خوێندنه‌وه‌یه‌ک بۆ خوێندنه‌وه‌کانی به‌یاننامه‌که‌ی گۆڕان - به‌شی سێ ییه‌م
Saturday, 04/02/2012, 12:00
حیزب و حه‌قیقه‌ت و رۆشنبیر
تاوانه‌و جێێ شه‌رمه‌زارییه له کوردستانێکدا گوایه 7 زانکۆی تێدایه‌‌و هه‌زاران مامۆستای زقنکۆی تێدایه، سه‌دان گۆڤارو رۆژنامه‌ی تێدایه، ده‌وترێ هه‌زاران نووسه‌رو رۆژنامه‌نووسی تێدایه، تا ئێستا لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی زانستی ئه‌کادیمی بابه‌تی به ژماره ورووداوو ئامارو به‌لگه‌وه له سه‌ر به‌یاننامه‌که‌و له سه‌ر خۆپیشاندانه‌کان و پرس و ده‌رس و ئامانج و ئاکامه‌کانیان و حه‌قیقه‌ته دیار و شاراوه‌کانیان نییه؟
تا ئێستا تاقه یه‌ک هه‌لسه‌نگاندنێکی ره‌خنه‌یی زانستیی نییه؟
مێژووی کورد ته‌نانه‌ت پێش دروستبوونی، حیزب رۆحی واته حه‌قیقه‌ته‌کانی ده‌کوژێ و لاشه‌که‌ی به گه‌نده‌ڵبوویی له زبڵدانی هه‌میشه فراوانبووی ده‌ڵه‌سه‌و درۆکانیدا ده‌نێژێ. هیچ راستییه‌ک تۆمار ناکرێ، هێچ شتێ زانستانه شیناکرێته‌وه، هیچ رووداوێ له ده‌ره‌وه‌ی وتاری چه‌واشه‌یی حیزبی دا بوونی نییه؟ هیچ ده‌نگ و ره‌نگێ له ده‌ره‌وه‌ی هاشوهوشی میدیای حیزبیدا نییه. هه‌ر حیزبه بۆ خۆی نه‌ک حکومه‌تێک ئیمپراتۆریه‌تێکه، ئیمپراتۆری ئه‌به‌دیی خۆی هه‌یه، ملک و مالی داگیرکراوی هه‌یه، کۆمپانیای خۆی هه‌یه، (راستی حیزب خۆی کۆمپانیایه‌کی بازرگانی گه‌وره‌یه)، بودجه‌ی زانراوو نه‌زانراوی خۆی هه‌یه، حه‌ره‌س و مه‌ره‌س و میلیشیای خۆی هه‌یه، ده‌زگای راگه‌یاندن و پێوه‌ندی و ده‌یان رێکخراوی هه‌یه، میدیایه‌کی زل و زه‌به‌لاحی ده‌نگ وره‌نگ و نووسراوی هه‌یه، چه‌دان مه‌کته‌ب و بنکه‌و باره‌گای له ده‌ره‌وه‌و ناوه‌وه‌ی ولات هه‌یه، ده‌زگای لیکۆڵینه‌وه‌ی زانستی و ئامارو ژوورو خانه‌ی حه‌قیقه‌ت و حه‌قیقه‌تناسی خۆی هه‌یه. ده‌سته‌ی رۆشنبیرو نووسه‌رو رۆژنامه‌نووس و ئه‌کادیمی و پارێزه‌رو پزیشک و پسپۆری خۆی هه‌یه. ئیدی حکومه‌ت ببێ یان نه‌بێ، میلله‌ت ببێ یان نه‌بێ، مێژووی ده‌ره‌وه ببێ یان نه‌بێ، زانست و حه‌قیقه‌ت هه‌بن یان نه‌بن، خه‌لک بمرن یان بڕزن، ئه‌وان تا ئیمپراتۆریه‌تییه‌که‌ی خۆیان بمێنێ چ باکیان به که‌س هه‌یه؟ له هه‌مووی کاره‌ساتتر ئه‌وه‌یه حیزب رۆشنبیریی و رۆشنبیریشی قۆرخ کردووه یان خه‌ساندووه، ده‌نگێکی دیار له ده‌ره‌وه‌ی وتاری حیزبی نییه. له ده‌ره‌وه‌ی پاشکۆیی بۆ ده‌سه‌لات یان کاردانه‌وه بۆ ده‌سه‌لات و ئه‌جنداکانی وتاری رۆشنبیریی سه‌ربه‌خۆی کورد، وتاری ئه‌کادیمی ره‌خنه‌یی سه‌ربه‌خۆی کورد، ده‌زگای لێکۆلێنه‌وه‌ی ستراتیژی که له سه‌ر بنه‌مای زانستی و شیکردنه‌وه‌ی بابه‌تیی کار بکا نییه. رۆشنبیر له جیاتی ده‌زگایی بوون، حیزبگایی کراوه. هیوای ئه‌وه له گۆڕان ده‌کرا نموونه‌یه‌کی جیاواز بێ و ئه‌و ستراکتووری به حیزبکردنی ژیان و ئیمپراتۆرییه‌تی حیزبییه بشکێنێ. که‌چی خراپتر ده‌رچوو: به بازنه‌و ژوورو رایه‌له‌و میدیایه‌کی حیزبیی دیماگۆگی ىێ سه‌رو به‌رو ستراکتورو به‌های دیمۆکراتی و ئازادییه‌وه، ئه‌ویش بووه حیزبی ئیمپراتۆریه‌تی حیزبیی، حیزبی ئیمپراتۆری قه‌ت هه‌ڵه نه‌که‌رو هه‌میشه نه‌مر. گۆڕان ده‌ورێکی خراپیشی له‌و حیزبگایی کردنه‌ی رۆشنبیرو کایه‌ی رۆشنبیریدا ببینی. به‌لام تاوانه‌که هی گۆران نییه هی به‌ناو رۆشنبیرانی کورده که له ژیر سێبه‌ری حیزب و ده‌زگای حیزبی ئاشکرا یان سێبه‌ردا نه‌بێ شوناسیان نییه، له کاردانه‌وه بۆ بریارو ئاکاری حیزب نه‌بێ وتاریان نییه، له بوون به پاشه‌رۆکی و پێخۆری به‌رنامه‌ی حیزبی و میدیای حیزبی تۆخ یان سێبه‌ر، ره‌نگ وروویه‌کی رۆشنبیرییان نییه. رۆشنبیرانی کورد بوونه‌ته بربره‌ی پشتی سیستمی خان و خزمه‌تکار، سیستمی کۆیلایه‌تی بودجه‌و کۆیلایه‌تی مووچه، سیستمی ساخته‌ییکردن و بۆشکردن و فشه‌کردنی هه‌موو ئه‌و شتانه‌ی جوان و پاک و پیرۆزن..
رۆشنبیر ئه‌وه‌یه بیرو فه‌لسه‌فه‌یه‌کی ڵێکدانه‌وه‌ی خۆی هه‌بێ، رووداو، یان مێژوو وه‌ک بوونێکی بابه‌تی له ده‌ره‌وه‌ی خۆی ببێنێ و به‌پێی به‌لگه‌و راستی بابه‌تی شی بکاته‌وه، هه‌میشه پرینسیپی راستگۆیی و پرۆفیشنالی خۆی بپارێزێ و به شێوه‌یه‌کی راسته‌وخۆ یان ناراسته‌وخۆ بۆ هیچ جۆره به‌رژه‌وه‌ندییه‌کی دیار یان نادیار نه‌که‌وێته ژێر کاریگه‌ری ده‌سه‌لات یان حیزبه‌وه. به‌کورتی مێشکی سهربهخۆ، که‌سێتی سهربهخۆ و وتارو کرداری سه‌ربه‌خۆی خۆی هه‌بێ و ئامانجی ده‌رخستن و خزمه‌تکردنی حه‌قیقه‌ت بێ به شێوه‌یه‌کی پرۆفێشنال و بنه‌مای ئه‌خلاقیی به‌رز بپارێزێ.
نووسه‌رێک که به‌راستی رووناکبیر بێ و رێزی رۆشنبیری و ناوو ده‌وری کۆمه‌لایه‌تی و که‌سێتی مه‌عنه‌وی و ئه‌خلاقی خۆی بگڕێ ده‌بێ له خۆیه‌وه قسه نه‌کا و بێباک و سه‌رپێی بۆ موجامه‌له‌و ماستاوکردن یان بۆ گومراکردن و هه‌له‌خه‌له‌تاندنی خه‌لک له‌م ده‌زگاو ئه‌و ده‌زگای حیزب ده‌رنه‌که‌وێ و فشقیات بلاو نه‌کاته‌وه، ئه‌وی راستی بێ رووناکبیرێک که مانای رووناکبیریی و ده‌وری ئه‌خلاقییی پیرۆزی رووناکبیر بزانی هه‌رگیز له میدیا حیزبیدا به میدیای گۆڕان- یشه‌وه ده‌رناکه‌وێ، چونکه میدیای گۆڕانیش بۆته میدیایه‌کی حیزبی په‌تی و له یاریکردنێکی دیماگۆگییانه‌ی دزێو وده‌رفه‌تپه‌رستانه به بیروراو ناره‌زایی و عاتیفه‌ی خه‌لکه‌وه له لایه‌که‌وه‌و شیرینکردنه‌وه‌ی ده‌موچاوه دزێوه‌کانی ده‌سه‌لات له لایه‌‌کی تره‌وه، هێج ده‌ورێکی بنیاتنه‌ری نییه. کاتێ رۆشنبیر له میدیای حیزبیدا ده‌رده‌که‌وێ یان ده‌نووسێ مانای وایه ئه‌وه‌ی قبوڵ کرد که حیزب له رێگای ده‌یان ده‌زگای میدیایی زه‌به‌لاحی به پاره‌ی دزراوی میلله‌ت به‌رێوه‌بردراو، عه‌قلی خه‌لک داگیر کا، هۆشی بشواته‌وه، به‌و شیوه‌ی ده‌یه‌وێ یاری به عاتیفه‌و هه‌ست و هه‌لوێستی بکا. رووناکبیری سه‌رشۆر بۆ حیزب ده‌بێته به‌شێک له‌و پرۆسه تاوانکارییه و هه‌رجی بیڵێ و بینووسێ له ساخته‌یی و درۆ له‌گه‌ڵ خۆکردن زیاتر نییه.
به‌یاننامه‌که وه‌ک تێکست، وه‌ک ئاخاوتن (دیسکۆرس)
بگه‌ریینه‌وه بۆ به‌یاننانه‌مه‌که‌ی گۆڕان، خوێندنه‌وه‌ی به‌یاننامه‌که‌و قسه له سه‌ر کردنی دوو شتی جیاوازن. گه‌ر ئه‌و پرینسیپانه‌ی سه‌ره‌وه‌ش: زانست، دیمۆکراسی، یاسا، به‌رژه‌وه‌ندی گشتی ره‌چاو نه‌که‌ین، ئه‌وا بۆ هه‌ر که‌سێ که‌مێ ئاستی رووناکبیری و میتۆدی خوێندنه‌وه‌و شیکارکردنه‌وه‌و لێکۆڵینه‌وه بزانێ، به‌یاننامه‌که وه‌ک تێکستێک هه‌یه‌و له به‌رده‌سته. واته به‌یاننامه‌که ده‌قێکی نووسراوه. به وشه‌و رسته دارێژراوه. ئه‌م جۆره بوونه‌ی ده‌قه‌که جیایه‌و سه‌ربه‌خۆیه له‌و که‌س یان حیزبه‌ی نووسیوێتی و ئامانج و نیازه‌کانی. سه‌ربه‌خۆیه له‌و کاته‌و هه‌لومه‌رجه‌ی تێیدا نووسراوه گه‌رچی بۆ خۆی هه‌لبه‌ته ئاماژه‌و نێشانه‌ی جۆری له‌دایکبوونه‌که‌ی هه‌ڵگرتووه. به‌کورتی ده‌مه‌وێ بڵێم بۆ که‌سێکی رۆشنبیری خاوه‌ن توانست و بۆچوونی پرۆفێشنال و که‌ره‌سه‌و ئامرازی خوێندنه‌وه‌ی فه‌لسه‌فی یان زمانه‌وانی یان ره‌خنه‌ی ئه‌ده‌بی، ئه‌و تێکسته ده‌رفه‌تی خوێندنه‌وه‌ی ده‌وله‌مه‌ند به ده‌سته‌وه ده‌دات. چونکه له وشه، زمان، رێزمان، ئاخاوتن پێکهاتووه و خوێندنه‌وه‌ی دروست و بابه‌تی ناشێ هێچ وشه‌و رسته‌یه‌کی فرامۆش کا، ئه‌وسا ده‌کری ده‌قه‌که وا لێ بکه‌ی ناکۆکی و بۆشایی و بزره‌کانی خۆی ئاشکرا بکا، ره‌وشی بوونی ده‌ربخاو هه‌لومه‌رجه‌کانی به‌رحاڵبوونی (ئیمکانبوونی) به‌ده‌سته‌وه بدات. گۆڕان، خه‌لک، راستیی سوود له‌و جۆره خوێندنه‌وه ده‌بینن. له کاتێکدا فرامۆشکردنی یان شێواندنی یان چه‌واشه‌کردنی جیا نییه له فرامۆشکردن و شێواندن و چه‌واشه کردنی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان خۆی و خه‌لکه‌که‌ی. بۆ نموونه گه‌ر ته‌نیا دوو روانگه‌ی فه‌لسه‌فی فوکۆ و درێدا به‌کاربێنین ئه‌وا ده‌کرێ وه‌ک (پێوه‌ندی نێوان زانین و هێز) له روانگه‌ی فوکۆوه یان وه‌ک کۆمه‌لێ ناکۆکی زمانه‌وانی خۆ هه‌ڵوه‌شێنه‌ره‌وه (له روانگه‌ی درێدا) وه، ده‌قه‌که شی بکه‌ینه‌وه.
ئه‌و ده‌قه تێكسته به وشه نووسراوه، بیرو بۆچوون و به‌رنامه‌ی سیاسی تێدایه، نه زه‌نگه نه زوڕنایه، نه ده‌هۆلی ژڵ راچله‌کێنه‌ره. نه قه‌وانی قه‌یرانه، نه دایه‌لۆگ و پارانه‌وه‌یه له ده‌سه‌لات وه‌ک ئێستا داده‌ڕێژرێته‌وه.
ده‌قێکه وه‌ک هه‌موو ده‌قه سیاسییه‌کانی تری کورد وه‌ک مادده‌ی 140، 17 خاله‌که‌ی په‌رله‌مان، 22 خاله‌که‌ی ئۆپۆزیسیۆن، 27 خاله‌که‌ی بارزانی، چوار بڕیاره‌که‌ی بارزانی، شه‌ش پاکیجه‌که‌ی ئۆپۆزیسیۆن، هتد ره‌وشی بوونی خۆی و ماوه‌ی زه‌مه‌نی له دایکبوون و جێبه‌جێبوونی هه‌یه.
جا ئه‌و ماوه‌یه کاری خۆی کرد، یان به‌سه‌رچوو، یان له باربردرا ئه‌وه پرسێکه که له ده‌ره‌وه‌ی ده‌قه‌که شایانی لێکۆڵێنه‌وه‌و دیبات کردنه. دیاره ئێستا ئه‌و ده‌قه‌ش به شێوه‌یه‌کی سهربهخۆ نییه چاره‌نووسی له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌و ده‌قانه‌ی تر تێکه‌ڵ بووه. یان ته‌نانه‌ت شوناسی خۆی له ناو ئه‌واندا ونکردووه یان تواندۆته‌وه‌و به تایبه‌تی له ناو چوار بریاره مه‌زنه‌که‌ی بارزانیدا و چاوه‌روانی پێگه‌یشتن و کوڵینی شه‌ش سه‌روپێچکه‌که‌ی ئۆپۆزیسیۆن که ساڵێکه خراونه سه‌ر ئاگری به‌یاننامه‌که‌و ئه‌وه‌نده جیڕن ناکوڵێن. مه‌گه‌ر نێچیروان بارزانی به مه‌رحه‌مه‌تی خۆی تامێکیان بکا بزانێ که‌لكی خواردنیان پێوه ماوه یان نا.
ئه‌گینا به‌یاننامه‌که‌ی گۆڕان ئێستا وه‌ک کاریگه‌ری سیاسی ده‌قه‌که مردووه، ته‌نیا وه‌ک لاشه‌یه‌ک ماوه که دکتۆری فرۆنزیکی بچێته سه‌ری و هۆکارو شێوه‌ی مردنه‌که‌ی دیاری بکا و یادکه‌ره‌وه‌کانیشی له (سبه‌ی) بۆ موجامه‌له پێیان شه‌رم بی دوای مردنی ناکامی به خراپه باسی بکه‌ن!!
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
