دەست پێکی ئەم مێژووە ئەگەڕێتەوە بۆ ٧٠ ساڵی ڕابردوو. ئەو کاتەی کۆمارەکەی پێشەوا کۆتایی پێهات،ئێدی لەو ڕۆژەوە هەتا ئێستێ بەردەوامی هەیە و ئەو بناغەیەی ئەم مێژووە ڕەشەی خستە ڕۆژەڤی کوردستانی باشوورەوە و کاریگەریە نەرێنیەکانی لەسەر بەشەکانی تریش دروست کرد لەسەر دەستی مەلا مستەفا و نەوەکانی بەرپا بوو.

ئەو(یۆتۆپیا)یەی شێخ و پێشەوا بەردی بناغەیان بۆ داناو هەنگاویان بۆ هاویشت ،ئەگەرچی بۆ ماوەیەکی کورتیش بوو،لێ مەرجی کوردبوون و کوردستانیبوون لەهەناویدا هەڵگرتبوو. هەر بۆیە ئەو هەوێنەی ئەو هەوڵەی ئەو دوو کەسایەتیە ناکرێ نادیدە بکرێن و لەیاد بکرێن. خۆشبەختانە ئەو(یۆتۆپیا)یە توانی بۆ هەتا هەتایە چەکەرەی ئەو تۆوە کوردەواریە بکاتەوە کەئەوان خۆیان بۆ بەخت کرد،ژیانیان بۆ تەرخان کرد،تەمەنیان بۆ سەرف کرد و دواتر خۆیان بۆگیانفیدا کرد.

ئەڵبەت مەلا مستەفا ئەو کەسایەتیە نەبوو کە بتوانێ درێژە بەو (یۆتۆپیا)یەی پێش خۆی بدا و گەشەی پێبکا.نەخێر و سەد نەخێر ئەم هات قوتابخانەیەکی بنیات نا کە تەواو دژی خواست و ئاواتەکانی شێخ و پێشەوا بوون. ئەوان لەسەر ئەو(یۆتۆپیا)یە  تووشی زیندان،لە ووڵات دوور خستنەوە،ماڵوێرانی ،زامدار بوون لەبەرەنگاربوونەوەو لەسێدارەدان بوون. کەچی مەلا مستەفا تەواو پێچەوانەکەی هەڵبژارد ئەو (دیستۆپیا)ی هەڵبژارد. بەو مانایەی لەجیاتی بەرگری لەنیشتمان و خاکی کوردستان ،ڕووەو سنوورەکانی ڕووسیا ڕۆیشت و پشتی کردە هاوڵەکانی لە کۆماری مهاباد. لەجیاتی پەتی سێدارە لەگەڵ پێشەوای نەمر،ڕاکردن و هەڵاتنی کردە بەردی بناغەی ئەو قوتابخانەیەی کەبەناوی خۆیەوە ناونراوە. لەجیاتی بەردەوام بوون لەسەر شۆڕش و خەبات دژی داگیرکەرانی کوردستان،ژیانی پەناهەندەیی و رابواردنی لەگەڵ ڕووسیەکان هەڵبژارد.لەجیاتی مانەوە لەگەڵ هاوڕێی خەبات و تفەنگ،ژێر چادری ئاوارەیی و سەرکزی هەڵبژارد. لەجیاتی یەکیتی نێو کوردان و یەکڕیزی بەرەی گەل،پاشاگەردانی و پەرتبوونی هەڵبژارد و هەر یەکەو لەشوێنێکی ڕووسیا گیرسانەوەو دواتر توانەوە. لەجیاتی بەرخودان و بەرگری ،هەڵاتن و ئاشبەتاڵی هەڵبژارد. ئەمە کرۆکی قوتابخانەی بارزانیە کەدواتر نەوەکانی لەسەر گۆشکران و ئەمان هاتن چەندین شتی ناهەمواری تریان بۆ زیاد کرد کەدواتر ئاماژەیان پێ ئەدەین.

(دیستۆپیا)ی بارزانی لەوەوە دەستی پێکرد کاتێ کوردایەتی و مانای کوردبوونی لەخێزان و بنەماڵەکەی خۆیەوە بەتەواوی سڕییەوە. هەر لە بەناو کردنی مناڵەکانی بەناوی عەرەبی و تورکی .کەئەمە هەرگیز لەسەرکردەی هیچ جوڵانەوەیەکی ڕزگاریخوازی هیچ گەلێك ناوەشێتەوە کە ناوی کوردی بەکار نەهێنێ و لەجیاتیان ناوی دوژمنی داگیرکەر لەمناڵ و نەوەکانیان بێنن. ئەم جۆرە لەنەریتە نامۆیە کارێگەری خراپی لەسەر بارتاقای کۆمەڵگەی کوردەواری دروست کرد. بەجۆرێک لایەنی ئایینی خرایە شوێنی لایەنی نەتەوایەتی و بەرژەوەندی ئایینی بەکارهێنرا دژ بە بەرژەوەندیە باڵاکانی نەتەوە. 

مەلا مستەفا بەوەشەوە نەوەستا و هەستا نازاناوی مەلای لەخۆی نا کەهەرگیز نەڕۆژێك لە ڕۆژان مەلایەتی کردوە ،وە نە خوێندەواریشی هەبوە تا ببێتە مەلاو پێش نوێژ. دیارە ئەو کات بۆ فریودان و لەخشتەبردنی خەڵکی ئەو نازناوەی  هەڵبژارد،لەلایەکی ترەوە وای نیشانی چواردەورەکەی خۆی دا کەبەهۆی مەلایەتیەوە وەك کەسێکی خوێنەر هەژمار ئەکرێ. ئەڵبەت ئەو کات مەلایەتی جگە لەوەی جێگایەکی بەرز و پلەو پاییەکی کۆمەڵایەتی بەهێزی هەبوە لەنێو کۆمەڵگای کوردەواریدا و لەزۆربەی کاتدا جێگای متمانەی خەڵکی بوە. 

مەلا مستەفا یەکەمین کەسایەتی خێڵەکی کوردە کە دەستی کرد بە جیاوازی  کردن لەنێو ژنەکانی و دواتر مناڵەکانین. بەم هۆیەوە ، جۆرە نەرێتێکی نامۆی دروست کرد کە ئاوێتە بوو لەگەڵ نەریتی کوردایەتی. ئەم جۆرە نەریتە نەرێنیە  وای کرد کەئاسایی بێ بۆ کەسایەتی کورد کەچاو لەسەرکردەکەی بکا،بەجۆرێك، هێنانی زیاتر لەژنێك  و دواتر جیاوازی کردن لەنێو نەوەکان و ڕاکێشانی هەندێ بۆ لای خۆی و تەریك کردنی هەندێکی تر. بۆ نمونە، بارزانی حەمایلی لەژنەکانی تری جیاکردبۆوە و هەروەها مناڵەکانی ئەوی لەوانی تر پێ چاکتر بوو. هەربۆیە چەندین لەمناڵەکانی لەو خانەخوێە دەرکران و ڕوویان لەدوژمنەکەیان کرد و ئەویان لەماڵە باوك پێچاکتر بوو،لەوانە(لوقمان و عوبەیدوڵا). جێگای خۆیەتی هەڵوێستە لەسەر ئەو ڕەفتار و نەرێتە نێگەتیڤانە بدەین کەبارزانی لەخۆیەوە دەستی پێکرد و دواتر لە کۆمەڵگادا چاولێکەری بۆ پەیدا کرد.