لە دیدی کوردستانپۆستەوە: له نه‌بوونی ده‌ستوردا، ده‌سه‌ڵاتی سه‌رۆکی هه‌رێم، مردنی دایکی کرده پرسه‌یه‌کی سیاسیی و نه‌ته‌وه‌یی
Sunday, 31/07/2011, 12:00
ئێمە لە دوا وتارماندا، لە دیدی کوردستانپۆستەوە، قسە و سەرنجی خۆمان لە سەر دوا پەیامی نەوشیروان مستەفا خستەڕوو، تێیدا ئاماژەمان بە پێویستی دەستوری هەرێمی کوردستان کردبوو، هه‌ندێ که‌س به هه‌ڵه له مه‌به‌ستمان تێگه‌یشتبوون، گوایه کوردستانپۆستیش بڕوای به بوونی ده‌ستورێک هه‌یه بۆ هه‌رێمی کوردستان.
ئێمه که باسمان له ده‌ستوور کرد، بەو مانایە نه‌گووتراوه، کە کوردستانپۆستییەکان بڕاویان بە چارەسەری دەستوریی هەیه بۆ کورد لە سنوری عێراقدا، لێ مه‌به‌ستمان له‌وه بوو، که هەر دەستورێک لە کوردستانی باشوور لەم هەلومەرجە مێژووییەدا بێتە دی، دەبێت جۆرێک بێت لە پاشکۆ بە دەستوری بەناو فیدراڵی عێراقەوە، که ئێمەش بڕاوامان بە عێراقی بوونی کوردستانی باشوور نییە، بەڵکو ئه‌گەر دەستورێکیشی هەبێت، دەبێت ده‌ستوره‌که کوردستانی بێت و لە ژێر سێبەر و تیشکی دەستوری وڵاتێکی داگیرکه‌رانی کوردستاندا نەنووسرابێتەوە، ئەوەی ئێمە ئاماژەمان پێیدابوو، چاودێرییکردن و ره‌خنه بوو له ئۆپۆزسیۆن، بە تایبەتی له بزوتنەوەی گۆڕان، چونکە ئه‌وان وه‌ک عێراقیی، بڕوایان بە هەڵکردن و پێکەوەژیانی جوگرافی و سیاسیی و ئابووریی هەیە لەگەڵ عێراقییەکاندا، بیرو بۆچوونی سیاسیشیان بۆ کێشەی کورد لە ناو چوارچێوه‌ی عێراقدا ده‌سوڕێته‌وه، ئه‌مه هەمان دیدی بەرەی دەستەڵات (پارتی/ یه‌کێتی)یه.
ئێمە له‌و روانگه‌یه‌وه بۆمان ڕوونکردوونەتەوە، که ئه‌گه‌ر دەیانەوێت بەهەمان دیدەوە ئەو عێراقیبوونەیان قبوڵ بێت، کەواتە با چیتر لەناو ئەو هەرێمەدا قەیرانی سیاسیی ناو خۆیان هێندەی تر بە زیان و زەرەر بۆ خەڵکیی و بۆ دابەشکردنی حیزبی کۆمەڵگای کوردی پێ به‌ڕێوه نه‌به‌ن، ئه‌وه چارەسه‌ر ته‌نها دەستورێکە، کە دەستەڵات نەتوانێت ئەوەندە یاریان پێبکات، هه‌رچه‌نده ناشزانرێت بۆ خۆیان تا چه‌ند له ناو ئه‌و گه‌مه‌یه‌دا رۆڵیان هه‌یه، که سه‌ره‌نجام بە زیانی سەدان هەزار هەوادار و ئەندامه‌کانیان ده‌گه‌ڕێته‌وه، یان ئه‌و ده‌نگانه‌ی له دڵسۆزیانه‌وه تووشی ئه‌و زیانه بوون، به‌تایبه‌تیی ده‌سه‌لات وەک هاوڵاتییەکی راستەقینەی هەرێم قبوڵیان ناکات، چونکه وه‌ک سەر بە بەرەی ئۆپۆزسیۆنن، نانبڕاوکراون، ترسێنراون و به به‌رده‌وامی هەتکراویان دەکەن. ئۆپۆزسیۆن بۆ خۆشی بەرنامەیەکی سیاسیی کۆنکرێتیی و روونی نییه، تا ئەندام و هەوادارانیان کاری له سه‌ر بکەن، کورد گوتەنی لە هەردوو جەژنەکە بوون.
ره‌خنه‌ی ئێمه و پێداگرتنی ئه‌وان ته‌نها بۆ ئه‌و مه‌به‌سته بووه تا پەیوەندییە سیاسێیەکانی هەرێم دامەزراوەیی بێت، قەیرانەکانیان بەڕونی و بەڕوناکی لە سایەی یاسا و ڕێسایەکدا بێت، لەو جۆرە رێکەوتنە نهێنی و ماڵویرانییه‌ی نێوان پارتی و یەکێتی دووبارە نەکەنەوە. ئێمە پێشنیارمان بۆ کردن، کە بەر لە هەر شتێک، با دەستور مسەوگەر بکەن، کێشە سیاسییەکانی کوردستان عەشایری و خێڵەکیانە چارەسەر نەکەن، کێشەکان با لە پارلەمانێکی ڕاستەقینەوە یەکلا بکرێتەوە، نەک به دوای مردن و پرسه‌ی ده‌سه‌ڵاتدارێکدا له یه‌کتر نزیک ببنه‌وه، په‌یوه‌ندیی نێوانیان گه‌رم و گووڕ بکرێته‌وه. ئێمە لەو دیدەوە باسمان لە پێویستی دەستور کردووە، وه‌ک ئێمه‌ی کوردستانی نا، به‌ڵکو وه‌ک گۆڕان، که بزووتنه‌وه‌یه‌کی ریفۆرمیستی عێراقییه، بۆ ئه‌وه‌یش سەرانی دەستەڵات و سەرۆکی هەرێم سوود لەو بۆشاییە یاساییە وه‌رنه‌گرن، کە ڕۆڵی سەره‌کی ڕەهایان هەبێت، ئۆپۆزسیۆنیش وه‌ها دەستخەڕۆ و دەستەودامان بێت، نەوێرێت چوار کەسی خۆیان بە ئاشکرا بنێرنە سەرشەقام، بە یاسا و بڕیاری باری نالەباری (قانونی تەواری) گەلێکیان کەلەبچە کردبێت، بۆ سەلماندی ئەو دیدەشمان هەر لەم چەند ڕۆژەدا، لەپاش ئەو پەیامەی نەوشیروان مستەفا، به پراکتیک بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان له ناو په‌رله‌ماندا گرنگی قسەکەی ئێمەیان سەلماند.
سەلمێنەری ئەو دیدو بۆچوونەمان لەم وتارەی ئەمڕۆی مەسعود بارزانییەوە دیارە، کە لە دوا ڕۆژی پرسەکەی دایکیدا دەڵێت:
هیوادارین یه‌كبوونی هه‌ستی هه‌موو لایه‌ك له‌م بۆنه‌یه‌دا ببێته هۆی رێك كه‌وتنیان بۆ چاره‌سه‌ری گرفته‌كانی عێراقی فیدراڵ و چه‌سپاندنی دۆستایه‌تی و برایه‌تی له نیوان پێكهاته‌كاندا، و چه‌سپاندنی ئاشتی و ئارامی و ته‌بایی له هه‌رێمی كوردستاندا كه ئاره‌زوو و ئاواتی خوالێخۆشبوو بوو (واته حه‌مایل خانی دایکی مه‌سعود)، كه به‌شێوه‌ی خۆی هه‌نگاو به هه‌نگاو له‌گه‌ڵ پێشكه‌وتنی پرۆسه‌ی سیاسی و بونیاتنانه‌وه‌ی هه‌رێم و گشت عێراقدا بوو.زۆر جێگای سه‌ربه‌رزی و دڵخۆشیمانه كه ماڵئاوایی دایكی خۆشه‌ویستمان بو به هۆی كۆكردنه‌وه‌ی رێزه‌كانی گه‌له‌كه‌مان، وه زه‌مینه‌یه‌كی گونجاوی سازدا بۆ بڵاوكردنه‌وه‌ی گیانی ته‌بایی و ئاشته‌و‌ایی له هه‌رێمی كوردستان و هیچ كاتێك لوتف و خۆشه‌ویستی خوشك و برایانی كوردستانیمان له بیر ناكه‌ین، هه‌روه‌ها به‌غه‌مه‌وه هاتنی ئه‌و هه‌موو سه‌ركرده و نوینه‌رانی گه‌لان و كه‌سایه‌تی ره‌سمی و كۆمه‌ڵایه‌تی عێراق و ووڵاتانی دراوسێ و نیشاندانی ئه‌و هه‌موو لوتف و به‌پیروه‌وه هاتنه بووه مایه‌ی شانازی و پێزانینمان.ئێمە قسە لەسەر ئەو هەڵە گەورەیە ناکەین کە نەوشیروان مستەفا بە بەشداری لە پرسەیەدا کردی و بەڕای هەندێک لە چاودێرە سیاسییەکان، ئەو بەشدارییەی نەوشیروان هیچی کەمتر نییە لەو ماچ و موچەی لە 1991 دا کردیان، کە ملیۆنان کورد بە کۆڕەوێک ئاوارەی سنورەکانی ئێران و تورکیا بوون، لەو کاتەدا تاڵەبانی و بارزانی دەچوون لە بەغدا دەست لە ملانێی دیکتاتۆریان دەبوون و دڵنەواییان دەدایەوە.ئەمەی نەوشیرانیش کاردانەوەی زۆری بەدوای خۆیدا هێناوە، تەنانەت زۆرێک لە گۆڕانخوازانی بزوتنەوەکەیانی توشی شۆک کرد. ئەوەی لەوە زیاتر قسەهەڵدەگرێت ئەم پەیامەی بارزانییە، کە کۆچی دوایی دایکی دەکاتە بۆنەیەک بۆ ئاشتبونەوەی سیاسیی و چارەسەری کێشە و گرفتە سیاسییەکانی نێوان لایەنە عێراقی و کوردستانییەکان! .جگه له‌وه‌ی مه‌سعود، دایکی وه‌ک سیاسییه‌کی عاقڵ و شاره‌زا و ئاشتیخواز پێ ده‌ناسێنێت، به‌و په‌یامه مه‌سعود ئیهانه و به‌که‌م دانانی رۆڵی پارلەمان و حیزبەکان پێشان ده‌دات و هه‌روه‌ها سووکایه‌تیی به گشتی گەلی کورد ده‌کات، کە دەبوو ئه‌م په‌یام و قسه‌یه‌ی لەکاتی کارەساتێکی سروشتی یان نەتەوەیی و نیشتمانی (جەنگ یان هێرشێکی دەرەکی) بگووتایه، که سەرجەم لایەنە سیاسییەکان لە دەوری حکومەت و دەستەڵاتی سیاسی کۆدەبنەوە بە هەموو ناکۆکیەکانیانەوە تا ئەو تەنگانەیە تێپەڕێنن، نه‌ک به‌هۆی کۆچی پیرێژنێکی نه‌خوێنده‌وراری دایکییه‌وه، که که‌س نه‌یناسیوه، گوێمان له قسه‌یه‌کی نه‌بووه هیچ کردار و هه‌ڵوێستی نه‌بووه، جگه له وێنه‌یه‌ک که کاتی خۆی ئێمه بۆ یه‌که‌مین جار بڵاومان کرده‌وه و به خه‌ڵکمان ناساند، لێ سەرۆکی هەرێم، تۆپبارن و بەزاندنی سنوری هەرێم بە کارەسات نابینێت تا ئەو داوایە لە گەلی کورد بکات، تا هەمووان لە بەرژەوەندی نەتەوەیی و نیشتمانی کۆببنەوە و ببێتە هەوێنی یەگکرتووی هەڵوێستی سیاسی نەتەوەیەک، یان ڕووداوەکانی دوومانگی 17 ی شوباتی نەکردە بۆنەیەک، کە ئاوا داوایی ئاشتبونەوەی لایەنە ناکۆکەکانی لەسەر بکات و لەو کاتانەدا لە خەمی سووتانی جامانەی سوردا بوو، کەچی وه‌ک ده‌بینرێت مەرگی پیرە دایکی دەکاتە بۆنەیەکی نەتەوەیی و پێشمان دەفرۆشێتەوە کە ئەوە ئاوات و خەونی مەرحومی دایکی بووە!.واتە ئەگەر ئەو پەیامە بگاتە ئەنجام ئەوە دەبێتە پرۆژەی مەرحوم حەمایل خانی دایکی سەرۆک و بۆ هەتاهەتایە دەیکەنە سیمبولێک بە گەلی کوردی دەفرۆشنەوە. ئەمەیە ئەو غیابی دەستورەی، کە ئێمه باسمان کردووە، کە لە نەبوونی ئەو دەستورەدا وەفاتی دایکی سەرۆکێک ئەو ڕۆڵە دەگێڕێت.
لێرە بەدواوە قسەکانی ئۆپۆزسیۆن و دەقی دوا پەیامی نەوشیروانیشمان بۆ تاقی دەبێتەوە، کە دەیگوت: ئێمە نامانەوێت کێشەکان شەخسەنە (کەسایەتی) بێت و ئێمە کێشەی سیاسییمان لەم هەرێمەدا هەیە، نه‌ک شه‌خسیی! ئێمەش دەڵێن ئەمه قسەیه‌کی جوانە، بەڵام ئێمەش پرسیارێکی پێش وەختتان لێدەکەین، ئەگەر لە ڕێگەی بەشداری پرسەی دایکی بارزانیی و گۆڕینەوەی هاتووچۆتان بە سەرانی پارتییەوە و ئاشتبونەوەتان هاتە دی، ئەو کاتە ئەو پرۆسەیە ناو دەنێن چی؟ پرسه‌ی سیاسی، یان پرسه‌ی شەخسی؟
ئایا بە دوای ئەو پرسه‌یه‌دا تۆ بڵێیت، ده‌رگای ئاسۆی هیوای سیاسییتان بۆ بکرێتەوە، دڵی بارزانی نەرم بکرێت، مەرحەمەت بنوێنێت، بۆ ئه‌وه‌ی حکومەتتان بۆ هەڵوەشێنێتەوە و سەرو وەزارەتێکی خزمەتگوزاریتان بداتێ، دوای ئه‌وه ئێوه‌ش بە منەتەوە پێمان بڵێن، که کێشەکانمان چارەسەر کرد و ئەو ڕیفۆرمەی کە باسی دەکەن لە پرسەکەی حەمایلی دایکی بارزانییەوە بهێننە دی؟
.ئایا ئەو کاتە ڕاستە ئێمە وڵاتێکین شایەنی ئەو دەستورەش نابین و پرسه‌ی دایکی سەرۆک خۆش بێت، ئەو هەموو گرفتە قوڵە سیاسیی و ئیداریی و فەرهەنگییەی بۆ چارەسەر کردین؟
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
