خوێندنەوەى : وریا باقر

( حزب گەورەى هەموومانەو ئێمەش بچووک و هیچ شتێکیش نییە، بەردەم حزووریى گەورەیى ئەومان پێ چۆڵ بکات، هەتا هەبین دەستەو نەزەر لەئاست حزبدا هەر بچووکین و بچووکین و بچووک.. هەر بژى ژیناو هەموو ئەو مێینانەى لەپێناو داکۆکى لەشەرەفى هەموومان گیانى خۆیان بەختکرد...)لاپەڕە-133-ى رۆمانى" وێڵگەى یادەوەرییە گریمانکراوەکان"

بۆ ئەوەى جەنگاوەرانى "ئیبلاس" یان" ئیبلیس" لەدوو توێى ئەدەبیاتى کوردیدا بناسینەوە یان بدۆزینەوە، ئەوە بێگومان پێویستیمان  بەخوێندنەوەى یەکێک لەنموونە دیارەکانى ئەم ئەدەبیاتەمانە، ئەویش  ڕۆمانى (وێڵگەى یادەوەرییە گریمانکراوەکان ) ى (یوسف عزەدین )ە. 

تاوەکو ئێمەى مرۆڤ پارێزراو بین لەخراپەى ئیبلیس و ئەبالیسەکان، دەبێت سەرەتا جەنگاوەرەکانیان بناسینەوەو لەماهییەتى کارکردن و هەڵسووڕانیان تێبگەین و پاشان  هەوڵى خۆ قوتارکردن بدەین لەشەڕى جەنگاوەر و خزمەتکار و دەست و پێوەندەکانى، کەکۆمەڵێکى زۆرو زەوەندەن لەشێوە وفۆرم و دەمامکى جیاوازدا بەدرێژایى مێژووى بەشەرییەت خۆیان مانفێست کردووە!

"یوسف عزەدین" ى رۆماننووس لەڕێگەى ڕۆمانێکى  فانتازیى مێژوویى"میتا واقیعى"  بەتێکشکاندنى هەردوو ڕەگەزى (شوێن و کات) دەست پێدەکات و هەر لەدەسپێکەوە پێمان دەڵێـت  مرۆڤ لەگەڵ چ (کۆمەڵە ڕەفتار و خوویەکى خراپ)دا کەوتۆتە ململانآ و کێشەوە، دەبینین هەموو ئەو ڕەفتار و هەڵسووکەوتانەى ئەو جەنگاوەرانە بەکارى دەهێنن، بۆتە مایەى کارەسات بۆخۆیان و سەرتاپاى کۆمەڵگە و چواردەوریان. 

خوێندنەوەى من بۆ ئەم ڕۆمانە جودایە لەهەموو خوێندنەوەکانى ترى "تێکۆشەر خالید و داستان بەرزان و ڕابەر فاریق و کۆشان عەلى "و ئەوانى تر کە بۆ ڕۆمانەکەیان کردووە، ئەوان زیاتر ویستویانە لایەنە ئەدەبی و فانتازى و ئیستاتیکاییەکەى  تاوتووآ بکەن و بەندەش مەبەستیەتى کەمێک لەلایەنە رۆحى و ئیمانییەکەى ڕۆمانەکە، لەقووڵاییەوە بهێنێتە دەر و بەیانى بکات.. بۆیە دەڵێم گرنگى ئەم ڕۆمانە لەوەدایە کەئاگادارمان دەکاتەوە لەسەرجەم  جەنگاوەرانى ئیبلیس و ڕەفتار و کردارە  خراپەکانیان  و ڕاماندەکێشێتە ناو جەنگێکەکەوە کەمرۆڤ پێویستە لەم ژیانە فانییەدا وریابێت بەرامبەریان .

سەرەتاى ڕۆمانى"وێڵگەى یادەوەرییە گریمانکراوەکان" بەکەسى دووەم دەست پێدەکات ، نەک کەسى یەکەم بۆئەوەى لاى خوێنەر ئەوپرسیارە دروست بکات ئەى کەسى یەکەم چکارەیە، بۆ بەکەسى یەکەم دەست پێناکات لەپێشدا؟

 وەک لەڕۆمانەکاندا هاتووە (من "فەرهاد تانجوورى دووەم" ، گەرچى لەمنداڵییەوە هەوڵمداوە بە"فەرهاد تانجوورى یەکەم " بناسرێم ) ل7

کەواتە سەرەتاى ڕۆمانەکە خۆى گرفت و کێشەیە بۆ کارەکتەرى سەرەکى ڕۆمانەکە، لەڕاستیشدا کێشەى گشت مرۆڤایەتى هەر ئەوەیە کەهەموو مرۆڤێک لەناخى خۆیدا دوو لەتە یان دوو کەسایەتى و دوو بەشە (خووى باش ، خووى خراپ ).. یان ئەوەى کە (عەلى وەردى) کۆمەڵناسى ناسراوى عێراقى  پێى وایە مرۆڤ  (ئیزدیواجییە)و بەمەش  لەڕووکەش و ناخیدا جیایە.

 ئەوەى گرنگە ئەوەیە کەئەم خوووانەى مرۆڤ "باش و خراپ" هەریەکەیان بۆخۆیان داواى سەرکەوتن دەکەن و مرۆڤ بۆلاى خۆیان پەلکێشدەکەن.

 بەبڕواى من کاراکتەرى ( هەردوو فەرهاد)ەکان یەک کەسن بەڵام  دابەشبوون بەسەر دوو کاراکتەرى ( فەرهادى خێر و فەرهادى شەڕ)داو هەردووکیشیان جیاوازن ، بۆیە مرۆڤ  هەمیشە لەناو ناخى خۆیدا لەجەنگێکى گەورەدایە، تا ئەو کاتەى بەسەرکەوتنى هێزى چاکە یان سەرکەوتنى  هێزى خراپە ململانێیەکە یەکلایى دەبێتەوە، هەرچۆن هەر دوو (شەهرام ) ەکەش یەکێکن لە ڕۆمانەکەداو ئەویش (شەهرامى سۆفى وشەهرامى ساحیر )ە.

"یوسف عزەدین"  زۆر جوان توانیوویەتى گومانەکان بکاتە پرسیارى جەوهەریانەو لەخودى مرۆڤەکان خۆیان بپرسێت؟.. هەرئەوەى کەدەروونناسى بەتوانا ( سیگمۆند فرۆید) باسى دەکات ( من و منى باڵا ) لەململانێى "من"ى بەردەوام چ بەداکەوتنى بۆ نێو دنیاى ویست و ئارەزووە کاتییەکان و چ بەبەرز بوونەوەى بۆ ئاستى "منى باڵا" ئەویش لە"تسامی-بڵند بوون"دا دەگاتە چڵەپۆپە.

هەر ئەمەش بۆتە هۆى کێشەو گرفت بۆمرۆڤەکان، چونکە لەپێناو خۆدەرخستندا هەرچى هەیەتى لەدەستى دەدات و هۆکارەکەشى ئەو ویستە زاتییەى هەموو کەسێکە بۆ مانەوەى لەبەرزى و شکۆمەندیدا، کەئەمەش زۆر کات لەلوت بەرزى و یستى خۆ بەزل زانینیدا بەرجەستە دەبێت.

هەر ئەمەش کەبۆتە هۆى دەرکردنى ئیبلیس لە ڕەحمەتى خوداى تاک و تەنها، خۆبەزلزانین و لووت بەرزییەکەى بوو!

ئەوەى ئێمە دەمانەوێت لەم ڕۆمانەدا بیناسێنین و قسەى  جیاوازى لەسەربکەین، ناساندنى جەنگاوەرانى ئیبلیسە، کە نووسەر ڕەمزى ( سێگۆشە) ەیان بۆ بەکاردەهێنێت  ، ڕەمزى سێگۆشە لەڕۆمانەکەدا تایبەتە بە (ئیبلیس و جەنگاوەرانى)   وەک "فەرهاد" دەیگێڕێتەوە: 

( هەڵگرى  هەمیشەى ئەو باجە سێگۆشەییە بوو ، چونکە هەر لەمنداڵییەوە ئەوکەسێکى بەدڕوشت و خراپ بوو)ل8.

 وەک نووسەرى ڕۆمانەکە باسى دەکات (بەو پێیەى سێ گۆشە چەقى نییە، کەواتە بۆى هەیە لەهەر سوچێکیدا شتێک هەبێت، لەم ڕووەوە بێکۆتابوونى خۆى لەڕێگەى سوچەکانییەوە دەپارێزێت ) دەبینین جل وبەرگى ژنەسۆزانییەکانى  شەقامى " مسیۆ دۆبرێ"، جل وبەرگى ژێرەوەیان شێوە سێگۆشەیە. سێگۆشە رەمزى ڕێکخراوى  ماسۆنییەتەو کە هێمایە بۆ پووچکردنەوەى  واتا ئیمانییەکانى ژیان و زیاتر ئیش بۆ ئەوە دەکات کەدوا ڕۆژى ئینسانیمان هیچ ڕۆشناییەکى تێدا نەمێنێت.

بەرامبەر بەوەش (بازنە) دەکاتە ڕەمز بۆ ئیمانداران کەهەموویان بەدەورى چەقێکدا دەسوڕێنەوە.. لاى "یوسف عزەدین" (خولانەوە بەدەورى چەقێکدا پیرۆزە )ل46 ، هەر بەوێنەى تەوافى حاجیانى ماڵى خوداى تاک و تەنها بەدەورى کەعبەدا.  جیاوازى سێگۆشەو بازنەش لەوەدایە (سێگۆشە دەتوانرێت گۆشەکانى درێژ بکرێتەوە کەڕەمزە بۆ گوناه وتاوان بەشێوەى ستونى ) بەڵام ( بازنە بەشێوەى ئاسۆیى فراوان دەبێت و هێمن ترە و ئاسوودەیى دەبەخشێت، هەروەک ئەو ئاسوودەییەى لەتەوافى کەعبەدا ئیمانداران هەستى پێدەکەن).

لەوەدەچێت خوڵقاندنى هەموو ئەو دونیا سەرسامکەرەى ناو ئەم ڕۆمانەى"یوسف عزەدین" ئیمانێکى قووڵى لەپشتەوە ڕاوەستابێت، کەڕەنگە خوێنەرى ئاسایى زۆر هەستى پێنەکات.

 بەڵام حەقیقەتى دەربڕینى ڕۆمانەکە لەوەدایە کەلەڕێگەى گومانەکانییەوە هەوڵى باسکردنى نەگریسى و ناشرینییەکانى شار و خەڵکەکانى دەدات، وەک نموونەیەکى هەموو شارەکانى دنیا و وا لەخوێنەر دەکات بگەڕێتەوە بۆ ناو بازنەکانى ناسینى جوانییەکانى ئیمان و خوداناسى.

ئەم ڕۆمانە هەوڵێکە بۆ ناساندنى دنیاى تێکچڕژاوى پاڵەوانەکانى شار و مەدەنییەت و وێناندنى جموجۆڵى ئەوان لەنێوان مەعسییەت و گوناهدا.

بەکارهێنانى کۆمەڵێک دەستەواژەى  ئاینى لەنێوان ڕۆمانەکەدا سەرنجمان ڕادەکێشێت، وەک :(حەج ، بوراق، زولقەڕنەین ، حەلاج ، قورئان، سۆفى ، پیرمەنسوور ) و بەتەسەوورى منیش  ڕەنگە لەپشت ئەم دێڕانەوە ئیمانێکى خەفى خۆى حەشار دابێت، ئەوەتا "فەرهاد تانجوورى دووەم" باسى وێنە کێشانى باوکى دەکات:

 (کەوێنەى بوراقەکانیشى ناموسڵمانى دەکردە موسڵمان ).ل10

نووسەر لەیەکەم گێڕانەوەی-دا دەمانخاتەوە یادەوەرى ( حەللاج ) کەچۆن جەنگاوەرانى ئیبلیس فەتواى کوشتنى بۆ دەردەکەن و چوار پەلی دەبڕنەوە ، جێى پرسیارە بڵێین تۆ بڵێى ئەو هێز و دەسەڵاتەى ئەو کارەى کردووە بەرامبەر  بە سۆفى و عارفێکى خوداناسى وەک(حەللاج)  خۆى بەهێزى خێر بزانێت؟

 کاتێک  "شەهرامى بازرگان"  داواى تابلۆى ئیبلیس لە"فەرهاد" دەکات و پێى دەڵێت بەهەرنرخێک بێت دەى کڕین! "فەرهاد"  نازانێت چى بۆدروست بکات، مەجبوور وێنەى یەکێک لە"جەنگاوەرانى ئیبلیس " وێنادەکات، ئەویش وێنەى "شیڤا" ى خواوەندى کۆنە شارەکەى باوانى بووە.

ئەوەى شایەنى باسکردنە نووسەر لە ڕۆمانەکەیدا "ئیبلیس" بە"ئیبلاس" ناو دەبات و لەوە دەچێت ویستبێتى ڕاستەوخۆ ناوى کارەکتەرە سەرەکییەکەى ڕۆمانەکە دەرنەخات و خوێنەر بەرەو گەڕان بەشوێن واتاو دەلالەتەکاندا ڕابکێشێت، یان ڕەنگە ماناو دەلالەتى تر لەخۆ بگرێت، بەتایبەت بەگۆڕینى ئاین و شوێنەکان گۆڕان بەسەر ناوی "ئیبلیس"دا دێت، وەک عەزازیل و ئەهریمەن و  شەیتان و مەلەک تاووس و...تاد.

لەڕۆمانەکەدا یەکێک لەجەنگاوەرانى ئیبلیس خودى کەسایەتى کاریگەر و ناسراو "مسیۆ دۆبرێ" یە کە(شەیتان دەچێتەجەستەى کەسێکەوە بەناوى مسیۆ دۆبرێ)ەوە"( ئەو پیاوە وەک سیحربازێک سەرنجى هەمووخەڵکى ئەم شارە بەلاى خۆیدا ڕادەکێشێت )ل26

پاشان شەقامێکى بەناوەوە دەکەن کەشەقامەکە دەبێتە شوێنێک بۆ فەساد و خراپەکارى کەپڕە لە ( باڕ و مەلهاو نادى شەوانەو شوێنى سۆزانى و هەڵپەڕکێى شەوانەو جل وبەرگى ژنانەى شێوە سێگۆشە )، ئەو وەسفەى بۆ ئەو شەقامەکراوە لەڕۆمانەکەدا هەمان ئەو جۆرە شوێنانەیە کەلەشارەکانى دنیادا گەڕەک و شەقامى بۆ تەرخان دەکرێت.

 لەسەر زارى قەشە ( ئوگستین)ەوە کە بەزمانێکى توندو توڕەوە لەکتێبە بە ناوبانگەکەیدا دەڵیت : 

(ئەوانەى کەگوێم لى دەگرن ، ئەگەردەتانەوێت مەسیح پاش هەڵسانەوەى  بە نێو شارەکەتاندا گوزەربکات دەبێت ئەم شەقامە بسوتێنن).ل 27

یەکێکى تر لەجەنگاوەرانى ئیبلیس، ئەو "شەهرام " ناوە بوو کەخۆى پەیکەرتاش بوو، پەیکەرى بۆچەند کەسێکى  خراپ دروستکردبوو، ڕەمزى خراپەکارى بوون، وەک ئەو پەیکەرەى  کە بەناوى "شەهرام"ەوە بەریتانیا بۆ"مێجەرسۆنى" دروست دەکەن کەڕەمزى نێربازى بووە لەشارەکەدا.

هەروەها پەیکەرى "شێخى سەنعان وبەرازەکانى" لەشارەکەدا دادەنرێت.. (شێخى سەنعان ئەوپیاوە باوەڕ دارەیە لەپێناو کچێکى فەلەدا لەئاینى خۆى هەڵگەڕایەوە ،بەڵکو ئامادەش بوو ببێتە شوانى بەراز ،....لەسەرداواى "کڵێسەى کوردزمان" ئەم پەیکەرەمان بۆ ئەوپیاوە و بەرازەکانى دروستکرد ،بەهیواى ئەوەى لەمەودوا هەمووکەس ئامادەبێت ...).ل75

کەئەمەش هێمایە بۆ گۆڕینى ئاینى لەکوردستاندا و ئێستاشى لەسەربێت بەردەوامى هەیە؟

نووسەر باس لە کارەکتەرێکى سیاسى دەکات، کەهەندێک سیفات و خەسڵەتى حەقیقى و مێژووییەو هەندێکیشى خەیاڵى و ئەدەبیى وەک (شێخى سپی)،  دەشێت هەندێک سیفاتى لە"شێخ مەحمود"ى نەمر بچێت، وەک قارەمانێتى و بەرەنگاربوونەوەى ئینگلیزەکان و بەڵام لەزۆر ڕووى تریشەوە زۆر جیاوازە، چونکە "شێخى سپى" کاراکتەرێکى ئەدەبى خوڵقێنراوى نێو مێژووییەکى گریمانکراوى کوردە، نووسەر قسە لەسەر ناخى "شێخى سپى" دەکات، کەبەهۆى (حەزى خۆدەرخستنەوە و بوون بەقارەمان و شۆڕش گێڕو ناوبانگ پەیداکردنەوە کەوتۆتە هەڵەى کوشندەوە ) و دەست لەگەلڕ ئینگلیزییەکان تێکەلڕ دەکات و دواجار  ئەوەى لەمێژووى گریمانکراوى ڕۆمانەکەدا ڕوو دەدات هەموى سیناریۆیە بۆ بەناوبانگ بوونى"شێخى سپى"..نووسەر، لەسەر زارى مێجەرسۆن وە دەڵێت:

(  بەڵام نابێت ئەوە لەیاد بکەیت ئەوەى ئێمە دەیکەین گەر بەڕاستى  ژمارەیەکى  زۆریش لەهەردوو لاماندا بکوژرێت ، بەڵام لەڕاستیدا گەمەیەکەو تەنها خۆم وخۆت دەى زانین و سینارێوی ئەوەى کە ڕووشدەدات پێشوەخت دانراوە، بۆئەوەى بتکەینە ئەفسانەو حیکایەتى ئازایەتى تۆ بڵاو دەکەینەوە )ل72

نوسەر لەم ڕووەوە لە "جەمیل سائیب" توندتر ڕەخنەکانى لە"شێخى سپى" دەگرێت، ئەگەر وایدانێین لەهەندێک ڕووەوە ڕەمزە بۆ کەسایەتی "شێخى حەقیقى" کەئەویش ڕەخنەگرتنە لەخودى هەڵە مێژووییە گریمانکراوەکانى کەسەکە. وەک لەزارى شێخ مەحمودەوە دەڵێت: 

(حەشامەتەکە ئەمە دەبینن و هاوار دەکەن: شێخ شەهیدە،بەڵام گەرچى لەڕاستیدا شەهید نابم بەڵام وەک مەجازێک دەبمە شەهید، جێگەى داخیشمە هەموو ئەوەى کەدەوترا ڕوودەدات پێشتر زانراوە ).ل81

هەروەها نووسەر سەرهەڵگرتنى کەسایەتییەکى گەورەى زانا و خواناسى وەک "مەولانا خالیدى نەقشبەندى "ئەخاتە ئەستۆى بنەماڵەى "شێخى سپى" کەئەوان خاوەن تەریقەتى قادرى بوون و وەک لەسەر زارى شەهرامى سۆفییەوە باسى دەکات:

 (   تۆمن ناناسى نەک ناوم شەهرامە بەڵکو کوڕەزاى ئەوشەهرامەشم  کەکتێبە سانکریستییەکەى بۆشێخى سپى وەرگێڕاوە ،................... دواتر باپیرم لەتاو موریدو پیاوەکانى ئەو هەڵهاتووە).ل85

ڕۆمانەکە باسى گەورەترین جەنگاوەرانى ئیبلیس مان بۆدەکات، ئەویش فەسادى ئەخلاقییە کەچۆن تەنگیان بەکۆمەڵگە هەڵچنیووە، بەتایبەتى  لەلایەن مەسئول و دەسەڵاتدارانى کۆمەڵگەوە، نووسەر لەسەر زارى (ژینا)وە بۆمان دەگێڕێتەوەو ئەو وێنە زۆر تاڵ و سامناکەى فەسادکردنى کچان و ئافرەتانمان دەخاتەوە بیر، کەبەداخەوە بۆتە باجێکى بەردەوامى خۆجێکردنەوەى ئافرەتان، لەسیستمى بژێوى و نان پەیداکردندا!؟

یەکێک لەشتە سەرنج ڕاکێشەکانى ترى ناو ڕۆمانەکە، ئەوەیە کە باسى دووکەسایەتى جیاواز دەکات کەدووانیان  پیاون بەناوى (فەرهاد و شەهرام ) کەهەریەکەیان دوو ڕۆڵى تر دەبینن کەدەورى (خێر و شەڕ) ە ، هەروەک چۆن کەسایەتى "ژینا"ش دوولایەنەیە،

ژینا-یەک  لەگەڵ هەردوو کەسایەتى ناو ڕۆمانەکە(جوت دەبێت )، بەڵام یەکێکیان بەخۆشى خۆى و  ئەوى تریان بەئارەزووى پیاوانى هەوەس باز و شەهوانى کەدەیانەوێت پۆست و پلەى دەسەڵات و ئیدارییان لەپێناو تێرکردنى غەرائیزە ئاژەڵییەکانى خۆیاندا بەکاربهێنن، بەبآ گوێدانە ئەو بەها کۆمەڵایەتییانەى کۆمەڵگەى کوردى، کەدەسەڵاتى دوور و درێژى فاشییانەى بەعسیش نەیتوانى بەو شێوەیەى کەسایەتییە دەسەڵاتدارە گریمانکراوەکانى نێو ڕۆمانەکە، کچان و ژنانى کورد داماڵێت لەمافى سروشتى پاکیزەیى و بوونى شەرەف و کەراماتى مرۆییان.. بەدرێژایى ساڵانێک بەعس نەیتوانى تەنانەت کەمترین ژمارەش لەکچان و ژنانى کورد ئالوودەى لەشفرۆشى و سێکسبازى بکات؟!

لەزارى"ژیناوە"باسى  "فەرهاد تانجوورى یەکەم " دەکرێت، وەک مەسئول و دەسەڵاتدار ، دەڵێت:

 (هەر دوا بەدواى ئەوە سەدانجار سوارم بوو ، بەوەش ڕانەوستاو منى گەیاندە لاى کەسانى لەخۆى باڵادەست ترو لە هەموو شاردا بەسۆزانى ناسراوم و خەڵکى تریش پێم فێربوو...)ل103.

نووسەر لە ڕۆمانى"وێڵگەى یادەوەرییە گریمانکراوەکان"دا  دووجەنگاوەرى هەرە ترسناک  بەخوێنەر دەناسێنێت ..ئەم دوو جەنگاوەرەش خۆشەویسترین جەنگاوەرانى ئبلیس-ن ئەوانیش : ( میجەرسۆن-ى جاسوسى ئینگلیز و ژنى توجارباشییە) کەدەیەوێت کارى بەد ڕەوشتى لەگەڵ "مێجەرسۆن" بکات ، (مێجەرسۆن ) هەم جەنگاوەرى شەیتان و هەم کاراکتەرێکى سیاسیشە ، وابەستەبوونى ژنى تووجارباشییەکەو مێجەرسۆن لەکردەیەکى سێکسیدا و بەرجەستەکردنى لەبەشێکى ڕۆمانەکەدا، بەکارێکى تەسادووفى ناچێت ، چونکە هەمیشە (سیاسى و بازرگانەکان ) دوو دیوى یەک دراوون و ئەشێت ئەم ژنەى تووجارباشییەکە ئەم کارەى بەئاگادارى یان چاوپۆشى مێردەکەى لەگەلڕ"مێجەرسۆن" کردبێت و مەبەستیش مەیسەرکردنى مامەڵەو ئیش و کارە بازرگانییەکانە کەلەو سەردەمەدا ئینگلیز تێیدا باڵادەست بووە.. 

 مێجەرسۆن لە ڕۆمانەکەدا دەبێتە گێڕەڕەوەو باس لەوە دەکات چۆن ژنى تووجارباشییەکە بەگیرى دەهێنێت و دەڵێت: 

(کاتێک ویستم لەدەستى  هەڵبێم توند زەکەرى گرتم و گوتى لەدەعبا خەتەنەنەکراوەکەت دەترسیت،  نەدەکرا لەوە زیاتر منجڕى بنوێنم ، هەربۆیە خۆم تەسلیم بەمێینەیەکى ئاڵۆشاوى کرد، ئاوەڵکراسە شین باوەکەى داکەندوو کەواو کراسەکەى هەڵدایەوە لەدواوەڕا سوار خۆى کردم ، هەرلەیەکەم ساتەوە هەستم کرد سوارى هەموو مێینەکانى شارەکە بووم و هەرچەندە گرتنى ئەو شارە ئاسانترین کارێک بوو، کاتێک سووپاکەمان مەبەستى بووایە بیگرێت، بەڵام هەر لەو ساتەوە هەستمکرد شارمان گرتووەو تازە بۆ هەتا هەتایە هى خۆمانە. زۆر بەئاستەم ئاڵۆشیم بۆ دامرکایەوە، شێتانە پەلامارى زەکەرمى دەداو شوێن گۆڕکێى پێدەکرد، تابڕست و هێزى تەکاندانم تێدا مابوو دەستبەردارم نەبوو، ئێستاشى لەگەڵدا بێت سێکسى لەو چەشنەم نەکردووە، چێژێکى سیحرییانەى پێبەخشیم، دەیان جار سوپاسى "شەهرام"ى ساحیر دەکەم، کەتوانى بەگایینى چەندین مێینەى ئەم شارە دەرکەى گۆڕانکارییەکان بخاتە سەرپشت، سوپاس بۆ ئەو کەپێش ئەوەى ئێمە خەڵکە بنەڕەتییەکەى شارەکە بگۆڕین و بەزەحمەتێکى زۆر مێینەکانیان بهێنینە ژێر خۆمان ئەو هێنایە ژێرمان، دەبێت خاترجەم بین لەمڕۆوە شار لەژێرماندایە  )ل57_58

ئەوەى کە نووسەرى ڕۆمانى"وێڵگەى یادەوەرییە گریمانکراوەکان" لە ڕۆماننووس و نووسەرەکانى ترى کورد جیادەکاتەوە ئەوەیە بەپێچەوانەى  ئەوانەوە  کەباسى سێکس دەکات دەیەوێت سێکس لە بەرچاوى خوێنەر ناشرین بکات.

 ئەگەر بڕوانیتە رۆمانەکانى (حسێن عارف و بەختیار عەلى و شێرزاد حسن ) دەبینیت لادانە سێکسى و کردارە ناشەرعییە سێکسییەکان لاى تۆى خوێنەر شیرین دەکرێت، بەناوى ڕۆمانسیەت و فانتازیاوە مێشکى خوێنەر بەرەو شوێنێکى غەریزى و شەهوانى دەبرآ.

 هەموو ئەمانەش لەفەرهەنگى ئەم کۆمەڵگەیەى ئێمەدا شوێنى نابێتەوە، تۆ چەند بڵێیت و بڕێسیت و ژنان و ئافرەتان بەرەو سێکسى ئازاد بانگ بکەیت، دواجار کۆمەڵگە بەسووک سەیریان دەکات یان دەیانکوژێت، تازەترین نموونەش کوشتنى ئافرەتێک بوو، لەناو جەرگەى پایتەختى ڕۆشنبیرى و لەپارکێکدا کەناوى "پارکى دایک"ە، کەڕەمز بوو بۆ جوانترین سیفاتەکانى ئافرەت کەدایکایەتییەو ئێمە هەموومان لەدایک بووین، دایک-ێک کەدەبێت قەناعەتمان بەپاراستنى بوونى مرۆییانەى بێت، هەر لەیەکەم ڕۆژى لەدایک بوونییەوە تا مردنى.. ئیتر لەم سەفەرى لەدایک بوون تا مردنەى مرۆڤ بەگشتى و ئافرەت بەتایبەتى، تاوانە حەزە سێسکییەکانى نەوەى ئادەم بکرێتە وەسیلەى بازرگانى و هەوەس بازى، لەکاتێکدا بەپێى عورف و عادەت و ئاینى کۆمەڵگەکان ئەوەى پێویستە بۆ دامرکاندنەوەى ئارەزووەکانى ئینسان لەڕووە شەرعییەکەیەوە ڕێپێدراوە.

هەر کوشتنیشە چارەنووسى پاڵەوانە ئافرەتى ناو ڕۆمانەکە، لەزارى( ژینا) وە: 

(چەند مێینەى وەک من کوژران ، ئێمە ئیختیارێکمان نەبوو لەوەى کە ڕویدا نەدەکرا بەپێچەوانەى ئەوشەپۆلانەوە مەلەبکەین کەئێمەى بەرەو مەرگ برد).ل111

پاشان(  ژینا)  باس لەشێوە کوشتنەکەى دەکات :

 (ئەوەى دواى کوژرانم نیگەرانى کردم شێوەى کەوتنەکەم بوو بەچەشنێک  ئەوانەى  بینیانم  تێر ڕوانییانە دەرپێکەم ، ئەودەرپێیەى کەدەبوو بە پێى زەوقى ئەوانەى لەگەڵیان  ڕادەبوێرم  زوو زوو بیگۆڕم...)ل111

لە پاشکوژرانم: ( زۆر شتم لە بارەوە گوترا، زۆر شتم لەبارەوە نووسرا، زۆرشتم  لەبارەوە خوێنرایەوە کەهیچیان پێوەندییان بەڕاستییەکانى ژیانى منەوە نەبوو، کاتێک پۆستەرەکانى خۆم دەبینى بەهەموو شوێنێکى شاردا هەڵواسراون، زۆر نیگەران دەبووم بەو هەموو درۆیەى لەبارەى منەوە نووسرابوو). ل133

لە کۆتایدا دەمەوێت ئەوە بڵیم کەئەم ڕۆمانە کۆمەڵێک پرسیار و گومانى تێدایە کەخوێنەر پێویستە خۆى وەڵامى خۆى بداتەوە، بەردەوامى پێدەدات  تادەگاتە یەقین و ماهییەتى بوون،  هەرچەندە  ئینسان کردەوەکانى دابەشى دووبەرە دەبن(خێر و شەڕ)، ئەمەش ئەوکاتە جیادەکرێتەوە کەئینسان دەگاتە مردن و(یەقین) کەلە ڕۆمانەکەدا زۆر جوان باسى مەرگ دەکات و زیاتر پاش دیمەنە سێکسییەکان دەیهێنێتەوە بەرچاوت، واتە هەمیشە دەرچوون لەدنیاو فەنابوونت پیشان دەدات و بەمەش مۆرکێکى عیرفانى لەخۆدەگرێت، چونکە یەکێک لەخاڵە سەرەکییەکانى ئەدەبیاتى عیرفانى باسکردن و بارزکردنى مەرگ و فەنابوون و پووچگەرایەتى ئارەزووە کاتییەکانە.

  رۆمانى "وێڵگەى یادەوەرییە گریمانکراوەکان" بەڕاى شەخسى خۆم، بەئەدەبیاتێکى عیرفانى جوانى  کوردى دادەنێم.. گەشتى مرۆڤە لەگومانەوە بۆ ئیمان.. بەبڕواى من دەبوو ناوى ئەم ڕۆمانە (ئیبلاس و ماجەراکانی) بووایە کەچەندین کاراکتەر بەشدارن لەگێڕانەوەیدا و بەمەش دەبێتە رۆمانێکى فرە دەنگى.

ئامانجى ڕۆمانەکە :

نووسەر  سەربارى ئەوەى کە بەشێکى  زۆرى ڕۆمانەکەى تەرخان کردووە بۆگەمەکانى ئیبلیس "ئیبلاس " ، بەڵام ئەم ڕۆمانە لەئەدەبیاتى کوردیدا یەکەم  ڕۆمانى "تەسەووفە" کەنووسرابێت چونکە لەسەر زارى "حەلاج"ەوە ، دنیابینیمان بۆمەرگ و بۆ ژیان وماهییەتى بوون دەگۆڕێت، "ئیبلیس" مان لەڕوانگەى سۆفییەکانەوە بۆ شی دەکاتەوە.. کەبەتەسەوورى ئەوان دواجار ئەوە ئێمەین بەخراپەکانمان ئیبلیس-ەکان تێپەڕدەکەین و خۆبەخشانە ئامادەیى خۆمان دەردەبڕین، تا ببینە جەنگاوەرێکى ڕێگەى تاریکى و خراپەکارییەکانى ئیبلاس.

ڕۆمانەکە کۆمەڵیک پرسیارى  حەقیقى و گوماناوى هەڵدەداتە ناومێشکى خوێنەرەوە، کۆمەڵێک بۆچوون دەوروژێنیت کە ئەساسیاتى بوونى مرۆڤ پێک دەهێنێت.. بۆ زیاتر  ڕوونکردنەوەى  ئەم مەسەلەیە با بگەڕێینەوە بۆ ڕۆمانە کە  لە بەشى (پێنجەمى گێڕانەوەکانى  فەرهاد تانجورى دووەم ، لە لاپەڕە 104 بۆلاپەڕ 110 کەتەواوى ئامانجى ڕۆمانە کە ڕوون دەکاتەوە لە سەر زارى  هەر دووکارەکتەرى  "چاک و سۆفى " واتە "فەرهاد تانجوورى دووەم و شەهرامى سۆفى" شەهرام، فەرهاد بەموریدى خۆى دەزانێت و پێى دەڵێت:

(تۆ بەبێ ئەوەى بەخۆت بزانیت باشترین موریدى ڕێگەى دۆزینەوەى شتە نەزانراوەکانیت، توانیت دوورترین ڕێگەى سەفەر بگریتەبەر و بەچەشنى سۆفییەکان دنیا بگەڕێیت، تۆ ئەو کەسەى لەنێو وشەکاندا بۆ مانا ناگەڕێیت، وشەکان وەهمن و ڕاستییەکان لەنێو وێنەکاندان، بەبێ بینین هیچ شتێک بوونى نییە، خۆشەویستییەکى نەبینراو خۆشەویستى نییە، خۆشەویستى لەنێو وشەکاندا وەهمە...)105

ئەوەى گرنگى ئەم ڕۆمانە زیاتر دەکات ئەوەیە کەتوانیوویەتى زۆر بەباشى زاڵبێت بەسەر تێکشکاندنى "شوێن و کات"دا  بەچەشنێک توانیوویەتى  هەموو ڕووداوەکان لەشارێکى بچووک-گەوەرەدا جێ بکاتەوە، ئیتر خوێنەر دەتوانێت بەکەیفى خۆى تەسەوورى ئەو شارە بکات، لاى من شتێکەو لاى خوێنەرێکى تر شتێکى تر.. ئەمەش گەورەترین دنیا بینى  تەسەوف و سۆفییەکانە بۆ ژیان و تەماشاکردنى  گەردوون و بینینەوەى لەجووڵەى بەردەوامدا.. سۆفییەکان بەچاوى دلڕ دەڕواننە بوون و گەردوون.

 لەڕۆمانەکەدا ئەو ڕاستیە دەردەکەوێت، بەدرێژایى مێژوو مرۆڤ بەناوى خواى گەورەوە چ کارەساتێکى گەورەى خوڵقاندووە، وەک  نوێنەرى خوداو دنیاى غەیبیى لە هەوڵى کوشتن و بریندارکردن و ڕووخاندندا بووە، ئەمەش بەناوى  یاساگەلێکەوە کەبۆ خۆی داناوە..ئاخر حاموڕابى یاسا بۆ دەربکات  لە کاتێکدا خۆى خوێنڕێژترینە کەچى یەکەمین کەسە لەمێژوودا قوتابخانە بنیاد دەنێت و یاسا تەشریع دەکات و لەسەر بەرد بۆ هەتا هەتایە بەفەرمانى ئەو دەنووسرێتەوە.

( ئێمەیەک  کەبەفیترەت وغەریزە بارگاوین بەشەڕەنگێزى بەچى دەستەمۆو کەوى دەبین )ل107  

دەبێت بەشوێن ڕێگەچارەیەکدا بگەڕێین  لە بەدبەختى و کڵۆڵى ڕزگارمان بکات، ئەویش  لاى  نووسەر بەو مەرگەوە بەستراوەتەوە کە حەللاج  داواى دەکات و لەڕۆمانەکەیدا لە زۆر شوێن نزیک دەبێتەوە لەو مەرگەو پرسیاردەکات و دەڵێت: 

 ( کەئێمە مەحکوم بین بەمەرگ بۆدەبێت بژین  بۆدەبێت هەبین و ئەو هەموو ئازارو ئەشکەنجەیە بکێشین، چ وەهمێکە ئەو ژیانەى ئێمە تێیدا دەژین )ل104.

 ئەمەش هەمان قسە بەناوبانگەکەى حەللاجە کەدەڵێت :

اقتلونی یاپقاتی ان فی قتلی حیاتی

ومماتی فی حیاتی و حیاتی فی مماتی

بمکوژن بمکوژن ئەى متمانە پێکراوەکانم (نەک دووژمنەکانم ) چونکە لەکوژرانیشمدا ژیان هەیە.

سەرچاوە: وێڵگەى یادەوەرییە گریمانکراوەکان- یوسف عزەدین-ڕۆمان-بەڕێوەبەرێتى چاپ و بڵاوکردنەوەى سلێمانى-چاپخانەى شڤان-2009