کوردستان ولات و حکومەت نییە، بزنسێکی گەورەی بنەماڵەی بارزانی یە
Friday, 02/11/2012, 12:00
چاوپێکەوتنی د. کەمال میراودەلی لەگەڵ رۆژنامەی بانگ - بەشی دووەم
کوردستان ولات و حکومەت نییە، بزنسێکی گەورەی بنەماڵەی بارزانی یە.
ئەمەی خوارەوە بەشی دووەمە لە چاوپێکەوتنی رۆژنامەی بانگ لەگەڵ د. کەمال میراودەلی. لەم بەشەدا د. کەمال بە وردی روونی دەکاتەوە کە:
* ئێستا گۆڕان یش چۆتەوە ناو قاوغە حیزبییە کلاسیکییە کۆنە یەکێتییەکەی و ئەوی لە بەر باس نەبێ ژیانی خەلک و ماف و ئازادییەکان و پرسی دیمۆکراسی راستەقینەو دادپەروەرییە.
* من تەنیا دەتوانم لە خۆمەوە دەستپێبکەم و گەر دەسەلاتم هەبێ هەموو میدیا و راگەیاندنە حیزبییەکان دادەخەم
* لە سایەی ئۆپزیسیۆنێکی مردوو-و ناراستگۆوە، گەندەڵیی بۆتە دین و کۆیلایەتی مووچەو کۆیلایەتی بودجە بوونەتە کۆڵەکەی ئەو دینە
* بەڵێنێكی تری من ئەوە بوو کە لە ماوەی سێ مانگی یەکەمی دەسەلاتی سەرۆکایەتیم دا زامنی ئەوە بکەم کە دەستوورێکی دیمۆکراتیمان دەبێ و رێفراندۆمی لە سەر دەکرێ
* بە پێی دەستوور سەرچاوە و سامانی سروشتیی کوردستان دەبێ ملکی گەل و نەوەکانی کوردستان بێت نەک هی بنەمالەو مافیای حیزبیی
* بە بێ سەروەریی تۆ خاوەنی خاکی خۆت نیت
*داواکردنی حکومەتی عێراق بۆ بەشی مەرکەز لە داهاتی نەوتی بە قاچاغفرۆشراو کێشەیەکی یاسایی جددی یەو درەنگ یان زوو ئەم پارەیە لە بودجەی خەلکی کوردستان دادەشکێ لە کاتێکدا کەس نازانێ داهاتەکان چوونە گیرفانی كێوە
* شتێک نییە بە ناوی حوکمرانی هەرێم. ئەو حکومەتە سەرقاپێکی ساختەیە کە دوو چێشتی جیاوازی لە بندا دەکولێ. سەرۆکی حکومەتی ئێستا تەنیا سەرۆکی حکومەتی بەرژەوەندییەکانی بنەمالەو ناوچەی دەسەلاتی خۆیەتی. جێگرەکەی کوێخای بەرژەوەندییەکانی بنەماڵەو ناوچەکەی ترە.
* مەحاڵە قەت تاڵەبانی ش تا بمێنێ، ناچێتە ژێر باری ئەوەی جارێکی تر بەرامبەر بنەماڵەی بارزانی بوەستێ. چونکە پێوەندییەکە لە پێوەندی سیاسیی دەرچووە . پێوەندییەکی ستراتیجی بازرگانی و ئابووری یە، پێوەندی دوو کارتێلی سەرمایەدارییە کە بەرژەوەندی جەوهەریی هاوبەشییان لە دزیی و داگیرکاریی و پێوەندی نهێنیی و سەرکوتکرتدنی ماف وئازادییەکانی خەلکدا هەیەو وابەسەتی هیزی دەرەوەن
* تالەبانی زیرەکانە بە یەک دەرزەنێک 'کاکە نەوە' گۆڕانی هێنایەوە سەر سفر.
* ئەو موناوەرەیەی تالەبانی لەگەڵ گۆڕان لە ئەنجامی ئەوەوە هات کە مەسعود بارازنی بە فیتی تورکیا غروری پەیدا کردوو ، زیاد لە قەڵەمڕەوی میرنشینی بنەماڵەکەی خۆی تەماعی ئەوەشی پەیدا کرد باڵ بهاوێتەوە بۆ ناوچەی میرنشینیی تاڵەبانی و بەرژەوەندییە نەوتییەکانی لە سلێمانی و گەرمیان. یادکردنەوەی یادی شۆڕشی ئەیلوول لە دهۆک و هەولێرو سڵیمانی لە رێگای سێ سەری سەرەکیی بنەمالەو راگەیاندنی ئەوەی کە سلێمانی لە پارتی جیا نابێتەوەو شۆرشی ئەیلوول شۆرشی بنەمالەیەو لەمەودوا قبووڵ ناکەن کەس سووکایەتی پێ بکات، ئەمانەو رۆیشتنی بارزانی بۆ دەرەوەو ئامادەنەبوونی بۆ بەخێرهاتنەوەی تالەبانی و بەشداری لە دەورە تەشریفاتییەکانی لە کۆکردنەوەی رەمزەکانی دەسەلاتی عێراقیی، ئەمانە تالەبانی یان نیگەران کرد
* نەڕەنەڕە بۆش و فشەکەی مەلا بەختیاریش لە کۆنگرەی بەدەپەدا دەرهاویشتەی ئەو میزاجە نوێیەی نوێی تالەبانی بوو
*لە هەموو حاڵەتیکدا گۆڕان و یەکێتی چٶن رێکبکەون یان نەکەون هیچ لە وەزعەکە ناگۆڕێ: من لە مالی خۆم، تۆ لە مالی خۆت. پارتی لە میرنشینی خۆیداو یەکێتی لە میرنشینی خۆیدا. بەلام دوو ئیدارەییەکە خەستتر دەبێتەوە چونکە ئەمجارە گۆڕانیش بەشە گەندەلی خۆی دەوێ.
* بارزانی گەر بەردیش بووایە دەبوو لەو هەموو ئەزموونەی ژیان و جیهان فێر بێت، بەلام ئەو عەقلی لە مێزەرە سوورەکەیەوە پێچاوەتەوە
* یادکردنەوەی ئەیلوول لەلایەن بارزانی و کوڕەکەی و برازاکەی وەک شۆڕشی بنەماڵە کارێکی ناشیرین و ناعەقلانی بوو.
* بارزانی گەر هێندە موعجیبە بە تورکیاو ئەردۆغانە وە بۆ لێیانەوە فێڕ نابێ. بۆ ناردنی هێز بۆ سەر پەکەکە ئۆردۆگان دەچێ و رازیبوونی پەرلەمانەکەی وەردەگرێ
*ئەتاتۆرک بە ئیرادەو عەقل و دەستوورو موئەسسەسات تورکیای نوێی وەک بەهێزترین و سەقامگیرترین دەوڵەت دروستکرد نەک بە بنەماڵەچێتیی و دزیی و داگیرکاریی زەوی و مال و سامانی گەلی خۆی.
* تورکیا بنەمالەی بارزانی بۆ کۆلۆنیالکردنی هەرێم و رێگرتن لە یەکبوونەوەو سەربەخۆیی کوردستان بەکاردێنێ
* لاوازترین لینك له ستراتیجی توركیی بارزانی خۆیه‌تی
* کوردستان ولات و حکومەت نییە، بزنسێکی گەورەی بنەماڵەی بارزانی یە.
ئەمەی خوارەوە دەقی تەواوی ئەم بەشەی چاوپێکەوتنەکەیە:
بانگ: لەبەرنامەتدا هەیە كە ساڵی داهاتوو خۆت بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم كاندید بكەیتەوە ؟ بەرێزت لە هەڵبژاردنی رابردوو رێژەیەكی باشی دەنگت هێنا بەبێ ئەوەی هیچ حزبێك لە پشتت بێ ؟ هەروەها پێت وایە كێ لەگەڵت كاندید دەبێ ؟
بەداخەو ە لە ولاتی بەربەرستانی ئێمەدا کە لە بنەماکانی زانست و لێکٶڵینەوەی زانستی بابەتیی و دیمۆکراسی و یاسا و ئەخلاق بێبەرییە، راستییەکان شاردروانەوەو بە شاراوەیی دەمێننەوە.
من تەنیا دەتوانم لە خۆمەوە دەستپێبکەم و گەر دەسەلاتم هەبێ هەموو میدیا و راگەیاندنە حیزبییەکان دادەخەم
گەر دەزگایەکی لێکۆلێنەوەی زانستیی دیمۆکراتی یاساخواز هەبایە و لێکۆڵینەوەو بەدواداچوونێکی بابەتیی بۆ پرۆسەی هەلبژاردن و دەنگدان لە هەر چوار ناوچەکە: گەرمیان، سلێمانی ، هەولێرو دهۆک و تەزویری ٢٠٠٩ کردبا بەتایبەتی هی سەرۆکایەتی هەرێم، بۆی دەردەکەوت کە بەراستی من لە سێ ناوچەی یەکەم : گەرمیان و سلێمانی و هەولێر، زۆرینەی دەنگم هێنابوو ، تەنیا کودەتای تەزویر وسەپاندنی زۆرەملێی %٧٠ ی درۆی بە مەسعود بارزانی دا وتەنیا خیانەتی سەرانی گۆڕان و بێدەنگی یەکێتی و ئۆپۆزیسیۆن ئەم دەسکەوتەی بۆ بارزانی کردە حەقیقەت و تا وای لێهات کە ئەو خۆشی ئەمەی لێ ببێ بە راستیی و وەک کۆیلەی سروشتیی خۆی و بنەمالە هەزارمێردییەکەی، سەیری پەرلەمان و خەلک و حیزبەکان بکات.
جا گەر لە ٢٠٠٩ دا کە بزاڤی هیواو خەباتی خەلک بۆ گۆڕینی سیستم لە لوتکە دابوو ، ئاوا بێشەرمانە تەزویر بکرێ ، چ زامنی ئەوەیە کە ئەم تەزویرو فێڵە دووبارە نەبێتەوە بەتایبەتی کە ئێستا گۆڕان یش چۆتەوە ناو قاوغە حیزبییە کلاسیکییە کۆنە یەکێتییەکەی و ئەوی لە بەر باس نەبێ ژیانی خەلک و ماف و ئازادییەکان و پرسی دیمۆکراسی راستەقینەو دادپەروەرییە؟ مەبەستم ئەوەیە بلێم: ئایا خۆ کاندیکردنەوەم دەتوانی ئەمجارەش بەرامبەر سیستمی فێل و فوت و بەرتیل و تەزویر بوەستێتەوە؟ ئایا بەراستی پرۆسەیەکی هەلبژاردنی رەواو بێ فێڵ دەبێ؟
لە سایەی ئۆپزیسیۆنێکی مردوو-و ناراستگۆوە، گەندەڵیی بۆتە دین و کۆیلایەتی مووچەو کۆیلایەتی بودجە بوونەتە سیستم
هەموو سیستمەکە وەک دەسەلاتی بنەمالەیی حیزبیی، دەسەلاتی ئیداریی حیزبیی، قۆرخکردنی ئابووری و بازار لە لایەن حیزب و بنەمالەکانەوە، میدیای حیزبیی، رێکخراوی حیزبی و پاشەکشەی کۆمەلگای مەدەنی و میدیای ئازاد، دزیی و داگیرکردنی بێسنووری ملک و ماڵ و بودجەی خەلک، بەرتیل و فەسادو خەڵککڕین، هتد هەموو ئەمانە ئاماژەن بۆ ئەوە کە لەم سێ سالەی دواییەدا لە سایەی ئۆپزیسیۆنێکی مردوو-و ناراستگۆوە، گەندەڵیی بۆتە دین و کۆیلایەتی مووچەو کۆیلایەتی بودجە بوونەتە سیستمی سیاسیی ئەو دینە.لە بەر ئەوە من گەشبین نیم کە هەلبژاردنی دروست و داپەرورانە و ئازاد بکرێ و ئەنجامەکانی قبوڵ بکرێن. لەگەڵ ئەوەشدا من لە بەرەی هەژاران و زۆرلێکراوان و مافخوراوان و گەنجان و ئازادیخوازانی گەلەکەمم و گەر بزانم ئەمە خواستی خەلکە کە من خۆم کاندید بکەمەو ئەوە بێ هیچ دوو دڵیی ئەم کارە دەکەم.
پ ٤. ئەگەر تۆ خۆت هەڵبژارد و بوویت بە سەرۆكی هەرێم یەكەم بڕیارێك دەری بكەی لەو وڵاتە چی دەبێ ؟ چی دەگۆڕی و چی دەنوسیتەوە ؟
لە یەکەم ئاخاوتنم لە حوزەیرانی ٢٠٠٩ دا لەگەڵ رادیۆی نەوا دەربارەی خۆکاندیدکردنم لە وەلامی پرسیارێکی ئاوادا وتــم: یەکەم من دەتوانم لە خۆمەوە دەست پێبکەم. من دەمەوێ ببمە نموونەیەکی نوێی سەرۆکایەتی لە رووی دەستووریی و یاسایی و داپەروەریی و ئەخلاقییەوە. من سوێند دەخۆم کە یەک دۆلار، یەک پارچە زەوی، یەک خانوو-و تەلار، یەک سەیارە، تەنانەت کۆمپیوتەرو تەلەفونێکی مۆبایلیش بە هۆی پلەو پایەو وەزیفەکەمەوە نەکەمە ملکی خۆم. رێگا نەدەم هیچ کەسیكی خزم، دۆست یان نزیک لە من لە هیچ شوێنێکدا بە سۆنگەی منەوە بە واسیتەو نایاسایی و گەندەلی دابمەزرێن یان لە هەر بوارێکدا سوودمەند ببن. لە یەکەم رۆژەوە هەرچی سامان و ملک و مالی هەمە یان نیمە ئاشکرای دەکەم و کە وەزیفەکەشم دوای چوار ساڵ یان زووتر جێهێشت دەزگای چاودێری کارا دەتوانێ ساغی کاتەوە چم هەیە یان نییە. سوێند دەخۆم کە بەرپرسیار بم بەرامبەر گەل و پەرلەمان و پەرلەمان بکەمە دەزگایەکی دەستووریی راستەقینەو هەموو مانگێ جارێک خۆم لە بەرەدم پەرلەماندا ئامادە بم و وەلامی هەموو پرسیارێک بدەمەوە و بە پێی یاسا موحاسەبەی ئەو پەرلەمانتارانە بکەم کە کەمتەرخەم و تەمبەڵن و پرسیار ناکەن و بەدوای کێشەی هاو-ووڵاتاندا ناچن. ئەمە سەرەتای سەرەتایە بۆ هەر گۆڕینێک. تۆ خۆت گەندەڵ بی چۆن کۆمەل و سیستم و دنیا دەگۆڕی؟ ئەمە ئاستی بەرپرسیارێتی تاکە کە دەبێ ئەوانەی سەرەوە نموونە بن بۆی. وەک کۆمەل و گەلێش ئێمە پێویستیمان بە پەیمانیکی کۆمەلایەتی سیاسیی نەتەوەیی دەستوورییە کە وەک گەل پێناسەمان بکاو پێمانەوە ببەستێتەوەو پێناسەی هاونیشتمانێتی دروست بکاو فێری یەکتر قبولکردن و هاوکاری پێشخستنی بەرژەوەندی گشتی و ڕێزگرتنی یاسا و ماف و ئازادییەکانی تاک و کۆو پێکەوە ژیانی شارستانیی و ئالوگۆڕی ئاشتییانەی دەسەلاتی یاسایی بکات.ئەمەش تەنیا لە رێگەی دەستوور ەوە دەبێت. بۆیە بەڵێنێكی تری من ئەوە بوو کە لە ماوەی سێ مانگی یەکەمی دەسەلاتی سەرۆکایەتیم دا زامنی ئەوە بکەم کە دەستوورێکی دیمۆکراتیمان دەبێ و رێفراندۆمی لە سەر دەکرێ و دەستووری خوارووی ئەفریقا، خوارووی سودان و کۆسۆڤۆ- شم بە نموونەی ئەو دەستوورە دیمۆکراتییە ستاندارد دارە جیهانییانە هێنانەوە کە دەمەوێ دەستووری کوردستان رەچاویان بکات. دوای ئەوە بنەبڕکردنی گەندەلی و تاوان و دزیی و داگیرکاری وچارەسەری ریشەیی ، مێژوویی، کارەساتەکان بە یاسا. دیسانەوە بەرنامەی چارەسەری و چاکسازیی رادیکالی تەواوی ئەمانە لەو پرۆژەیەدا هەیە کە پار لە کاتی خۆپیشاندانەکاندا پێشکەشم کرد. بەلام کە دەسەلاتم هەبێ یەکەم کارم داخستنی هەموو کەنال و دەزگا میدیاییە حیزبییەکان دەبێ و لە جیاتی ئەوە دەزگایەکی راگەیاندنی نەتەوەیی مەرکەزی سەربەخۆی وەک بی.بی،سی دادەمەزرێنم و پشتگیری سەربەخۆیی و ئازادیی تەواوی میدیای ئەهلی دەکەم.
پ٥- گرێبەستی نەوتی هەرێم تا چەند بە شەفاف دەبینی ئایا پارەی ئەو گرێبەستە نەوتیانەی هەرێم بۆ خەڵكە یان بۆ مەبەستی حزبییە ؟ چی بكرێت بۆ ئەوەی گرێبەستی نەوت لە هەرێم شەفاف بێت ؟ پارتی و یەكێتی لەو نێوەندە لەكوێ هاوكێشەكەن ؟
پرسی نەوت پرسی خودی بوونی ولاتێکە بە ناوی کوردستان و نەتەوەیەک بە ناوی کورد. بۆیە پرسی نەوت دەکرێ ببێتە بنەما بۆ دەوڵەتی کوردستان یان بەڵا بۆ نەهێشنی کوردستان و هێشتنەوەی بە کۆیلەیی و وابەستەیی. بۆیە هەستیارترین لایەنی سیاسیی چارەنووسی کورد پرسی نەوتە. من لە دوای هەلبژاردنی ٢٠٠٩ و گەڕانەوەم بۆ لەندەن یەکەم بابەت کە خۆم پێوە خەریک کردوو لەسەرم نووسی و پەیکەری داڕشتنێکی سیاسەتێک بۆ گەڵاڵە کرد پرسی نەوت بوو.
بە پێی دەستوور سەرچاوە و سامانی سروشتیی کوردستان دەبێ ملکی گەل و نەوەکانی کوردستان بێت نەک هی بنەمالەو مافیای حیزبیی
سێ پرینسیپ لە پرسی دۆزینەوەو بەرهەمهێنانی سامانی سروشتی کوردستاندا گرنگن:
١. یەکەم بەندی دەستووری کوردستان دەبێ ئەوە بێ کە کوردستان خاکی کوردەو ملکی هاوبەشی نەوەکانی ئێستاو داهاتووی کوردستانە. بەم پێیە هەموو سەرچاوەو سامانێکی سروشتی کوردستان مڵکی گەلە نەک بنەمالەو گرۆو مافیای حیزبیی و دەبێ لە رێگای کۆمپانیایەکی نەتەوەیی نەوتی سەربەخۆوە هەموو جۆرە کاروباری فرۆشتن و خەرجی و داهات بەرێوە بچێت،نەک لە رێگای کۆمپانیای بنەمالەو کەسان و مافیای حیزبییەوەو هەموو داهاتەکان بۆ خەزێنەی نەتەوەیی بگەڕێنەوەو بۆ نەخشەی پەرەسەندنی ژیرخانی ئابووری درێژخایەن و پەرەپێدانی سنعەتی خۆمالی و خزمەتگوزاریی تەندروستی و پەروەردەیی و کۆمەلایەتی بەکاربهێنرێ. دیارە دیار نییە کۆنتراکتەکان چۆن کراون و چۆن داهاتەکان وەردەگیرێن و دەچنە چ حیسابێکەوەو کێ دەسەلاتی بەسەر دا هەیە. سەرباری فرۆشتنی نەوت بە قاچاغیش و دزینی ئەو داهاتەی لێی دەستدەکەوێ.
بە بێ سەروەریی تۆ خاوەنی خاکی خۆت نیت
٢. پرینسیپی سەروەریی: نەوتی کوردستان مانای دروستکردنی ئابووری و دارایی سەربەخۆی کوردستانە کە دەبێتە بنەمای هەرەگرنگ بۆ دەولەتی سەربەخۆ. لە بەرئەوە دەىی بەر لەوەی تەنانەت رێگای دۆزینەوەی نەوتیش بدرایە پرسی سەروەریی ساغ بکرابایەوەو کاری بۆ کرابا. گەر ملکێک، خانوویەک هی خۆت نەبێ و بە سەرقفڵی یان (لیز) پێت درابێ یان خاوەنێتییەکەی روون نەبێت، ئەوە هەرچی تێیدا سەرف کەی ئاخری بە زایە دەچێ و هەر بۆ تۆ نابێ. هەرێمی کوردستان سەروەریی نییە. چەندین جار وتوومە کە سەرانی کورد وەک مورتەزەقەو بەکرێگیراو عێراقییان دروست کردەوەو هیچ رێکەوتننامەیەکی یاسایی نێونەتەوەیی نییە کە سەروەریی بداتە دەسەلاتی کوردیی. تاقە بەلگەنامەی نیمچە یاسایی، کە شایانی هەموارکردنەوەو هەڵوەشاندنەوە یە ، دەستووری عێراقە، کە بە پێی ئەو دەستوورە دەسەلاتی سەبازیی و پێوەندی دەرەوە، ئابووریی مەرکەزی و سەرجاوەکان، هی نێوەندە و هەرچی نەوتی کوردستانیش بفرۆشرێ تەنیا %١٧ی بۆ هەڕیمە دیارە ئەم نیسبەتەش بە پێی گۆڕانی هاوسەنگییە سیاسییەکان و هاوکێشەی هێز رەنگە کەمبکرێتەوە. لە بەر ئەوە دەبوو یەکەمجار لە گەڵ ئەمریکییەکان و لە رێگای نەتەوە یەکگرتۆکانەوە پرسی سەروەریی چارەسەرکرابا. ئێستە عێراقی دەستووریی خاوەن سەروەریی و بەهیزو دەوڵەمەند دەتوانێ هەموو کۆنتراکتەکانی کوردستان بێنێتەوە سەر سفرو چەندین ڕێبازی یاسایی ، و دیپلۆماسی و تەکنیکی و پراتیکی هەیە کە ئەم کارە بکا. بە تایبەتی داواکردنی حکومەتی عێراق بۆ بەشی مەرکەز لە داهاتی نەوتی بە قاچاغفرۆشراو کێشەیەکی یاسایی جددی یەو درەنگ یان زوو ئەم پارەیە لە بودجەی خەلکی کوردستان دادەشکێ لە کاتێکدا کەس نازانێ داهاتەکان چوونە گیرفانی كێوە.
لە لایەکی تریشەوە گەر کۆنتراکتە نەوتییەکانیش سەربگرن ئەوا دیسان دەسەلاتی کوردی سەروەریی دۆڕاندووەو نەوت و غازی کوردستانی بە تاڵان بە کۆمپانیا بێگانەکان بەخشیوە.
٣. کارکردنی دەر‌هێنان و سنعەتی نەوت و غاز لە ژینگەو ژیانی خەلک: هیچ دیراسەیەکی زانستیی لە سەر ئەمە و مەترسییەکانی ئێستاو پاشەرۆژ نەکراوە.
پ٦- بزوتنەوەی گۆڕان و یەكێتی ئەگەر بەیەك لیست لە هەڵبژاردنەكانی داهاتوو بەشداریان كرد پێت وایە پارتی لە حوكمڕانی هەرێمدا بمێنێ؟ یان دەبێتەوە ئۆپۆزسیۆن ؟ ئەی پێت وایە ئیسلامییەكان چیان بەسەر دێت ؟
بەداخەوە دیسان ئەمە پرسیارێکی خەیاڵییە. بە روالەت لۆجیکی و شیاو دیارە ئەمە ئەگەر گریمانی ئەوە بکەین حکومەتی هەرێم هەیەو ئەم حکومەتە شایانی ئەوەیە لە رێگای هەلبژاردن و پرۆسەی دیمۆکراتییەوە بگۆڕێ. بەلام ئەم گریمانانە هەڵەن لە بەر ئەوە ئەو ئەنجامگیرییەش کە لە مەوە دەمانەوێ بیکەین بە هەڵە دەردەچێ.
حکومەتی هەرێم سەرقاپێکی ساختەیە کە دوو چێشتی جیاوازی لە بندا دەکولێ.
شتێک نییە بە ناوی حوکمرانی هەرێم. ئەو حکومەتە سەرقاپێکی ساختەیە کە دوو چێشتی جیاوازی لە بندا دەکولێ. سەرۆکی حکومەتی ئێستا تەنیا سەرۆکی حکومەتی بەرژەوەندییەکانی بنەمالەو ناوچەی دەسەلاتی خۆیەتی. جێگرەکەی کوێخای بەرژەوەندییەکانی بنەماڵەو ناوچەکەی ترە. حکەمەتەکانی پێشووش هەمان سیستم بوون. ئەوان لە ناو وێرانستانی ٤٠٠٠ گوندو شارۆچکەو كێڵگەی برینەکان و گۆرستانە ونەکانی ٢٠٠،٠٠٠ مرۆڤی ئەنفالدا بە ٥٠٥٠ ش رازینەبوون، هاتن دوای دزیی و ئاودیوکردن و راورووتەکەیان و شەرەپەڕۆ، دڕندەترین و ناشیرینترین پرۆسەی شەری براکوژیی و وێرانکاریی و خیانەتکارییان دەستپێکرد، ئایا ئێستە ئامادە دەبن دەست لە خۆفرۆشیی و دەسەلات و پایەو قازانجی بلیۆنیی هەڵبگرن؟
دەبابەکانی سەددام نەماون، تەیارەکانی تورکیا ماون.
قەت تاڵەبانی جارێکی تر، ناچێتە ژێر باری ئەوەی جارێکی تر بەرامبەر بنەماڵەی بارزانی بوەستێ
مەحاڵە قەت تاڵەبانی ش تا بمێنێ، ناچێتە ژێر باری ئەوەی جارێکی تر بەرامبەر بنەماڵەی بارزانی بوەستێ. چونکە پێوەندییەکە لە پێوەندی سیاسیی دەرچووە . پێوەندییەکی ستراتیجی بازرگانی و ئابووری یە، پێوەندی دوو کارتێلی سەرمایەدارییە کە بەرژەوەندی جەوهەریی هاوبەشییان لە دزیی و داگیرکاریی و پێوەندی نهێنیی و سەرکوتکرتدنی ماف وئازادییەکانی خەلکدا هەیەو وابەسەتی هیزی دەرەوەن. هەروەها مەحالە وەک بیرکردنەوەش چ بارازنی چ تالەبانی بچنە ژێر باری ئەوەوە ئەو دەسەلاتە بە پەرلەمان بدەن بریاری وا بدات هێزێک فت کاو هیزیکی تر جێی بگرێتەوە.
تالەبانی زیرەکانە بە یەک دەرزەنێک 'کاکە نەوە' گۆڕانی هێنایەوە سەر سفر!
ئەو موناوەرەیەی تالەبانی لەگەڵ گۆڕان لە ئەنجامی ئەوەوە هات کە مەسعود بارازنی بە فیتی تورکیا غروری پەیدا کردوو ، زیاد لە قەڵەمڕەوی میرنشینی بنەماڵەکەی خۆی تەماعی ئەوەشی پەیدا کرد باڵ بهاوێتەوە بۆ ناوچەی میرنشینیی تاڵەبانی و بەرژەوەندییە نەوتییەکانی لە سلێمانی و گەرمیان. یادکردنەوەی یادی شۆڕشی ئەیلوول لە دهۆک و هەولێرو سڵیمانی لە رێگای سێ سەری سەرەکیی بنەمالەو راگەیاندنی ئەوەی کە سلێمانی لە پارتی جیا نابێتەوەو شۆرشی ئەیلوول شۆرشی بنەمالەیەو لەمەودوا قبووڵ ناکەن کەس سووکایەتی پێ بکات، ئەمانەو رۆیشتنی بارزانی بۆ دەرەوەو ئامادەنەبوونی بۆ بەخێرهاتنەوەی تالەبانی و بەشداری لە دەورە تەشریفاتییەکانی لە کۆکردنەوەی رەمزەکانی دەسەلاتی عێراقیی، ئەمانە تالەبانی یان نیگەران کردوو بە موناوەرەیەکی زیرەکانە ، کە دیارە بە هاندانی ئێڕانیش، توانی بە یەک دوو 'کاکە نەوە" لە لایەکەوە گۆران وەک هێزێکی سیاسی تازە بێنێتەوە سەر سفر و لە لایەکی ترەوە تاقە وەرەقەی گوشار کە بەدەستییەوە ماوە بەرامبەر بارزانی بەکاربێنێ.
نەڕەنەڕە بۆش و فشەکەی مەلا بەختیاریش لە کۆنگرەی بەدەپەدا دەرهاویشتەی میزاجی نوێی تالەبانی بوو
نەڕەنەڕە بۆش و فشەکەی مەلا بەختیاریش لە کۆنگرەی بەدەپەدا و راگەیاندنی تالەبانی کە بارزانی بە ناچاری لە شۆڕشی ئەیلوول وە گلاو پرۆژەکە هی ئەو نەبوو، هەمووی دەرهاویشتەی تری ئەم میزاجە نوێیەی تالەبانی ن و بنەمایەکی سیاسیی ستراتجی و ئەخلاقی راستگۆیانەیان نییە. لە هەموو حاڵەتیکدا گۆڕان و یەکێتی چٶن رێکبکەون یان نەکەون هیچ لە وەزعەکە ناگۆڕێ: من لە مالی خۆم، تۆ لە مالی خۆت. پارتی لە میرنشینی خۆیداو یەکێتی لە میرنشینی خۆیدا. بەلام دوو ئیدارەییەکە خەستتر دەبێتەوە چونکە ئەمجارە گۆڕانیش بەشە گەندەلی خۆی دەوێ. پارتەکانی تریش ئینتیهازییانە سەیر دەکەن لە کام لا زیاتریان پێدەبڕێ یان چۆن بە گوێیان دا دەچرپێندرێ ئاوا دەکەن. هیچ کامیان پرۆژەیەکی نەتەوەیی ئینسانیی جددی پێ نییە. گەر هەیان بووایە بە دەستوور دەستیان پێدەکرد.
پ٧- د.كەمال میراودەلی بەوە ناسراوە كە رەخنەی جدی و قسەی جدی هەیە ئایا لەسەر بارودۆخی سیاسی ئێستای هەرێم بەتایبەت كە سەرۆكی هەرێم پەیوەندی لەگەڵ توركیا پتەو كردووەو لەلایەكی ترەوە لەگەڵ مالكی ناكۆكە ؟ قسەی تۆو تێبینی تۆ لەسەر ئەمە چییە ؟ ئایا لە بەرژەوەندی كوردە ئەمەی كە بارزانی دەیكات ؟
فەلسەفە یانی بەکارهێنانی میتۆدی عەقلانی. ئەم میتۆدەش بە پێناسە دەست پێدەکا، کە تۆ نەتوانی پێناسەی کۆزان یان چەمکەکانت بکەی چۆن دەتوانی بزانی چی دەلێیت و چی دەکەیت؟
چەمکی 'بەرژەوەندی کورد' یانی چی؟ کام کورد؟ کام بەرژەوەندی؟ کێ بەرژەوەندییەکە دیاری دەکا؟ گەر بەرژەوەندییەکە هی کورد بێ دەبێ کورد خۆی وەک گەل، تاک، کۆمەڵ، سیستم، بەشدار بێ لە ناساندن و دیاریکردن و بریاردانی ئەو بەرژەوەندییەدا. ئەوە دەمانباتەوە بۆ دەوری پەرلەمان و پرسی دەستووڕ کە وەک ئیرادەی عەقڵی بەکۆمەلیی خەلک چوارچێوەیەکی پەیمانی کۆمەلایەتی و بنەمای یاسایی بۆ ئەو بەرژەوەندییەو چۆنێتی بەکارخستن و پاراستنی دیاری دەکا.
بارزانی گەر بەردیش بووایە دەبوو لەو هەموو ئەزموونەی ژیان و جیهان فێر بێت، بەلام ئەو عەقلی لە مێزەرە سوورەکەیەوە پێچاوەتەوە
بارزانی بەداخەوە دوای ئەو هەموو ئەزموونە وەک سەردەشت عوسمان راست فەرموویەتی : عەقڵی لە ژێر مێزەرە سوورەکەیەوە پێچاوەتەوە. گەر بەردیش بووایە دەبوو لەو هەموو ئەزموون و کارەسات و گۆڕانە گەورانەی جیهان فێر ببایە. تەنانەت سەددام ئامادەبوو جوانترین رانکوچۆغەی کوردیی و مێزەری رەش لە سەرکات بۆ مەبەستی سیاسیی خۆی، ئەو برادەرە ئامادە نییە رۆژێک، جارێک مێزەرە سوورەکەی لادا و رانکو چۆغەی پشدەریی یان هەورامی یان گەرمیانی لەبەر کات.. ئەمە نیشانەشە کە ناتوانێ عەقڵی بنەمالەیی و دەسەلاتخوازیی تاکرەویی بگۆڕێ. لە بەرچاوی ئەو سییستمە بنەمالەییەکان لە جیهاندا هەرەس دێنن کەچی ئەو زیاتر بەهێزی دەکا.
یادکردنەوەی ئەیلوول لەلایەن بارازنی و کوڕەکەی و برازاکەی وەک شۆڕشی بنەماڵە کارێکی ناشیرین و ناعەقلانی بوو.
یادکردنەوەی ئەیلوول لەلایەن خۆی و کوڕەکەی و برازاکەی وەک شۆڕشی بنەماڵە کارێکی ناشیرین و ناعەقلانی بوو. عەرەبەکان لە زەمانی جاهیلییەدا وتوویانە:
لا تقل اێلی و فێلی ابدا
انما اێل الفتی ماقد حێل.
من بە تایبەتی چاوەڕێم دەکرد کاک مەسرور وەک گەنجێکی نوێ و خوێندەوار کە کراوەتە لێپرسراوی بە روالەت گرنگترین و هەستیارترین دامەزراوەی ئاسایشی نەتەوەیی، بێتە سلێمانی بۆ ئەوەی بیسەلمێنێ کە وەک کوردستانییەک و بەرپرسیکی مەدەنی حکومەتی هەموو گەل و خەلک قسە دەکات و ئەو دەزگایەی ئەو بۆ پاراستنی هەموو خەلک و ئاسایشی نەتەوەییە نەک وەک کوری بنەماڵە و ئاوا بە حیزبایەتییەکی زەق و رەق قسەبکات. ئەو دەبوو ئەوە بسەلمێنی کە سلێمانی لە حکومەت و سیستمی حوکمرانی هەرێم بە دەزگای ئاسایشی نەتەوەییشەوە جیا نابێتەوە نەک لە پارتی. ئەو نەتەوانەی نەتەوەن سیستمیان هەیەو بەرژەوەندی نەتەوەییان یەکەم و دووەم و دەیەم لە پەرلەمانەکەیان دا بریاری لە سەر دەدرێ.
ئەتاتۆرک بە ئیرادەو عەقل و دەستوورو موئەسسەسات تورکیای نوێی وەک بەهێزترین و سەقامگیرترین دەوڵەت دروستکرد نەک بە بنەماڵەچێتیی و دزیی و داگیرکاریی زەوی و مال و سامانی گەلی خۆی.
بارزانی گەر هێندە موعجیبە بە تورکیاو ئەردۆغانە وە بۆ لێیانەوە فێڕ نابێ. بۆ ناردنی هێز بۆ سەر پەکەکە ئۆردۆگان دەچێ و رازیبوونی پەرلەمانەکەی وەردەگرێ، بۆ وەلامدانەوەی تۆپی سووریی و ناردنی هێز بۆ سەر سنوور رازیبوونی پەرلەمانەکەی وەردەگرێ. ئەتاتۆرک بە ئیرادەو عەقل و دەستوورو موئەسسەسات تورکیای نوێی وەک بەهێزترین و سەقامگیرترین دەوڵەت دروستکرد نەک بە بنەماڵەچێتیی و دزیی و داگیرکاریی زەوی و مال و سامانی گەلی خۆی. بارزانی بۆ ئەو هەموو کەین و بەینەی لەگەل عەلاوی و تورکیاو دژی مالکی و بە قسەی خۆی زامنکردنی بەرژەوەندی بازرگانی ٨ ملیار دۆلاری سالانەی تورکیا لە رێگای هەرێمی کوردستانەوە پرسی بە کێ کردووەو رازیبوونی كێ وەردەگرێ جگە لە پێچەکانی مێزەرە سوورەکەی کە بەلای ئەوەوە زۆر لە پەرلەمانی ولاتەکەی و دەستوورە مردووەوکەی گرنگترن. بەلام دیارە دەسەلاتخوازانی وەک سەددام، حوسنی موبارەک، قەزافی، بەشار ئەسەد و بارزانی باکیان بە نەتەوەو ولات نییە، تەجرەبەی بارزانی خۆشی ئەوە نیشان دەدا گەر گەورەترین ئاشبەتال بە خەبات و خوێنی نەتەوەکەی بکاو گەورەترین ئەنفال و جینۆسایدی بە سەر بێنێ، هێشتا ئەو وەک بنەمالە قازانج دەکاو پارەی قاسەکە بۆ ئەوان دەمێنێتەوە. بەلام رەنگە مێژوو هەموو جارێ بە هەمان شێوە دووبارە نەبێتەوە.
پ٨- پێت وایە توركیا بۆ ئێمەی كورد دۆستێكی باش بێت یان ئەوەتە توركیا بۆ ئێمەی كورد مەترسیەكە لەسەر داهاتووی هەرێم ؟
نە دۆستی هەمیشەیی نە دوژمنی هەمیشەیی هەیە. ئەم زاراوانە وەک چەمکێکی خێڵەکیی سەرەتایی لای ئێمە بەکاردێن. پێوەندی هاوبەش و بەرژەوەندی هاوبەش هەیە. ئەمانەش دەبێ لە هاوپەیمانی و ڕێکەوتننامەی نووسراوو بە شەرعی بریاردراودا بەرجەستە بن. تورکیا ١٠،٠٠٠ سیاسی کوردی زیندانی کردووە، کە ئیستا هوەزارانیان مانیان لە خورادن گرتاووەو مەتسری مردنیان لێدەکرێ، هیرشی پاکتاوکردنی سەربازی دژی پەکەکەو ناوجە کوردییەکان چرکردۆتەوەو کوشندەترین چەک بەکاردێنێ، سەرۆکێکی نەتەوەیی گەورەی کوردی تاکزیندانیی کردووەو رێگەی هێچ پێوەندییەک نادا، تا ئێستا رێگە بە خوێندنی زمانی کوردی نادا و کورد کە دەچێتە قوتابخانە دەىێ ئەو سروودە بڵێ: بەختەوەرە ئەوەی بەخۆی دەڵی تورک! هەرەشەیەکی گەورەیە بۆ سەر کوردی خۆراوا. رێزگرتنە شەخسییە دووفاقییەکەی ئەردۆغانیش بۆ شەخسی بارزانی لە جۆرە ئیهانەیەکی شاراوە زیاتر نییە. ئیدی بە چ هەقێک، ستانداردێک، پەیمانیک، رێکەوتنێک، زامنێک، پاکانەیەک، هتد بارزانی خۆی تەسلیمی تورکان دەکاو باوەریان پێدەکات؟
تورکیا بنەمالەی بارزانی بۆ کۆلۆنیالکردنی هەرێم و رێگرتن لە یەکبوونەوەو سەربەخۆیی کوردستان بەکاردێنێ
وەک پێشتریش ڕوونم کردۆتەوە پێویستی گه‌وره‌ی توركیا به بارزانی له‌م كاته‌دا بۆ كۆلۆنیالكردنی كوردستان وئیحتیواكردنی كوردی سوریاو پووچه‌ڵ كردنه‌وه‌ی ئاسۆكانی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان و به‌ربه‌ره‌كانی شیعه‌و ئێرانه. كوردستان وه‌ك قه‌واره‌ی جوگرافی و سیاسی به كرده‌وه‌و به راستی پاشكۆیه‌كی سیاسیی و كۆلۆنییه‌كی ئابووری توركیایه به‌تایبه‌تی له ناوچه‌ی پارتی. به‌لام توركیا زۆر له‌مه زیاتری ده‌وێ:
.کۆلۆنیالكردنی ئابووریی:
توركیا ده‌یه‌وێ له رووی سایسی و جیۆپۆلیتیكیی و دینییه‌وه مونافه‌سه‌ی ئێران و عێراق بكاو ده‌وریكی عوسمانییانه بژێنێته‌وه. به‌لام له رووی ئابوورییه‌وه ناتوانێ. ئه‌و وه‌ك ئێران و عێراق سه‌رچاوه‌ی ئابووری نه‌وت و گازی نییه و بۆ به‌كاربردنی ناوه‌وه‌ی خۆشی ئه‌مانه له ده‌ره‌وه دێنێ و ئابوورییه‌كه‌ی پشت به كشتوكال و سنعه‌تی ناوخۆو هه‌ناردن و توریزم ده‌به‌ستێ. كۆلۆنیالكردنی كوردستان و ده‌ستگرتن به‌سه‌ر سه‌رچاوه نه‌وتیی وگازییه گرنگه‌كانی به هاوكاری ئیسرائیل و ئه‌مریكاو كۆمپانیا توركی و ئه‌مریكی و رۆژاواییه‌كان ئامانجێكی ستراتیجی چه‌سپاوو درێژخایه‌ن و دووربینانه‌ی توركیایه. سیاسه‌تی پیوه‌ندی بازرگانی و ئابووری توركیا له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان . تەنیا پێوه‌ندییه‌كی ئابووریی و قازانجبه‌ده‌ستهێنان نییە به‌لكو به هه‌موو مانای وشه پێوه‌ندییه‌كی كۆلۆنیلیستانه‌یه: واته هه‌ولدانی توركیا بۆ كردنی كوردستان به پاشكۆی ئابووری و سیاسی خۆی و كاركردنه سه‌ر ره‌وتی پێشكه‌وتنی ئابووری و سیاسی و كولتووری ناو هه‌رێمی كوردستانیش به چه‌شنی كه بنه‌ماو ده‌رفه‌ته‌كانی بنیاتنانی نه‌ته‌وه‌ه‌یی موئه‌سسه‌ساتی دیمۆكراتی تێك بدات و ده‌سه‌لاتی ئایدیۆلۆجی و سیاسی توركیا به سه‌ر خه‌لكی كوردستانیشدا به‌هێز بكات.
دیاره كه‌س نكولی له‌م راستییه ساده‌یه ناكات كه كوردستان ئه‌وپه‌ڕی پێویستی ستراتیجی به توركیاو ریگاو پێوه‌ندی بازرگانی و پشتگیری سیاسی توركیایه. به‌لام ئه‌م پێوه‌ندییه ده‌بێ له سه‌ر بنه‌مای به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی هاوبه‌ش و رێكه‌وتنی ده‌ستووریی و یاسایی و ستانداردی جیهانی گڕێبه‌ستی بازرگانی و به‌دیهێنانی ئامانجی وه‌به‌رهێنانی ستراتیجی درێژخایه‌ن بن بۆ كوردستانیش. به پیی راپۆرتێكی گۆڤاری (نه‌شنال):
"له ساڵی ٢٠١٠ دا هه‌نارده‌ی توركیا بۆ عێراق بایی حه‌وت بلیۆن و نیو دۆلار بووه. كه %٧٠ ی بۆ كوردستان بووه، زۆربه‌ی ئه‌مه‌ش به لۆری له رێگای ئیبراهیم خه‌لیله‌وه دێت كه رۆژی ١٥٠٠ لۆری له هه‌ر سه‌رێكه‌وه تێده‌په‌ڕێ. به پێی قسه‌ی كۆنسۆلی گشتی توركی له هه‌ولێر بیزنسی توركیا له هه‌رێمی كوردستان یه‌كسانه به هه‌موو بیزنسی توركیا له‌گه‌ڵ سوریاو لوبنان و ئوردون پێكه‌وه." له هه‌رێمی كوردستان ١٦ قوتانبخانه‌ی توركی هه‌ن، دوو خه‌سته‌خانه‌ی توركی هه‌ن و زیاتر له نیوه‌ی ئه‌و كۆمپانیا بیانییانه‌ی له كوردستان كه ده‌گه‌نه ٧٤١ كۆمپانیا، تۆماركراون توركین. بروانه:
http://www.thenational.ae/news/world/middle-east/open-for-business-turkeys-bankers-tap-into-kurdish-boom
به‌لام توركیا تا ئێستا هێچ پرۆژه‌یه‌كی ستراتیجی له كوردستان جگه له هۆتێل و مۆل و رێگاوبان به‌جێنه‌گه‌یاندووه، زیاتر تالان و قازانجكردنی خێراو كورتخایه‌ن بووه‌و هیچ جۆره چاودێری و موحاسه‌به‌یه‌ك بۆ كۆمپانیاكانی توركیا و پرۆژه‌كان و خه‌رجییه‌كانیان و جۆرباشییان نییه كه وا گومانده‌كرێ زۆربه‌یان له‌گه‌ڵ پیاوانی ده‌سه‌لات شه‌ریك بن وخه‌ریكی فڕانفڕانی ملیۆنه‌ها دۆلار بن.
كۆمپانیاكانی توركیا كرێكاری خۆیان دێنن و خۆیان له وه‌رگرتنی كرێكاری كورد یان ئه‌وانه ی به كوردی قسه‌ده‌كه‌ن به دوور ده‌گرن. و گومان له دروستی خه‌رجی و دلسۆزیشیان له‌و پرۆژانه‌دا هه‌یه كه جێبه‌جێیان ده‌كه‌ن. " له كۆی ٨.٣١ بلیۆن هه‌نارده‌ی توركیا بۆ عێراق كه %٧٠ ی بۆ كوردستان بووه، %٢.٦٥ بلیۆنی خواردن بووه، واته داته‌پاندنی ژێرخان و بازاری به‌رهه‌مهێننای كشوكالی و خۆراكی ناوخۆی كوردستان. له سه‌ردانێكی ئه‌م دوایی یه‌ی وه‌زیری ئابووری توركی زافه‌ر جاگلایان بۆ هه‌رێمی كوردستان .ده‌لێ: %٧٠ ی بازرگانی توركیا له گه‌ڵ عێراق له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستانه و ئامانجیكی ته‌ماداریان هه‌یه كه ئاستی بازرگانی له‌گه‌ڵ عێراق له سالی ٢٠١٢ دا بۆ ٢٠-٣٠ بلیۆن زیاد بكات."
. خه‌باتی كورد له باكوور:
توركیا نایه‌وێ پرسی كورد وه‌ك نموونه‌ی به‌هاری عه‌ره‌بی له توركیادا بته‌قێته‌وه‌و ده‌یه‌وێ ئه‌و پێشكه‌وتنه سیاسیی و هزرییه گه‌وره‌یه‌ی گه‌لی كوردستانی باكوور به‌ده‌ستی هێناوه هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه یان به‌راوه‌ژوو بكاته‌وه. بۆ ئه‌مه‌ش له سه‌رانی كوردی باشوور باشتری ده‌ست ناكه‌وێ و ئه‌زموونی باشی به تایبه‌تی له‌گه‌ڵ پارتیدا هه‌یه.
３. شه‌ڕی په‌كه‌كه: په‌كه‌كه خه‌می گه‌وره‌ی توركیایه، ده‌توانین بڵیین په‌كه‌كه تاكه هێزی كوردییه كه هێزو ئیراده‌ی كوردستانییانه‌ی سه‌ربه‌خۆی هه‌یه و پێگه‌ی سه‌ربازیی و سیاسی له هه‌موو پارچه‌كانی كوردستاندا هه‌یه‌و له ئه‌وروپاو جیهانیشدا هێزێكی كاریگه‌رو گه‌وره‌یه‌و ئابووری و میدیای سه‌ربه‌خۆشی هه‌یه و ئیستا بە هۆی هەرای سوریاوەو بنکەی بەهێزی پەکەکە لە سوریا دەورێکی نەتەوەیی زۆر ستراتیجی و عاقلانە دەبێنێ و هێزی پەکەکە بۆ یەکەمجار ئەو خەتەرەی تا وێستا لە سەر کودستان دوور خستۆتەوە کە کورد، وەک سەرانی پارتی و یەکێتی تا وێستا کردوویانە، هەر دەرداست و مورتەزەقەی خەلکی تر بێ.ی .
له‌ناوبردنی یان لاوازكردنی یان سه‌رپێشۆركردن یان به‌لای كه‌مه‌وه بێلایه‌نكردن و سه‌لامه‌تكردنی په‌كه‌كه‌ی ئامانچیكی ئاسایشیی و سه‌ربازیی و سیاسیی هه‌ره ستراتیجی ده‌وله‌تی توركه. رۆژنامه توركییه‌كان جه‌خت له سه‌ر ئه‌وه ده‌ه‌كه‌نه‌وه كه پرسی په‌كه‌كه‌ی بابه‌تێكی سه‌ره‌كی وتووێژی نێوان بارزانی و به‌رپرسانی توركیا بووه.
به‌لام رۆژنامه‌و رۆژنامه‌نووسانی تورک ئێستا تێگه‌یشتنێكی راستتریان بۆ راده‌ی ده‌سه‌لاتی بارزانی له جه‌نگان دژی په‌كه‌كه ی هه‌یه. ئه‌وان به گشتی له سه‌ر ئه‌وه رێكن كه بارزانی گه‌ر بشیه‌وێ ناتوانێ جه‌نگی سه‌ربازیی له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه‌ی بكا. هۆكاره‌كانیش ئاشكران: په‌كه‌كه به‌هێزه‌و ده‌توانێ دیفاع له خۆی بكا، پێشمه‌رگه به‌گشتی ئاماده نییه جارێكی تر شه‌ڕی كوردكوژی بكا، گه‌ر بارزانی هه‌ڵه یان تاوانی وا بكا جێگه‌ی له ناوه‌وه بٶش ده‌بێ وهه‌لو مه‌رجی راپه‌رینی ناوخٶ زیاتر ده‌بێ، ئه‌و ئاساێش و جێگیرییه سیاسییه‌ی كه وه‌ك بانگاشه ده‌كه‌ن پێشكه‌وتنی ئابووری و هه‌لومه‌رجی وه‌به‌رهێننان و بازرگانی بلیٶنه‌ها دۆلاری بۆ كۆمپانیا توركییه‌كان فه‌راهه‌م كردووه، نامێنێ و ئامانجه ئابوورییه‌كانیان دێنه‌وه سه‌ر سفر. بۆیه به‌دیلی هێرشی سه‌ربازی بارزانی بۆ سه‌ر په‌كه‌كه‌ی هاوكاری هه‌والگریی و ئیستیخباراتی و سیاسیی یه له‌گه‌ڵ له‌شكری توركی و حكومه‌تی توركیا وئه‌مریكاو ئاواڵه‌كرنی خاكی هه‌رێمی كوردستانی بێ ساحه‌به بۆ هێرشه ئاسمانی و سه‌ربازیی و پیلانه ئیستیخباراتییه‌كانی توركیا. هه‌رچۆنێ بێ توركیا نه‌خشه‌یه‌كی وه‌ك نه‌خشه‌ی له‌ناوبردنی (تامیله‌كان) له لایه‌ن سریلانكا وه بۆ هێزی سه‌ربازی و سه‌ركردایه‌تی په‌كه‌كه‌ی له قه‌ندیل هه‌یه و پارتی-ش به‌شێكه له‌و پلانه. به‌لام هه‌لومه‌رجی سیاسی رۆژهه‌لاتی ناوه‌راست به‌تایبه‌تی سه‌رهه‌لدانی به‌هاری عه‌ره‌بی و ناره‌زاییه‌كانی خه‌لك له كوردستان و به تایبه‌تی تر و بریارده‌رانه‌تر هه‌لومه‌رجی تازه‌ی سوریا ده‌رفه‌تی بۆ سه‌ركه‌وتنی ئه‌م نه‌خشه‌یه زۆر كه‌م كردۆته‌وه گه‌رچی هیچ شتی مه‌حاڵ نییه‌و پێویسته په‌كه‌كه‌ی سیاسه‌تی شه‌ری چه‌كداری له ناوچه‌كوردییه‌كان بگۆڕێ وخه‌باتی خۆی بگوازێته‌وه شاره گه‌وره‌كانی توركیاو شێوه‌یه‌كی تازه‌ی خه‌بات هه‌ڵبژێڕێ و له‌مه زیاتر قوربانی به پێشمه‌رگه‌و خه‌لكی ناوچه‌كوردنشێنه‌كان نه‌دا.
. په‌كه‌كه‌و سوریا:
ئه‌م دۆخه‌ی نوێی سوریا بچووككردنه‌وه‌ی هه‌موو به‌ربه‌ره‌كانییه سیاسییه جیهانییه‌كانی ئه‌مڕۆیه له نێوان به‌ره‌ی نوێی رۆژهه‌ڵات (روسیاو چین و ئێران) و به‌ره‌ی رۆژاواو پاشكۆكانیان. بۆ كوردو به‌تایبه‌تی بۆ په‌كه‌كه‌ی هه‌لومه‌رجێكی له‌باری دروستكردووه‌و ئێستا ناوچه‌ی كوردی به پراتیكی له ژێر ده‌سه‌لاتی كورد خۆی دایه. دیاره په‌كه‌كه‌ی به‌هێزترین رێكخستنی له‌وێ هه‌یه‌و زۆر له جه‌نگاوه‌ره‌كان و شه‌هیده‌كانی له كوردستانی رۆژاوای بچووكه‌وه هاتوون. توركیا له په‌ره‌سه‌ندنی بزاڤی شۆڕشگێری كورد له سوریاو گواستنه‌وه‌ی بۆ باكوور زۆر مه‌ترسی هه‌یه. به‌تایبه‌تی كه په‌كه‌كه‌ی دامێنیكی نه‌ته‌وه‌یی هه‌یه‌و بنكه‌و رێكخراوی له هه‌موو به‌شه‌كانی كوردستان هه‌یه. بۆیه توركیا زۆر به په‌له‌و به خه‌ستیی پێویستی به بارزانی هه‌یه. ئه‌و ده‌یه‌وێ به خێرایی پێوه‌ندی كورد له‌گه‌ڵ مالكی یان شیعه‌و عێراق تێك بدا بۆ ئه‌وه‌ی په‌نا به‌رنه به‌ر توركیا بۆ پاراستن و ئه‌ویش مه‌رجه‌كانی خۆی به‌سه‌ریاندا بسه‌پێنێ..
５. پرسی كه‌ركوك و ناوچه دابراوه‌كان؛ توركیا، ئه‌مریكا، ده‌وڵه‌ته عه‌ره‌بییه‌كان ، سوننه هه‌موو پییان ناخۆش نابێ كورد سه‌ربه‌خۆیی بێ بنه‌مای ئه‌م سێ پارێزگایه راگه‌یه‌نێ. ئه‌مریكاش به‌مه ناڕه‌زایی سوننه‌كان چاره‌سه‌رده‌كا به‌وه‌ی كه له ئاكامدا ناوجه كوردییه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م سێ پارێزگایه ده‌بنه ملكی سوننه‌و توركمان و گرفتی به‌رهه‌مهێنانی نه‌وتی ئه‌وێ نامێنێ و سه‌رچاوه‌یه‌كی نه‌وتیش بۆ سوننه‌كان و توركیاش دروست ده‌بێ.
６. به‌ربه‌ره‌كانی شیعه‌و ئێران و عێراق:
ئێستا عێرا ق به كرداریی و وابوویی له ژێر ده‌سه‌ڵاتی شیعه‌و نفوزی ئێران دایه. عێراق خۆی وه‌ك ده‌وله‌تێكی نه‌وتی ده‌وله‌مه‌ند كه داهاتی نه‌وتی سالانه‌ی ئێستا سه‌رووی ١٠٠ بلیۆن دۆلاره،و ناوچه‌یه‌كی جیۆپۆلیتیكی هه‌ستیاری داگیركردووه، خه‌ریكه ده‌روی سیاسیی و مێژوویی خۆی ده‌ستێنێته‌وه. به‌ستنی كۆنگره‌ی سه‌رانی عه‌ره‌ب له به‌غدا هه‌نگاوێكی گرنگ بوو. ئه‌مریكا و ناتۆ كه له ئه‌فغانستان شكستییان هێناوه پێویستیان به هاوكاری ئێران هه‌یه. گه‌ر خامه‌نه‌یی ته‌نازولی ته‌واو له بواری چه‌كی ئه‌تۆمی بكات و ریكه‌وتنێك له نێوان رۆژاواو ئێران ، وه‌ك زه‌مانی شا، روو بداته‌وه، ده‌وری ئیقلیمی توركیا زۆر لاواز ده‌بێ. عێراق و ئێران ده‌بنه گه‌وره‌ترین و خه‌ته‌رناكترین هێزی ئابووری و سیاسی و سه‌ربازی. رۆژاواش بۆ جاره‌سه‌ری قه‌یرانی ئابووری خۆی خواخوایه‌تی زۆرترین چه‌كی نوێ به عێراق و ئێرانیش بفرۆشێ و ده‌یان بلیۆن قازانج بكه‌ن و له‌لایه‌كی تره‌وه پێشبركیی چه‌ككڕێن له‌و ناوچه نه‌وتییه گرنگه‌ی خه‌لیجدا دروست بكه‌ن. ئه‌و وه‌خته توركیای بێ نه‌وت و بێ ده‌ور زۆر لاوازو په‌راوێزیی ده‌بێ. بۆیه ده‌یه‌وێ به هه‌رشێوه‌یه بێ ده‌سه‌لاتی كۆلۆنیالكردنی باشووری كوردستانی له‌ده‌ستنه‌چێ و كورد له ئێران و حكومه‌تی مه‌ركه‌زی عێراق و شیعه‌كان دوورخاته‌وه
.. هیلالی شیعی:
گه‌رجی ئه‌مه تیۆرییه‌كی به‌عسییه‌كان بوو به‌لام وه‌ك وێنه‌ی ترسی سوننه‌كان له فراوانبوونی ده‌سه‌لاتی ئێران گرنگی ره‌مزی و سایكۆلۆجی و جیۆپۆلیتیكی خۆی هه‌یه.سوننه‌كان به توركیاشه‌وه له زیادبوونی هه‌ژموونی ئێران بۆ عێراق وسوریاو لوبنان و فه‌له‌ستین و به‌حره‌ین ده‌ترسن. له‌م سه‌فه‌ره‌ی دوایی مالكی بۆ ئێران، داوای یه‌كگرتنی ته‌واوی نێوان ئێران و عێراق كرابوو. شیعه‌كانی ئێران و عێراق بێ په‌ساپۆرت و زۆرجار له سه‌ر حیسابی ده‌وله‌تی ئێرانی سه‌ردانی ناوچه پیرۆزه هاوبه‌شه‌كانییان ده‌كه‌ن.له عێراقدا كورد سوننه‌یه‌و توركیا و سوننه‌كان ده‌یانه‌وێ كوردستانی عێراق له‌و نفوزه‌ی ئێران دابڕن و تێكدانی پیوه‌ندی نێوان كوردو شیعه‌و ئێڕان به بیانووی سه‌ربه‌خۆیی ئه‌و سێ پارێزگایه‌وه، هه‌نگاوێكه بۆ ئه‌مه.ئه‌مانه‌ن به كورتی هۆكاره سه‌ره‌كییه‌كانی هاروژاندنی پرسی سه‌ربه‌خۆیی له‌لایه‌ن بارزانی یه‌وه‌و پستگیركردنی له لایه‌ن توركیاوه. به‌لام باشتیرین لێكدانه‌وه‌ی ئه‌م گه‌مه ئابووریی و سیاسیانه وتاره‌كه‌ی بادراكۆماره له ئاسیائۆنلاین. ئه‌و به وردی روونی ده‌كاته‌وه كه توركیا و ئه‌مریكا (له سه‌ر رێوشوێنی كیسنجه‌ر) ته‌نیا ده‌یانه‌وێ بارزانی وه‌ك كارتێك به‌كاربێنن. ده‌نووسێ: [دیاره واشنتۆن و ئه‌نكه‌ره به هاوده‌نگی كارده‌كه‌ن و هاورێكییه‌كی نزیك له نێوان سیاسه‌ته‌كانی توركیا و ئه‌مریكا به‌رامبه‌ر سوریاو كورده‌كان هه‌یه. بۆ هه‌ردووكیان دوا ئامانج ئه‌وه‌یه نفوزی ناوچه‌یی ئێران لاواز بكه‌ن. ئیداره‌ی ئۆباما هیواده‌خوازێ هه‌وله‌كانی توركیا دژی په‌كه‌كه‌ی سه‌كه‌وتوو بن و پشتگیری ئیستیخباراتی ئۆپه‌راسیۆنه سه‌ربازییه‌كانی ده‌كا. هه‌روه‌ها واشنتۆن به به‌كارهێنانی فشاری رێكخراو له چه‌ندین لایه‌نه‌وه چاوه‌روانی ئه‌وه ده‌كا مالكی ده‌رك به‌وه بكا چی بۆ ئه‌و باشه و پێوه‌ندییه‌كانی له‌گه‌ڵ ئێران وسوریا خاوبكاته‌وه. كه‌مترینی شت واشنتۆن هیوای وایه كورده‌كانی سوریا بپه‌رنه‌وه بۆ به‌ری گروپه‌كانی ئۆپۆزیسیۆن كه بنكه‌یان له توركیایه بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌جندای گۆرینی رژێم له دیمه‌شق به‌هێزتر بێ.
به‌لام چه‌ند شتێكی بیرلێنه‌كراوه له‌م سیناریۆیه سه‌رهه‌لداوه‌دا هه‌ن: گه‌ر پشتی به دیواره‌وه بنرێ، سوریا له‌وانه‌یه عه‌زیای كوردی له بوتله‌كه بكاته ده‌ره‌وه‌و ئه‌نجامه‌كه شێوه‌یه‌كی تری سوریایی كوردستانی عێراق ده‌بێ. واته دروستبوونی ناوچه‌یه‌كی ئۆتۆنۆمی دووه‌م له ته‌ك سنووره‌كانی توركیاوه. ئه‌مه‌ش به ده‌وری خۆی كورده‌كانی توركیا پاڵپێوه‌ده‌نێ ئه‌وانێش بۆ ئۆتۆنۆمییه‌كی هاوشێوه هه‌وڵ بده‌ن. باشترین رێگا بۆ ئوردوگان ئه‌وه بوو پێشكه‌وتنێك له دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌رییه‌كی سیاسی بۆ كێشه‌ی كورد له توركیا، كه خه‌ریكی بوو، به ده‌ستبێنێ. به‌لام پێشمه‌رجێك بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌مه بكرێ ئه‌وه‌یه پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ سوریا نۆرمال ببێته‌وه‌و عێراق سه‌قامگیرتر بێ. ده‌كری بوترێ ئۆردوگان له سه‌ر رێیه‌كی خلیسكه‌یی وه‌ستاوه. قسه‌پێكوتنه‌كانی له‌گه‌ڵ مالكی نێشانه‌ی تاكبوونه‌وه‌ی مه‌یله‌و ته‌واوی توركیایه له ناوچه‌ی هاوسێكانیدا
لاوازترین لینك له ستراتیجی توركی بارزانی خۆیه‌تی
بادراكۆمار زیاتر ده‌نووسێ:لاوازترین لینك له ستراتیجی توركی بارزانی خۆیه‌تی. ئه‌نقه‌ره به قورسیی پشت به بارزانی ده‌به‌ستێ تا سه‌ودایه‌كی له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه بۆ بكاو كورده‌كانی سوریا ماڵی كات. راسته بارزانی به‌رژه‌وه‌ندی به‌كاری له وه‌دایه له‌گه‌ڵ ئه‌نقه‌ره كاربكات چونكه كوردستانی عێراق پێوه‌ندی ئابووری فراوانی له‌گه‌ڵ توركیادا دامه‌زراندووه‌و رۆژبه‌رۆژیش فراوانتر ده‌بن. به‌لام بارزانیش سنووربه‌ندی خۆی هه‌یه. هه‌مووشتێ پێوه‌ندی به‌وه هه‌یه تا چه‌ند ده‌توانێ نه‌ته‌وه‌گه‌ریی كوردی رام بكات كه نه‌ك ته‌نیا به ناو توركیاو ئێران و سوریادا به‌لكو به ناو ئێران و ئه‌رمینیا و ئازربایجان و جۆرجیاو لوبناندا بلاوبۆته‌وه، ورازییان بكات كه هیوای ریالیستی ئه‌وان ئه‌وه‌یه كه هه‌ولی به‌ده‌ستهێنان ئۆتۆنۆمی زیاتر له‌ناو چوارچێوه‌ی ستراكتوره‌كانی ده‌وله‌ته‌كانی ئێستا به‌و شیوه‌یه‌ی به یارمه‌تی ئه‌مریكا به‌ده‌ستی هێناوه. ئه‌مه ئه‌ركێكی قورسه. داخۆخه‌باتكارانی كورد چه‌كه‌كانیان داده‌نێن و به دوای بارزانی ده‌كه‌ون چیگه‌ی گومانێكی سه‌خته.
کوردستان ولات و حکومەت نییە، بزنسێکی گەورەی بنەماڵەی بارزانی یە.
بادراكۆمار زیاتر ده‌نووسێ: [بارزانی خۆی له نێو كوردا كه‌سێكی ناكۆكه.له جه‌وهه‌ردا ئه‌و ئاغایه‌كی جه‌نگی خێڵه‌كییه كه میتۆدی زۆردارانه و زۆر جار توندوتیژ به‌كارده‌هێنێ تا خێزانه‌كه‌ی له سه‌ر لوتكه‌ی سه‌ره‌وه‌ی كوردستانی عێراق بپارێزێ و خێزانه‌كه‌ی كۆنترۆلی شه‌خسییان به‌سه‌ر زه‌ویوزارو مڵك و ماڵ و سه‌رچاوه‌و داراییه‌كاندا هه‌یه. به كورتی بیڵێین خۆی و خێزانه‌كه‌ی كارتێلی بیزنیسێك به‌رێوه ده‌به‌ن ناوی كوردستانه و كورده‌كان نارازین له‌وه‌ی وه‌ك كرێچی و كۆیله مامه‌ڵه بكرێن.سیستمی ره‌عییه‌تداریی (پاترۆنیج) ی بارزانی له سه‌ر ئه‌و پراكتیسه دامه‌زراوه كه بودجه‌و داهاتی كوردستان له نه‌وت و گاز وه‌ك داهاتی تایبه‌تی خێزانه‌كه‌یان حیساب بكه‌ن به بێ ئه‌وه‌ی هیچ لێپرسینه‌وه‌یه‌كی دارایی راسته‌قینه هه‌بێ
.
بارزانی لەوە تۆقیوە حوکمی یاسا لە بەغدا وە بگاتە هەرێمی کوردستان
ئه‌م سیستمی ره‌عیایه‌تییه به ته‌واوه‌تی له سه‌ر بنه‌مای حوكمی خێڵ دامه‌زراوه ته‌نیا تا ئه‌و كاته ده‌توانێ به‌رده‌وام بێ كه حوكمی یاسا نه‌بێ به‌لام دیمۆكراته‌زه‌بوونی عێراق خه‌ریكه ڤایروسی خۆی بۆ ناو كوردستان بلاو ده‌كاته‌وه و كورده خوێنده‌واره‌كان ده‌ستیان به بێزاربوون له ستایلی ئۆتۆكراتی ده‌سه‌لاتی بارزانی كردووه].
لێره‌دا بادراكۆمار هۆكارێكی یه‌كجار هه‌ستیارو خه‌ته‌رناك له هه‌ڵپه‌ی بارزانی بۆ سه‌ربه‌خۆیی و دوژمنایه‌تی یان لابردنی مالكی ئاشكرا ده‌كا: ترسانی له گه‌یشتنی حوكمی یاساو دیمۆكراسی له به‌غداوه بۆ هه‌ولێرو له‌قبوونی بنه‌ماكانی ده‌سه‌لاته بنه‌ماڵه‌ییه بێ ده‌ستوورو یاساو ره‌هاكه‌ی.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
