بەرژەوەندی وڵاتە زل هێزەکان خەتی کێرڤی پەیوەندیەکان دیاری دەکەن ، بەرژەوەندی ئەو خاڵەیە کە هێزکان لە پۆینتێکدا کۆدەکاتەوە ، دەکرێت نەخشەی بەرژەوەندی ولاتە زلهێزەکان چەند ئاستێک بن ، لەسەر ئاستی (ئابوری ، سیاسی ، جیپۆلەتیکی ، گواستنەوە ، ماتریالی بەکاربردن ، بازاڕ دروستکردن ..هتد ) ،  پێش کەوتنی تەواوەتی داعش ڕەسمی دابەشکاری لەسەر بناغەی بەرژەوەندی وڵاتە بەهێزەکان دیاری دەکرێت و لە پشتی کەوالیسەوە دەگەنە ڕێککەوتنێک ( ئەڵبەت میدیا و ڕاگەیاندنەکانیش هەر وەک دەمامک بەکار دەهێنرێت ) ، دیارە پێش ئەوەی وڵاتەکان بچنە سەر مێزی ئەم دابەشکاریە ، هەر کامیان شەڕی ئەوە دەکات کە چوە سەر ئەم مێزە زۆترین کارتی پێ بێت ، بۆ ئەوەی بتوانێت کارت بە کارتی پێ بکات ، ئا لێرەوە لە دوای گەردەلولی بیابان و شەری ئەفغانساتان و ئۆکرانیا و بەهاری عەرەبی  ، کە دەکاتە پشێوی و وڵاتە زل هێزەکان کار بۆ ئەوە دەکەن ، کە یارچیەکی سیاسی بەهێزبن و بچەنە ناو گەمەکە و ببنە کارئەکتەرێکی بەهێز بۆ ئەوەی زۆرترین کارت بۆ خۆیان کۆبکەنەوە و ببنە خاوەن هەمو جۆرە کارتەکان ، لەم دیدەوە ئەگەر ئەفغانساتان جۆرێک لە ڕێککەوتن هەبوبێت بۆ ئەم دابەشکاریە لە نێوان وڵاتاندا بۆ نەمانی قائیدە ( پاکستان ، هندستان ، ئێران ، ئەمریکا ، ڕوسیا ، ئەوروپا ) ئەوا ئەو هاوپەیمانیەتیە لە دژی قائیدە توانی باڵانسی بەرژەوەندیەکان ڕابگرێت و پرۆسەی لێدانی قائیدە بچێتە بواری جیبەجێکردنەوە ، لە دوای ئەوەش ، گرژییەکانی نێوان ڕوسیا و ئەمریکا لەسەر دورگەی کریم و ئۆکرانیا ، کە ئەمەش کۆتای هات لە دوای دەرکەوتنی بەهاری عەرەبی ، خۆ ئەگەر بەهاری عەرەبی جۆرێک بوبێت بۆ نانەوەی پشێوی و هاتنە ناوەوەی وڵاتان جارێکی تر ، ئەوا لەم نێوەندەدا لە ڕوی ئابوری و بەرژەوەندییەکانەوە کۆمەڵێک کارتی تازە لەسەر خەتی بەرییەککەوتنەکان دروست دەبێت ، ئەگەر سەرزەمینی داعش خاڵی بەرییەککەوتنی ئەم بەرژەوەندییانە بن ، ئەوا کۆمەڵێک یارچی تر دەردەکەونەوە بە هێزو گڕو تینێکی ترەوە ، پێش لە ناوبردنی داعش چی ئەمریکا و چی ڕوسیا و چی ئەوروپا بە تایبەت فەرەنسا و بەریتانیا و چی ئێران ئەو یارییانەیان کرد کە پێوست بو بۆ ئەوەی ببەنە خاوەن کارتی بەهێز ، بۆیە لەم یارییانەدا ئەمریکا وەک یاریکەرچیەکی سەرەکی دێت و بەرژەوەندی ئەو وڵاتانە دیاری دەکات ، کە بونەتە هێز و دەبێت لەگەڵیان ڕێک بکەوێت ، یان بەرژەوەندییەکانیان لەبەر چاو بگرێت بۆ ئەوەی بێکێشە بگاتە ئامانجەکانی ، لە ئێستادا ئێران توانیویەتی ببێتە خاوەن کۆمەڵێک کارتی بەهێز ( کارتەکانی پاکستان ، ئازەرباینجان، ئەفغانستان ، لوبنان ، بەحرەین ، یەمەن ، فەلەستین ، عێراق ، سوریا )  لەبەرامبەردا بەهۆی هەڵەکانی تورکیاوە تورکیا لەم یارییەدا کۆمەڵێک کارتی دۆڕاندوە ، ڕوسیا دەبێتە خاوەن کارتی بەهێز ، بەرەی ناتۆ بۆ ئەوەی بتوانێت نەخشەکەی سەربگرێت دەکەوێتە گفتوگۆی شاراوە لەگەڵ هەر وڵاتێک کە کارتی هەبێت ، هەر بۆیە لە ئێستادا و دوای دەرکەوتنی ترامپ ، چی بەرەی ناتۆ و چی بەرەی ڕوسیا ئێران (ئەگەر چی لەسەر ئاستی بچوک کۆمەڵیک شەر هەیە ئەویش ململانێیە بۆ دەستکەوتنی کارت لەبەرامبەر یەکدا) رێکن لەسەر دابەشکاری دوای داعش ، بۆ ئەم نەخشەیەش جیوپۆلەتیکی تورکیا گرنگی خۆی هەیە ، ئەگەر چی تورکیا ئاوت کراوە لەم دابەشکارییە ، بەڵام دواجار ئەگەر بەگۆڕینی دەستەلاتی سیاسی تورکیاش بێت هەر دەبێت بیخەنەوە سەر ئەو خەتە ، بەڵام لە ئێستادا تورکیا مەترسی هەیە ، ئەم مەترسیەش وا دەکات کە ببێتە هۆی داخستنی باشترین ڕێگای گواستنەوە ئەویش بەندەری جیهانە ، بۆیە وەک بەدیلێک دەبێت دەریای سپی بکرێتە ناوەندیکی گواستنەوە و بازرگانی گەورە و وە لەسەر جێبەجیکردنی ئەم نەخشەیە هەر هێزێک بکەوێتە سەر ئەم ڕێگایە ، ئەوا دەبێتە کارتێک و حسابی بۆ دەکرێت ، دەبینین یەپەگە و بەرەی دیموکراتی سوری بە ڕاگرتنی هاوسەنگی بەشار شانسی ئەم کارتەیان بەرکەوتوە ، بێ ئەوەی حساب بۆ تورکیا بکرێت هاوکاری هەمەلایەنە دەکرێن ، خۆ ئەگەر ئەم ڕێگەیە بۆ سەر دەریای سپی ببێتە هۆیەک بۆ خەتێکی تری گواستنەوەی نەوت و غازی وڵاتانی دەریای قەزوین لە ڕێگەی نابۆکۆوە ، ئەوا کەوتوەتە سەر هێزەکان چۆن دەتوانن ببنە کارت لە ناو ئەم بەریەککەوتنانەدا ، کەواتە بۆ ئەوەی بەژەوەندیە ئابوری و گواستنەوە و بازرگانی بەردەوامی هەبێت پێویستیان بە سوریایەک هەیە کە هەمویان ڕێک بن لەسەری و دابەشکاریەکە بەرژەوەندی هەمولایەکی تێدا بێت ، وە  بۆ ئەوەی تورکیا ببێتە تورکیایەک لە بەرژەوەندی هەمان خەتدا بێت ، ئەوا ئەگەر لە ئێستادا خستبێتیانە دۆخی بەستوییەوە ، پێ دەچێت دوای سوریا لە ڕێگەی گولەنیەکانەوە دەستەڵاتی تورکیا بگۆڕدرێت ، ئەگەر ئەردوگانیەکان کار نەکەن لەبەرژەوەندی ئەو خەتەدا ، دوا جار کورد دەبێتە کێشەی گەورە ، ئەمڕۆ کورد لە سوریا توانیوەیەتی ببێتە کارتی بەهێژی بەرییەککەوتنی وڵاتە زل هێزەکان و ئەوەشی لە هەگبەی ئەو وڵاتانەدا هەیە بۆ سوریایەکی فیدڕاڵ کورد پێ ی ڕازیە ، دوا جار لەم یاریەدا تورکیا ناچار دەبێت بە ڕێککەوتن لەگەڵیان ، دەمێنێتەوە سەر جۆری مۆدێلی حوکمڕانی لە ناوچەکەدا چی بەرەی ناتۆ چی بەرەی ئەمریکی ڕێکن لەسەر ئەوەی کە مۆدێلی سوڵتانی بۆ هەندێ لەم ولاتانە پاڵپشتی بکەن ، لە بەرژەوەندی ئەواندایە وەک دەبینن کوەیت و قەتەر و سعودیە و ئیمارات نەک نەبونەتە کێشە بۆ بەرژەوەندی وڵاتە زل هێزەکان بەڵکو بونەتە قەڵغانێک بۆ پاراستنی بەرژەوەندیەکانی ئەو وڵاتانە ، لە بەهاری عەرەبیشدا دەرکەوت بۆ هەندێ ولات دیموکراتی هەزم ناکرێت و دوای دەبێتە هۆی پشێوی ، بۆیە ئەوەی مەریوان قانع ناوی دەنێت مۆدێلی سعودی و سوڵتانی لەبەرژەوەندی وڵاتە زلهێزەکاندایە ، بە مەرجێک ئەو سوڵتانە بێت کە وێنەی کێشراوە لە ناو بەرژەوندییە هاوبەشەکاندا .

سەبارەت بە تورکیاو ئێران ئەگەر لە مێژوەوە تا ئێستا هێمنی و ئاسایشی ئەم ناوجەیە بەسترابێت بە باڵانسی تورکیا و ئێرانەوە ئەوا دوای ئەم ڕوداوانە ئێران لە بەرامبەر تورکیادا بوتە خاوەن هێزێکی گەورە و تورکیا پاشەکشەی کردوە لەو دەستەڵاتەی کە هەیبوە ، خۆ ئەگەر باشوری کوردستان وەر بگرین ئاوا سنوری دێگەڵە و ڕێککەوتنی ستراتیژی جۆرێک بوە لە دابەشکاری لە نێوانیاندا ، بەڵام لە دوای کەوتنی سەدام ئێران توانی ناوندی عێراق داگیر بکات و دەستەڵاتیکی شیعەی تیا دروست بکات وەک خۆیان دەڵێن ئێران سێ پایتەختی هەیە ( تاران ، دیمەشق ، بەغداد) ئەوا تورکیا نەک نەیتوانی وەک باشوری کوردستان ببێتە هاوبەشی ئێران لە ڕیگەی سونەکانی عێراقەوە بەڵکو ئاوت کرا ، ئەوەی ماوەتەوە بەدەستیەوە سنوری زەردە و بە ناچاری ئێستە بەس یاری بەم کارتە دەکات ، بۆ ئێران کارتی سەرەکی بەغدادە  نەک زۆنی سەوز ، کەواتە کارتی سەوزی دەستی ئێران لە خزمەت کارتی بەغدادایە ، بۆیە بۆ ئەوەی تورکیا لە ڕێگەی موسڵ و سونەوە کێشە بۆ ئێران و ناوەندی بەغداد دروست نەکات ، لەبەرامبەردا ئێران کێشە بۆ دەستەڵاتی پارتی دروست ناکات ، هەر بۆیە لە ئێستادا پارتی دەتوانێت پاوان خواز بێت و وە کردیشی ، دەکەوێتە سەر ئەوەی تا چەندێ تورکیا دەگەڕیتەوە ناو بەغداد و بەرەی سونە دەچنەوە ناو پرۆسەی سیاسی ، یان بە تەواوەتی لەسەر ئەم خەتە دەکەوێتە خوارەوە ، بۆیە پارتی دەتونێت پاوان خواز بێت و سود لە یەکێتی دوای تاڵەبانی وربگرێت و هەر بە ڕێککەوتنی ستراتیژی لەبەرامبەر سەرۆک کۆماری عێراقدا کە هیچ کێشەیەک بۆ عەبادی دروست نەکات ، دەبێت لە باشوریش یەکێتی هیچ کێشەیەک بۆ سەرۆکی هەرێم دروست نەکات و بە سیاسەتی پاوانخوازی پارتی ڕازی بن و ببنە پاشکۆ ، ئەمە ڕێککەوتنی نێوان ئەنقەر و تارانە ، واتا کارت بە کارتە ، ئەوەی کە دەیەوێت دەستکاری ئەم نەخشەیە بکات تەنها گۆڕانە کە نەک ناچێتە سەر دابەشکاری ڕێککەوتنی ستراتیژی ، بەڵکو دەیەوێت دەستکاری ئەم نەخشەیە بکات و هەڵی بوەشێنێتەوە ، شەڕی گۆران دژی پارتی و یەکێتی نیە ، بەڵکو لەوە گەورەترە و دەیەوێت ڕسمی بەرژەوەندییە نەتەوایەتیەکە لەو دیو ئیرادەی دابەشکاری ئێرانی و تورکیەوە بکات ، لەبەردەم ئەم ڕێگایەدا کاتێک پارتی و یەکێتی دژایەتی گۆران دەکەن ئەوە نمایندەی ئێران و تورکیا دەکەن و ئێران وتورکیاش ئەوە بەباش دەزانن کە سەرانی ئەم دو حیزبە بکەنە بزنس و بیانبەستن بەخۆیانەوە ، تا هیچ ڕێگریەک وەک خۆیان دەلێن نەمێنێت لەبەردەم ڕێککەوتنی ستراتیژی نێوان تورکیا و ئێراندا بە نمونەی گۆڕان ، لەگەڵ هەمو کەمو کوڕیەکانی گۆراندا ، تەنها گۆڕان لە دەرەوەی ئەم ڕێککەوتنە دەیەوێت ئەم ڕەگی پاشکۆیەتیە کە لە میرنشینەکانەوە دێت ببڕێت و هەرێم ببێت بە خاوەن ستراتیژی سەربەخۆی خۆی ، شەڕی گۆران لە یەکێتی و پارتی گەورەترە ، ئەوە ئێران و تورکیایە ناهێڵن گۆران یاری سیاسی بکات ، دوا جار ئەگەری گۆڕانکاری داوی ئەم دابەشکارییە گۆڕان مەحکوم دەبێت بە گۆڕینی یارییەکەی وەک ئەوەی واقعی سیاسی دەیخوازێ ، گەر وا نەکات پرسەی خۆی دەبینێت .