خارج يان ژى ژ دەرڤەيى وەلاتى، ئەو زاراڤێ نوكە بويە دەڤوكا رۆژانە يا وەلاتيێن ئەڤى وەلاتێ قەيرانان، ئەڤ وەلاتێ نەشيايى هێزا گەنجا بۆ خوە بدەرفەت ببينيت، ئەڤ وەلاتێ هەمى دەما گەنج دناڤدا سەر شور و نەشێت هيچ كارەكێ بكت، ئەڤ وەلاتێ ياسايێن وى گەنجى دهێلتە برێڤە و ژ كاروانێ رەوشەنبيرييەتێ دوير ئێخستى، مەبەستا من ژ ڕەوشەنبيريەتێ (فيسبوك، مەسنجەر، ڤايبەر...هتد) نينە، چونكى دبيت ئەو بخوە هەر ناچنە دناڤ ڕەوشەنبيريەتێ دا، راستە ژێدەرەكن بۆ ڕەوشەنبيريێ، لێ ئەز ڤێ چەندێ بۆ گەنجێ مە نابينم، بتنێ هندەكێن كێم نەبن.

دەما تو ل سحبەتا زارۆيان ژى درينى، دێ بينى دبێژت : وەلاتێ مە بحەشتە، بەلێ وەلات بحەشتە، بەس نوكە نابينم بحەشت، چونكى ئەگەر بحەشت بيت گەنج چ مەجبورە ژێ بەرڤيت، هندى مە ديتى بحەشت يا خوەشە، مانە سەيرە ژ بحەشتێ برەڤى !!! 

كى بەرپرسە ژ چوونا گەنجا بۆ دەرڤە ؟ هەتا نوكە نە ئاليەكێ سياسى يانژى پەرلەمانێ كوردستانێ، نەژى هيچ پەرلەمانتارەكێ بتنێ كو لسەر ئاستێ كەسى باسێ ڤێ كێشا مەزنتر ژ شەرێ داعشێ كرييە، خوە لڤێ كەيسێ نەكرييە خودان، ئەرێ ئەگەرێن ئەڤێ چەندێ چنە و چارە چييە ؟ كى دشێت چارێ ببينيت ؟ نەخێر كەس هەر بەحس ژى لێ ناكت، چونكى بۆ بەرپرسێن وەلاتى خەم نينە، مانێ معاش بدلێ وييە، مانێ ترومبێلا وى و پانزينا وى و هەمى تشتێن وى يێ دهێنە بەر دەستى، هەروەكى بێژى سحرا بۆ دهێتە كرن، كورەكێ بەرى دوو سالان ل گوندى بى، كێز و مێش ژ دەڤى ڤەنەدبين، بەرێزى ئەڤرۆ سەركێشيێ دكت، بەس خوە و كەس و كارێ خوە دنياست، ما خەما وى گەنجە !! گەنج كييە بلا بچيت پيڤازا بفرۆشيت، نەبخودێ پيڤاز فروتن ژى نەما ئەگەر دا فروشن بەس دا داهاتەكى بو خوە پەيداكەن، مالا خوە پێ خودانكن، مادەم پيڤاز ژى نەبن، دێ وارى هێلن، ئەڤا دبێژن بحەشتە !! دێ چتە جهەكێ بشێت كارتەكێ بۆ موبايلا خوە بكريت و سەرفەرازى بچەك بچيت بژيت، يان كارتەكێ بۆ ئەنترنيتا خوە بكريت.

بديتنا من ئەگەرێن چوونا دەرڤەيى وەلاتى بۆ ڤان هوكارا دزڤرن :

1- تێكچوونا بارێ ئەمنى يێ وەلاتى: ژ ئەگەرێ پەيدابينا شەرێ دژى مرۆڤايەتيێ، داعش ئەڤا خوە ب ناڤ ئيسلامى دبينت و دراستييا خوەدا دويرە ژ ئيسلامێ، ئەڤێ چەندێ ڕێك خوەشكر بۆ هندێ ئاوارە زێدە ببن و خەلك قەستا ژ دەرڤە بكەت.

2- ڤەكرنا دەريكێن وەلاتێن ئەوروپى بۆ پەنابەران : ماوێ چەندين سالا وەلاتێن ئەوروپى كەس وەرنەدگرت دوەلاتێ خوەدا، بەلكى كەسێن دناڤداژى بزاڤ دكر دەربێخيت، وەكى مە ديتين، بەلێ دڤێ دوماهيێ دا بريار هاتە دان دەريكێ وەرگرتنا پەنابەرا بهێتە ڤەكرن، ئەڤێ چەندێ رێك بۆ دياردا چوونا خارج زێدەكر.

3- تێكچوونا بارێ ئابورى : ئەگەر تو ل وەلاتێ نەفتێ بى و تە داهاتەك نەبيت چ نەبيت ژيانا تە دابين كەت، هنگى بلا بحەشت بۆ وان بيت و چوونا دەرڤە هيڤيا دكەت، بلا هزار جار دلێ دەيكێ و مالێ بسوژيت، سێ تا چوار هەيڤا ئانكو وەرزى ژنوى موچە دهێت، بڤى رەنگى مەترسيا ژيانێ دەردكەڤيت، چونكى ڤى گەنجى هندەك خواست يێت هەين، دڤێت بهێنە بجهـ ئينان، بەلێ دولاتێ قەزاو قەدەرێدا ئەڤە نابيت، نموونە من بخوە ژڤى جورى ديتيە، گەنجەك ل زانكويێ كاردكر، ئەڤرۆ ل وەلاتێ ئەلمانيايە، قەيرانا دارايى ئەڤە بسەرى ئينا.

4- پەيدابوونا كێشا : كێشەيا نەبينا پانزينێ و نەبينا كارى و نەبينا كارەبێ ژ دەولەيى سەرێ ئەنشتاينێ كوردا، كێشەيا نەشيانا پێك ئينانا خێزانێ...هتد، هشياربن ژخوە هەما هەر بەحسێ كێشا نەكەن، چونكى هوين ژێ بدوماهى ناهێن.

5- نەبينا كارى : ئەگەر موچە نەهێت كێشە نينە تا رادەيەكێ، بەلێ كار ژى نەبيت ئێكجار ئالوزييە، هاتنا ئاوارەيان كار بەرەڤ كێميێ ڤەبر، بڤێ چەندێ گەنج مانە لسەر جاددا و دناڤا سيكان دا و بەس دەم بوراندن، ئيدى تاقەت نەما بۆ ڤان كاران.

بڤێ چەندێ ماوەيەكێ بەرێ گەنجێن ڤى وەلاتى كەتيە غەريبيا و قەستا جهەكێ دكەن بتەمامى نزانن چەوايە ؟ چەوانينە؟ دێ چەوا چن ؟ چونكى ب رێكێن سنورداشى دچن، چ ژ خوە نزانن ؟ لدويڤ زانياريێت من هەر تاكەكەسەكێ دڤێت بچيت، دڤێت ( 1) دەفتەرا دولارى بدەتە قاجاخچى هەتا ببتە ئەوروپا، لەورا گەنج پەنايێ دبنە بەر فروتنا ترومبێلا مالێ يان ژى پارچە زەڤيێ، يان خانيێ خوە، هەتاكو بەس بچيتە خارج و بڤى رەنگى ژى روژانە هەوالێن گرتن و مرنا ڤان كەسێن دهێن و گولێ دبين، لێ ئەڤە نابيتە ئاريشە بۆ گەنجى، بلا چ بسەرى بهێت وەكى ئەو دبێژن : دا ئەم ژڤێ قيرێ بدوماهى بهێن.

لدوماهيێ دبێژم : ئەڤەيە وەلاتێ نەفتێ، ئەڤەيە وەلاتێ دبێژنێ بحەشت، ئەڤەيە كانيا ژيانا مرۆڤايەتيێ، ئەڤەيە خێرا خودێ، ئەڤەي دان و نان، ئەڤەيە جهێ شێران، ئەڤەيە جهێ مران، بەس نە بەحسا تەيە گەنجوو، تو نە لناڤ ديوانێ دانى، چونكى ئەڤى وەلاتى هندەك سياسەتمەدارێن بازرگان برێڤە دبن، دگەل ڕێزێن من بۆ هندەكا، لەورا قەيران ديڤ قەيرانێ، قەزايە.  

ڕۆژنامەڤان / وەحيد سندى