من ئاماده نیم بهردبارانکردنهکهی بارهگای لقی چوار ئیدانه بکهم
Friday, 08/04/2011, 12:00
بهردبارانکردنی لقی چوار بۆ گهیاندنی پهیامێکی سیاسیی بوو به دهسهڵاتێک که گوێ ناگرێت و ئهو جۆره ناڕهزاییدهربڕینهش ناتوانێت بچوکترین پاکانه بۆ کوشتنی خۆپیشاندهران لهلایهن پدک-هوه دهستهبهر بکات.
ئهگهر ڕووداوی بهردبارانکردنی لقی چواری پدک له خۆپیشاندانی ١٧-ی شوباتدا هێرشی خهڵکێک بوایه بۆ سهر بارهگای حیزبێکی سیاسیی ئاسایی، ههر تهنها و تهنها لهبهر ناکۆکییان لهگهڵ بیروڕای ئهو حیزبهدا؛ وه ئهگهر ئهو ڕووداوه ئهو تاوانه گهورهیهی بهدوادا نههاتایه که پدک ڕێگهی به خۆی دا ئاوا بهربهرییانه به گولله بکهوێته ناو خهڵکهکه و لێیان بکوژێت، ئهوکات من ئاماده دهبووم ڕێگه به خۆم بدهم قسهیهکی وا بکهم و بڵێم ئهو بهردبارانکردنه کارێکی نادروست بوو و جێگهی ئیدانهیه. بهڵام من پێموایه ئهو ڕووداوه دهبێت له سیاقی خۆیدا ببینرێت و به لهبهرچاوگرتنی ئهو سیاقه ههڵوێستگیریی لهئاستدا بکرێت.
نایشارمهوه که من تهواوێک قهڵس و تووڕهم لهوهی که نزیک به سهرجهم ڕۆشنبیران و سهرپهرشتیارانی خۆپیشاندانهکان و هێزه سیاسییه ئۆپۆزیسیۆنهکان و ڕێکخراوهکانی کۆمهڵگای مهدهنیی، ههر کامیان هاتنه قسه، هاوکات لهگهڵ ئیدانهکردنی تهقهکردنی چهکدارهکانی پدک-دا، ئیدانهی خۆشیان بۆ بهردبارانکردنی بارهگای لقی چوار بهیان کرد. بۆ من ئهو ئیدانهکردنه دووتهرهفییهی ئهو کهس و لایهنانه پهنای بۆ دهبهن ههم کورتبینیی ئهوان پیشان دهدات له خوێندنهوهیاندا بۆ دۆزهکه و له مامهڵهکردنیان لهگهڵیدا، وه ههمیش زهربهی کوشندهی له شهرعییهت و ڕهوایی خۆپیشاندانهکانی ئێستای خهڵکی کوردستان داوه و دهدات.
بهردبارانکردنی لقی چواری پدک میتۆدێکی نائاشتییانهی ناڕهزاییدهبڕینی سیاسیی خهڵکی خۆپیشاندهر بوو لهبهرامبهر حیزبێکی ناو دهسهڵاتدا. حیزبێک که لهسهر بهرپرسیارێتیی ئهو له گهندهڵیی سهرتاپاگیر و لهسهر ئهو سهرکوتگهریی و پێشێلکارییانهی مافهکانی مرۆڤ که ئهنجامیان دهدات، ههر به حهق خۆی شایان به ههموو ڕهخنه و تووڕهیی و ڕقێک کردووه. له بهرامبهردا دهستوهشاندنی پدک له خۆپیشاندهران دهستبردنی حیزبێکه، نهک حکومهت، بۆ ئهنجامدانی تاوانی قهتڵ دژ به نهیارانی سیاسیی خۆی. ئهمه سروشتی دۆزهکهیه و نهبینینی ئهم ڕاستییانه ڕهخنهگرانی دهسهڵات بهسهر ههڵهی کوشندهدا دهبات و ڕێچکهی دۆزهکه، وهک چهنان دۆزی پێشووتری جهریمهکانی ئهو حیزبه، بۆ نموونه دۆزهکانی کوشتنی سۆران و سهردهشت و هتد، بهرهو ئهوه دهبات تاوانبار بهئاسانیی بتوانێت خۆی لێ دهرباز بکات.
لهم دۆزهدا گرنگه سێ خاڵ ببینرێت و جهختیان لهسهر بکرێتهوه: یهکهم، بهڵێ بهربارانکردنهکه میتۆدێکی ناهێمنانهی خهڵکی ناڕازییه بۆ گوزارشتکردن له ڕایهکی سیاسیی .. بهڵام مومارهسهی توندتیژیی نییه لهبهرامبهر تاکهکانی ناو بارهگاکهدا. دووهم، تهنانهت ئهگهر ئهو میتۆده ناهێمنانهیه ترشیسی خستبێته دڵی تاکهکانی ناو بارهگاکهوه، دیسانهوه دهستکردنهوهیان بهو شێوه بهربهریی و تونده هیچ رێگهیهک بۆ ئهوه ناهیڵێتهوه که وهک مومارهسکردنێکی مافی بهرگریی-لهخۆکردن (Right of self-defense)-ی ئهوان سهیر بکرێت (1). سێیهم، پدک حیزبه نهک حکومهت. بۆیه ئهو دهستکردنهوهیه بهوهش ناتوانرێت داکۆکیی لێ بکرێت که بۆ سنووردانان بۆ خۆپیشاندانێکی ناهێمنانه بوو، چونکه ئهمهیان ئهرکی حکومهته نهک حیزب.
ئهگهر ئهمه سروشتی دۆزهکهیه، ئهوا ئهو ههڵوێستگیرییه پرهنسیپاڵ و گشتییهی ڕۆشنبیران و ئۆپۆزیسیۆن و ڕێکخراوهکانی کۆمهڵگای مهدهنیی ماوهی مانگونیوێکه دهستیان داوهتێ کاتێک بهناوی نادروستیی بهکارهێنانی توندوتیژییهوه بۆ گهیشتن به ئامانجی سیاسیی، به خۆپارێزییهک له قسهکردن له وردهکاریی حاڵهتاکانهوه، له یهک لێدواندا ئیدانهی ههردوو حاڵهتهکه کۆدهکهنهوه، ئهوه هیچ ناکات بهغهیری ئهوهی زهمینه خۆش دهکات تا پدک و حکومهت بتوانن کار بکهن بۆ ئهوهی شۆکی قهتڵوعامکردنی خهڵک لهسهر مومارهسهی سیاسیی لای خهڵک کهم بکهنهوه بهو وهسیلهیهی که بڵێن ''ئهوهتا به ڕای ههر ههموو تهرهفهکان خۆپیشاندهرانیش بڕێک خهتایان ههیه و بۆیه ئهوانیش تۆزێک موستهحهق بوون بهوهی که لهبهرامبهریاندا کرا.''
من سێ رۆژ دوای ١٧-ی شوبات له ووتارێکدا له سایتی دهنگهکاندا هۆشداریی ئهوهم دا به ڕۆشنبیران و ئۆپۆزیسیۆن و سهرپهرشتیارانی خۆپیشاندانهکان و ڕێکخراوهکانی کۆمهڵگای مهدهنیی که بهههڵهداچوونێکی لهم چهشنهی ئهوان شهرعییهت بۆ ئهو ههمهجییهته پهیدا دهکات که پدک ڕێگهی بهخۆی دا لهبهرامبهر خهڵکدا مومارهسهی بکات، بهڵام ئهوان ههر بهردهوام بوون لهسهر ههڵمهتی خۆیان بۆ ئیدانهکردنی ئهو گهنجانهی بهردیان هاویشت؛ تا ئهو شوێنهی تهواو زهمینهیان خۆش کرد بۆ ئهوهی بارزانیی جورئهت بکات ههردوو توندوتیژییهکه هاوتا بکاتهوه و به بڕیارێکی سهرۆکایهتیی داوا بکات (ناڕهزاییدهربڕینی سیاسیی ناهێمنانهی خهڵک) و (قهتڵوعامی خهڵک لهلایهن حیزبێکی چهکدارهوه) وهک یهک سهیر بکهین و خهتاباریش بهو شێوهیه دهستنیشان بکرێت که ئایا کام تهرهف پێشتر دهستی کردهوه و کام تهرهف دواتر.
لێرهوهیه من پێموایه ئهو ملهوڕیی و خۆفهرزکردنهی سهرۆکی ههرێم و دهسهڵاتدارانی ههرێمی کوردستان دهینوێنن ههر به تهنها ئاکامی ئهوه نییه ئهوان ملهوڕ و سهرکوتگهر بن، بهڵکو ئاکامی سهردهرنهکهریی فیکریی و نهشارهزایی ڕۆشنبیره بهرچاوهکان و هێزه ئۆپۆزیسیۆنهکانی ئێمهشه له ئیدارهدانی کاری سیاسیی و له تهنزیردا. من پێموایه بهشێکی گهوره، ئهگهر نهڵێم ههموو، هۆکاری ئهو تۆنی خۆبهحهقزانین و لووتبهرزیینواندنهی مهسعود بارزانیی حهق بهخۆی ئهدات قسهی پێ بکات و مامهڵهی دۆزهکهی پێ بکات، ئهو تۆنی ئیدانهیهیه که ڕۆشنبیران و لایهنهکان مانگونیوێکه ههرکات فرسهتیان بۆ ههڵکهوتبێت باسی بهردبارانکردنهکهیان پێ کردووه و بهبێ بینینی سیاقهکه قهوانی ئهو پرهنسیپه لێ دهدهنهوه که خۆپیشاندان دهبێت هێمنانه و ناتوندتیژ بێت.
ئێوه سهیرکهن پرهنسیپی خۆپیشاندانی مهدهنیی و هێمنانه چۆن بووه به گهورهترین دروشمی خۆپیشاندانهکانی کوردستان و چۆن باڵی کێشاوه بهسهر ههموو وتاربێژییهکاندا. ئهگهر کهسێک ئاگاداری دۆخی کوردستان نهبێت و بێت له سلێمانیی گوێ له قسه و دروشمهکانی سهرپهرشتیارانی خۆپیشاندانهکان بگرێت، بۆی ههیه وا تێبگات که ئهو خهڵکه بۆ پیاههڵدان به خۆپیشاندانی هێمنانه و بۆ چهسپاندنی پرهنسیپی خۆپیشاندانی هێمنانه بهسهر حکومهتدا ئاوا هاتوونهته سهر جاده.
کورتبینییهکی گهورهیه له سیاقی ڕووداوگهلێکی لهو چهشنهی ههرێمی کوردستاندا و لهئاست ئهو حهقارهته گهورانهی دهسهڵات لهم مانگونیوهدا بهرامبهر به خهڵکی کردووه و دهیکات، هێشتا تۆ بێیت چهنان قات له دهسهڵات زیاتر پێ لهسهر ئهوه دابگریت که خۆپیشاندان دهبێت هێمنانه بێت. ئێوه سهیرکهن لهم مانگونیوهدا ئهوهندهی ڕۆشبیران و ئۆپۆزیسیۆن ئیدانهی پهنابردنه بهر بهردبارانکردنی بارهگاکانی دهسهڵاتداره فاسیدهکانیان کردووه، دهسهڵات خۆی نیو ئهوهندهی نهکردووه.
تهبلیغی بهردهوام و بێوچانی ڕۆشنبیران و سهرپهرشتیارانی خۆپیشاندانهکان بۆ زهروورهتی پاراستنی هێمنیی خۆپیشاندانهکان ههموو عهزمێکی شۆڕشگێڕانه و ههموو سامێکی له هاتنهسهرجاده و ههڵچوونهکانی خهڵک داماڵیوه و و دڵنیاییهکی وا گهورهی به دهسهڵات داوه که پێیوابێت ئهگهر چهنان مانگی تریش لوتبهرزیی بنوێنێت و حیساب بۆ خهڵک نهکات و بارهگای تهلهفزیۆن و خێمهی خۆپیشاندهران بسووتێنێ و ڕۆژانه تهجاوزی گهوره و جهههنهمییانه بکاته سهر مافی خهڵک بۆ خۆپیشاندان و ڕادیۆکان داخات و دوای ١٧-ی شوباتیش شهش هاوڵاتیی تر بکوژێت، هیچ خهتهری نییه چونکه کاریزما ڕۆشنبیریی و سیاسییهکان خهڵکهکهی بۆ جڵهو دهکهن و ئهگهریش خهڵک له دهرهوهی سهرادا دهستیان له دهسهڵات کردهوه ئهوا ڕۆشنبیران زوو پشتیان چۆڵ دهکهن و به ئیدانهکردنێکیان ناڕاستهوخۆ مۆرێکی گرنگی شهرعییهتپێدان و موبارهکهی خۆیان دهدهن لهو مامهڵهیهی عهسابه دهمامکدارهکانی دهسهڵات دهیکهن بهرامبهر بهو خهڵکهی که دهسهڵات ههر ئهوهندهی بۆ هیشتۆنهتهوه بتوانن به بهردهاویشتن گوزارشت له پلهی تووڕهیی خۆیان بکهن. دهبێت بۆ ئێمه جێگهی سهرنج و تێڕامان بێت که چۆنه جهعفهر ئیبراهیم ئیمنكی، ئهندامی مهكتهبی سیاسیی پدک له چاوپێکهوتنێکدا لهگهڵ ڕۆژنامهی هاوڵاتییدا که تهرخانی کردووه بۆ قسهکردن لهوهی که خۆپیشاندهرانی ١٧-ی شوبات دهبێت سزا بدرێن، هاوکات دهستخۆشانهی خۆی ئاراستهی سهرپهرشتیکارانی خۆپیشاندانهکانی سهرای ئازادیی دهکات لهسهر ئهوهی که لایهنگری خۆپیشاندانی هێمنانهن.
ڕۆشنبیران نازانن که ئهو شهڕهی ئهوان بۆ پرهنسیپی خۆپیشاندانی هێمنانه تا ئاستی به موقهدهس-پیشاندانی دهیکهن، وایکردووه جگه له وهستان له مهیدانی سهرادا، ههر جۆره ناڕهزایینواندنێکی تر وهک نواندنی توندوتیژیی چاو لێبکرێت و هیچ حهسانهیهکی لای دهسهڵات نهبێت. ئهوان نازانن که له دوای ١٧-ی شوباتهوه ههر لێدوانێکیان لهسهر وجوبی پهنانهبردنه بهر توندوتیژیی هاوکات ئیدانهکردنێکی ناڕاستهوخۆی خۆپیشاندهرانی ١٧-ی شوبات و بهتهنیاجێهێشتنیان بووه له بهردهم حهزی تۆڵهسهندنهوهی حکومهتێکی کهمتۆڵێرانس و دهستوهشێن و ساختهکاردا.
ئهوهندهی من ئاگادار بم سهرپهرشتیارانی خۆپیشاندانهکان به هۆی ئهو ههموو تهقدیسکردنهی بۆ پڕهنسیپی ناڕهزایینواندنی هێمنانه دهیکهن، وا دهستی خۆیان بهستۆتهوه و ئهوهنده خۆیان مولزهم کردووه لهبهرامبهر دهسهڵاتدا که تهنانهت ناچار بوون ههوڵ بدهن بۆ ئیستفزازنهبوونی دهسهڵات خۆیان له زمانی تووڕهیینواندنی زۆریش بپارێزن.
دیاره من دهزانم ئهوهی سهرپهرشتیارانی خۆپیشاندانهکان دهیکهن موجازهفهیهکی گهورهیه و من ڕێزی گهوره گهورهم ههیه بۆ ئهو جورئهت و ئهو ههڵوێسته گهورهیهی که، بۆ نموونه نهک حهسر، کهسێکی وهک بهڕێز فاروق ڕهفیق له کاتی ئهم ڕووداوانهدا نواندی بهوهی که لهبهرامبهر ملهوڕیی دهسهڵاتدا چوونهناو ڕیزهکانی خهڵکی ههڵبژارد و بۆشایی نهبوونی سهرکردهی لهناو خۆپیشاندانهکاندا پڕ کردهوه؛ بهڵام جورئهت و جیدییهت و دڵسۆزیی شتێکه و تهنزیری دروست و پهیڕهوکردنی تاکتیکی دروست و سیاسهتی دروست شتێکی تر. ئهوهی من ههوڵ ئهدهم بیڵێم ئهوهیه که له سیاقی وادا ''کولکردن''ی قسه و تووڕهییهکانت بۆی ههیه بهپێچهوانهوه زیاتر موعهرهزت بکات به خهتهری هێرشی دهسهڵات بۆ سهرت نهک بتپارێزێت. ئهمهیه وادهکات دهسهڵات سهرهتا قبوڵی بێت تهنها له جادهی سالم نهبێت، له ههموو شاردا ڕێپێوانی گهوره بکهیت؛ بهڵام کاتێک دهبینێت تۆ تهواو خۆت مولزهم کردووه بهوهی که له ههموو حاڵهتێکدا ههر ئاشتییخوازانه و هێمنانه بجوڵێیتهوه و تهنانهت بهر لهو، تۆ خۆت تهنانهت لهکاتی هاتنهسهرجاده و خۆپیشاندانیشدا سانسۆری خودیی (Self-censorship) لهسهر توندوتیژیی تهنانهت ووشهکانیشت دابنێێت، ئهمه دهستی ئهو واڵا ئاوا دهکات بێ ترس بێته سهرت و ههوڵ بدات تهنانهت سهراشت لێ بسێنێتهوه.
ڕۆژێک گوێم لێ بوو له سهکۆی سهرای ئازادییهوه بهڕێز کاک ڕێبین ههردی به حهماسهتێکی زۆرهوه به دهسهڵاتدارانی دهووت ''تهنانهت بشمانکوژن ههر ئهوهنده بهرامبهرتان دهوهستینهوه که دهڵێین: سڵاو لهو کوشتنه .. سڵاو لهو کوشتنه''. من پێموایه ئهم دێڕهی کاک ڕێبین دهکرێت بۆ مێژوو وهک ئیقتیباسێک بمێنێتهوه و شایهدیی لهسهر ئهوه بدات که ڕۆشنبیران بهناوی لایهنگریی له خۆپیشاندانی هێمنانهوه چی پاسیفیزمێکی کۆمیدیی بهڵام خهتهرناکیان بهسهر خۆپیشاندانهکانی بههاری ئهمساڵدا فهرز کرد و چۆن لهجیاتی ئهوهی پرهنسیپی ''ناتوندوتیژیی'' وهک ستراتیجییهتێکی پراگماتیکیی لهبهرامبهر دهسهڵاتێکی دهستوهشێندا بهکار بێنن، وهک حوکمێکی ئایینیی مامهلهیان لهگهڵدا کرد و عهزمی شۆڕشگێڕانهیان له ناڕهزایهتییهکان پێ بڕی.
ئهم پاسیفیزمهیه وایکردووه ئێستا دهسهڵات ههوڵ بدات بهدئیستیفادهی لێ بکات و وهک غهدرلێکراوێک خۆی پیشان بدات و هێرشبهرانه کار بۆ سزادانی نهیارانی سیاسیی خۆی بکات. کاری دروست لهبهرامبهر ئهم هێرشهی دهسهڵاتدا ئهوهیه هێرشبهرانه و ڕووبهڕوو بهو بڵێیت و له خهڵک تێبگهیهنیت که بهردبارانکردنی لقی چوار بۆ گهیاندنی پهیامێکی سیاسیی بوو به دهسهڵاتێک که گوێ ناگرێت و ئهو جۆره ناڕهزاییدهربڕینهش ناتوانێت بچوکترین پاکانه دهستهبهر بکات بۆ کوشتنی خۆپیشاندهران لهلایهن پدکهوه.
ماوهیهک کۆمهڵێک خۆپیشاندهر پهنجادینارییان بۆ پدک کۆدهکردهوه تا پێی بڵێن ئامادهن ئهو زیانهی بۆ ببژێرن که له ئاکامی بهربارانکردنهکه لێی کهوتووه. من پێموایه کاری دروست لهئێستادا ئهوهیه هیچێک ڕهسمییهت بهوه نهدهین که پدک خۆی وهک غهدرلێکراوێک پیشان بدات، چونکه به لهبهرچاوگرتنی ئهو نههامهتییانهی پدک وهک حیزبێکی زاڵی ناو حکومهت بهسهر وڵاتیدا هێناوه و به لهبهرچاوگرتنی ئهو ناوکۆ گشتییهی بهردبارانکردنهکه تیایدا ڕوویدا و تیایدا مامهڵهی لهگهڵ دهکرێت، من پێموایه خۆپیشاندهرانی ١٧-ی شوبات بایی تهنانهت پهنجا دیناری تهبعیش ناحهقییان به پدک نهکردووه.
(1) ئێمه له ووتارێکی پیشووتردا له سایتی دهنگهکان و سایتی دهستوردا ووردهکارییهکانی ئهم مهسهلهیهمان شی کردۆتهوه.
[email protected] ئۆسلۆ - 06.04.11
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست