نەتەوایەتی کورد : دارخورما لە جێی داربەروو ناڕوێت و ئاسکەکێویش نابێ بە حوشتر!

Sunday, 03/02/2013, 12:00

(١)
هەر لەم چەند رۆژانەداچەند وتارێکم بەرچاوکەوت دژی نەتەوایەتی یان ناسیۆنالیزمی کوردیی: لە روانگەیەکی ئیسلامییەوە، لە روانگەیەکی مارکسییەوە، لە روانگەیەکی بیری رۆژاوایی مۆدیرنیستەوە. هەموو نەفرەت لە ناسیۆنالیزم دەکەن. ناسیۆنالیزمی مۆدێرنی ئەوروپایی ئۆریەنتالیست نا، ناسیۆنالیزمی نەتەوەی سەردەست و وەتوێن وئەنفالچی نا، ناسیۆنالیزمیی داگیرکەرەکانی عەرەب وتورک و فارس نا: ناسیۆنالیزمی کوردیی. کە بەلای زۆریشیانەوە هەر نەبووەو هەر دروستنەبووە و نابێ: ئەی نازانم چی بە نەعلەت دەکەن؟.
کورد نەتەوەو نەتەوە بووە، بەلام قەت بیری نەتەوایەتی و پرۆژەی نەتەوایەتی و بزوتنەوەی ناسیۆنالیزمی راستەقینەی نەبووە: تا ئێستا، جگە لە هەوڵەکانی شاعیرانی کورد بە پلەی یەکەم خانی و حاجی قادرو فانی، پرۆژەەیەکی جددی بیری نەتەوایەتی گەلالە نەکردووە.
سەرۆکەکانی کورد قەت لە ئاستی هوشیاری نەتەوایەتیدا نەتەوەیی نەبوون و ماناو ناوەرۆک و دامێنی جیهانی بیر و پرۆژەی نەتەوایەتییان نەزانیوە و گوێشیان نەداوەتێ.

جگە لە قازی نەمر کە وتارە گرنگەکانی سەرەتاکانی بیری کوردستانیی و نەتەوەیی و ئازادیخوازی سەرکردەیەکی بیرمەندو پێشکەوتنخواز نیشان دەدەن، هەموو سەرکردەکانی دوای ئەو ، تا ئۆجەلان، تاقە وتارێكیشیان نییە کە بیری نەتەوایەتی راستەقینەی تێدا بەدی بکرێت.

دوای قازی نەمریش وەک بزوتنەوەش پرۆژەی داگیرکەران بوون دژی بیرو ئامانجی نەتەوایەتی کوردی.

نەک هەر مستەفا بارزانی لە زیاتر لە٥٠ سالی تەمەنی خەباتیدا یەک وتاری بیری نەتەوەیی نییە ، ناوی عەرەبیشی لە کوڕەکانی ناوە، کوڕەکانیشی ناوی عەرەببیان لە نەوەکانی ناوە. خۆ وتارە سەقەت و بۆشەکانی بارزانی کوڕیش، لە ورێنەی بنەمالەچێتی و بارزانیزم - یان تێنەپەڕاندووە. تالەبانی - یش لە یادی حیزبەکەی خۆشیدا، لە شاری کوردایەتی، بە عەرەبی وتاری دا. ئەوەندەی عەرەبیزم و عەرەبخوازیی و عێراقچێتیی لە بیری خۆپەرستانەو هەلپەرستانەی تالەبانییدا هەیە، بیری کوردایەتی نییە.

هێچ دەسەلاتیكێش لە مێژووی کوردا، هێندەی دەسەلاتی گەندەڵی ئێستای باشوور دژەنەتەوەیی نەبووە. دوژمن بە کوشتنی جەستە و بردنی بەشێک لە خاک وازی دەهێنا ئەمانە بە کوشتنی رۆحی ئینسانی کورد و داڕزاندنی کەلتوورەکەی و قوتدانی هەموو خاکیش وا زناهێنن.
تەنیا بە هاتنی پەکەکەو ئۆجەلان، پرۆژەی نەتەوایەتی کوردی، وەک ناوەرۆکی نەتەوەیی و ئازادیخوازیی و کوردستانیزم، تا رادەیەکی باش لەئاستی تیۆریی و پراکتیسدا، لە ئاستی بیر وخەباتی نەتەوایەتیدا، خۆی گرتووە. بۆیە سەیر نییە هەموو دوژمنانی کورد، راستی هەموو دنیا هەر لە ئەنقەەر وە تا تەلئەبیب و و پاریس و واشنتۆن، بە هێزە کوردە زۆڵ و نۆکەرەکانیشەوە، لە هەولی لاوازکردن و لە ناوبردنی پەکەکە دا بن.
ئیدی نازانم کام نەتەوە و نەتەوایەتی کوردییە دژی دەوەستن!
کە کورد بڵێ: ئێمەش نەتەوەین با زمانی ستانداردمان هەبێت زڕە مارکسیستەکان نایەن جەدەلێکی زانستیی بکەن و لێکٶلینەوەی دایەلێکتە دەولەمەندەکانی زمانەکەیان و رێزمانەکانیان بکەن، ئایدیۆلۆجییانە دەلین : بێدەنگ بە ئەی شۆڤێنیزمی کوردیی، تۆ دوو نەتەوەو دوو زمانیی. دەیان گەلی ئازادیخواز مارکسیزمیان بۆ سەربەخۆیی نەتەوەیی و و ژیاندنەوەی نەتەوەیی خۆیان بەکار هینا، زۆر لە زرە بۆرجوازیی و فشە مارکسیتە پووچەلەکانی کورد بۆ پڕکرنەوەی نەقسی خۆیان و ىێگانەپەرستیی و گالتەکردن بە نەتەوەو کەلتوورو هەستی نەتەوایەتی گەلی خۆیان بەکاریان هێناوە.

گەر کورد بلێ: من کوردم پێش ئەوەی مسلمان بم چونکە ئەوە فەرمایشتی خودای گەورە خۆیەتی لە قورئاندا کە نەتەوەو نەتەوایەتی پێش دین دێت و خودا یەکەمجار ئینسانی وەک گەل و هۆزو زمانی جیاواز دروست کردووە تا یەکتر بناسن، ئەوسا بۆ هەر نەتەوەیەک پێغەمبەرێکی بە زمانی خۆیان بۆ ناردووە تا خودای خۆیان لە رێگای زمانی خۆیانەوە بناسن، و زمانی نەتەوەیی لای قورئان پیرۆزەو ئایاتێکە لە ئایاتی قودرەت وئیرادەی خودایی، بێگانەپەرستە خۆفرۆشەکان بەناوی ئیسلامەوە شەیتانییانە ئەم حەقیقەتە ئیلاهییە بۆ خاتری بیری رەگەزپەرست و داگیرکارو غەزاچی و ئەنفالچیی جەهالەتی عەرەبی هەلدەگێرنەوەو دژ بە زمان و بیری نەتەوەیی و کەلتوورو مێژوو مافی ئازادی و سەربەخۆیی نەتەوەی خۆیان کار دەکەن و بیری جەهالەت و خەرافات و مێژووی غەزاو کوشتوبرو ئەنفالی کورد هەر لە قەعقاعەوە تا سەدددام بە قورگی گەنجانی کوردا دەکەن و لە زمان وکەلتوور ئەدەبیات و خەباتی ئازادیخوازی نەتەوەیی دایان دەبڕن.

ئەمە لە هەندی حاڵدا گەیشتۆتە ئەو راددە تاغوتپەرستییەی هەر وەک چۆن ئەتاتورکییەکان و شۆڤێنیستەکانی فارس و عەرەب کردوویانە، ئەوانیش فشار بخەنە سەر خێزانانی هەژارتا ناوی عەرەبی لە منالەکانیان بنێن. زۆر نەتەوە دینیان بۆ خزمەتی نەتەوەی خۆیان بەکار‌‌هێناوە: بیری سوننی سەلەفی ئادیۆلۆجییەتی عەرەبچێتی رەگەزپەرست و شۆڤێنیی و ئەنفالچییە بەرامبەرگەلانی غەیرە عەرەب، شیعیزم ئایدیۆلۆجییەتی شۆڤینیی نەتەوایەتی فارسە بەرامبەر نەتەوایەتی عەرەب و غەیرەفارسی ناو خٶی. کوردیش گەرچی هەولی نەداو یان بۆی نەلواوە فۆرمی نەتەوەیی ئیسلام گەلالە بکات، بەلام پێشەوا رێبەرو شەهیدەکانی بزوتنەوەی نەتەوایەتی کوردی وەک شێخ سەعیدو سەید رەزاو شێخ مەحموود و قازی محەممەدو مەلامستەفای بارزانی، مەلاو رێبەی دینی بوون. بەلام وەک تیگەیشتنی راستی دین ، خزمەتی نەتەوەکەیان وشەهیدبوونیان بۆ ئازادیی بە ئەرکی دینی و نەتەوەیی خۆیان زانیوە.
گەر زانای ئیسلامی راستەقینەو نەتەوەیی راستەقینەمان هەبێت ئەوە زۆر ئاسانە لە قورئانی پیرۆزدا ئەو حەقیقەتە ببینرێت کە خوداوەند کوردستانی وەک خاکێکی پیرۆز بۆ نیشتنەوەی کەشتی نوح دیاریکردووەو کەشتی نوح لە چیای جودی نیشتۆتەوەو خودا ئەمری کردووە کە ئەو ئەرزە پیرۆزەی کورستانی ئێستا [قەومی زالمی] ڵی دووور بن. چ قەومیکیش لە مێژوودا هێندەی تورک زولم و ستەم و جێنۆسایدو کوشت و بڕی کردووە؟ ئەمە بۆ هەر کەسێک باوەری بە قوریان بێت ئەوە دەردەخا کە یەکەم زمان و کتێبی ئایینی و یەکەم نەوەی پێغەمبەران لە ناوجەرگەی کوردستانەوە دەستیان پێکردووە.

پەیامی یەکەمی ئەو پێغەمبەرانە نوح و ئیبراهیم، پەیامی راستەقینەی خودایە بۆ مرۆڤ و ئیسلامیش لە گەیاندنی ئەو پەیامە ئیبراهیمییە بە زمانی عەرەبی بۆ عەرەبی جاهیلیە لە رێگای پێغەمبەرێکی عەرەب لە خۆیان زیاتر نییە.

{[[ وقل رب أنزلنی منزلا مباركا وأنت خیر المنزلین]] سورە المۆمنون ێیە رقم 29[
[[ۆقِیڵ ێا أَرْچُ ابْڵعِی مَاوكِ ۆێا سَمَاو أَقْلِعِی ۆغِیچَ الْمَاو ۆقُچِێ الأَمْرُ ۆاسْتَۆتْ عَڵى الْجُودِیِّ ۆقِیڵ
بُعْداً لِّلْقَوْمِ الڤَّالِمِینَ]]

ئەمە تەفسیرێکە کە چۆن کورد توانیوێتی لە نێو ئەم هەموو غەزەوات و گرتن و جێنۆسایدەدا خاک و زمان و بیرو کەلتووری خۆی بپارێزێت لە کاتێکدا دەیان نەتەوەو قەوم یان لە ناوبراون یان تواونەوە.

فشە مۆدیرنیستەکانێش وەک موهەرریج لە سەر شانۆی ساختەنووسیدا دەم وچاوی مکیاجکراوی خۆیان بە دەیان رەنگ و بۆیەو بیری هەموو قوتوی عەتارێکی فەیلەسوف و مەیلەسوف و نووسەری غەربی رەنگ دەکەن و بەدەم مۆسیقای بتهۆڤن و چەپلەو هاواری موریدە گەمژەکانیانەوە هەلدەپەرن پشتیان کردۆتە ئەو هەموو میراتە ئەدەبیی و فۆلکلۆرییە دەولەمەندەی گەلەکەکیان و کاتی خۆیان بە جوونەوەو ڕشاندەوەی بیری هەزمنەکراو خراپقوتدراوی غەربی بە زمانێکی سەقەت و شێوێندارو، بەسەر زمانی کوردیدا بەسەردەبەن و بە چاوی سووک لە هەموو ئەدەبیات و کەلتوور و فۆلکلۆرو میراتیی کوردەواری خۆیان دەروانن و نەفرەت لە ناسیۆنالیزمی کوردی دەکەن.

تاوان نییە تا ئێستا کەمترین یان هەر هیچ دیراسەو لێکۆلینەوەی زانستیی و ئەکادیمی جددیمان لە سەر هیچ شاعیرێک و چیرۆکنوسێک و رۆماننوو سێک مان نییە هەر لە خانی یەوە تا فانی، هەر لە [جەمال سائیب ] ەوە تا [حوسێن عارف] ، هەر لە رۆمانی پێشمەرگەوە تا دوا رۆمانەکانی ئەمرٶ؟ ئەوە فۆلکلۆریش هەر هیچ، تا ئێستا دیراسەیەکمان نییە بە راستی جۆرەکانی فۆلکلۆر یان بۆ نموونە ژانرو هونەری [بەیت] ی کوردی لیکدادەتەوە؟ خۆ وەک کۆ کردنەوەش ئەوە دەریایەک فۆلکلۆرو حیکایەت و داستان و بەیت و پەندی پێشینان و مەتەل و ناوی شاخ و شوین و گژوگیاو گیانلەبەرو یاری و شێوە ژیانی کورد لەگەڵ ئەنفالی دێهاتەکاندا لە ناو چوو، لە جیاتی پڕکردنەوەی ئەم بۆشاییەو کۆکردنەوەی ئەوەی ماوە لە جیلی ئەنفال کە لە ژیاندا ماون، دەسەلاتی بەربەری دژەنەتەوەیی خۆفرۆش و دز و داگیرکەرو داوێنپیس وبێگانە پەرست و حیزبە بێگانەپەرستەکان هەموو کاریان ئەوەیە لە ڕیگای تەلەفزیۆنە گلاوەکانیانەوە بیرو زمان وکەلتووری کوردی داوەشێنن و بیرو زمان و کەلتووری داگیرکەرانی عەرەب و تورک و بێگانە بکەنە حەقیقەت و ئەمری واقیعی ژیانی رۆشنبیریی کوردیی..
ئەوە لە جیاتی پەروەرەدەکردن وپشتگیریکردنی پرۆسەی زمانی ستانداردی کوردیش، بە پێی نەخشەی سەهیۆنیزمی هاوپەیمانی تورکیا و داگیرکەرانیش کاریكی جددی بۆ ئەوە دەکەن کورد بکەنە دوو زمان واتە دوو نەتەوەی دژ بە یەکیش.

ئەی پێم نالێن ناسیۆنالیزمی کوردی لە کوێیە و لە چیدا خۆی بەرجەستە کردووە؟
ئایا دژایەتی زمان و بیرو کەلتوور و هەستی نەتەوەیی و خەباتی نەتەوەیی ئازادیخوازانە خالێ هاوبەشیی هەموو ئەوانە نییە؟
ئایا هەموو ئەوانە یەک پەیامیا نبۆ ئینسانی کورد نییە: کورد هچ و بۆش و ىێ زمان و کەلتوورو کەسێتی و ناسنامەیەو تەنیا بە جاشێتی سیاسی و فیکری و رشنبیریی بۆ [ئەوی دیی] دەتوانێ ناسنامەیەکی ساختە بۆ خۆی دروست بکات.
ئایا حیزبێک، رێکخراوێک، نووسەرێک لە باشوور و رۆژهەلات شک دەبەن کە پێی بلێین: نەتەوەیی؟
کورد راستی وتووە: ترسنۆک هەر بە خۆی دەوێرێت.

(٢)
ناسیۆنالیزم ئایدیایە بەلام ئایدیا بەدوای هەبوو-و وابوو دا دێت. بۆیە کورد دۆژمنایەتی کراوە چونکە کوردە، هەر وەک کوردیش دەتوانێ بەرەڤانی و پارێزگاریی خۆی بکات. ئەگینا لە کوردێتی و کوردایەتی خۆی بەولاوە هێچی نییە دیفاعی پێ لە خۆی بکات، هێچی تریش نییە دوژمن بیەوێت لێی بستێنێت. گەر ببێ بە تورکی شاخیی، تورک وازی لێ دێنێت. گەر ببێ بە ئیسلامی عەرەبی سوننی، عەرەب وازی لێدێنێت، گەر ببێت بە شیعە فارس وازی لێ دێنێت.
نەبوونی ناسیۆنالیزم واتە کورد بە رووت و قووتی خۆی بخاتە ژیر رەحمەتی شیرو نێزەی جەلللادەکانی.

زمانی هیچ نەتەوەیەک وەک زمانی کوردیی بە شێوەیەکی ئاوا خۆڕسک و مێژوویی لایەنەکانی هەبوونی نەتەوەیی لە وشەی کورد و داڕشتەکانیدا کۆ نەکردۆتەوە:

کورد = مرۆڤی کورد، نەتەوەی کورد
کوردیی = زمانی کوردیی
کرمانچ: مێژووی کورد و ماد. یەکێتی ناسنامەی نەتەوەیی و زمانی کوردیی.
کوردیی = زمانی کوردیی
کوردستان = خاکی کورد، نیشتمانی کورد، جوگرافیای کورد
کوردەواری = فۆلکلۆرو کەلتوورو داب و نەریت و شیوەژیانی کۆمەلگاکانی ناوچەو هەرێمەکانی کوردستان
کوردایەتێ: بیری نەتەوایەتی و بزوتنەوەی گەلی کوردستان بۆ پاراستنی خاک و بوون و ناسنامەی خۆی.

ئەم شەش رەگەزەی کوردایەتی بەرهەمی هیچ بیرێکی بیگانە نین. کورد نەتەوەیە و چەمک و کۆزانی خۆی بۆ نەتەوایەتیبوون زۆر بەر لە دەرکەوتنی نەتەوەکانی ئەوروپاو بیری نەتەوایەتی ئەوروپایی لە زمانەکەیدا بەرجەستە کردووە. هیچ بیرو تێۆریکی نەتەوەییش نییە بە درێژایی سەدەی نۆزدەو بیست کە لای یەک نووسەر هێندە بە تەواویی وفەلسەفیی و زانستی تیئۆری نەتەوایەتی وەک ئەحمەدی خانی لە [مەم و زین] دا گەڵالە کردبێت. بەلام لای کەس و گەلی خۆ بەکەم زان، [گوێرەکەی خۆمالی بە گا نابێت] و خۆ بە چووک و سووک و چرووک زان بەرامبەر ىبێگانە دەردێکە لە هەموو ئاستەکانی سیاسی و کەلتووریی و کەسییدا دووبارە دەبێتەوە.

[٣] نەتەوەی کرد داربەڕووە

نەتەوەی کورد داربەرووە
رەگی ناڕوێ لە خاکی خۆیدا نەبێ
قەدی بەهێزو ئەستوورو پتەو خۆراگڕ نابێ
بە خۆل و ئاوو هەتاو و هەناسەی
ولاتی خۆی نەبێ
لقەکانی فرە نابن و پەل ناهاون
گەر لە قەدیی خۆیەوە نەڕوێن
بەلام دەشێ سەری بەرزی
لق و وچڵ و پۆپەی سەوزی
بەرەلا بکات بۆ دنیا
خۆری هەموو ئاسمان بمژێ
بای هەموو گەردوونی بەرکەوێ
جارجار لق وچڵی نەوی بێ
جار جار پەلی رابوەشێ
جار جار گەلای لێ بوەرێ
بەڵام هەرگیز
نابێ و ناکرێ
قەدی پیرۆزی بقڵیشێ و
رەگی قوولی هەڵبلەرزێ


نە دارخورما
لە جێی دار بەروو دەڕوێ
نە داربەڕوو
لە جێی دارخورما
نە ئاسکەکێوی چیاش
دەبێ بە حوشتری سەحرا
نە قەندیل یش دەبێ بە قەعقاع
نەکەویش دەبێ بە عەلەشیش
نە گیابەندیش بە حەشیش .
ئەمە ئیرادەی خودایە
خوادی بەخشندەو میهرەبان
کە ئەم خاکەی پیرۆز کردووەو
کردوویەتی بە مەڵبەندی نۆح و
دەستپێکردنەوەی ژیان
زمان و نەوەی کوردستانی
کرەد یەکەم زمان و یەکەم پەیام و یەکەم نەوەی پێغەمبەران

ئەمە ئیرادەی خودایی یە
کردەی هێزێكی زۆر لە عەقلی بچووکی مرۆڤ گەورەترە

گەر خودا حەزی بکرادیە مرۆڤ بکا
بە یەک نەتەوە دەیکرد
بەلام کردنی بە هۆزو گەلانی جیا
لە دەشت ودەم رووبارو دەریاو سەحراو چیا
خاوەنی خاک و نەریت و زمانی جیا
تا یەکتری بناسن وەک هەن
نەک خۆیان بە سەر یەکتردا زاڵ کەن
بۆ هەر نەتەوەیەکیش پێغەمبەرێکی نارد بە زمانی خۆیان
تا بە پێی خەلق وخولق خاک وشوناسی خۆیان
خوای خۆیان بناسن
ئەمە ئیرادەی خودایە
لە دەرەوەی دەسەلاتی ئینسان دایە

نەتەوەی کورد داربەڕووە
رەگی زمانە
قەدی خاکە
لقوچڵی کەلتووری کوردەوارەییە
ئاسمان و هەتاوو هەناسەی
بیری کورادیەتییە

سەرتان دا لە بەرد
ناتوانن هەڵگێڕنەوە ئیرادەی خوا
نە دارخورما لە جێی داربەروو دەڕوێ
نە دار بەروو لە جێی دارخورما.