كێ سنووری ئازادیەكان دیاری دەكات ؟
Wednesday, 23/05/2012, 12:00
بێگومان هەر یەكەو بە پێی پشتخانی رۆشنبیری و فكری خۆی باوەری بە پێناسێكی تایبەتی هەیە بۆ چەمكی فراوانی ئازادی لەگشت ئاسەتكانیدا چ بۆ كۆمەڵگە بە گشتی یان بۆ تاك و پەیوەندیە هەمە جۆرەكانی. ئەوەی كە سەرجەم لایەنەكان بە شێوەیەكی نەریتی لەسەری كۆكن ئەوەیە، كە سنووری ئازادی تاك تا ئەو شوێنە دەبێت بر بكات كە لە ئازادی ئەویتر نەدات یان نەیخاتە ژێر پرسیار و مەترسیەوە،بەڵام بۆ بابەتێكی هەستیار و دیاریكراو كە پەیوەست بێت بە ژیان و بیروبۆچونی كۆمەڵگەوە بەگشتی، فاكتەرێكی زۆر هەیە كەخۆیان لەقەرەی دەدەن و بە پێی داب و نەریت و عورفی باو، پەیوەندی و كاریگەریە هەمەچەشنەكانی دەگۆرن . كە تەماشای كۆمەڵگەیەك بكەیت تێكەل و هەمەجۆر و هەمە پێكهاتە بوو؛ بیری جیواز، ئاینی جیاواز،مەزهەبی جیاواز، دابونەریتی جیاواز، رۆشنبیری و كەلتوری ناجێگیر و جیاواز،بیروباوەری رەسەن و هاوردەی جیاواز،كاریگەری فاكتەری فكری و فەلسەفی دەرەكی جیاواز، مەودای جیاوازیی هەژمونە هەمەچەشنە جیاوازەكان لە رووی روانینی مرۆڤ بۆ ژیان و مردن، لەم هەموو جیاوازیانەدا، ناكرێت هەڵەیەك یان نارۆشنیەك لە شیكردنەوەیەك یان باسكردن لە خەوشێك لێرەو گفتوگۆیەك لەوێ ، بە شێوەیەك لێكبدرێتەوە كە بە حەرامە و بە دەستدرێژی بۆ بابەتێك لەقەڵەم بدرێت كە لای زۆر كەس قابیلی دەست بۆ بردن نیە و خەڵكی تریش بە ئاسایی بیخوێننەوە . هیچ شتێك لە دونیادا لە دەرەوەی بیرلێكردنەوەی عەقڵانی نیە لە ژیانماندا، كە عەقڵ گەیشتە ئاستێك پرسیار گەلێك بوروژێنێت، بە هەموو پێوەرێك دەبێت ئازاد بێت و،بە بۆچونی روحانیش بێت، ئەوەی عەقڵی گەیاندۆتە ئەو رادەیە كە پرسیارە بڤەكان بكات و گومان لە دڵ و دەروون و عەقڵی دروست بێت، بەرپرسە لە دەرئەنجامی قسەو رەفتاری لەو شێوەیە، چونكە هەر ئەو رێنیشاندەر و سزادەرەیە لە كات و ساتی خۆیدا رووبەرووی دەبێتەوە . هیچ كەسێكیش بۆی نیە و ناشتوانێت ئازادی خودا زەوت بكات لە بەخشینی بیری تیژ و عەقڵ و بەهرەمەندی فەلسەفی لەسەرجەم بوارەكاندا، كە بیەوێت بەهەر كەسێك بیدات كە رەزامەندی خۆی لەسەر بێت . هەر ئازادی راستەقینەی بێ كۆتوبەندە كە هەموو پیرۆزیەكی پەسەندی كۆمەڵگە دەپارێزێت، حەقیقەتی راستەقینەیی پیرۆزیە گشتیەكان واخۆی فەرز ئەكات كە هەر قسەو گومان وشیكاریەكی لاوەكی و نازانستی بخاتە لاوە و پێویستی بە بەرگریكار نەبێت، پیرۆزیەك كە جەوهەرێكی راستەقینەی زانستی و عەقڵانی لەخۆ گرتبێت سەلمێنراو بێت وەك دەریایەك وێنا دەكرێت كە بە تیژرەوی و پاك و خاوێنی و قوولی و راست و دروستی خۆی لە رێرەوەكەیدا خاشاك و پوش و پەڵاش بەركەنار دەخات و هەموو شتێكی ناباوی غەریب لە خۆی و نا مونسەجم پەراوێز دەخات و، هیچ پێویستیەكی بە دەریاوان و مەلەوان نیە پاكی بكاتەوە، لەوێشدا هەر ناوەخن و ئامانجی دەریاكەیە كە خۆیان دەسەپێنن بەسەر هەموو لایەكدا و، شتە بچوكەكان بە خۆیان لە ناودەچن . بۆیە؛ جەوهەر و راستی و دروستی بەها و چەمك گەلێكی وەك ئازادیە هەمە جۆرەكان بە خۆیان خۆیان فەرز دەكەن و پێویست بەكەس ناكات یارمەتیدەر و پارێزەریان بێت .
ئەوەی جێگەی مشتومر و قسەلەسەر كردنە ئەوەیە؛ جارناجارێك لێرە و لەوێ قسەیەك لەسەر پیرۆزی ئاینی دەكرێت بە پێی بەرژەوەندیەكانی زۆر لایەن، ئەم دونیایە دەشڵەژێنن، كەچی لە ئاست پێشیلكردنی پیرۆزیە نەتەوەی و بەها نیشتمانی و میژووی و كەلتوری و كۆمەڵایەتی و دابونەریت رەسەنەكەی كوردەواری و تەنانەت لە بی پێز كردنی هەندێك كەسایەتی كاریگەریی مێژوویی ئەم میلەتە كەس نایەتە دەنگ و هەموو لایەك قروقپی لێ دەكەن . بۆیە، لە پاش هەر رووداوێكەوە گومان گەلێك دڵ و دەروونی چاودێران دەخورپێنێت و، پرسیاری یەكەم لە لایەنە پەیوەندیدارەكان ئەوەیە؛ ئایا هەر هەڵایەك لە پێناو مەبەستێك و بەرژەوەندیەكی تایبەتیەوە نایەت، كە هیچ پەیوەندی بە ئەسڵی مەسەلەكەوە نەبێت، لەوێشدا حەق نیە خەڵك بپرسێت ئەم هەرایەی لەم دواییە كە هەرێمی كوردستانی گرتەوە چ لە لایەن دەسەڵاتەوە بێت یان ئەوانەی لە پشت فەوزاكەوە بوون لە پێناو بەرتەسك كردنەوەی ئازادیەكانی تاك و قازانجی حزبی و عەقیدی و ئایدیۆلۆجی نەبوو ، زیاتر لەوەی هەوڵدان بێت بۆ پاراستنی پیرۆزیەكان .
خوێندنەوە و لێوردبونەوە لە وەزعی ئێستای كوردستان بەتایبەتی لەم قۆناغە سیاسیە شڵەژاوەدا كە لەژێر دونیایەك فشاری هەمەلایەن دایە، ئەم هەرایە هەوڵدانێك نەبوو بۆ دانەبڕاندنی دین لە دەوڵەت وسیاسەتلە لایەك و فشاری لایەنە ئیسلامیەكان بە تایبەتی و قۆستنەوەی هەل لە پێناو تێكەڵكردن و دەمجكردنی یەكجارەكی سیاسەت و ئاین،لەلایەكی ترەوە . ئەمەش بەتایبەتی لە كاتێكدا روویدا كە بوغرابون بە سەركەوتنی ئیسلامیەكانی ناوچەكە هەموو لایەنە ئیسلامیەكانی گرتۆتەوە، ئەوە هەڵ دەگرێت بڵێین، بە ئامانجی ئەوە بووە زیاتر فشار بخەنە سەر سیستم و دەسەڵاتی نیمچە عەلمانی كوردستان، بۆ نیشاندانی رۆڵی ئاین وەك فاكتەری سەرەكی لە بریاردانی یاسا و ریساكاندا و، لە پێناو دروستكردنی رایەكی گشتی بۆ دروستنەبونی دیواری سروشتی لەسەرخۆ لە نێوان سیاسەت و ئاین لەسەر ئەرزی واقیع، لە ژیانی خەڵكدا، بە تایبەتی ئەم جموجوڵانە پاش ئەوە هات كە هەست بەوە كرا هەرلایەك لە سنوری جەماوەری خۆی چەقی بەستووە . تا ڕادەیەك باشبوونی باری ئابووری وای كردووە خەڵك لە سروشە روحیەكان و زۆرێك لە خورافاتەكان دوور بكەوێتەوە و ، ئەمەش رێگەی لە زۆر لایەن گرتووە كە لەو پەنجەرانەوە چالاكی خۆیان بكەن، بۆیە پێویستە خەڵكی رۆشنبیری ئەم كوردستانە لە ئێستاوە رێگە نەدەن لە رێگەی هەڵەوە هەڵەی تاكێك یان تەكتیكێك و رەفتارێكی هەڵەی لایەنێك بەهەل بقۆزرێتەوە بۆ بەرتەسك كردنەوەی ئازادی تاك و ، هەموو لایەك بە پێی توانای خۆی ئەركی تایبەتی و گشتی خۆی جێبەجێ بكات، كە ئەمەش هیچی لە پیرۆزیەكانی تر كەمتر نیە . بۆ هیچ كەس و لایەنێكیش نەبیت بە پێی بۆچوون و بەرژەوەندی تایبەتی خۆی سنووری ئازادی خەڵك دیاری بكات، یان رووبەری ئازای ئەوی تر بترازێنێت .
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
