ریفراندۆم باس و خواسی گەرمی گۆڕەپانی ئەمرۆی کوردستانە، رۆژگاری ئەمرۆ تەواوی قەیرانەکانیان ئاخنیوەتە بەزمی ریفراندۆم، ریفراندۆم وەک تەواوی خەونە گەورەکانی تری گەلەکەمان لەلایەن بەزمی سیاسی حیزبی بۆتە کاڵای فرۆشتنەوەی دەستکەوتەکان،  ریفراندۆم خەونی تەواوی تاک بەتاکی کوردە بەمەبەستی گەیشتن بە ئاواتی سەربەخۆی بۆ ئەوەی بە ئازادی بژیت و خاوەنی کەسایەتی سەربەخۆی خۆیبیت،

 بەڵام ئەم ریفراندۆمەی ئەمرۆ بانگەشەی بۆ دەکرێت، نەک پارێزبەندی ژیانی تاکی کورد ناکات، بەڵکو ئەم بانگەشەی ریفراندۆمە تاکی کورد دەخاتە قەفەز و کەسایەتی تاکی کورد وادەروشێتنێت بۆ ئەبەد نەیەتەوەسەرخۆی، ئەم ریفراندۆمە کە بانگەشەی بۆدەکرێت نەک سەربەخۆی کورد مسۆگەر ناکات، بەڵکو ئەم ریفراندۆمەی بارزانی خاکی ئازاد کراویش دەخاتە مەترسی نەوەک هەر خاکی جێ ناکۆک. سەرای ئەوەش سەپاندنی حەزی شەخسیە بەسەر گەلی کوردا، لەکەتێکدا کورد نەک ئامادەنیە بەڵکو لەژێر گوشاری زۆر توندی برسیەتی و تێکچونی شیرازەی ئاشتەوای کۆمەڵایەتیدایە.

  ئەوەی ئەمرۆ بارزانی دیکات، دەیەوێت پەردەپۆشی تەواوی شکستی سیاسی و ئیداری خۆی بکات، بەڵام وەک چۆن لە پەکخستنی پەرلەماندا تەواوی روسی سیاسی دیمۆکراسی خۆی نیشانی دۆست و دوژمندا، شەرمەزاری خستە بەرچاوی دۆستانی کورد ئەوانەی داکۆکی لە مافی رەوای گەلەکەمان دەکەن لە جیهاندا، بەڵام ئەمرۆ بەشەرمەوە باس لەو داکۆکی کاریەی پێشوی خۆیان لەمەر کوردا دەکەن. 

هەروەها دەیەوێت چۆن قەیران بەقەیرانی چارە کردوە، سینارۆ دارێژراوەکانی بۆ قەیرانەکان سەریگرتوە، دەیەوێت لەرێگای ریفراندۆمەوە درێژە بەتەواوی ئەم جیهانە تایبەتیەی خۆی بدات کە جگەلەخۆی کەس پێرازینیە، ئەم جیهانە کەخۆی داوای دروست کردنی کردوە کەس لێی رازینە و کەس ئاسودەنیە جگەلە ئەوانەی مەستی دونیای دۆلاری نەوتن، وابەستی دونیای بەرژەوەندین و دونیای کوردایەتی بۆتە بیرێک لەنەوت.

ئەم ریفراندۆمە پەرچەکرداری ناوخۆو دەرەوەیە، کەلەئەنجامی شکستی ٢٦ ساڵەی حوکمرانیەتی، ئەوحوکمرانیەی چ بەراکێشن و هێنانی دەستی دەرەکی و شەری ناوەخۆو برسی کردنی خەڵکی کوردستان بەرهەمی هێناوە، پەرچەکرداری ناوەخۆ لەئەنجامی ململانێی بارزانی لەپێناو کورسی هەتاهەتای لەگەڵ بزوتنەوەی گۆران کەداوای  چەسپاندنی یاسا دەکات و خەڵکی پری کوردستان لەنادادی و بێ یاسای و لەژێر گوشاری برسیەتێیکی گەورەدان، 

ئەم ململانێیە ئەویان خستۆتە گۆشەیەکەوە، بۆ ئەوەی لەم گۆشە گیریە رزگاری بێت،  تەقینەوەی جەماوەری روونەدات، بۆئەوەی بەرژەوەندیەکانی خۆیان پارێزراوبێت هەڵای ریفراندۆمی دروست کردوە، ئەوەش تامەوەیەک رەنگە ریفراندۆم تەمەنی بەقەد قەیرانەکانیتر درێژبکاتەوە، هەرەها  لەئەگەری راپەرینشدا چەکی ریفراندۆم بەکار بێنیت بە ناوی راگەیاندنی دەوڵەتی چەند سەعاتی کوردی، تا لەئاسمانی کوردستاندا ئاوادەبن راگەیێنێ، واتە دەڵەتی کوردی بۆ رزگارکردنی خۆی لە دادگای گەل، کوردستانیش بخەنەوە دەستی داگیرکەرانو ئاشبەتاڵێکی تری وەک ١٩٧٥ لە بەرژەوەندی خۆی دروستبکات و تالەزەمەنێکیتردا بیانەوێت جارێکیتر بەناوی شۆرشەوە بێنەوە.

لەسەر ئاستی دەرەوەش پارتی توشی شەلەلی سیاسی بوە، دوای ئەوەی خۆرئاوای کوردستان خەریکە داگاتە دواقۆناغی سەرکەوتنەکانی و گەیشتن بەدەوڵەت و پرچەککردنی هێزەکانی شەرڤانان و بەستنی هاوپەیمانێتی لەگەڵ گەورەترین زلهێزی جیهان کە ئەمریکایە، ئەمەش پێدەچێت وەک چۆن خەوی لە ئۆردۆغان زراندوە، بەوشێوەیەش خەوی لە بارزانی زراندبێ، ناچاری بە خۆکوژی سیاسی کردبێ کەریفراندۆمە، ئەو ریفراندۆمەی کە یەک دەولەت پشگیریناکات ، لەسەر ئاستی ناوەخۆش کەس باوری بەم جۆرەقسانە نەماوەو زۆرینەی خەڵکی کوردستانیش دەنگی بۆنادات. 

بۆیە ئەوەی ریفراندۆم ئەی بەخشێت بە ئێمەی کورد، برسی کردنی زیاتر و مردنی بەکۆمەڵی خەڵکی بەشمەینەتی ئەم هەرێمە، مانەوەی هەتاهەتای لەسەر کورسی داگیرکراوی گەل، فرۆشتنی نەوتی هەرێم، بێ ئەوەی کەس بزانێ چی لێبەسەردێت، هەموو ئەمانە دەمان گەیەنێتە ئەو راستیەی کە باسی ریفراندۆم بۆ سەربەخۆی نیە، بەڵکوو قۆستنەوەی دەرفتێکە تاکوو خۆیان لە نارازایی توندی خەڵکی کوردستان رزگاربکەن، 

جا ئەم رێگایە بریتیبێت بە تێکدانی ئەزمونی هەرێم و رادەستکردنەوەی بەبەغدادی شیعی. چونکە ئەگەر لەهەر تاکێک بپرسیت بەم دۆخەی ئێستا کەهیچ کەسێک لە دوونیادا پشتگیری ئەم ریفراندۆمە ناکات، ئامادەنیە خۆی ماڵ و منداڵی بەدەنگدان بەم جۆرە ریفراندۆمە توشی قات و قری بکات و شایەتی مردنی رۆڵەکانی خۆی بێت، بەبەرچاوی خۆیەوە بەدەنگدان لەسەر ریفراندۆمی حەزی تاکەکەسی مردنی ئازیزانی ببینێت.