ریفراندۆمەکە بە کوێ گەیشت؟

لە وتارەکەى پیشووماندا(ریفراندۆم بەرەو کوێ)، بابەتى ریفراندۆم و بارودۆخی باشوورى کوردستانمان لە مانگى ئابی2017 دا وەک هەیە و بەدووردرێژی تاووتوێ کرد و هەفتەنامەی(ئاوێنە) بەسەریەکەوە بڵاویکردەوە، بەڵام لەم ماوە کورتەدا بارودۆخەکە گۆڕانکاریی بەرچاوى پێوەدیارە لە هەرهەموو لایەنەکانى ناوخۆی باشووری کوردستان، عێراق بە حکومەتەکەى بەغداو لایەنەکانى شیعە، سوننە، کوردی (فەیلی، یێزدی) و کلدوئاشوور و تورکمان.گۆڕانکارییەکەش لەبەرژەوەندی ئەنجامدانى ریفراندۆم نییە کە دانیشتووانى باشووردەنگ بۆ سەربەخۆیی بدەن.هەڵسەنگاندنێکى بابەتییانەش بزرە کە بەرچاوی دەنگدەر روونبکاتەوە و رێنمایی بکات کە هەڵوێستی چی بێت لەبەردەم سندوقی دەنگداندا، ئەوەش بە هۆی نابەرپرسیارێتی میدیای چەواشەکارەوەیە بە خوێنراوە و بینراو و بیستراوەوە، بەوانەى خۆمان و عێراق و دراوسێکان و دەرەوەش کە تاکوتەرایان ئازادوخاوەنی دەنگ و رەنگی خۆیانن و ئەوانی دیکە خزمەت بە بەرژەوەندیی حیزبەکان و دەزگا هەواڵگریییەکانى دەوڵەتانی نزیک و دوور دەکەن. بەو هۆیەوە دەبینین نەک هاووڵاتی سادە، بەڵکو چاودێری سیاسیش وەک پێویست سەری لێدەرناکات، وەک ئەوەى بڵێین(خوم شێواوە!) یان (پاشاگەردانی)یە.هۆکاری لەوەش گرنگتر ئەوەیە کە نزیکەى100ێەد ێاڵە لە زۆربەى هەرە زۆری وڵاتانی ئەم خۆرهەڵاتى ناوەندەدا، سەروبنى هاوکێشەکان و ئەنجامەکانیان یەکسانە بە کۆدەتا، شۆڕش و خوێن رشتن وکاولکاریی و ماڵوێرانی و هەڵتەکاندنى بنەما و رایەڵەکانى مرۆڤایەتیی و برایەتیی و پێکەوە ژیان و یەکتر قبووڵکردنى سیاسیی وئیتنیی وئاینیی و ئاینزاییی و پاشەکشە و گەڕانەوەی ئاستی ژیاریی بەرەو دواوە و پەیدابوونى سیستمى سەردەست و بندەست، ئاغا و خزمەتکار، خانەخوێ و میوان..تۆ تەماشا، تازە بەتازە شیعە و سوننە مزگەوت و حسێنییەى یەکتر دەتەقێننەوە، لەم رۆژگارەدا (غەیرە دین)ەکان لەعێراق ئاگادادەکرێن، ملتان بۆ چەقۆ، یا باربکەن بۆ وڵاتى کافران!! عەرەبى سەرلێشێواوى عێراق دێنە سەرشەقامەکان، هاواردەکەن و دروشمى(کورد دوژمنى خوایە) بەرزدەکەنەوە، لە سووریادا هێشتا کورد هاوڵاتی نییە و میوانە! ئەم ئاوە دەمێکە رژاوە، سەرەتاکەى دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمى بۆگەنى فەرمانڕەوایى رەش و بەدناوی عوسمانییەکان، بەتایبەتیش سەرەتای سەدەی بیست و شێوەبیرکردنەوەی دۆگمای تورکە رەگەزپەرستەکان کە لە پێناو بەرژەوەندیی تەسکى ناسیۆنالیزمى تورکدا، کۆمەڵەی یەکێتی و پێشکەوتن بەناوی چاکسازییەوە پەیمانێکیان لەگەڵ رووناکبیرانى کورد و ئەرمەن گرێدا، یەک دڵ و یەک دەست هەوڵبدەن بۆ بنیادنانى تورکیایەکى مۆدێرن و هەموو پێکەوە بە ئازادیی و یەکسانیی تێیدا بژین.بەڵام هەرئەوەندەى جڵەوى کاروباری وڵات کەوتە دەست ئەفسەرە توندڕەوەکان، شەقێکیان لەو رێککەوتنە هەڵدا و روویانکردە بەرزەفڕیی و نەتەوە پەرستیی وخۆسەپاندن..یەک ملیۆن نیوئەرمەنیی بێتاوانیان لە رەشەکوژییەکدا قەلاچۆکرد کەهەتا تورک ماوە ئەوپەڵەی شەرمەزارییە کە گەورەترین پەڵە رەشەکانی تەوێڵیانە.کوردیش هەرئەوەندەیان بۆ مایەوە بە جۆرەها شێوە دەنگ بڵندبکەن بۆ داواکردنى مافەکانیان لە ئازادیی و یەکسانیی و برایەتیی و ناچارکران پەنا بۆ شرڕشى چەکراری ببەن. ئیتر لەو کاتەوە سیستمى سەردەست و ژێردەست، ئاغا و خزمەتکار، خانەخوێ و میوان بە جۆرەها شێوە و ئاستى بەرز و نزم و جیاوازدا لەم ناوچەیەدا و بەتایبەتیش لەتورکیا، ئێران، سوریا و عێراق پیادە دەکرێت(سەرى خۆت کزبکە یا سەری خۆت دابنێ)..ئەوەتە جگە لە تورکیا و ئێران، روون و ئاشکرا بەو وڵاتەشەوە دیارە کە ساڵی1922دامەزرێنراو باشورى کوردستانیان بە تۆپزیی پێوەلکاند و کوردی باشووریان تێخزاند.سەرئەنجامیش بنەماکانى پێکەوەژیانی سیاسیی، کۆمەڵایەتیی و نیشتیمانى رۆژلە دوای رۆژ دەڕووخێت و دەبینین دوو نەتەوەى سەرەکیی(عەرەب و کورد) و چەند پێکهاتەیەکى نەتەوەیی و چەندین ئاین و ئاینزا، دانوویان پێکەوە ناکوڵێت، خۆ وڵاتى سویسراش نییە بە سیستمێکى کۆماریی فیدراڵیی پەرلەمانیی، فەرەنسایی زمانەکان و ئەڵەمانی زمانەکان و سویسراییەکان لەژێر دەواری ئازادیی و دیموکراتیی و یەکسانیدا کۆبکاتەوە.

دەگوترا بەهێزترین هاودەنگ و پشتیوانى مەسعوود بارزانى، تورکیایە و نرخی ئاڵوگۆڕی بازرگانیی نێوان تورکیا و هەرێم (ئاڵوگۆڕ نییە، هاوردەکردنە لە تورکیاوە بۆ هەرێم) 8هەشت ملیار دۆلارەکەچی ئەوەتە دوێنێ تورکیا و ئێران و عێراق لە کۆبوونەوەیەکى سێقۆڵى وەزیرانى دەرەوەیاندا هەموو ناکۆکییەکانیان خستەلاوە، سووک و باریک کلکیان گرێداو بڕیاریاندادژی ئەنجامدانى ریفراندۆم هەڵوێستیان هەبێت.بەر لە هەمووشیان ئەردۆگان لەگەڵ وەزیرى جەنگ فیکری ئیشیک، وەزیری دەرەوە مەولوود جاویش ئۆغلو، وەزیری ئابوورى نیهاد زیبکچى، وەزیری و زە و سامانی سروشتیی بەرات بەیرەق و وەزیری داد بەکر بۆداغ کۆبووەوە بۆ دیاریکردنى سزای توند بەسەر هەرێمدا وەک راگرتنى هەناردەکردن، کێشانەوەى کونسوڵگەریى گشتیی لە هەولێر، راگرتنى هەناردەکردنى نەوت لە رێگەى تورکیاوە، داخستنى سنوور. ئەمە لەبەر رۆشنایى کۆبوونەوەکەى15/8/2017ى نێوان سەرۆک ئەرکانى سوپای ئێران ژەنەراڵ محەمەد باقیری و سەرۆک ئەرکانى تورکیا خولوسیی ئەکار، دواتریش بووە بناغەى یەک دەنگى هەر سێ وەزیرەکانى دەرەوەى ئێران و عێراق و تورکیا لە دژى ئەنجامدانى ریفراندۆم. ئەمەریکا، بەریتانیا، فەرەنسا، رووسیا، ئەنجوومەنى ئاسایش و یەکێتی ئەورووپا پێشتر دەیانوت ریفراندۆم لە ئێستادا گونجاو نییە، پێویستە دوابخرێت بۆ دوای هەڵبژاردنى گشتیی عێراق، بەڵام ئێستا هەرهەموویان(زۆر بەتوندیی)دژی ئەنجامدانەکەن لە25/9/2017دا، چونکە دەبێتە هۆی بەهێزبوونى باسکى ئێران لەعێراق و هەڵنەبژاردنەوەی عەبادی بۆ پۆستى سەرۆک وەزیران.ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت کە دواخستن بۆ شەش مانگ و ساڵ و دووساڵ نییە و لەوە درێژترە و رۆڵی ئێران کە لە سەرتاخواری عێراقدا تەراتێن دەکات هەروا زوو کۆتایی نایەت.دەسەڵاتی قاسم سلێمانیی بەرپرسی فەیلەقى قودس، حکومەتێکە لەناو حکومەتى عێراقدا!

یەکێک لە کێشەکانى نێوان بەغداو هەولێر، کەرکووک و ناوچە دابڕێنراوەکانى باشوورى کوردستانە، پێکنەهاتنى سەرکردایەتى شۆڕشی ئەیلوول و سەدام حسێن لە سەر کەرکووک بوو، جەلال تاڵەبانى وتی کەرکووک قودسى کوردستانە، مەسعوود بارزانیش وتى دڵى کوردستانە، لە ئەم رۆژانەشداپارێزگاری کەرکووک دکتۆر نەجمەدین کەریم رایگەیاند(کەرکووک دڵ و قودسى کوردستانە).ئەمەشى بەرووى ئەو دەم رووتانەدا دا کە راسپێردراون بە ئاشکرا و لە میدیاکانەوە کەللەشەکر بشکێنن و بڵێن(کورد باسى کەرکووک نەکات ئەوە پێویست بە قسە ناکات شارێکى تورکیا وتورکومانەکانە، هەولێریش هەرشارێکى تورکیا و تورکومانەکانە!! سەدام حسێن لە کوێی، گۆڕ هەڵتەکێنە!ێاڵى1990وەزیری دەرەوەى عێراق، تاریق عەزیز لە ئەنقەرەى پێتەختى تورکیا لە وەڵامى رۆژنامە نووسێکدا کە پرسیاریکرد(بار و دۆخى تورکمان لە کەرکووک چۆنە؟) تاریق عەزیز وتى(عێراق تورکمانى تێدا نییە) وەزیری دەرەوەى تورکیا کە لەتەنیشتییەوە وەستابوو، فزەى لەدەم دەرنەهات. ئاشکرایە لەسەردەمى دەسەڵاتى حیزبى بەعسدا لەعێراق کە سەرژمێری گشتیی دەکرا، بەو چاکەت خوارانە دەوترا: لەئەم وڵاتەدا دوو نەتەوە دەژین، عەرەب و کورد، جا تۆ بە عەرەب بنووسم یا کورد؟ئەویش دەیزانى سەدام گاڵتەى لەتەکدا ناکرێت، دەیوت عەرەبم. بەرەى تورکمان هەموو مافەکانیان لەکورد دەوێت، بەڵام لەگەڵ بچووکترین بەرژەوەندی کورددا نین(کەرى دێز، تۆپینى خۆی و زیانى خاوەنى دەوێت) وا دەزانێت هەر شتێک پەیوەندی بە تورکمانەوە هەیە، دەبێت پرس بەو بکرێت، ئاخر رێکخراوی دیکەش هەن: حیزبى عەدالەت، حیزبى تورکمان ئیلى، حیزبی هەق، حیزبى بڕیارى تورکمان.کەمینەى کلدۆ ئاشووریش لە کورد هەڵگەڕانەوە و لەپاداشتى ئەوهەموو خزمەتە:کۆمەکیی دارایی بەردەوام، کورسى پەرلەمان..ئەمڕۆ لە شاری مووسڵ هاتنە سەرشەقامەکان بۆ دەربڕینى دژایەتی ریفراندۆم.کیسەڵێک دووپشکێکى پەککەوتە دەبینێت، دەیخاتە سەرپشتی، لە چەمەکە بیپەڕێنێتەوە بەڵام لە ناوەندى چەمەکەدا چزووی لە پشتى چەقاند، وتی ویستم چزووم تاقیبکەمەوە! 

هەڵویستى راشکاوانەى ئیسرائیل:بە شێوەیەکى فەرمیی و لە زمانى سەرۆک وەزیرانەوە رایانگەیاندووە کە پشتگیریی دامەزراندنى دەوڵەتى کوردستان دەکەن.لە بنکەکانى سەربە ئێران(ئێران و حیزبوڵا) دەدەین لە سووریا.ئەمەریکاش پێویستە چاوکراوەتر مامەلە لە گەڵ هەوڵەکانى ئێراندا بکات بۆ گەیاندنى (دەمە داسەکەى شیعە) لە ئێرانەوە بەناو سوریا و لوبناندا بۆ سەر دەریا.