تیرۆربۆلەناوبردنى مرۆڤەکان بەکاردێت, بەڕێگاى جۆراوجۆرکەئامانج پەکخستن ونەهێشتنى بۆچوون وبیرکردنەوەوفکروئایدیاوفەلسەفەوئایین وتیڕوانینى جیاوازى بەرامبەر لەجۆرى لەناوبردنى قسەوجەستەدا.

هەمووکاتێک ولەهەمووقۆناغ وسەردەمێکدا,کاتێک تیرۆردێتەکایەوە وێڕاى بەمانایى نەبوونى ئازادى وماف ودیموکراسى ونەبوونى ئەمنێت وئاسایش لەوناوچەیەو لەژێرسایەى ئەودەوڵەت وحکومەتە کە تیرۆرتێدا ڕوودەدات,لەهەمان کاتدا بەمانایى هاوکارى وپشتیوانى ئەوسیستەم ودەسەڵات وحکومەتەیە بۆلەناوبردنى گەشەى ئازادى ودیموکراسى ولەناوبردنى گەشەى ئاسایش ئەمنێتى خەڵک,ئەمەش کاتێک ئەم تێڕوانینە بەتەواوى ڕاست ودروست دەردەچێت ودەچەسپێت لەسەرئەوسیستەم ودەسەڵات وحکومڕانى ودەوڵەتى وڵاتە کە چەندین جارتیرۆرکردن لەژێرسایەى هەمان سیستەم وحکومەتەدا دووبارەوچەندبارەببێتەوە.

بەبێ ئەوەى تاوانبارانى ڕاستەقینەبناسێندرێن ولەلایەن دادگایى دادوەرى ویاساکانى سزادان سزابدرێن,دەسەڵات وبەرپرسان وخۆیان سیناریوێى جیاوازدروست بکەن ونیشانى خەڵکى کۆمەڵگاکەیان بدەن,لەوکات وسەردەمەشداخەڵک بەگشتى متمانەى بەجێبەجێکردنى یاساوبوارەکانى دادوەرى لەژێرسایەى ئەو دەوڵەت وسیستەم وحکومەتدا قۆناغ بەقۆناغ بەتەواوى لەدەستدەدات.

ئەم تیرۆرەلەدژى هەرکەس ومرۆڤێک بەبێ  هەبوونى هەرجیاوازێکى نەتەوەیى و فکرى وئایینى وفەلسەفى و ئایدیاوتێڕوانین وبۆچوونێک بێت هەربەمانایى تیرۆرە واتە مرۆڤى تیرۆرکراوخاوەنى هەربۆچوون وتێروانین وفەلسەف وفکروئایدیایەک بێت.پێویستى بەشەرمەزارکردن وڕیسواکردن ومەحکوم کردنە.

هیچ کاتێک ناکرێت جیاوازى بنەمایى فکرى وفەلسەفى  وئایینى ونەتەوەیى وڕەگەزیى ونەژادیى وهەرجیاوازێکى تربەبنەمابگیرێت بۆنیشاندانى هەڵوێستى نەفرەت ومەحکوم کردن وشەرمەزارکردن بەرامبەرئەنجامدانى کردەوەى تیرۆریستى چ لەشێوەى تاکەکەسى بێت یاخود ئەنجامدانى تیرۆریستى کۆمەڵکوژى بێت.لەبەرئەوەى هەرساردێک وهەرکەم تەرخەمێک هەبێت بۆنیشاندانى شەرمەزارى وڕیسوایى ومەحکومکردنى هەر کردەوەى تیرۆریستێک لەهەرشوێنێک بێت لەدژى هەرکەس ومرۆڤێک بێت لەژێرسایەى هەردەسەڵات وحکومەت ودەوڵەتێکدابێت لەژێرهەرناوێکیشدابێت نەک پێچەوانەیەبە فکروفەلسەفەى ئازادیخوازى ویەکسانیخوازى ومرۆڤ دۆستى ومرۆڤ پەروەرى بەڵکوڕاستەوخۆوناڕاستەوخۆبەشێکە لەخزمەت وهاوکارى وپشتیوانى تیرۆروتیرۆریستى وبزوتنەوەى کۆنەپەرستى دژەمرۆڤایەتى کەلەچوارچێوەى تیرۆروتۆقاندندا دەیەوێت درێژەبەهەڵسوڕان وئەنجامدانى هەنگاوەدژەمرۆڤایەتییەکانى بدات.

بۆچى تیرۆرئەنجام دەدرێت؟لەبەرئەوەى ئەوانەى تیرۆرئەنجام دەدەن یاخودلایەنگرى نیشان دەدەن یان خۆشحاڵى نیشان دەدەن ئەوانەبەهیچ شێوەیەک باوەڕیان بەئاسوودەیى وبەختەەوەرى وئازادى وماف و بەرابەرى ودیموکراسى وڕیفاهێتى مرۆڤایەتى نییە,بەڵکوخاوەنى بیروباوەڕوبۆچوون وتێڕوانینى کۆنەپەرستانەودواکەوتوانەودژەمرۆڤایەتیین کە تەنها دەسەڵات وبۆچوون وتێروانین وئایدیا وبیرکردنەوە وکاروکردەوى خۆیان پێ دروست وڕاستە لەهەمان کاتدا بەرژەوەندى کەسى وگرووپ وڕێکخراوى خۆیان لەسەرووى بەرژەوەندى مرۆڤایەتى ومرۆڤەکانى کۆمەڵگاکەى دەبینێتەوەودەبینەوە.

هەربۆیەشە تەواوى تیرۆریستان وگرووپ وڕێکخراوە تیرۆریستى یەکان لەیەک خاڵدا کۆیان دەکاتەوە ئەویش کە لەپێناوى بەدەستهێنانى ئامانج وبەرژەوەندییەکانى کەسى وگرووپى وڕێکخراوەیى سڵ لەهیچ شتێک وهێچ بنەماویاسا وڕێسایەکى مرۆڤایەتى ومرۆڤ دۆستى ناکەنەوە,گرینگ بەدەستهێنانى ئامانجە.

ئەوانەى کردەوەى تیرۆریستى ئەنجام دەدەن بەهیچ شێوەیەک وجۆرێک خاوەنى هەست وبیروباوەڕى مرۆڤایەتى و بەزەیى وسۆزنین بۆیە سەرجەم ئەوانەى کە لەوان (تیرۆریستان)جیاوازن لەبیرکردنەوەوقسەوە وفکروئایدیا وئایین وفەلسەفەدا بەمەترسى لەسەردەسەڵات وکردەوەى کۆنەپەرستانەى خۆیان دەبینن,هەبوونى جیاوازى بیرکردنەوەوئازادى ودیموکراسى هەرس بەکردەوەوهەنگاوەدژەبەشەرییەکانیان دێنێت ولەجوڵەوچالاکییان دەخات.

کاتێک تیرۆر بەبەرنامەوگرووپبەندى ئەنجام دەدرێت ترسناکە کەمەبەستى کوشتنى مرۆڤەکانە بەپلان وبەرنامەیەکى نەخشەسازوجێبەجێ کار,کەلەم سەردەمەدا کەبەسەردەمى گەشەى زانست وزانیارى پێشکەوتوو وگەشەى ئازادى وماف وشارەستانییەت ودیموکراسى ناودەبرێت.

کەدیارە تیرۆربەرهەمى عەقڵ وفکروئایدۆلۆجى وفەلسەفەیەکە کەبەهیچ شێوەیەک بڕواى بەبوونى بیروڕاوبیرکردنەوەوفکروتێڕوانین وفەلسەفەوئایینى جیاواز لەخۆیی نییە.تەنها دەیەوێت وئامانج و تێکۆشانێتى کە هەر خۆیى هەبێت هەرخۆیى دەسەڵات وخاوەن بڕیاربێت,هەربۆیە بەکرداردێت سەرجەم جیاوازییەکانى تر دەسڕێتەوەکەئەمەشە وادەکات تیرۆریستان وسەرجەم گرووپ وڕێکخراوەتیرۆریستەکان دابمڵدرێن لەئەفکاروکردەوەوتایبەتمەندى مرۆڤایەتى.

ئایا جۆروشێوازى فکرو ئایدیایى سیاسى حیزبەکانى باشوورى کوردستان هاوکارە بۆ بوونى تیرۆر لەباشوورى کوردستان ؟!ململانێى لایەن وحیزبەسیاسییەکانى باشوورى کوردستان ئایا بەجۆرێک بووە کەخزمەت بەگەشەى تیرۆربکات؟!ئایاحیزبەکان هاندەروپشتیوانى تیرۆرن ویان تیرۆربەشێک بوە لەئامانجیان بۆسڕینەوەى فکرو بیرکردنەوەو جیاوازەکان؟! کە ئامانج بەرتەسک کردنەوەى ئازادى ودیموکراسى بێت؟!ئەگەر ڕاستگۆیانە مێژوویى ململانێى حیزبایەتى لەباشوورى کوردستان هەڵبسەنگێندرێت باشتردەردەکەوێت کەململانێکانیان بەجۆرێک بووە زۆرجار لەململانێى جیاوازى فکروئایدیاو فەلسەفەى مرۆڤایەتى دەرچووە کەلەچوارچێوەى ئازادى ودیموکراسى دا پێناسەى بۆبکرێت.

لەبەرئەوەى بەجۆرێک بووە ململانێ سیاسى وحیزبی یەکان بۆزیاتربۆسڕینەوەى یەکترى ولەناوبردنى یەکترى بووە نەک بۆهەبوون وڕەخساندنى گەشەى ئازادى ودیموکراسى وجیاوازییەکان.بەدڵنییایەوە ئەقەڵێت وفەرهەنگى سیاسى ناسیۆنالیستى وئایینى لەباشوورى کوردستان دوورنییەلەمەکینەوکارگەى بەرهەمهێنانى توندڕەوى وتیرۆر لەڕابردوو ولەقۆناغى ئێستاشدا بەبێ ئەوەى گۆرانکارى بکرێت لەجۆرى ئەقڵێت وفەرهەنگى داخراووگۆشکراوبەبەرژەوەندپەرستىى کەسى وحیزب پەرستى وعەشائیرپەرستى وتافەپەرستى وخێڵایەتى پەرستى وبنەماڵەپەرستى وئایین پەرستى.

کەهەریەکەیان بەرنامەڕێژى وپلان دادەنێن بۆجێبەجێ کردنى ئامانج,هەنگاودەنێن وهەنگاویان ناوە بۆئامانجى مانەوەیان وەک هێزوحیزب  بۆگەورەبوون وگەشەکردن ودەسەڵاتێکى کاریگەرودیارلەناوچەیەک یان لەتەواوى باشووى کوردستان.سەرجەم حیزبەناسیۆنالیستى وئیسلامییەکانى کوردستان تەنهابەرژەوەندى حیزبى وکەسییان بەلاوەگرینگتربووە لەبەرژەوەندییەکانى خەڵک ومرۆڤایەتى.کەهەمیشەهەنگاوەکانیان بۆگەیشتن بەئامانجەکانیان دوورلەئاکاروڕەوشتى شارەستانى وسیکۆلارومەدەنى بووە.بەردەوام ململانێکانیان لەپێناوى سڕینەوەولەناوبردنى یەکترى بووەنەک لەپێناوى گەشەى جیاوازى زیاترودیموکراسى وئازادى زیاتر وگەشەى بنەماشارەستانى وسیکۆلارو مافەکانى مرۆڤ بەشێوەیەکى باشتروچالاکتر,هەربۆیەشە پاش چەندین ساڵ لەدەسەڵات وحکومەتى باشوورى کوردستان پاشەکشەى زۆرى کردووەلەدەست ڕاگەیشتنى خەڵک بەمافەکانى مرۆڤ وئازادى ودادپەروەرى ویەکسانى نێوان ژنان وپیاوان.

مێژووی سیاسی حیزبایەتى ئیسلامى وناسیۆنالیستى زۆر ئاشکراو دیارە,لەدوایى ساڵى ١٩٩١ لەباشوورى کوردستان کە حیزبە کوردییەکان خاوەن دەسەڵاتن,هەڕەشەى کوشتن لەچەندین هەلسوڕاوى سیاسى ونووسەرو ڕۆشنبیر وئەدیب وشاعیر کراوە پاشان تیرۆرکراوە وبکوژەکانیش بەنادیارى ماونەتەوە بەشێک لەدۆسێ کانیش پێچراوەتەوە.لە٢٢/١١/٢٠١٦  مەلاهۆشیار ئیسماعیل پێشنوێژووتارخوێنى مزگەوتى حاجى عمربندیان لەهەولێر,لەبەردەم ماڵەکەى خۆیدابەفیشەک بەسەختى بریندارکراودواترلەنەخۆشخانەگیانى لەدەستدا.هەروەها لە (١/١٢/٢٠١٦) دوایى چەند ڕۆژ لەدیارنەمانى ڕۆژنامەنووس (شوکرى زەینەدین) پەیامنێرى تەلەفیزیۆنى (کەى ئێن ئێن ),لەنزیک شارى (ئامێدى) بەتیرۆرکراوى دۆزرایەوە,شوێنى چەند فیشەکێک بەجەستەیەوە دیاربووە.

لەساڵانى ڕابردووش لەباشوورى کوردستان چەندین کەسایەتى سیاسى وڕۆشنبیروڕۆژنامەنووس تیرۆرکران لەوانە(دکتۆرشڤان وڕێناس ونەزیرعمروئارام وشاپۆرعبدولقادروقابیل عادل ومحمدعلاق وهاوڕێ کانى وعەلى بۆسکانى وڕەئوف ئاکرێى وبەکرعەلى وشێخ ستاروسۆرانى مامەحەمەوسەردەشت عوسمان وکاوەگەرمیانى وئازاد احمد و ویداد حسێن وکمال شێخ سادەناسراوەبەکمالەخرەووەستاسەدیق ساڵیاوایى و........هیتد تیرۆرکراون.بەدرێژایى دەسەڵاتى پارتى دیموکراتى کوردستان/عێراق ویەکێتى نیشتیمانى کوردستان بەچەندین کەسایەتى سیاسى تێکۆشەرى کۆمۆنیست وئازادیخوازویەکسانیخوازى ئۆپۆزیسیۆنى دەوڵەتى ئیسلامى ئێرانى وئۆپۆزیسیۆنى دەوڵەتى ئیسلامى تورکیا لەباشوورى کوردستان لەژێرسایەى دەسەڵات وحکومەتى باشوورى کوردستان تیرۆرکراون وبەهەزاران لەکچان وژنان تیرۆروڕەشەکوژکراون زۆرینەى  بکوژەکانیان بەنادیارى ماوەتەوە لەژێرسایەى سیستەم وحکومەتى کوردى باشوورى کوردستان,کەلەلایەن پارتى ویەکێتى وئیسلامى یەکان وبزووتنەوەى گۆڕانەوە ئەمڕۆبەڕێوەدەبرێت ولەناوحکومەت و پەرلەماندابەرپرسیارێتیان هەیە,ئەگەرچى لەقۆناغى ئێستاداخۆیان حکومەت وپەرلەمانیشیان پەکخستووە بەهۆى ململانێى حیزبایەتى وبەرژەوەندییەکانى حیزبەکانیان نەک لەبەر داواکارى وماف وبەرژەوەندییەکانى خەڵکى کوردستان. 

تاکەى تیرۆر ئەنجام دەدرێت؟گەشەى تیرۆروەک ئەوە ئەوایە کەچۆن میکرۆپ لەژینگەیەکى ناتەدروست وپیس گەشەدەکات بەهەمان شێوەش تیرۆرلەکۆمەڵگایەک ولەژێردەسەڵات وسیستەمێک گەشەدەکات کە هەنگاوبەهەنگاودووربکەوێتەوە لەسیستەمى مەدەنى وسیکۆلار,دووربکەوێتەوەلەچەسپاندنى یاسا سیکۆلارومەدەنى وشارەستانى ودیموکراسى و دووربکەوێتەوە لەچەسپاندنى مافەکانى مرۆڤ و دادپەروەرى وعەدالەت ویەکسانى نێوان ژنان وپیاوان.(ماندێلا دەڵێت لەهەرشوێنێکى ئەم جیهانەئەگەربکوژنەدۆزرایەوە,ئەوەدەستى دەسەڵاتى لەگەڵدایە.) 

کەواتە پێویستە دەسەڵات وحکومەت وحیزبەکانى باشوورى کوردستان,ئەووتەیەى بەڕێزماندێلا باش لەبەرچاوبگرن خۆلەبەرپرسیارێتى چیتر نەدزنەوە بەرامبەربە ماف وداواکاروپاراستنى ئاسایش وئەمنێتى خەڵکى باشوورى کوردستان,بەتایبەت بۆپاراستنى ئەمنێتى ڕۆژنامەنووسان وسیاسى وڕۆشنبیران وئەدیبان وشاعیروئونووسەرانى ڕەخنەگروخاوەن فکروئایدیاوفەلسەفەوبیرکردنەوەى جیاوازئەوەش  ڕاستێکە گشت لایەک پێویستەبزانێت کە لموزى تیرۆریستان کاتێک تێکدەشکێت, کەبە کردەوە هەموولایەک بەگشتى دژى  تیرۆریستى وڕەشەکوژى وکوشتن بین,بەوەدەبێت کەیاسا سیکۆلارو مەدەنى وشارەستانییەکان سەروەربێت وگەشە بەدیموکراسى وئازادییەکانى مرۆڤ بدرێت.

بەپێچەوانەوەبەردەوام دەبێت تیرۆر کاتێک دەسەڵات وبەرپرسانى باڵابەردەوام دەبن لە ئیهمالى وکەم تەرخەمى چارەسەرى کێشەوقەیرانەکانى کۆمەڵگاکەیان,لەبەرئەوەى کاتێک قەیران وکێشەچارەسەربێت,خەڵک ئاسوودەوخۆشگوزەرانبێت باشترخەڵک هاوکاروپشتیوان دەبێت بۆهاوکارى هێزەئەمنێکان وئاسایش و پۆلیس بۆپاراستنى ئارامى کۆمەڵگا بەڵام لەکاتى هەبوونى کێشەوقەیرانى دارایى وقەیرانى سیاسى وقەیرانى ئیداریى وکارگێڕى دا نەک متمانەى خەڵک بەپۆلیس وئاسایش وهێزەئەمنێکان لاوازە ولاوازتردەبێت بەپێى گەورەیى وجۆرى کێشەوقەیرانەکانیش ئاستى متمانەوباوەڕى خەڵک بەدەسەڵات ولایەنى ئەمنى وئاسایشى گۆڕانى بەسەردادێت,هەتادەگاتەئەوئاستە خەڵکى کۆمەڵگا بەگومانەوەسەیرى سەرجەم کێسەکانى تیرۆرکراون وبکوژانى کۆمەڵگابکات بۆجێبەجێ کردنى یاساى سزادان ودۆزینەوەى تاوانبارودووبارەنەبوونەوەى تیرۆروتاوان,بەردەوام وا لەزەهنى خەڵکدا نەک چارەسەروکۆتایى هێنان بەتیرۆروکوشتنەکان دێت بەڵکوچاوەڕوانى دووبارەبوونەوە وچەندبارەبوونەوەدەکات بەترس وبێ ئومێدى بەرەوداهاتوو گوزەردەکات ,بەمەش بەکردار هەنگاوەکانى نەفرەتباران بەرەوسیستەم ودەسەڵات ئاراستەدەکات بۆداهاتووکێ زەرەردەکات وکێ قازانج وسووددەکات خەڵک تەسلیمى قەدەرى نادیارى دەکات.