تۆش ئەی نابینا خەم مەخۆ ، لەدنیادا شتێکی جوان نی یە کەشایەنی بینین بێت ، ئێمەش کەدەبینین خۆمان کردوە بەکوێر ."سادق هیدایەت"
----------------------------------------ساڵی ١٩٨٨ ئەنفال تێکی شکاندبووین، ئێمە وەک دەنکی تەسبێحی پچراومان لێهات و هەر دەنکەمان کەوتینە جێگەیەک وهەندێکمان بۆهەتاهەتایە ژیانمان بەخشی یە شەڕو شۆڕش ، هەندێکمان بەلێوردنێک لەلایەن دوژمنانمانەوە گەڕانەوە تالەگوناحەکانیان ببورن ، بەشێکی کەمیشمان لەودیوو سنوری دەسکرد لەپارچەیەک نیشتمانی داگیرکراوی ترداو لەپاڵ دوژمنێکی تری ووڵاتەکەماندا هەوارمان هەڵدا بوو ،ئیتر لەجێگەیەک گوندێک لەسایەی پایگاکاندا کە پاسدارانی کۆمارد چاودێریاندەکرد ، یاخود شارێک لەسایەیەی شەریعەتدا کۆنتڕۆڵ کرابێت ، کزۆڵە دانیشتین و ناوی خۆمان نا بوو ئۆپۆسیسیۆنی سەدام و بەعس . وەک زەڕنەقوتە چاوەڕێ کۆماری ئیسلامی بووین نان بکات بەدەمانەوە .
منیش یەکێک بووم لەوانەی بەخت یاوەرم نەبوو بکوژرێم لەشەڕەکاندا و چیرۆکی ژیانم کۆتایی پێبێت .
بڕواشم بەدوژمنەکەم هەرگیز نەکردوە و شەرمم لەهاوڕێ شەهیدەکانیشم دەکرد و خۆشم لەهیچ شتك ژوان نەدەبومەوە لەوەی بڕوام پێی بوو، بۆیە لیوردنەکانی دوژمن بۆمن گاڵتە جاڕی بوون. بیرمە بەوانەم دەوت کە ذەڕۆشتنەوە ، بۆکوێ هاوڕێ ؟ ئێمە دەبێت لەوان ببوورین، نەک پێچەوانەکەی . بەڵام ئێمە دەنگە هەڵوەریوەکان بووین کەدرابووین بەدارو بەردا و ئاسان هزرمان کۆنەدەبۆوە و نەمان دەزانی بڕیاری ڕاست کامەیە ؟ مانەوە لێرە ، یان ڕۆشتنەوە بۆ باوەشی دوژمنکەمان ؟ بەڕاستی ئەمەش ئاشبەتاڵێکی تربوو بەڵام بەیاننەکرا .
لەشارۆچکەیەکی سەر سنور لەماڵێکی گەورەدا کۆمەڵێک کەس نیشتەجێبووین ، ناومان هەر پێشمەرگەبوو ، هێواش هێواش لەگەڵ سیستەمی ئێرەدا کەوتینەڕێگە و خەریکی ژیان بووین . خەونی هەندێکمان بەدەستهێنانی کارتی سەوزبوو لەئێران .بەڵام ئاسان کارتی سپیمان بەدەستهێنا و جێگەو ڕێگەمان دیاربوو بوینە خاوەنی ناونیشان و جێگەو ڕێگە.
ئیتر ناونیشانمان لای دەزگاکانی شەهرەداری تۆمارکرابوو، مانگانەش کۆپۆنمان وەردەگرت ، "قەندو چا و سابون و ڕۆن و برنج و پەنیر و یەک دوو کیلۆ گۆشتی ئوستورالی و جارێکیش قوماشیان داینێ" . من هەموو ئەو شتانەی وەرم دەگرت دەمدا بەماڵێک کە خەڵکی شاری هەولێربوون و چوار پێنج منداڵیان هەبوو .
کەسانێکیش هەبوو ئەو شتانەیان دەفرۆشتەوە بەچەند سەد تمەنێک.
لەو ماڵە ، یان چاکتر بڵێم لەو بارەگایەی کە ئاوادانمان کردبۆوە نزیک بوو لەکڕۆکی ئەو شارۆچکەیە ، هەر لەشەقامە سەرەکێکە لاتدەدا بەکۆڵانێکدا سەردەکەوتی دوای ٢٠مەترێک ڕیزێک دوکانت جێدەهێشت بارەگاکەی ئێمە بوو .
لەوێدا ڕۆژوو شەوەکانمان دە بردەسەرو کۆماری شەریعەتیش خۆراکی مانگانەی دەداینێ و ئێمەش ڕۆژانە دروستمان دەکردو بەدەوری سفرەیەکی ئەسوتوری سورباودا کۆدەبوینەوە دەمان خواردو چای گەرمان دەکرد بەسەردا . ئێمە لە چاوەڕوانی" گۆدۆ"دا بووین و خۆمان دابوە دەست قەدەر .
من هەوڵم دەدا فارسی فێربم ، چونکە تەمەن بواری نەدابووم عەرەبی فێربم لام وابوو ئەمە هەلێک بێت بۆم تابتوانم زمانێک جودا لەکوردی فێربم .
بیرمە جارێکیان چومە لای "شێرکۆ بێکەس" لەبەرگەڵوو چەند چیرۆکیکی خۆم پیشاندا ، ئەویش چەندکتێبی دامێ تا بیخوێنمەوە یەکێک لەکتێبەکان عەرەبی بووناوی کتێبەکە " بیست چیرۆکی کوردی بوو" منیش ووتم : من عەرەبی نازانم ، شێرۆبێکەس ووتی : کەسێک بیەوێت بنوسێت دەبێت زمانێک جودا لەکوردی بزانێت . ئەگینا کتێبخانەی کوردی هەژارە و تینوێتی زانین ناشکێنێ .
ئێستا لێرە دەمویست ئامۆژگاریەکەی بێکەس جێبەجێ بکەم و خەریکی وەرگێرانی چاوپێکەوتنێکی " مەحمودی دەوڵەت ئاباد" بووم نەک بۆئەوەی بڵاوی کەمەوە ، تەنها بۆ ئەوەی فارسی فێربم ، بیرمە هاوڕیەکمان ڕۆژنامەیەکی کەیهانی عەرەبی هێنابوو کە چەند ژمارەی دەگەشتە ئەم شارۆچکەیە ڕۆژانە ، یەکێک لەڕۆژنامەکان هاوڕێکانی ئێمە دەیان کڕێ ، هاوڕێکەمان ووتی :ئیتر دڵت لەدڵ مەدەن کە کۆپۆنی مانگانە وەردەگرن و بەدەرۆزەکردن تێی دەگەن ، ئەوەتانی ئیمامی ئۆمەتیش وەک ئێمە مانگانە کۆپۆن وەردەگرن .
ئەوڕۆژە چاوپێکەوتنێکی کوڕەکەی خومەینی تێدابوو ناوی "ئەحمەد" بوو لەوێدا ئەحمەد باسی ژیانی خێزانەکەی دەکرد کەئەوانیش کۆپۆن وەردەگرن و شەکروچا مانگانە وەک خەڵکی ئێران وەردەگرن . هاوڕێکەم دەیخوێندەوەو وەری دەگێڕا هەموومان لەو درۆشاخدارە گوێقوڵاغ ببووین و پێدەکەنین و دەمان ووت : دەی باسی کە چی تر نوسراوە ؟
چێشتهەنگاوێکی درەنگ بوو، چاوەڕێمان دەکرد کە ئێشکگری بارەگاکە مان پێمان بڵێت ئەم نیوەڕۆیە چی دەخۆین . دەستڕێژێک کراو دوایش جارێکی تر پاشان یەک دوو گولە تەقی .
لەپێشمەرگایەتیدا هەندێکمان فێرببووین وەک گورگ بەدەم دەنگەوە دەچوین ،ئاخر "گورگ تاکە ئاژەڵە بەرەو دەنگ دەڕوات ". هەموومان بەرەو دەرگای بارەگاکەمان ڕامانکرد قەرەباڵغیەک و هاوار هاوارێک گەڕەکەکەی پڕ ژەوەژاو کردبوو ، کەچوینە پێشەوە لەبەردەم دوکانی بەرگدرووەگەنجەکەدا "مورتەزا" لاشەیەک کەوتبوو ، کەچوینە پێشەوە سەیرمانکرد ئا ....بەڵێ "مرتەزا" بوو.....!
جاشێکی ڕیشداریش
جاشێکی ڕیشداریش کڵاشیکۆفێکی بەدەستەوەبوو ،چاوەکانی سورببوو دەی نەڕان و دەیووت ، پێم ووتیت : توخنی شەرەف و ناموسم مەکەوە ، دەتکوژم ، ئەوەتانێ خوا هیدایەتی دام و ئابڕوی خۆم کڕێوە و نەم هێشت شەرەفم لەکەداربێت .
دوو ئیتڵاعاتی باڵابەرزی باریکە هاتن بە تفەنگی ویزەوە بەرگی سەوزی سوپایان پۆشیبوو پۆستاڵیان لەپێدابوو ڕیشیان قەڵەمی کردبوو ، میکزەمینییەکیان لەسەر شەقامە سەرەکێکە ڕاگرتبوو، جاشە پیاوکوژەکە دەی نەڕان و دەیووت: ئێستا دەچم خۆم ڕادەستی یاسای کۆمار ئیسلام دەکەم .
پاسدارەکان بێئەوەی تفەنگەکەی لێوەرگرن بەرەو ئۆتۆمۆبیلەکە بردیان و پێیان ووت : بارەکەڵا ، سەڵاوات لێدە تۆ پاک بوویتەوە لەگوناحەکانت ، کارێکی باشتکرد دەستت خۆشبێت ، ئەو کافریی بێدینەت کوشت و شەرەفی خۆشت کڕیەوە .
پاش کەمێک لاشەی مورتەزا بە داشقەیەک برا، دوایش دەڕابەی دوکانەکەیان کڵۆم دا خوێنەکەی وەک ئاوی ڕژاو سەربەرەو خوار ڕێچکەی گرتبوو ، چونکە کۆڵانەکە تۆزێک لێژ بوو . دوایش خوێنەکە قەتماخەی بەست ، سەیرم کرد چەند قەوانی گولە لەسەر چیمەنتۆکە بڵاو ببونەوە .
ئەو بەرگدرووە مورتەزا کەسێکی ڕووخۆش گەنجێکی بەخوڵق بوو من چەند جارێک لەگەڵیدا وەستابووم قسەمان کردبوو ، ڕۆژانەش کە لەو گەڕەکە گوزەرم دەکرد سڵاومان لەیەکتری دەکرد . بیرمە جارێکیان کە قاسملۆ شەهیدکرا ، ئێوارەیەکی باراناوی بوو ئەڕۆشتمەوە بۆ بارەگاکەمان مورتەزا هاتەدەرەوە لەدوکانەکەی و سڵاوی کرد وەستام لای ، مورتەزا ووتی : ئاگاداریت سەرۆکی دیمکراتیان لەئوتریش تیرۆرکردوە ؟
ووتم بەڵێ ئاگام لێیە .
ئەو ڕۆژەی مورتەزا کوژرا
ئەوڕۆژەی مورتەزا کوژرا عەسرێکی درەنگ لەگەڵ خانەوادە ئاوارەکەی شاری هەولێرمان ئاومان کرد بە خوێنی مورتەزاداو سەر چیمەتتۆکەمان شت و پاککردەوە .
ئیتر دوای ئەو ڕووداوە من ئەو شارەم لەبەر چاوکەوت ، خوێن ساردی خەڵکی ئێرە لەبەردەم ئەم تاوانەدا منی لەناخەوە ڕووخاند .
لەساکەوە چاکترە بڵێم لەو ڕۆژەوە بەدوای وەڵامی "شەرەفەوە"م نازانم جاشەکەی مورتەزای کوشت چەندە خاوەنی شەرەف بوو؟
شەرەف خۆی چی یە ؟
ئێستاشی لەگەڵ بێت : نەمن نەخەڵکی ئەم شارۆچکەیە چیرۆکی شەرەفی ئەم جاشەو مورتەزامان نەزانی و نەمان زانی ئەم جاشە لەکوێدا شەرەفێک کە نەی بوو لەکەدار کرابوو، تاگەنجێکی ئاوا خوێنگەرمی لەپێناودا بۆ بکوژێت ؟
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
