پێش دەسپێک دەکرێت بزانین پەرلەمان بۆ هەیبەتی پەیداکردوەو هەیبەتیان پێداوە لەنێو سیستەمی سەرمایەداریدا. ئاخۆ دەکرا بۆرژوازیەت لەدەرەوەی پەرلەمان بیتوانیایە ئەم شەرعیەتە یاساییەی ئێستا مسۆگەری کردوە،لەدەرەوەی دەزگای پەرلەمانیش بیکردایە؟ ئاخۆ ئەو شوێنەی ناونراوە پەرلەمان و هەیبەتێکی نێونەتەوەیی وەرگرتوە،لەبنەڕەتدا بۆ چارەسەری کێشە و کەموکوڕیەکانی چین و توێژە چەوساوەکانە یان بۆ شەرعیەت دانە بەو چەوساندنەوە چینایەتیانەو پەردەپۆش کردنی چەتەیی و تاڵانیەکانی سیستەمی چەوسێنەری حاکمە؟ لەکام سەردەم و لەکام ساتدا پەرلەمان بوە بەو هێزەی توانیبێتی شەرعیەت بۆهێزوئیرادەی گەل یان چینە چەوساوەکان بگێڕێتەوەو دەسەڵاتی لەدەستی چینە جەوسێنەرەکە سەندبێتەوە؟

لەسەردەمی ئاڵوگۆرە ڕیشەییەکانی قۆناخی کەوتنی سیستەمی فیودالیەت و جێخستنی بەسیستەمێکی جیاوازتر وە خاوەن تێگەیشتنێکی وریایانەتر بۆ بردنە پێشی مەدی چەوساندنەوەی چینە بەرهەمهێنەرەکان و گەشە سەندنی پیشەسازی و پێشکەوتنی جیهانبینی زانستی لەکۆی بوارە جۆربەجۆرەکاندا،بەناچاری بۆ سیستەمی نوێ کارێکی نوێیشی دەخواست کەبتوانێت لەجێی دیوەخانی ئاغاو دەرەبەگ و پاپاکان، شوێنێکی پیرۆزکراو جێ بخات تا گشت لایەک لەژێر ئەو چەترەدا کۆ بکاتەوە کەخۆی دروستی کردوە. ئەو جێگایەیش پەرلەمان بوو.

زیاد لە سێ سەدە دەبێت پەرلەمان کراوە بەجێگایەک کەخاوەندارێتی تایبەتی تێدا پیرۆزتر کراوە و لەڕێی یاساکانی پەرلەمانەوە مافی خاوەندارێتی تایبەت هێندەی تر تۆخ تر کراوەتەوە و دەستی دەوڵەت و خاوەن کارەکان و خاوەن شەریکاتە قازانج پەرستەکان هێندەتی تر مەشروعیەتی یاسایی و ئیداریان پێ بەخشراوە، لەبەرانبەردا، هەرچی هاتوە، دەوڵەتی سەرمایەدارەکان، کۆی ناڕەزایەتیە جەماوەریەکان و کۆی ئەو ئەڵتەرناتیفانەیان مایەپوچ کردۆتەوە کەخواستویانە لەڕێی دەرەوەی پەرلەمانەوە ئاڵوگۆڕەکان بەئەنجام بگەیەنن،یانی لەڕێی بەرپاکردنی شۆڕشێکی کۆمەڵایەتی و کۆتایهێنان بەهەیمەنەتی دەسەڵاتی چینێکی چەوسێنەری کەمایەتی. بۆیە، دەسەڵاتی دەوڵەتی سەرمایەداران،هەمیشە، لەڕێی پارتە جۆراجۆرەکانی بەناو ئۆپۆزیسیۆنەوە، کەلەئەسڵدا هەر سەر بەو خێزانە بۆرژوازیەن،کاریان کردوە لەسەر ئەوەی پەرلەمان بکرێتە تەنها مەرجەع بۆیەکلایی کردنەوەی کێشمەکێش و ململنێ چینایەتیەکان و ململانێکانی نێو خودی چینی بۆرژوازیەت. دیارە بەو کارەیشیان توانیویانە تائێستا درێژە بەو چەواشەکاریانەیان بدەن و دەزگای پەرلەمانیش وەک هەریەک لەو پایانەی کەهەیبەتی دەوڵتی چەوسێنەرانیان ڕاگرتوە،هەمان ڕۆڵ بگێڕێت.

پەرلەمان لەهەر وڵاتێکدا، کارامەیی و ئەوەی بڵێین کارێکی کردبێت کەلەخزمەتی خواست و داواکاریەکانی چین و توێژە بەرهەمهێنەرەکاندا بوبێت،لەڕاستیدا،ئەوە ئاستی هۆشیاری سیاسی چینایەتی ئەو چین و توێژە بەرهەمهێنەرانە بوە کەپەرلەمانی ناچار کردوە، بەناڕاستەوخۆ،وە،وەک دیاریەکی دەستی خۆیشی دواتر ئەو داوایانەی جێبەجێ کردوەو تاکاتی نادیار لەسەری کاری کردبێت. بەپێچەوانەوە لەو وڵاتانەی ئاستی هۆشیاری سیاسی چینایەتی لاوازە، پەرلەمان، نەیتوانیوە هیچ کارێک ئەنجام بدات کەلەخزمەتی چینوتوێژە چەوساوەو بەرهەمهێنەرەکاندا بوبێت. بەپێچەوانەوە هەمیشە، کاری هەڵخەڵەتاندن و دەستی دەستی پێکردنی خواست و ئامانجە ڕەواکانی جەماوەری زۆرینە بوە. چونکە لەو وڵاتانەدا، بەهەرێمی باشووری کوردستانیشەوە، ئەوەی دەور دەبینێت، هەیبەتی سەرۆکە دیکتاتۆرەکان و پارتە بۆرژوا قەمی و دینیەکانە،نەک هەیبەتی پەرلەمان. بۆیە هەرچ خواست و بڕیارو بەرژەوەندیەک کەلەخزمەتی هەیبەتی سەرۆکدا نەبوبێت،مایەپوچ کراوە. پەرلەمان، لەدەوڵەتانی خاوەن پیشەسازی و بەدامودەزگا بونیشدا، زۆر زیاتر لەخزمەتی بەرژەوەندیە چینایەتەکانی دەوڵەت و خودی چەتە دەسەڵاتدار و کۆمپانیا زەبەلاحەکاندایە تا لەخزمەتی چین و توێژە بەرهەمهێنەرەکاندا بێت. دەوڵەتێکی ئیمپریالیستی وەک دەوڵەتی ئەمریکی و دەوڵەتێکی ئیمپریالیستی وەک ڕوسیا، کاتێک جەنگە کاول کاریەکانیان بەرپا دەکەن و هێرش دەکەنە سەر دەوڵەتانی تر، پێشتر لەڕێی پەرلەمان و یاساکانیانەوە بەهانەو هۆکار دەدۆزنەوە،دواتر دەست دەکەن بەچەتەگەریەتەکەیان،تا بەو کارەیان شەرعیەتی بەپیرۆز کردن و لەسەر هەق بەونی جەنگەکانیان جی بکەنەوە و جەماوەری لەدەور خڕ بکەنەوە،یانی چۆن شەرعیەتی یاسایی بدەن بەجەنگەکانیان و کارە دڕندانەکانیان،کەسەدان هەزار لەمرۆڤی زەحمەتکێش بەکوشت دەدەن لەپێناو ئامانجەکانیان،یانی وەدەست خستنی قازانجی زیاتر و کەڵەکە کردنی سەرمایە لەژێر دەستی ئەو چینە کەمایەتیەدا، کەبەزۆری خۆسەپاندن و سەرکوتەوە تەمەنی خۆیان درێژ دەکەنەوە و جەماوەریش دەکەن بەکۆیلەی نێو خواستە ناڕەواکانی خۆیان.

 ببینن، بزانن پەرلەمانی  دەوڵەتی تورکیا چۆن بەدەنگی زۆرینە،بڕیارو خواستە شۆفێنیستیەکانی ئەردۆغان و دەوڵەتەکەی دەکەن بەیاسایی و لەو ڕێگایەوە،دەرگا واڵا دەکەن بۆ سوپا کەبەئارەزوی خۆی کوشت و بڕی خەڵکی زەحمەتکێش و سیڤیلی باکوری کوردستان بکات. هەر ئەو پەرلەمانەیشە، دەستی دەوڵەت ئاواڵا دەکات لەپەلاماردانی بزوتنەوە کرێکاریەکانی ناو تورکیاو لەڕێی پۆلیسەوە کوشتوبڕیان بکەن. پەرلەمانی دەوڵەتی ئاخوندەکان ببینن،بزانن بەچ ڕادەیەکی وەحشیانە یاسا ئیسلامیەکان ڕەواج پێدەدەن و دەست و پێی ژنانی پێدەبەستنەوە تا دەگات بەیاسای لەسێدارەو زیندانی کردنی هەتای. ئەوە پەرلەمانی وڵاتانی عەرەبی تادەگات بەشورای ئیسلامی عەرەبستانی سعودی. بەکۆ ئەو پەرلەمانانە،هیچیان کەمتر نیە لەهەیبەتی دەسەڵاتی پۆلیس لەسەرکوت کردنی ناڕەزایەتیە جەماوەریەکاندا.

 هەرێمی باشووری کوردستانیش وەک بەشێک لەو خێزانە چەوسێنەرەی بۆرژوازیەت،خێزانێکی چەتەیان کراوە بەڕیشەوە و پەرلەمانێکی دەستەمۆی حزبیشیان بۆ دامەزراندون. لەنێو ئەو پەرلەمانەدا،کەتائێستا یاسایەکی نەبوە لەبەرژەوەندی واقعی ژیانی چینوتوێژە زەحمەتکێشەکان بوبێت،دەیان حزبی بۆرژوا قەومی و دینی و خێڵەکی لەخۆی گرتوە. تەمەنی پەرلەمان لەباشووری کوردستاندا ٢٥ ساڵی ڕەبەقی پڕکردۆتەوە. بەڵام دەبێت بپرسین لەو ماوە دورودرێژەدا کامە یاسا و دەست ڕۆیشتووی هەیبەتی پەرلەمانی بەناو مۆدێرنەو مەدەنیەوە بوو،کەتوانیبێتی دەورێکی هەبێت لەکەم کردنەوەی سەر پەروەردەی دڕندانەی پیاوسالاری و کەم کردنەوەی پەروەردەو هەیبەتی دیکتاتۆریانەی خۆسەپێنەری ئاینی و کەمکردنەوەی هێزوخواستی سەرۆک و سەرۆکی حزبەکان؟ ئاخۆ پەرلەمانی هەرێمی کوردستان،دیوی دوەمی دیوەخانەکانی حزب نین؟ ئاخۆ پەرلەمانی هەرێمی کوردستان توانیویەتی کۆتای بەهەیبەت و هەیمەنەی سەرۆکی خێڵ بێنێت تابتوانێت سەرۆکی هەرێمی ماوە بەسەرچویش کۆتای پێبێنێت؟ کەوایە دەبێت بپرسین: بۆچی بزوتنەوەی گۆڕان هێندە پیداگیری دەکات لەسەر کارا کردنەوەی پەرلەمان؟ بۆچی بزوتنەوەی گۆڕان بەشوێن ئەڵتەرناتیفێکی تردا ناگەڕێت کەبەفعلی لەخزمەتی هۆشیار کردنەوەی سیاسیانەی زۆرینەی جەماوەردا بێت و ئیرادە ڕاستەقینەکەیان بۆ بگەڕێنێتەوە؟ ئاخۆ ئەو پەرلەمانەی بزوتنەوەی گۆڕان شێتی بوە، دەتوانێت لەخزمەتی جەماوەری ستەم لێکراودا بێت، یان بۆ شەرعیەت دانی یاسایانەی بۆرژوازیەتە بەو چەوساندنەوە چینایەتیانەی بونی هەیە؟ ئاخۆ بزوتنەوەی گۆڕان دەتوانێت کۆتایی بەهەیمەنەتی بنەماڵەی بارزانی و بەپیرۆز کراویەکەیان بهێنێت لەڕێی کارا کردنەوەی پەرلەمانەوە،یان بەناڕاستەوخۆ بزوتنەوەی گۆڕان لەبەرانبەر شکستەکانیدا، دێت و قبوڵی دەست لەکارکێشانەوەی سەرۆکی پەرلەمانەکەیشی دەبێت و هەیمەنەی مەرجەعیەتی بارزانیش قبول دەکات؟ 

ئەوەی بزوتنەوەی گۆڕان کردی،خزمەت کردنێکی زۆری بوو،بەو خێزانە چەتەیەی بۆرژوازیەتی کوردی، ئەویش لەڕێی بەلاڕێدا بردنی ناڕەزایەتیە جەماوەریەکان و بەکارهێنانیان لەپێناو بەرژەوەندیە ناڕاستەوخۆکانی خۆیاندا، دیارە بزوتنەوە ئیسلامیەکانیش هاودەردو هاوئامانجن لەگەل کۆی بزوتنەوەی چینایەتی بۆرژوازیەتی کوردیدا.

 مەخان، چونکە چین و توێژە زەحمەتکێشەکانی کوردستان، خاوەنی ڕابەرایەتیەکی ڕاستەقینەی خۆیان نین، کەڕێکخراویان بکات و لەدەوری خواستە ڕەواو یەکسانیخوازەکانی خۆیان کۆیان بکاتەوە، لەوێدا لەناڕۆشنی هۆشیاری سیاسی چینایەتیاندا، لەلایەن پارتە بۆرژوا جۆراوجۆرەکانەوە، تەفرە دراون و کراون بەکۆیلەی خواست و بەرژەوەندیەکانی ئەو پارتانە. بزوتنەوەی گۆڕانیش یەکێکە لەو پارتانەو بۆڵە بۆڵ و گازندەکانی، لەپێناو پێشوەچونی ئیرادەی زۆرینەی خەڵکی هەرێم نیە، بەڵکو لەڕێی بەلاڕێدا بردنی ناڕەزایەتیە جەماوەریەکانەوە توانیان، بۆ قۆناخێکی تر، تەمەنی بۆرژوازیەتی کوردی بەرنە پێشەوە. بۆیە کارا کردنەوەی پەرلەمانیش هەر لەپێناو ئەو ئامانجەیاندایەو ڕیفراندۆمەکەی پارتی دیموکرات و یەکێتی نیشتیمانیش تەنها بۆ خۆسەپاندنی زیاتریانە بەسەر گەلی زەحمەتکێشی باشووردا. جابۆیە، نابێت بەخەڵەتاندنی زیاترمان لەڕێی کارا کردنی پەرلەمانەوە،چاوەڕێی دەرکەوتنی بەختەوەریە دزراوەکانمان بین لەخاوەن دزە ڕاستەقینەکانی کە حاکمن لەسەر سەرمان!