپاک ، داکۆکی لە ناپاکدەکات . هەر ئازادی خوازە ، داکۆکی لە ئازادی دەکات . هەر کەسێک لە ئێمە دەزانێت داکۆکی لە چی دەکات .

٨ -  زۆر جار پەتای وابەستەبوون بە  ڕابوردوو ،  شۆڕشگێرەکان دەکات بە کەسانی چاوبرسی و  بۆ دەوڵەمەندبوونی خۆیان دەست بۆ سامانی گشتی دەبەن .. ئەم وتەی دواییان رێک دەڵیی بۆ سەرکردەکانی ئەمڕۆی کورد وتراوە .

لە دواجاردا ئەوە ماوە بڵێم :  لە ماوەی سەد ساڵی ڕابوردوودا ، وڵاتەکەمان وەک گۆشتی  قوربانی دابەشکراوە  و دووچاری قڕکردن و ماڵوێرانی و دەربەدەری و ئەنفال و مەرگی بە کۆمەڵی هەڵەبجە و هەزاران کارەساتی جەرگبڕی  خوێناوی بۆتەوە ، کە سەدەیەکە ئێسقانمان دەهاڕێت ، کەچی هەتا ئێستا ، سەرکردەیەکی خۆڕاگر و تێکۆشەر و کۆڵنەدەری ،  وەک ماندێلا هەڵنەکەوت ، تا کۆتایی ڕێگا بەردەوام بێت و تاجی نەمری و سەربەرزی بکاتە  سەری و کۆتایی بە بازرگانەکانی کوردایەتی  بهێنێت ، کە ڕۆژی کوردیان گەیاندۆتە ئەم ڕۆژە ناخۆشەی ئەمڕۆ و لە شکستێکەوە دەماندەنە دەست شکستێکی گەورەتر و بە خووووی لاوازترین سوپای دنیا ،  لاقێکیان کرد بە چوار و وەک با  لە کەرکوکی دڵ و قودسی  کوردستان  هەڵاتن و باکیشیان نەبوو  .