پێشگری "هه‌ڵ" ،دروشمی به‌رفراوانی زمانی کوردی : (زمان پێناسه‌ی گرنگی نه‌ته‌وه و که‌ره‌سه‌ی هه‌رمانی گه‌لانه)
Saturday, 18/04/2009, 12:00
2464 بینراوە
به ناوی کوردستانی گه‌وره .
زمانی کوردی ، چون خاوه‌ن زاراوه و بن زاراوه‌گه‌لی جۆربه‌جۆره و له پانتاییه‌کی به‌ربڵاوی جیهان دا ، نزیکه‌ی په‌نجا میلیۆن که‌س قسه‌ی پێ ده‌که‌ن ، زۆر زمانێکی به پیت (غه‌نی)یه .
بۆ سه‌لماندنی ئه‌م بیرۆکه‌یه ، پێشگری " هه‌ڵ " بۆ وێنه راڤه‌ده‌که‌م ، تا ئه‌م راسته‌قینه زمان ناسیه‌مان باشتر بۆ دره‌که‌وێ . کاتێک پێشگری " هه‌ڵ " به کار ده‌به‌ین ، ره‌نگه بڵێم به سه‌دان وشه‌ی ره‌سه‌نی کوردی دێنه به چاومان ، که من ده‌توانم له‌م نووسراوه کورته‌دا ، ته‌نیا مشتێک له‌و گشته ، بناسێنم :
هه‌ل به‌زین
هه‌ڵ بژاردن
هه‌ڵ به‌زاندنه‌وه
هه‌ڵ به‌زینه‌وه
هه‌ڵ به‌ستن
هه‌ڵ بواردن
هه‌ڵ بوون
هه‌ڵ بڕین
هه‌ڵ پاچین
هه‌ڵ په‌ڕین
هه‌ڵ ته‌کاندن
هه‌ڵ تووراندن
هه‌ڵ تۆقین
هه‌ڵ چنین
هه‌ڵ چوون
هه‌ڵ خستن
هه‌ڵ خڕاندن
هه‌ڵ دان
هه‌ڵ دوورین
هه‌ڵ دڕین
هه‌ڵ سپاردن
هه‌ڵ سووڕان
هه‌ڵ شاخاندن
هه‌ڵ شه‌لین
هه‌ڵ فڕاندن
هه‌ڵ قرتاندن
هه‌ڵ قرچاندن
هه‌ڵ قوڕاندن
هه‌ڵ کاڵین
هه‌ڵ کردن
هه‌ڵ که‌وتن
هه‌ڵ کوتن
هه‌ڵ کڕاندن
هه‌ڵ کۆڵین
هه‌ڵ گرتن
هه‌ڵ گرتنه‌وه
هه‌ڵ گه‌ڕان
هه‌ڵ گه‌ڕانه‌وه
هه‌ڵ گوشین
هه‌ڵ گوێستن
هه‌ڵ گیران
هه‌ڵ گیرساندن
هه‌ڵ گێڕان
هه‌ڵ گێڕانه‌وه
هه‌ڵ له‌رزاندن
هه‌ڵ له‌رزین
هه‌ڵ لووشین
هه‌ڵ ماسین
هه‌ڵ مژین
هه‌ڵ هاتن
هه‌ڵ هاورادن
هه‌ڵ هێنان
هه‌ڵ واسین
هه‌ڵ وه‌راندن
هه‌ڵ وه‌رین
تیبینی : هه‌ر وه‌ک له پێشدا ئاماژه‌م پێ کرد ، ئه‌مه مشتێکه له گشتێک و وه‌ک وێنه‌یه‌ک ئه‌م وشانه‌م له خزمه‌ت تان دا ناساندوه . روانگه‌یه‌کی دیکه ،که زۆر جیگه‌ی سه‌رنجه ئه‌مه‌یه ، زۆر جار کاتێک پێشگری " هه‌ڵ " به کردارێکه‌وه ده‌نووسێ، ته‌واو مانای کرداره‌که ده‌گۆڕی ، وه‌ک " هه‌ڵ+که‌وتن " که که‌وتن مانایه تری هه‌یه ، به‌ڵام "هه‌ڵ که‌وتن " به مانای لێ په‌یدا بوون و جاری واهه‌یه به مانای لێ که‌وتنه ، وه‌ک " هه‌ڵ که‌وتنی هۆنه‌ری وه‌ک حاجی قادری کۆیی له نێو ئێمه دا ،جێگه‌ی شانازیه ؛ " یا " هه‌ڵ که‌وتن له به‌رد ، زۆر ناخۆشه " . زۆر وشه‌ی واش هه‌یه زۆرتر له واتایه‌کی هه‌یه ، وه‌ک خودی " هه‌ڵکه‌وتن " یا " هه‌ڵ چوون " و هتد .
له راستی دا ، ئه‌م باسه زمان ناسیه کورته ، به‌ڵگه‌ی مه‌زنی به پیتی، ره‌سه‌نی و به‌رفراوانی زمانی کوردیه ، زمانێک که نه‌ته‌وه‌ی کورد چه‌ند هه‌زار ساڵ زۆرتر به ده‌م ، کۆچێندراوی ،ته‌قوڕه‌و و هه‌ڵات هه‌ڵاته‌وه پاراستویه‌تی و ئێمه‌ش پێویسته به گیان و دل په‌ره‌ی پێ بده‌ین و بیپارێزین .
[email protected] تاران 29/1/2709
