جەمیل بایك: ئەحمەدی نەژاد لە ڕاستیدا خزمەتی ئەمریكا، ئیسرائیل و ئینگلستان دەكات و هیچ پەیوەندییەكان لەگەڵ توركیا بە دەر لە مەسەلەی كورد شتێ
Tuesday, 19/01/2010, 12:00
ئەندامی كۆنسەی بەڕێوەبەری كەجەكە جەمیل بایك، سەبارەت بە رەوشی ئێستای ئێران و رۆژهەڵاتی كوردستان هەڵسەنگاندنی گرنگی كردو تیشكی خستە سەر ناكۆكییەكانی ئێران لە گەڵ هێزە دەرەكییەكان و پەیوەندییەكانی لە گەڵ توركیا و هاوكات بزووتنەوەی سەوز و ئۆپۆزسیۆن و ئەو فشارو گوشارەی لە سێدارەدانانەی كەوا لەم داواییەدا ڕژێم پەرەی پێداوە، هەڵسەنگاند. ئەندامی كۆنسەی بەڕێوەبەری كەجەكە جەمیل بایك بابەتەكانی ئۆپۆزسیۆنی دەرەوەو ناوەوەی دژ بەرژێمی ئێران، هەڵوێستی رژێمی ئێران لەبەرامبەر گەلی كورد و تەڤگەری ئازادی، پەیوەندی نێوان ئێران و توركیاو لە سێدارەكانی ئەم دواییەی گیراوانی سیاسی و مەدەنی كوردی هەڵسەنگاند.
بایك ڕایگەیاند كە لەبەرامبەر ئێران دوو ئۆپۆزسیۆن، لە ناوەوەو دەرەوەدا لەئارادان، ئێران بەو رەوشەی ئەمڕۆی ئەگەر بە رووكەشیش بێت، وەك دژبەری سیستەمی مۆدێرنیتەی كاپیتالیزم دەبینرێ. مەبەستی ئۆپۆسیۆنی دەرەوە، كە ئەمریكا، ئیسرائیل و ئینگلستان سەركێشی دەكەن، لە ئێران گۆڕانكاری پێكبێنن و ئێران رابكێشنە سەر رێبازی خۆیانەوەو بەم ڕەنگە ئێران ڕادەستیان بێ. بایك لەسەر پەیوەندی نێوان ئۆپۆزسیۆنی ناوەوەی ئێران و دەرەوە ووتی: ئەمریكا، ئیسرائیل و ئینگلستان، كە سەركێشی سیستەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری دەكەن، دەیانەوێت دەست وەربدەنە هەرێمەكە، ئێرانیش وەكو هێزی سەرەكی تەگەرەی پیلانەكانی خۆیان دەبینن، بۆیە دەیانەوێت ئۆپۆزسیۆنی ناو ئێران كۆنترۆڵ بكەن و بەگوێرەی خۆیان بەڕێوەی ببەن و ئەنجام بگرن.
بایك سەبارەت بەهەوڵدانەكانی ئێران لەدژی ئەو ئۆپۆزسیۆنەی دەرەوەشی هەڵسەنگاندو ووتی: ئێران دەیەوێت كارتی شیعەگەرێتی زەق بكاتەوە، ئەو هێزە شیعانەی كە لە زۆربەی وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناویندا هەن، لەدەوری خۆی كۆبكاتەوە و بەهێزیان بكات بەو پێیە لەسەر پێیان ڕاگرێ. ئەندامی كۆنسەی بەڕێوەبەری كەجەكە جەمیل بایك ڕەخنەی لەو لایەنە ئۆپۆزسیۆنانە گرت كە هێزی ئێران بچووك دەبینن و ووتی: دەیانگووت ڕژێمی ئێران وا لەرووخان دایە، تەنانەت دەیانگوت ئێران لەساڵی 2009دا پەرشوبڵاو دەبێ، ئەمە ئەوەی سەلماند كە ئێران هەم لەناوەوەو هەم لە دەرەوە بەهێزەو ڕووخاندنیشی هەروا ئاسان نییە. بایك نموونەی لە رەوشی ئێراق، ئەفغانستان، یەمەن، پاكستان و وڵاتانی دیكەی هێنایەوە كە چۆن تەگەرە لەبەردەم هەوڵدانەكانی ئەمریكا دروست دەكەن و ئێرانی وەك یەكێك لەو هۆكارانە نیشان دا كە سیسیتەمی مۆدێرنیتەی كاپیتالیست ناتوانێت لە هەرێمەكەدا، وەكو ئەو دەیەوێت، خۆی بەجێ بكات، بەڵام وشیاری دا كە ئەگەر ئێران پێداگری لەسەر سیاسەتەكانی ئێستای بكات، ئەوا رەوشی ئێران دەكەوێتە مەترسییەوە.
بایك ووتی، هەموو گەلانی ئێران بەشداریان لە شۆڕشی دژ بەرژێمی شاە كرد، بەڵام پاشان پەرە بە سیاسەتی نكوڵی و نەتەوەپەرستی درا، ئەگەر رژێمی ئەمڕۆ ئەو سیاسەتەی خۆی نەگۆڕێ، ئەوا هەبوون و مانەوەی دەكەوێتە ژێر مەترسییەوە.
بایك ووتی: هەموو گەلانی ئێران لە ئاواكردنی ڕژێمی ئێستادا ڕۆڵیان بینی و شۆڕشێكی مەزنیان پێكهێنا، كە نموونەی لەجیهاندا كەمە. هەموو گەلانی ئێران لەدژی دیكتاتۆرییەتی شاە بەهیوای ئازادی، یەكسانی، ئاشتی و ئارامی بەشداریان لە شۆڕشدا كرد، لەپشت ئەمەەوە كولتوورێكی مێژوویی دێرینیش هەیە كە خاوەن كارەكتەرێكی بەرخۆدانە، بەڵام ئێستا باوەڕی گەلانی ئێران بەم شۆڕشە تادێت كەمتر دەبێتەوە. گەل بینی ئەو ئامانجانەی شۆڕشیان لە پێناودا هەڵگیرسا ئیتر نایەنەدی. ڕژێمی ئیسلامی هەنگاو بەهەنگاو لەو ئامانجانە دووركەوتەوە، تەنانەت لەدژی ئەو ئامانجانە هەڵسوكەوتی كرد. زۆرێك لەو مەلایانەی كەوا دەسەڵاتیان گرتۆتە دەست لەناو ئەو توانست و دەرفەتانەی شۆڕش بەدەستیهێناون دەژین. گەل ئەمە پەسند ناكات. لەبەرامبەردا پەرە بە ئۆپۆزسیۆن دەدرێ. بایك ڕاشیگەیاند كە ئەو رەوشەی لەئارا دایە، دەرفەت بەهێزە دژبەرە دەرەكییەكان دەدا تا دەست بخەنە ناو كاروباری ئێرانەوە و ئەو ئاڵۆزییەی كە هەیە زیاتر بكەن و بەو پێیە ڕژێم دەكەوێتە ژێر فشارێكی مەزنەوەو تادێت مەترسییەكانی سەر رژێم زیاتر دەبن.
بەپێی لێدوانەكەی بایك ئەگەر ڕژێمی ئێران دەیەوێت خۆی لەژێر ئەو فشارانە رزگار بكات دەبێت لەناو خۆیدا گۆڕانكاری بكات و ووتی؛ ئیتر باوەڕی گەل بەرژێم نەماوە. ئۆپۆزسیۆنی ناوەوە ریفۆرم دەخوازن، لەبەرامبەر ئەو رەوشەی هەیە ناڕازییەو دیموكراتیكبوونی دەوێت. لەدەرەوەش سیستەمی مۆدێرنیتەی كاپیتالیست بە هەموو هێزییەوە، خۆی بەسەر ئێران دەسەپێنێت و هەوڵدانەكانی خۆشی بۆ ئەم مەبەستە درێژە پێدەدا، ئەگەر رژێم لەسیاسەتی ناوخۆیی دا گۆڕانكاری لەبەرچاو نەگرێ، ئەوا مەترسییەكان مەزنن و ئەو كاتە كۆتایی بەرژێم دێ.
ئەندامی كۆنسەی بەڕێوەبەری كەجەكە جەمیل بایك بانگەشەكانی ڕژیمی ئێرانیش هەڵسەنگاند كە گوایە ئۆپۆزسیۆنی ناوخۆ بە وورووژاندنی هێزە دەرەكیەكان پێك دێ. جەمیل بایك ئەو بانگەشانەی ڕژیمی ئێران سەبارەت بە پێوەندی هەندێ لایەن بەدەروە هەلسەنگاندو ووتی: كاربەدەستانی ڕژیمی ئێران بەو بانگەشانە هەوڵ دەدا هۆكارە سەرەكیەكان بشارێتەوە، دەكرێ پەیوەندی هەندێ لایەنی ئۆپۆزسیۆن بەدەرەوە هەبێت، بەڵام بەشێكی مەزن لە ئۆپۆزسیۆنی ئێران، وەك بانگەشە دەكرێ پەیوەندییان بەئەمریكا، ئیسرائیل و ئینگلستانەوە نییە. هۆكاری سەرەكی ئەو ئۆپۆزسیۆن و ناڕەزاییانە، ئەو سیاسەتانەن كە بەڕێوە دەچن. ئۆپۆزیسیۆن ناوخۆییەو نەلەدژی ئیسلام و نەلەدژی ڕژیمیشە، ئۆپۆزیسیۆن دەیەو‌ێ كە لە ڕژیمی ئیسلامیی ئێراندا ڕێفۆرم پێك بێنێ، ئەگەر دەوڵەت بەپێچەوانەی ئەوەوەو وەكوو كە ئێستا خۆی نیشان دەدات، بەردەوام بێ، ئەوكات ڕژیم دەیدۆڕێنێ و لەڕیشەوە لە ناو دەچێ.
بایك دەلێ كەسانی ئێستا لە ئێران ڕێبەرایەتیی ئۆپۆزسیۆن دەكەن لەدژی بەرژەوەندیەكانی ڕژیمی ئێران نین و نایانەوێ ئێران پارچە بكەن، كەسانێك كە لە كاتی شەڕی ئێران و ئێراقدا سەرۆك وەزیر و سەرۆك كۆمار بوون، كە ئێستا گۆڕانكاریان دەوێ، چۆن دەكرێ كە ئێستا بیانەوێ دەوڵەتی ئێران لەناو بەرن و پێشكەشی هێزی دەرەكی بكەن؟
جەمیل بایك پێشنیاری كرد كە كاربەدەستانی دەسەڵاتدار دەبێ لە گەڵ سەرۆكەكانی ئۆپۆزیسیۆن بكەونە پەیوەندیەوە‌و لەگەڵیاندا پێك بێن، بێ ئەوەی كات لەدەست بدەن، دەبێ دێموكراتیزەبوون و ڕێفۆڕمی جددی و بەرچاو ئەنجام بدرێن و تەنها بەو شێوەیە دەتوانن گوشاری دەرەوەش بێ كاریگەر بكەن. جەمیل بایك وشیاریدا كە ئەگەر ئۆپۆزیسیۆن باوەڕ بە ئەمریكا، ئیسرائیل و ئینگلستان بكات، ئەوا خۆی هەڵدەخەڵەتێنێ و هیچ ڕێفۆرم و چاكسازیەكی ئەوتۆش پێك نایەن.
بایك بە توندی سیاسەتی توندوتیژی و سەركوتكردنی گەلانی لەلایەن ئەحمەدی نەژادەوە ڕەخنەكردو ووتی؛ ئەحمەدی نەژاد لە ڕاستیدا خزمەتی ئەمریكا، ئیسرائیل و ئینگلستان دەكات. ئەندامی كۆنسەی بەڕێوەبەری كەجەكە جەمیل بایك ڕایگەیاند ئەو سیاسەتە خزمەتی گەلانی ئێران ناكات و ووتی: ئەمریكا و هێزەكانی تر دەیانەوێ ئۆپۆزسیۆنی ئێران بۆ لای خۆیان ڕابكێشن، كاتێك ڕژیم گوێی خۆی لە داخوازیەكانی گەل دەئاخنێ و ئەوان بەموخاتەب ناگرێ، بیەوێ ئەوان پاكتاو بكات، ئۆپۆزسیۆن ناچار دەبێ كە هیوای بەهێزی دەرەكی بێ و لەگەڵ ئەواندا بكەوێتە پەیوەندییەوە.
جەمیل بایك لە هەڵسەنگاندنەكانیدا باسی پەیوەندییەكانی توركیا و ئێرانیش كردو ووتی: لەنێوان هەردوو دەوڵەتدا، جگە لە پرسی كورد شتێكی دیكە نییە كە لەسەری رێك بكەون، بە پێچەوانەوە ناكۆكی لەنێوانیاندا هەیە. بایك سەرنجی راكێشایە سەر پێشبڕكێی نێوان توركیا و ئێران، كە هەر یەكەیان دەیەوێت لە هەرێمەكەدا ببێتە هێزی سەرەكی و ووتی: ئێران لە دەرەوە لە هەر جێگایەك هێزێك لەدژی ئەمریكا هەبێت، هەوڵ دەدات هاوكاری بكات و لەخۆی نزیك بكاتەوە‌و بەو ڕەنگە دەیەوێت خۆی ڕابگرێت. ئێران پەیوەندییەكانی خۆی لەگەڵ روسیا، چین و وڵاتانی دیكە لە سەر ئەو بنەمایە بەرەو پێشەوەی دەبات، بەڵام هەبوونی توركیا لەناو ناتۆدا و پەیوەندییەكانی ئەو بە ئەمریكا و رۆژئاواوە، دەستی توركیا لەبەرامبەر ئێران بە هێزتر دەكات. توركیا ئەو رەوشە لەبەرامبەر ئێران وەكو باڵادەستییەك بەكاری دێنێت.
سەبارەت بەپەیوەندییەكانی ئەم دواییەی ئێران و توركیا لەدژی بزوتنەوەی ئازادی كوردیش بایك وەكو سیاسەتی ئێرانی بەناوكرد كە بەمەبەستی خۆ رزگاركردنی لەو رەوشە ئاڵۆزەی تێیدایە، بەڕێوەی دەبات و ووتی: مەبەستی پەیوەندییەكانی ئێران لە گەڵ توركیا، كە دەیەوێت لەسەر تەڤگەری ئازادی كورد پەرەی پێ بدات ئەوەیە كە ئێران نایەوێت توركیا زێدە بەرەو لای ئەمریكا و بەشیك لەئەوروپا و جیهانی عەرەب و سوننیدا بچێ، دەوروبەری ئێران هەمووی گەمارۆ دراوە، لە هەموو رووێكەوە لەژێر فشار و ئابلۆقەدایە. بۆیە ئێران نایەوێت توركیاش لەدەست بدات. هۆكاری بنچینەیی كە ئێران ناكۆكییەكانی لەگەڵ توركیا بەلاوە دەنێت ئەمەیە. ئێران دەزانێت كە چەندە پرسی كورد لە توركیا بەردەوام بێت و قووڵتر ببێتەوە، ئەوەندەش توركیا وابەستەی دەبێ.
ئەندامی كۆنسەی بەڕێوەبەری كەجەكە جەمیل بایك سەبارەت بە لە سێدارەدان لەرۆژهەڵاتی كوردستان كە هەتا دێت زیاتر دەبێ ووتی، دەوڵەتی ئێران كوردان دەكاتە قوربانی سیاسەتەكانی. ئێران بەئامانجی ئەوەی توركیا لە خۆی ڕازی بكات، كوردان لەسێدارەدەدات، ئێران نایەوێت لە توركیا پرسی كورد چارەسەر ببێ. ئەو دەزانێت كە چەندە پرسی كور لە توركیا قووڵتر ببێتەوە، ئەوەندەش پێویستی توركیا بە ئێران دەبێت و ناتوانێت لەناو ڕێككەوتنی ئەمریكاو هێزەكانی تر لەبەرامبەر ئێراندا جێبگرێ. هەر بۆ ئەوەش تا لەدەستی دێت پەرە بە فشار و گوشاری لەسەر كوردان دەدات. بایك سەرەرای بڕیاری بێچالاكی پەژاكیش لەسێدارەدانی ئەمدواییە لە رۆژهەڵاتی ناوینی وەكو ئەنجامی سیاسەتێكی دەرەوەی ئەخلاقی و دژ بەئیسلامییەتی بەناوكردو ووتی: " هیچ هۆكارێك بۆ ئەو لە سێدارەدانانە نییە، جگە لەوەی كە ئێران دەیەوێت پەیام بەتوركیا بدات كە لە دژی كوردانەو بەم ڕەنگە توركیا بەخۆیەوە وابەستە دەكات.
جەمیل بایك ووتی: لە مێژوودا سێدارەدانی وەك قازی محەمەد، كوشتنی سەرۆكەكانی تری كورد وەك شەرەفەكەندی، قاسملۆو كۆمەڵكویەكانی سەر كوردان، نەبونە چا‌رەسەری، لە ئێستا بەدواشەوە جگە لە قوڵ كردنەوەی ناكۆكیەكانی نێوان كوردو دەوڵەت هیچ خزمەتێكی تر ناكات. ئەندامی كۆنسەی بەڕێوەبەری كەجەكە جەمیل بایك وشیاریداو ووتی، ئەگەر رژێمی ئێران نایەوێ كوردی لە دەست چێ، دەبێ بە زووترین كات دەست لە سزای سێدارە بەردا، دەبێ ڕژێمی ئیران بزانێ كە كورد لە بەرامبەر سێدارەكان بێ دەنگ نابێ، كاتێ تۆ بە هەموو هێزی خۆتەوە توندوتیژی لەسەر گەلی كورد بەرێوەبەری، ناتوانی باس لە برایەتی كوردان بكەی، ناتوانی بلێی من موسلمانم، براین، ئەگەر كورد بە زمانی خۆیان، ناسنامەی خۆیانەو مافە بنەڕەتیەكانیانەوە قەبول نەكەی، دان بە ئیرادەی كورددا نەنێت ناتوانی رێ لە دابڕانی بگری، كوردیش ژیانێكی وا قەبوڵ ناكەن. جەمیل بایك لە كۆتایی لێدوانەكانیدا ووتی: گەلی كورد لە رۆژهەڵاتی كوردستان پێویستە خاوەنداری لە خۆیان بكەن، هێزوتوانستی خۆی بخاتەڕووو وەها بانگی لەگەل كرد: هەڵبەتە پەژاك ئەرك و كاری خۆی پێك دێنێ، بەڵام ئەوەی هەرە بنچینەییە، گەل سەرهەڵدانی خۆی بەرز بكاتەوە، رێكخستنەكانی بەهێزو تۆكمە بكات و نەترسێ. بە تایبەتی كە ئامانجی لەسێدارەدانەكان چاوترساندنی گەلە. پێویستە ڕۆشنبیران و تەواوی گەلەكەمان لەبەرامبەر فشارەكان و لەسێدارەدانەكان دەنگییان بەرز بكەنەوە. تەنیا بەمڕەنگە دەكرێ رێ لەبەردەم لەسێدارەدانەكان بگیردرێ.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
