دیكتاتوریه تی ڕژێمی ئیران به رامبه ربه كورد

Sunday, 06/10/2013, 12:00

3132 بینراوە

. لە دەسەڵاتی دیکتاتۆری ھیچ یاسایك بۆ بەربەست کردنی مافەکان و دەسەڵاتی گەل یان ڕای جەماوەر لە کارا نییە
لەم جۆرە دەسەڵاتە تاکە کەس ، كومه لیك یان گروپێک بە زۆر دەس بەسەر دەسەڵاتدا ئەگرن و هەموو هێز و توانای خۆیان دەخەنە کار بۆ پاراستنی دەسەڵاتەکەیان. هەروەها هەوڵ ئەدەن بۆ ترۆری ركابه رانی و هیچ بنه مایه کیان نییە بۆ دابین کردنی جێ گر لە دوای دەسەڵاتدار.
دەوڵەت یان دیکتاتۆر دەتوانێت بە ئاسایی یاسا بۆ خۆی دابین بکات و یاساکانی پێش خۆی هەڵوەشێنێتەوە. یەکێک لە جۆرەکانی دیکتاتۆریەت ، تئوکراسی یان دیکتاتۆری مەزهەبی و ئایینیە.ئەگەر چی ئەمرۆ هەمو جیهان بەرەو دموکراسی یان دەسەڵاتی جەماوەر ئەجیتە پیش، بەلام بەداخەوە هێشتا لە زۆر چێگە بە تایبەت خاوەرمیانە ، نمونە هایێک لە دیکتاتوری پەتی دەبینین.
بە بەرچاو گرتنی ئەو تایبەت مەندیانە، زۆر بە ڕونی ئەتوانین بڵێن کە کۆماری ئیسلامی ئێرانیش لە ساڵی ١٣٥٧ بە فریوی خەڵک و کۆشتن و برینی دەنگی جیاواز ، لە دوای رووخانی پاشایەتی ٢٥٠٠ سالەی ئێران، خۆی و حیزبەکەی بباتە لوتکەی دەسەڵات و لەو کاتەوە بە كوشتاره كانی خۆی درێژە بدات.
ده وڵه تی ئیسلامی ئیران ده ستی به سڕینەوە ، گرتن و ئه شکه نجه ی ركابه رانی سیاسی خۆی کردوو بە هۆی شەڕی ٨ سالەی لەگەل سەدام توانی تا ڕادەیێک دەمی نارازیان دابخات.
زولم وسته م كردنی رژیمی ئیران به كومه لانی خه لك و بە تایبه ت گەلی كورد دەستی پێ کرد، بە فه رمانی خه زای خومه ینی و کوشتنی خه ڵکی بێتاوان كۆماری ئیسلامی زیاتر له 5هه زار که س قوربانی ئه و سیاسه ته چه واشه کارانه ی به ناو شۆرشی ئیسلامی بوون.
بە بۆنەی ئه م كوشت و كوشتاره ی رژیمی کۆماری ئیسلامی کە لە پێناو مافی خه ڵکی بن دەستی بویەتی، دیاره زۆربەی کۆمەڵگاش نارازین. بەڵام بە پێ گۆرزی ئاسایشی و گۆشاری داموو دەزگا پولیسیەکانی هەموو دەنگێکی نارازی دەکرێت.
لە پێش چاوی کۆمەڵگای نێونەتەوەیی نارازیانی خۆی، بە دەسبەسەری درێژ خایێن ، ئەشکەنجە ، ترۆر و سێدارە لە بەین دەباتوو جیهانیش لیوه ی بیده نكه.. به پێی راپۆرتی هاوپه یمانی جیهانی له دژی سزای له سێداره دان، ئێران له ساڵی 2007دا لانی که م 317 که سی له سێداره داون. ئه م رێژه یه دوو به رابه ری ساڵی 2006و جووار به رابه ری ساڵی 2005 بووه. له ساڵی 2008دا 345له سیداره دان به فه رمی راگه یاندراون. له 3 مانگی سه ره تایی ساڵی 2009 دا واته له مانگی به فرانبار هه تا سه ره تای مانگی خاکه لێوه، ریکخراوه ی لێبووردنی نێو نه ته وه یی رێژه ی له سێداره دانه کانی 120 که س راگه یاند. له کاتێکدا به دڵنیایه وه ئه م رێژه راگه یاندراوه له رێژه ی راسته قینه ی خۆی که متر بووه . له مانگى ١٠ ى سالى ١٣٨٩ ى هه تاوى دا 79 كه س له سیداره دراون كه ده بى بلیم هه ر جه ند خوله كیك كه سیك له ئیراندا له سیداره دراوه. وه زوریك له زیندانی سیاسی کورد له زیر ده ستی ئه م رزیمه دروینه ماوه . وه ك
محمد ێدیق كبودوند، حبیب الله لگیفی، لقمان و زانیان مرادی، زینب جلالیان . قدریه قادری .کریم موسیزاده،خچر رسول مروت، علی احمد سلیمان ، نامق محمودی،.له ڕۆژی هەینی یەکی خەرمانانی ١٣٩٢ی هەتاوی (٢٣/٠٨/٢٠١٣)ز. ناوەندی چالاکانی مافی مرۆڤ لە ئێران هەواڵی لەسێدارەدانی بەکۆمەڵی زیندانییانی لە زیندانەکانی ئێران ڕاگەیاند. وه زوریك له زندانیانی تر كه بی سه رو شوینن .

جێی ئاماژەپێکردنە کە حەسەن ڕووحانی لە کاتی پڕوپاگەندەکانی هەڵبژاردنی ئەم دواییەی سەرۆک کۆماریی ئێران ڕایگەیاندبوو کە ئەگەر ئەو هەڵبژێردریت و ببێتە سەرۆک کۆمار، دەوڵەتی "اعتدال" دادەمەزرێنێ و ڕێز لە مافی کەمیینەکان و مافی مرۆڤ دەگرێ، بەڵام لەگەڵ هاتنە سەرکاری ئەو شەپۆلی له سیداره كان دەستی پێ کردەوە و تا ئێستا چەندین ناوەندی فەرهەنگی و شارستانیه ت داخراون.ڕژیمی ئێران دوای دەوڵەتی چین بەردەوام زیاترین ژمارەی لەسێدارەدانی لە جیهان بەڕێوە بردوە
كهره. 34سال له سیداره دان و كوشتن له كومارى ئیسلامى ولاتى ئیران به رده وامه. زور به ی وولاتان له م جه شنه كاره ی رزیمی ئیران ئاكادارن كه سال به سال ئه م كاره یان دوباره بونه وه و ده باره بونه وه یشی هه یه . ریكا له هه موو بیشكه وتو خوازا ن ئازادی خوازان سیاسه ت مه داران وچه ب فیمه نیستی وكریكاران و هه موو جینو ووته ویزی ئه م وولاته كرتوه زور جار ئه م ده سه لاته له تاو ئه و مه رامه كلاوه ی هه یانه ریكا له هه موو شارستانیه ت ده كریت تا هیچ كه سیك ده نكی ناره زایی به رز نه كه نه وه به م جوره به ردوامی دیكتاتوریه ت ئه دات وه به هه موو شیوه یك به ربه ست له هه موو خه لكی ئیران كیرا به تایبه ت كورد نه ته وه یكی دیارو به رجاوه كه له ئیران زورترین قوربانی داوه له سه ركرده سیاسی وحزبیه كانه وه تا مروفی ئاسایی هاوکات له گه ڵ ده ست پێکردنی شۆڕشی 57 ی گه لانی ئێران خه باتی نه ته وه ی ی گه لی کوردیش گڕووتین ده گرێ و هێندێک ڕێکخراوه و حیزبی سیاسی دێنه مه یدان دوو حیزبی سه ره کی له ئیران حیزبی دێموکڕات و کۆمه ڵه چالاکی سیاسی و هه ر کامیان نوێنه رایه تی به شێک له کۆمه ڵگای کورد و ئامانج و ئاوات و داواکاریه کانیان ده که ن بویه له لایه ن ئه م رزیمه توند ره وه دیكتاتوریه ته هیچ كه سیك ناكات به مافه ره واكانی خوی. ده قی جاڕنامه ی مافی مرۆڤ له 10ی دیسه مبری ساڵی 1948 له کۆبوونه وه ی گشتی رێکخراوی نه ته وه یه کگرتووه کاندا په سند کرا . ده قی جاڕنامه هیچ که سیک نابی ئه شکه نجه بکریت یان به شێوه ی زاڵمانه سزا بدرێت یان رووبه ڕووی هه ڵسوکه وتی دژه مرۆڤی بێته وه یان بچه وسێندرێته وه. هه موو که س مافی هه یه ژیان و ئازادی و ئاسایشیی تایبه تی هه بێ.هه موو که س مافی ئه وه ی هه یه که که سایه تی خوی له هه مو شوینیک وه کو مرۆڤ به فه رمی بناسرێت هه موو که سیک به بێ جیاوازی مافی ئه وه ی هه یه که سکاڵای خوی له دادگایه کی سه ربه خۆ و بی لایه ن به ئاشکرا کاره کانی بو به ریوه ببه ن. دادگایه کی ئاوا له باره ی ماف و ئه رکه کان یان هه ر تۆمه تێکی که خرابێته پاڵی ،ده بی بریاری له سه ر بدات هه موو که سێک مافی هه یه به ئازادی بیر و رای خۆی ده ربڕێت. ئه م مافه ئاماژه به وه ده کا که هه موو که سێک به بێ ترس و دڵه ڕاوکێ بڕوای تایبه ت به خۆی هه بێت و له به ده ست هینانی زانیاریی و بیرو را و بڵاوکردنه وه یان به ئازادی ده ستی به ئامرازه کانی پێویست رابگات. هه موو که سێک مافی ئه وه ی هه یه به ئازادیی کۆڕ و کۆمه ڵ و گروپی ئاشتیخواز پێک بهێنێت. ووشه ئازادی هه موو جیهان ده زانن مانای چیه به لام له ئیران ووشه یك به ناوی ئازادی وهه بونی نیه كه س ئاشنا نیه به م ووشه یه جكه له ئازادی تاك ئه ویش هه ر ناوی نیه بویه له م وولاتانه ی كه وا دیكتاتوریه ت لی به رقه راره مروفایه تی نیه بن بركراوه بیرو راده ربرین زو به زوی سه ركوت ده كریت كه وا بیرو راده ربرین مافی هه موو مروفیكه كه جی له لایه ن رزیمی ئیران وه لام دانه وه ی ئه م جوره ووشانه زیندانی هه تا هه تایه ئه كه ر له سیداره دان نه بیت بویه ئه كه ر به كورتی ئاوریك له زیانی ئیران بده ینه وه استا له چ دوخیك دا ده زین ئه م خه لكه. ئیران وولاتیكه كه بیك هاتوه له فره نه ته وه یه كیكیش له م نه ته وانه نه ته وه ی كورده رزیمی دیكتاتوری ئیران نه ك هه ر دوزمنی كورد بیت به لكو دوزمنی هه موو كلتورو نه ته وه ی و چین و وتو ویزه كانی ئه م كومه لكایه یه وا كار ده كات بو نه زوكی ده نكه ئازاده كانی له م نه ته وه یه دایه . کوشتاری بە کۆمەڵی خەڵکی گوندی قارنێ گوندێکی کوردنشین سەر بە شاری نەغەدە ئەم گوندە لە 7 کیلۆمەتری باشووری رۆژاوای شاری نەغەدە هەڵکەوتووە. ئەم گوندە لە رێکەوتی 11 خەرمانان 1358 هەتاوی بەرانبەر بە 2 سیپتامبەری 1979 زایینی لە شەڕێ نێوان دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی و هێزە کوردییەکان لە لایەن هێزە ئاسایش و سەربازییەکان هێرشی کرایە سەر و بەهۆی ئەم هێرشە 68 کەس لە دانیشتووانی ئەم گوندە کوژران.
حامید گەوهەری نووسەری کورد لە بابەتێکدا باس لەوە دەکات کە دەوڵەتی ئێران لە هێرش بۆسەر گوندی قارنێ چەکی قورسی بەکار هێناوە و لەوبارەوە دەنووسێت: " هێرشکه ران سه ره تا به چه ند تانک و ئوتۆمبێله وه به رزاییه کانی گوندی قارنێ و کێڵگه و موچه کانی ده وروبه ریان گه ماڕۆدا که دانیشتووانی نه توانن خۆیان ده رباز بکه ن. دواتر ئه ڵقه ی گه ماڕۆکه یان ته نگ کرده وه و خه ڵکه که یان له ناو گونده که دا کۆکرده وه. دوای ئه وه به شێوه ی مه نگوڵه کان که وتنه گیانی خهڵ که که و هه ر که سێکیان ده ستکه وت، به شێوه یه کی سامناک کوشتیان نووسەر و لێکۆڵەر بێهزاد خۆشحاڵی لە کتێبی (قارنا و انقلاب) کە تیایدا پشتی بە بەڵگە رۆژنامەوانییەکانی ساڵانی (57تا59) بەستووە، روانگەکانی شاهیدانی ئەو کوشتارە و هێزەکانی ئۆپۆزسیونی کورد و بەرپرسانی ناوچەکە و دەسەڵاتی ناوەندی دەخاتە روو. لەهەر هەموویاندا ئاماژە بە جیانەتێک کراوە کە تیایدا خەڵکی گوندەکە بە نامرۆڤانە کوژراون وه ٢١ساڵ بەسەر تیرۆری میکۆنوسدا تی ده به ریت کە تێدا شەرەفکەندی تیرۆرده كریت دوای سێ ساڵ تێپەڕبوون بەسەر تیرۆری دكتوور قاسملوو له لایه ن کۆماری ئیسلامی ئیران دووکتۆرشەرەفکەندی لە١٧, ٩ ,١٩٩٢ی زایینی لەشاری برلینی ئاڵمان بەدەستی تیرۆرستەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران تیرۆر کرا دووکتۆر سەعید شەرەفکەندی ناسراو بەسادق شەرەفکەندی، لەپلانێکی داڕێژراوکە لەلایەن ڕژیم و لەسەری هەمووانەوە خامنەئی ڕێبەری کۆمای ئیسلامی ئێران سەرۆک کۆمار عەلی فەلاحیان وەزیری ئیتلاعاتی ئەو کاتی ڕژیم ئامادە کرابوو، بەڕێوەچوو
دووکتۆر سادق شەرەفکەندی سکرتێری ئەو کاتی حیزبی دیموکرات بوو، کە بەمەبەستی بەشداری لەکۆبونەوەی ئینتر ناسیۆنالی سۆسیالیست سەفەری دەرەوەی وڵاتی کردبوو، لەکۆبوونەوەیەکدا کە لەمەڕ چارەسەری پرسی سیاسی کورد لەگەڵ بەشێک لەدیپلۆماتە تیرۆرستەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران دانیشتبوو بەشێوەیەکی ناجوامێرانە تێدا شەهید کرا وه بیست و پێنج ساڵ لەوە پێش دەورى حەفتا کەس لە پێشمەرگەکانى کۆمەڵە، کە زوربەیان لە گوردانى بەناوبانگى شوان بوون، لە کەنارى رووبارى سیروان و لە قەراغى هەڵەبجە کەوتنە بەر کیمیابارانى فڕۆکەکانى رژیمى سەدام و هەر بەدواى ئەوەشدا کەوتنە بەر پەلامارى هێزەکانى سپاى پاسدارانى ئێران. رێزگرتن لە خەبات و تێکۆشان و فیداکارى سەرجەم شەهیدان سەرى رێز و خۆشەویستى بۆ هەموو گیانبەختکروان دادەنەوێنین تەنیا سەرشۆڕی بۆ کۆماری ئیسلامی ئێران و دەست و پێوەندەکانی مایەوە له هه مبه رئه م كاره نامروفانه ی رزیمی ایران به رامبه ربه خه لكی ئیران به كاری ده هینیت . ئێران ژیانی خەڵکی تەنیوەو باڵی بەسەر هەموو ژیانی خەڵکدا کێشاوە له هه موو لایك خه لكی ده ستیان داوه به بینوس ده نكی نارازی خوایان له هه موومیدیاكانه وه به جیهان ده كه ینن كه وا زولم وسته می رزیمی دیكتاتوریی ئیران خاكی ئیرانی ته نی هه موو كه نج و لاوانمان قه لغانی خویناوی كران له بیناو ئازادی و بیكه وه زیان له نیوانیان نه ته وه ی كوردهه میشه هه ولی به ره و بیش جونی دا وه به لا م تا استا وه له به ر جاومان دیاره كه وا جه ندین كه سایه تی ناودار له م ریكایه شه هید كراون كه وا لیهاتوه نه توانین به به نجه ی ده ست قوربانیانمان بزمیرین ته نها له بیناو بیكه وه زیان له كه ش و هه وایكی ئازادی دیموكراتیانه كه ئه وه مافیكی ره وای هه موو كه لیكه ئه كه ر بیت و سه یریكی میدیاكانی جیهان بكه ین روزانه جالاكه وانه كانمان هاوار ناله ی ئه م خه لكه به دنیا ده كه ینن له جنكی ئه م رزیمه دیكتاتوره رزكاریان بیت ئازاد یمان ببیت مروفایه تیمان به رقه رار كه ن كه لیشی بی ده نكن زوربه ی نه سلی استا كه بیرا كه یشتون هه موو كه سانی زیره ك و روشنبیرن هه ر كه سه و له بوا ره كه ی خوی شورشی ده ست بی كردوه و خه بات ده كات بویه له لایه ن خه لكی ئیران به هوی رزیمی كوماری اسلامی ئیران زیانی ئاسایی له ده ست ئه م دیكتاتوریه ته تا دیتو دیاره دیارده ی دزیویی به دوایی خوی دا هیناوه زیان ئاسته م تر ده بیت مه ودایی نیوان رزیم و خه لك زور تر توند ترو جر تر ده بیت شه پولی ناره زایه تی خه لك له ئیراند به ره و پیش ده چیت كولكه زیرینه ی خه باتی خه لكی ئیران بو ئازادی و دیموكراسی بریتیه له چه ن ره نگی جیاواز كه به یه كه وه به ره و خوری ره زگاری چه ماوه تو هه موو هه ولی ئه وه ئه ده ن بو روخانی ئه م دیكتاتوره ی جمهوری اسلامی ئیران سەرتاپاى نوقمى گەندەڵین کۆمەڵانى خەڵکى زەحمەتکێش و چەوساوەى ئێران ناتوانن چیتر وەها رژیمێک تەحەمول بکەن. ئیران له چه ند سالی رابوردودا له په لی سه ره وی ده ژایه تی به رانبه ر به روژنامه وانان ناستراوه. ئیران گه وره ترین به ندیخانه ی روژنامه وانان له نیو ولاتانی روژ هه لاتی ناوه راست .روله كانی نه ته وه ی كورد له م ریكایه وه ده نكی ناره زایی خویان به هه مو جیهان ده كه ینن هه ول ئه ده ن بو ئازادی كه له كه مان له ناوه وی ئیران یان له ده ره وه هه میشه ده نكی ناره زایه تمان به رزه له هه مبه ر ئه م زولم و سته م و بیشه ل كاریانه ی به رامبه به مروفایه تیمان ده كریت هه میشه تا بتوانین بوكه یشتن به ئازادیمان تا كوتایی زینمان هه ول و ته قه لابده ین بو بیكه وه زیانیكی ئاشتیانه بو هه موو خه لكی ئیران به تایبه ت كورد بو مافه ره واكانمان له زیر سیبه ری ئالاكه مان وه ك هه موو نه ته وه یكی سه ر ئه م زه مینه بتوانین به ئازادی بزین له كوردستانیكی ئازاد ..