تێرۆرکردنەکانی ئەو دواییەی ناوچەی زەرد "ڕۆژنامەوان شوکری و گوتاربێژ هۆشیار" لە لایەک، چالاکیەکانی ENSK دژ بە بەڕێوەبەرایەتی ڕۆژئاواشەڕی ڕاگەیاندنی "گوایە سوتاندنی ئاڵای هەرێمی کوردستان" لە لایەکی دیکە، بەس بو بۆ ئەوەی بۆنی باڕوتی شەڕێکی دیکەی ناوخۆ بەری لوتمان داگیربکات کەچی ئێستا بڕیارەکەی پارلمانی بەغداشی هاتە سەر کە یەکێتی، گۆڕان، بەشێک لە یەکگرتو و کۆمەڵ ئەرێیان کرد بۆ ئەوەی مانگانە حکومەتی هەرێم٢٥٠ هەزار بەرمیل نەوتی خۆی و  ٣٠٠ هەزار بەرمیل نەوتی کەرکوک لەڕێگای سۆمۆوە بفرۆشێت، حکومەتی عێراقیش پارەی فەرمانبەرانی هەرێم بنێرێت.

وەک پێشتر زۆرجار باسکراوە، چەقی کێشەکە بێ ئەملاو ئەولا لەلای پارتیە و ئەو پارتە سەرچاوەی کێشەکانە. یەکێک لەو کێشانەی کە پارتی پێی هەزم ناکرێ ئەوەیە کە نایهەوێ دیمەنی بچوکی خۆی ببینێت و خۆی گەورە نیشان ئەدات. ئەگەر دهۆکی لێ دەرخەی، پارتی بەپێی ئیستیحقاقی هەڵبژاردن لە هیچ پارێزگایەکی کوردستاندا زۆرینە پێکناهێنێ. پارتی ئێستا شەنگال و ئێزیدیەکانی لەژێردەستدا دەرهێنراوە کە پێشتر مۆنۆپۆڵی کردبو و بەتەنیا ژمارەیەک پارلمانتاری لەوێوە دەناردنە بەغدا. ئەو ناچەیە ئێستا لەژێر دەستی PKK دایەو، ئەو لایەنە زۆربەی زۆری ئێزیدیە توڕەکانی لە ئاستی سەربازی، سیاسی و ئیداریدا ڕێکخستوە. ئەگەرچی هەواڵەکان زیاتر سەرنجمان دەدەنە سەر ناکۆکی نێوان PDK و PKK لە ڕۆژئاوا، بەڵام بە بڕوای من چەقی ناکۆکیەکە لە شەنگالە. ڕۆژئاوا بۆ تورکیا گرینگە و تورکیا خاڵی لاوازی پارتی و حەساسیەتی ئەو لایەنە بۆ شەنگال ئەزانێت و لە ڕۆژئاوا بۆ مەبەستەکانی بەکاری دێنێ، ئەگەرنا ئێستا پارتی بۆی دەرکەوتوە کە بە ٣ هەزار چەکدرای موچەخۆری ڕۆژئاوا و مێدیا پێترۆڵیەکانی ناتوانێ، جێ بە PYD لەق بکات. 

پارتی لە بادینان، ڕۆژئاوا و شەنگال لەلایەن PKK ەوە تەنگاو کراوە. لە ئاستی عێراقدا پارتی بە دەرکردنی هۆشیارزێباری و ئەو بڕیارەی بودجەی پارلمان کە تایبەتە بە نەوت و ووزە لە ژێردەستی پارتی دەردێنێ، تەڵاق دراوە. پارتی ویستی لە ڕێگای زەقکردنەوەی ناوەندی بڕیار زەبرێک لە هاوپەیمانی گۆڕان – یەکێتی بدات، بەڵام گۆڕان و یەکێتی لە پارلمانی عێراق بەو شێوەیە وەڵامیان دایەوە. ئیتر پارتی چی ماوە بیکات؟

ڕاستیەکی تاڵ هەیە ئەبێ بیڵێین ئەویش: هەمومان پاشخانی پارتی ئەزانین. ئەو ڕێکخراوە ئامادە نیە ببێتە ئۆپۆزیسیۆن و نایهەوێ ئاستی ڕاستەقینەی خۆی ببینێ. تورکیای ئەردۆغان کە هەمان کێشەی پارتی هەیە و نەک بەتەنیا لە ڕووی سیاسی، بەڵکو لە ڕوانگەکانی، ئێدۆلۆژی "کۆنسەرڤاتیڤ" سیاسی، ئابووری، کۆمەڵایەتی و ئەخلاقیەوە زۆر لێی نزیکە و تورکیا بەرەو سەرەمەرگ ئەبات، لە کەمینێک دایە و چاوەڕێ ئەکات ئەوڕۆ و سبەی بارزانی بکەوێتە ناو ئەو داوەی کە بۆی داناوەتەوە ئەویش بێگومان شەڕی ناوخۆییە لە ڕۆژئاوا و بادینان کە لە دواییدا سوپای تورکیاش بەشداری تێدا دەکات.

ڕاستینەی دووەم: سەرجەم هێزەکانی ڕکەبەر یان بەرانبەرەکانی پارتی جگە لە چەند مناوەڕەو گەمەیەکی سیاسی، پڕۆژەیەکی تریان نیە بۆ ئەوەی ئەگەر هاتو پارتی سوربو لەسەر کەلەڕەقیەکانی خۆی، جگە لە "یان دەستەوەستان و تەسلیمی سیاسی لە ژێرناوی سازان یانیش شەڕ" ئەلتەرناتیڤێکی دیکە بدۆزنەوە. باشووری کوردستان پێویستی بە شۆڕشێکە دژ بە سیستێمی کوردایەتی سیاسی کە لە لایەن مەلا مستەفای بارزانی و کوڕەکانیەوە نەخشەی بۆ کێشراوە و ئۆپۆزیسیۆن و دوژمنەکانیشیان بەتەواوی لەو کولتورە ڕزگاریان نەبوە.  ئێستا حاڵی حازر ئەو شۆڕشگێڕیە نە لەلای حیزبە سیاسیەکانی ڕکەبەری پارتی و نە لەلایەن خەڵکەوە لە غیاب غیابترە، بۆیە باشترە بیر لە چارەسەریەکی دیکە بکەنەوە و لە ڕۆژێکی وا سەختدا کە تورکیا لەسەر پەلاپیتکەیە بۆ هاتنە ناوەوەی خاکی باشوور و چاوەڕێی دوابڕیاری پارتیە، هەموویان بەیەک جار و لەیەک بەرەوە تەنگاوی نەکەن.

بێگومان تۆپەکە جارێکی دیکە دەکەوێتەوە ساحەی پارتی و یەکێتی. ئایا پارتی چ یاریەکی نوێ لەگەڵ یەکێتی دەستپێدەکات بۆ ئەوەی هەر هیچ نەبێ، ئەو بڕیارەی پارلمانی عێراق نەکەوێتە واری جێبەجێکردنەوە، نەفەسێکی کورت هەڵکێشێ و نەوتەکەی لەژێر پێ دەرنەهێنن؟ ئایا هەڵوێستی یەکێتی تا چەند جدی دەبێ و تا چەند دەچێتە ژێر باری پارتی؟ 

پێمان خۆشبێ یان ناخۆش، دوای ڕزگارکردنی موسڵ و نەمانی داعش لە عێراقدا، ناکۆکیە شاراوەکان لە نێوان هێزە عێراقیەکان خۆیان و هێزە کوردیەکان خۆیان، زیاتر دەتەقنەوە. لەو ڕەوشەدا بۆ ئەوەی پارتی لەو ئەزمەیە ڕزگار بکرێ لە لایەک، شۆڕشی ڕۆژئاوا نەفەسێک بکێشێ لە لایەکی دیکە و ڕێگا لە دەستێوەردانی تورکیا بگیرێ، باشترە دەستپێشخەریەکی نوێ پێشبخرێ بەڵام جیاواز لە کۆبونەوە بێ ئەنجامەکانی لایەنەکان کە پیاوەکانی پلە ٦ و ٧ تێیدا بەشدار دەبن و کات بەفیڕۆ دەدەن و دوایی بەبێ ئەنجام دەردەکەونە سەر شاشەی تەلەفزیۆنەکان. من ئەو پێشنیارانەی خوارەوە بە گونجاو دەزانم بۆ ئەو قۆناغە ناسکە:

 PKK قوربانیەکی زۆری داوە بۆ شەنگال و ڕۆڵی ئەو بۆ ڕزگارکردنی دەیان هەزار ئێزیدی و دوایی ڕزگارکردنی شەنگال هەرگیز لەبیر ناکرێ، بەڵام لە ئێستادا هێزێک بەناوی پارتی کرێکارانی کوردستان یان ڕاستەوخۆ لە ژێر سێبەری ئەواندا لەوێ، لەوانەیە لە لایەن تورکیاوە خراپ بەکار بهێندرێ و مانەوەی ئەو هێزە لەوێ، جگە لە تورکیا پارتی ناڕحەت ئەکات و ئەیخاتە ناو داوی ئەنکەرە. بۆیە لە ڕێگای دیالۆگ ئەکرێ لایەنەکان بە نێوبژیوانی لایەنی سێیەم کە ئەکرێ حکومەتی عێراق و لایەنە سیاسیەکانی باشوور و ئێزیدیەکان خۆیان بن، پڕۆتۆکۆلێک ئیمزا بکەن، تاکو دوای نەمانی داعش لەناوچەکە هیچ هێزێکی سەربازی "هێزەکانی PKK و پێشمەرگەکانی PDK" لەوێ نەمێنن. ئەکرێ لە ڕێگای ڕێفراندۆمێکەوە دەرفەت بە ئێزیدیەکان بدرێ، خۆیان ئیدارەیەکی هەرێمی سازبکەن و چارەنوسی خۆیان بۆ داهاتو دیاری بکەن.

 ئەو یەکە کێشەی بنچینەیی و گرێکوێرەی نێوان لایەنەکانە. سەرۆکی پارتی مەسعود بارزانی لەو دواییانەدا پەیامێکی ڕاگەیاند کە ئەو ئامادەیە بەشێوەیەک لە شێوەکان کێشەی سەرۆکی هەرێم چارەسەر بکات. ئەکرێ لایەنەکان لەسەر ئەو پەیامە کار بکەن و داوا لە بارزانی بکەن زیاتر نیازەکانی ڕوون بکاتەوە، دەکرێ بۆ ئەو مەبەستە دیالۆگ و کۆبونەوەکانی پارلمان بە بەشداری سەرۆکی پارلمان دەستپێبکەنەوە بەبێ ئەوەی لایەنەکان پەنا بۆ ئیستیفزازکردن ببەن. 

دوای شەنگال کێشەیەکی هەرە گەورە لەنێوان PKK و PDK لەسەر ئەو بەشەی کوردستانە. چەند ساڵێک لەسەر ئەو کێشەیە و چەند کێشەیەکی تەکنیکی دیکە کۆنگرەی نەتەوەیی بێ ئەنجام بو. بەکورتی ئەگەر ENSK بە زەقی لە سێبەری پارتی دیموکراتی کوردستان و حکومەتی تورکیا سیاسەت نەکات، هیچ بیانویەک بۆ ئیدارەی ڕۆژئاوا نامێنێ ڕێگا لە کارەکانیان بگرێ و خەڵکیش ئەو یەکەیان لێ قەبوڵ ناکات. باشتر وایە ENSK واز لە گوتاری ڕەدکردنەوەی ئیدارەی ڕۆژئاوا بێنێت، واقیعەکە قەبوڵ بکات و وەک ئۆپۆزیسیۆن بەشداری لە شۆڕشدا بکات و ئەو یەکە بە یاسایی بکرێ.

نەخشەی نەوتی حکومەتی نێچیرڤان بارزانی گەورەترین کێشەی ئابووری و سیاسی بۆ هەرێمی کوردستان دروست کردوە کە وابزانم زۆربەی زۆری پارتیەکانیش دانی پێدا ئەنێن. پارتی ئەبێ واز لە سیاسەتی نەوتی ئێستای بهێنێت. ئەو دەستپێشخەریەی پارلمانی عێراق کارێکی واقعیە و جگە لەوە ڕێگایەکی دیکەمان نیە. کورد لە جیاتی ئەوەی نەوت بکاتە کێشەیەک، دەبێ کاربکات بۆ دیموکراتیزەکردنی سیاسەتی نەوت لە تەواوی عێراقدا بۆ هەموو پێکهاتەکان. 

بێگومان ئەو دەستپێشخەریە یان ئەو پڕۆژەیە نابێ یەکەم جار لە لایەن پیاوەکانی دەستی ٦ و ٧ گفتوگۆ بکرێ، بەڵکو دەبێ کەسانی هەری سەرەوە و بڕیاربەدەست لەسەر یەک مێز کۆببنەوە و گفتوگۆی لەسەر بکەن. ئەگەر ئەو یەکە لەو ماوە کورتەدا ئەنجام نەدرێ، ئەوا دەبێ چاوەڕێی شەڕیکی دیکەی بەوەکالەت بکەین بۆ هێزە هەرێمیەکان کە لە ئەنجامدا، دەرفەتێکی سەد ساڵەمان لەدەست ئەچێ، بەڵام ئەوجارە لە سەر ئاستی تەواوی کوردستاندا.

------------------------------------