بۆ ئەوانەی ڕاستی مێژویی دێموکڕات و کۆمەڵە ناناسن
Sunday, 28/07/2013, 12:00
1801 بینراوە
سەرنجی کوردستانپۆست: ئه‌م وتاره بابه‌تێکی زۆر گرنگ و مه‌ترسیداری گرتۆته خۆ که نابێت هیچ کوردێک دووره‌په‌رێز لێی بوه‌ستێت. ئه‌وره‌حمان قاسملۆ کە کورد به سه‌رکرده‌یه‌کی خۆی ده‌زانێت وه‌کو پیلانگێڕ و جاسوسی ساواک و به‌کرێگیراوی به‌عس ناوی هاتووه. له‌م وتاره‌دا ژماره‌یه‌ک که‌س ناویان هاتوه، تا ئێستاش له گۆڕەپانی سیاسیدان و رۆڵیان هەیە. کوردستانپۆست لێره‌وه داوا ده‌کات ئه‌و که‌سانه‌ی ناویان هاتووه با وه‌ڵامیان هه‌بێت. جگه له‌مه هه‌ر که‌سێک که‌م و زۆر ئاگای له‌م رووداوانه بووه با ئه‌رکی خۆی ببینێت و راستییه‌کان ئاشکرا بکات.
******************************
گەلۆ پاش خوێندنەوەی ئەم مێژوە شاراوەیە پێتوایە دەبێ دێموکڕاتەکان و کۆمەڵەکانی ئێران لە کۆنفڕانسی نەتەوەیی هەولێر دا بەشداربن؟ چۆن متمانەیان پێدەکەیت؟
له ساڵی ١٩٥٠ کۆمەڵێک گه‌نجی شۆڕشگێڕی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان بۆ درێژه‌دان به ڕێگای پێشه‌وا قازی و هێنانه‌دی ئاواته‌کانی کۆماری کوردستان له دژی ده‌سته‌ڵاتی داگیرکه‌ری ئێران، ده‌ستیان به خه‌باتێکی کۆمه‌ڵایه‌تی کرد. له شاری مەهاباد؛ ئه‌حمه‌د تۆفیق، غه‌نی بلوریان، سولەیمان موعینی، ئه‌میر قازی و سمایل شه‌ریفزاده، له شاری سه‌قز؛ مامۆستا ڕەشید حوسێنی، له شاری پیرانشار؛ عه‌بدوڵڵا زه‌کی، له شاری سه‌رده‌شت؛ مامۆستا خدر عەبباسی و مامۆستا ئاواره (ئه‌حمه‌د شڵماشی) ڕێبه‌رایه‌تی ئه‌م شۆڕشه و حیزبی دێموکڕاتی کوردستانیان به‌ده‌سته‌وه گرت.
پاشان به‌هۆی لێوه‌شاوه‌یی، ئه‌حمه‌د تۆفیق به سکرتێری حیزبی دێموکڕاتی کوردستان هه‌ڵبژێردرا. به‌هۆی نایاساییبونی هه‌ڵسوڕانی ڕامیاری ڕێکخراوه‌یی له‌و به‌شه‌ی کوردستان، خه‌باتی ڕامیاری به شێوه‌یه‌کی نهێنی به‌رده‌وام بو تا ساڵی ١٩٥٤ ئه‌حمه‌د تۆفیق له‌گه‌ڵ هێندێک له هاوڕێیانی له ژێر ته‌وژمی هێرشی ملهوڕانه‌ی ده‌زگای سه‌ربازی و پۆلیسی ئێران، سه‌نگه‌ری خه‌باتیان گواسته‌وه بۆ باشوری کوردستان و ناچار به هه‌ڵبژاردنی تاکتیکی شه‌ڕی پارتیزانی بون.
حیزبی دێموکڕاتی کوردستان به ڕێبه‌رایه‌تی ئه‌حمه‌د تۆفیق خه‌باتی ڕامیاری و چه‌کداریی خۆی له ناوخۆ و ده‌ره‌وه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان درێژه پێدا تا ئه‌وکاته‌ی ڕێبەرایەتی حیزبی دێموکڕات له ساڵی ١٩٥٧ دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملوی بۆ تێکه‌ڵاوی له گه‌ڵ خوێندکارانی کورد، بۆ تاران نارد.
دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو له تاران لە گەڵ سمایل قاسملو له لایه‌ن ساواک (ده‌ستگای سیخوڕی ئێران) گیران. دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو له زیندان زۆر زو خۆی دۆڕاند و به‌ڵێنی هاوکاریی و سیخوڕیی به ساواک دا و لە ٢٤ کاتژمێردا ئازادکرا. پاشان دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو له لایه‌ن ساواکه‌وه ڕەوانەی باشوری کوردستان کرا. قاسملو لای ئه‌حمه‌د تۆفیق و به‌رپه‌رسانی تری حیزبی دێموکڕاتی کوردستان وتبوی "کڵاوم ناوه‌ته سه‌ر ساواک و به‌درۆ به‌ڵێنی هاوکارییم پێداون و بۆیه ئازاد کراوم."
ساواک له زیندان سمایل قاسملو کە ئامۆزای دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان بو، له خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دانی دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو ئاگادارکرد. سمایل قاسملوش له پێناوی ئازادکردنی خۆی ناوی٢٥٠ که‌س له کادرانی به‌توانا و نهێنی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی به ساواک دا. ساواک له هێرشێکدا ٢٥٠ که‌سه‌که‌ی ده‌ستگیر و زیندانی کرد. غه‌نی بلوریان و عه‌زیز یوسفی دو که‌س له‌و کادرانه بون، که‌وتنه به‌ندیخانه و بۆ ماوه‌ی ٢٥ ساڵ له به‌ندیخانه‌کانی ده‌سته‌ڵاتی داگیرکه‌ری ئێران شۆڕشگێڕانه به‌ره‌نگاریان کرد.
هەربۆیە حیزبی دێموکڕاتی کوردستان باوە‌ڕی به دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو نه‌کرد و پاش لێپێچانەوەی، ویستیان دادگای کەن.
ئه‌وکاته حیزبی شیوعی (کۆمەنیستی) ئێڕاق ده‌سته‌ڵاتی زۆر بو له ئێڕاق و له‌گه‌ڵ حیزبی توده‌ی ئێران دۆستایه‌تی زۆر خۆش بو، چونکو هه‌ردوکیان سه‌ر به ڕوسیه بون. دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو که به نهێنی ئه‌ندامی حیزبی توده بو و هاوکاریی ك.ج.پ (ڕێکخراوی سیخوڕی ڕوسیه)ی ده‌کرد، به هاوکاریی حیزبی شیوعی ئێڕاق، توانی خۆی لە دادگایکردن قوتار بکات و لە سلێمانی ڕا هەڵات بۆ بەغدا. لە به‌غدا وه‌ک کارمه‌ندێکی فەرمی له وه‌زاره‌تی بودجە و دارایی ئێڕاق دامەزرا.
شایەنی باسه که له ئێراقی ئه‌وکات وه‌ک کارمه‌ند دامه‌زراندنی خه‌ڵکی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان (هاووڵاتی فەرمی ئێرانی) شتێکی زۆر نائاسایی بو و لای هه‌مو که‌س سه‌یر و جێگای گومان بو.
له ساڵی ١٩٦٤ کۆنگره‌ی دوه‌می حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له گوندی سونێی سه‌ر به شاری قه‌لادزێ گیرا که تێیدا ئه‌حمه‌د تۆفیق به سکرتێری گشتی هه‌ڵبژێردرا. هه‌ر له‌و کۆنگره‌دا دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو به تاوانی هاوکاریی ساواک و خه‌یانه‌ت به شۆڕشی نه‌ته‌وه‌ی کورد له حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ده‌رکرا. غه‌نی بلوریان و عه‌زیز یوسفی که له به‌ندیخانه‌کانی ساواک قاره‌مانه‌تیان ده‌نواند، وه‌ک ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان هه‌ڵبژێردرانه‌وه.
پێش به‌ستنی کۆنگره‌ی دوه‌می حیزبی دێموکڕاتی کوردستان، سه‌لاح موهته‌دی که ئه‌ندامی حیزب بو له حیزبی دێموکڕاتی کوردستان جیا بۆوه و حیزبێکی به‌ناوی "حیزبی ڕزگاری کوردستان" دامه‌زراند که زۆربەی دەرەبەگەکانی ناوچه‌ی مو‌کریانی له‌گه‌ڵ بون. به‌ڵام پاشان ئاشکرا بو که سه‌لاح موهته‌دی سیخوڕی ساواکه و بۆ ناکۆکی و سیخوڕی ناردراوه‌ته ناو دێموکڕات. هه‌ر بۆیه پاش ئاشکرابونی، سه‌لاح موهته‌دی گه‌ڕایه‌وه باوه‌شی ساواک و بو به سه‌رۆکجاشی ناوچه‌ی موکریان.
ئه‌حمه‌د تۆفیق خزمه‌تێکی یه‌کجار زۆری به شۆڕشی باشوری کوردستان و خودی مه‌لا مسته‌فا بارزانی کرد. چه‌ندین ساڵ شانبه‌شانی هاوڕێیه‌کانی له دژی داگیرکه‌ری ئێڕاق شه‌ڕی چەکدارانەی کرد. هه‌وڵ و خه‌باتی شێلگیرانه‌ی ئه‌حمه‌د تۆفیق بۆ یه‌کگرتویی هه‌مو باڵه‌کانی شۆڕش له هه‌ر چوار پارچه‌ی کوردستان بو.
دوای تێکه‌ڵاوی مه‌لا مسته‌فا بارزانی له‌گه‌ڵ ده‌سته‌ڵاتی ئێران له ساڵی ١٩٦٨ چه‌ند که‌س له به‌ڕێوبه‌رانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان وه‌ک سەدیق هه‌نجیری و مه‌لا ڕه‌حیم مه‌رجه‌لانی که ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی بون بە بڕیاری مەلا مسته‌فا بارزانی گیران و بێسه‌روشوێن کران.
دوای ئه‌م ڕوداوه له بەهاری ساڵی ١٩٦٨ سولێمان موعینی له‌گه‌ڵ خه‌لیل شه‌وباش له لایه‌ن بارزانیه‌کانه‌وه گیران و له پایزی هه‌مان ساڵدا به کوژراوی ڕادەستی ده‌سته‌ڵاتی ئێران کران. له هەمان کاتدا ساڵح لاجانی و ده هاوڕێی تری له لایه‌ن بارزانیه‌کان گیران و به سنوری حاجیه‌مه‌راندا ڕادەستی ئێران کران. ساواک ده‌ست به‌جێ ساڵح لاجانی و دو هاوڕێی تری له گوندی جه‌ڵدیانی سه‌ر به شاری خانێ له پێش چاوی خه‌ڵک زینده‌به‌گۆڕکرد. ئه‌وانه‌ی تریش له زیندان بێ سه‌روشوێن کران. ته‌نیا که‌سێک به ناوی شێخه‌ی گردێنێ ئازاد کرا که پێناسی ئێڕاقی له گیرفاندا بو.
پاش ئه‌م ڕوداوانه ئه‌حمه‌د تۆفیق له کۆتایی ساڵی ١٩٦٩ له ترسی مه‌لا مسته‌فا بارزانی که نه‌کا ڕاده‌ستی ده‌سته‌ڵاتی ئێڕانی کات، ناچار له باشوری کوردستان به‌ره‌و به‌غدا ڕای کرد و داوای مافی په‌نابه‌ری ڕامیاری له ده‌سته‌ڵاتی ئێراق کرد.
له هه‌مان کاتدا دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو بەو هاڵۆزیه‌ی کوردستانی زانی و بە هاوکاری کەریم حیسامی، مەلاحەسەن ڕستگار و مەلاعەبدوڵڵا حەسەنزادە توانی لە دژی ئەحمەد تۆفیق پیلانگێڕیبکات. لە ساڵی ١٩٧١ لە شاری کۆیە و لە ماڵی مەلاحەسەن ڕستگار کۆبونەوەی کادرانی حیزب بە بەشداری٣٢ نەفەر پێکهات. لەم کۆبونەوە دا کەریم حیسامی پیشنیاری گرتن و کوشتنی ئەحمەد تۆفیقی بە بەشداربوان کرد، بەڵام زۆربەی کادرەکان دژی ئەم بڕیارە هەڵوێستیان گرت. هەر لەم کۆبونەوەدا کەریم حیسامی ڕایگەیاند کە ئیتر حیزب ناتوانێت هاوکاری ماڵی و ئەمنیەتی ئەو کادرانە بکات. هەربۆیە ئەحمەد نستانی کە یەکێک لە بەشداربوانی ئەم کۆبونەوە بو، پاش ئەم بڕیارە لە گەڵ ١٥ پێشمەرگەی تر خۆیان گەیاندە لای ئەحمەد تۆفیق لە بەغدا.
دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو خۆی کارمەندی فەرمی ئێڕاق و هاوکاری ئیستخباراتی ئێڕاق بو، دەستی ئاوەڵابو بۆ پیلانگێڕی لە دژی ئەحمەد تۆفیق و هەربۆیە له به‌غدا بە هاوکاری مەلاعەبدوڵڵا حەسەنزادە تێکه‌ڵاوی خۆی له‌گه‌ڵ ئه‌حمه‌د نستانی په‌یداکرد و پاشان ئەحمەد تۆفیق لە لایەن دەستەڵاتی ئێڕاق زیندانیکرا.
له ساڵی ١٩٧١ دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو زیره‌کانه له‌گه‌ڵ هێندێک کوردی دۆڕاوی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان که سه‌ربه ده‌سته‌ڵاتی به‌عس بون و ئازادانه له ئێڕاق هاتوچۆیان ده‌کرد و به‌شێکیان کارمه‌ندی فەرمی ده‌ستگای ئیستیخباراتی ده‌سته‌ڵاتی به‌عس بون، کۆبونه‌وه‌کیان به ناوی کۆبونه‌وه‌ی کادرانی حیزب له هوتێل شیراتۆنی بەغدا به‌ست و ئەم چه‌ند کادرەی دێموکڕاتیش بانگێشتی ئه‌و کۆبونه‌وه کران:
- عه‌بدوڵڵا زه‌کی (قه‌ندیل) - چاوه‌دێری به‌رزی ڕامیاری حیزبی دێموکڕاتی کوردستان
- شاعیر مامۆستا سالار (عه‌لی قوتبی) - کادری ڕامیاری
- کاک خدری به‌رده‌ڕه‌شان
- عەوڵای مام سەعیدی
- مەلا محەممەد خانە خەڵی سەردەشت
ئه‌و پێنج که‌سه له کۆ بونه‌وه‌که دژی دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو هه‌ستانه‌وه و پێیانگوت:
"تۆ به‌بۆنەی خه‌یانه‌ت به حیزب له کۆنگره‌ی دوه‌م ده‌رکراوی و تا حیزبی دێـموكڕاتی کوردستان تۆ به ئه‌ندام قبوڵ نه‌کاته‌وه، مافی به‌شداری کردنت له کۆبونه‌وه‌ی حیزبدا نیه چ بگات به به‌ستنی کۆنفڕاس و کۆنگره".
به‌شداربوانی تر چونکو سه‌ر به ده‌سته‌ڵاتی ئێڕاق بون، مرته‌قیان نه‌کرد. پاشان ئه‌و پێنج که‌سه له کۆبونه‌وه‌که چونه ده‌رێ و گەڕانەوە شارێ کۆیە و ڕوداوەکانیان بۆ ئەندامانی حیزب باسکرد.
پاشان ئەو کادر و ئەندامانەی کە لە باشوری کوردستان بون لە بهاری ١٩٧٢ لە گوندی ورتەی بناری قەندیل لە ماڵی عەبدوڵڵا زەکی کۆنفڕانسیان بەست و تێیدا کۆمیتەی بەڕێوبەرایەتی کاتی حیزبی دێموکڕاتیان دامەزراند.
لە ساڵی ١٩٧٢ ئەحمەد نستانی لە بەغداوە دەگەڕیتەوە باشوری کوردستان و بانگێشتی مقەڕی کۆمیتەی بەڕێوبەرایەتی کاتی حیزبی دیموکڕاتی کوردستان دەکرێت و لێپرسینەوەی لەگەڵ دەکرێت. لەم لێپرسینەوەدا ئەحمەد نستانی وتبوی کە مەلا عەبدوڵڵا حەسەنزادە لە بەغدا پێی گوتم: "ئەگەر لە بەگرتدانی ئەحمەد تۆفیق دا هاوکارین بکەیت، پلە و پایەی باشت دەدەینێ و ئەمنیەتیشت دەپارێزین". منیش بەڵێنیم پێدان.
ئەحمەد نستانی وتبوی: "مەلا عەبدوڵڵا حەسەنزادە بە فەرمانی دوکتۆر عەبدوڕەحمان قاسملو منی ڕاسپارد کە نامەیەک لە بەغداوە بۆ کوردستان بێنم. منیش وتومە کە ئەم نامەیە چیە و بۆ کێیە. پێیان وتم کە ئەم نامەیە بەناوی ئەحمەد تۆفیق نوسراوە و بۆ مەلامستەفا بارزانیە. پاشان کارێک ده‌که‌ین که له ویستگای پشکنین(سه‌یته‌ره)ی که‌رکوک له لایه‌ن کاربه‌ده‌ستانی ده‌ستگای ئه‌منی به‌عسی ئێڕاقه‌وه بگیرێی و نامه‌که‌ت لێ ئاشکرابێت. تۆش پاش گیرانت بڵێ ئه‌وه ڕاسته و ئه‌حمه‌د تۆفیق سه‌ر به بارزانی و ئه‌مریکایه و به زۆر منی ناردوه بۆ ئه‌و چالاکیه".
پێیان وتم: "کاک ئه‌حمه‌د نستانی هیچ نیگه‌رانی خۆت مه‌به، ئێمه پاشان تۆ ئازاد ده‌که‌ین و به‌م شێوه ئه‌حمه‌د تۆفیق لەناوده‌به‌ین و خۆمان ده‌ست به سه‌ر حیزبی دێموکڕاتی کوردستان داده‌گرین و ده‌بینه خاوه‌ن حیزب".
پیلانه‌که چۆن دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو دایڕشت بو، به‌هه‌مان شێوه و به داخوازی دڵی ئه‌و سه‌ری گرت و ئه‌حمه‌د تۆفیق له لایه‌ن ده‌سته‌ڵاتی ئێڕاق گیرا و خرایه به‌ندیخانه‌ی ئه‌بو غرێب.
جێگای سه‌رنجه که تاهیری هاوڕێی ئەحمەد تۆفیق و غەفوری خوشکه‌زای ئه‌حمه‌د تۆفیق که له‌گه‌ڵ ئه‌ودا له زیندانی ئه‌بو غرێب بون، به چاو به‌ستراوی گوێیان لێ ببو که حه‌مه‌ده‌مین سیڕاجی به فەرمانی دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو شکنجەی ئه‌حمه‌د تۆفیقی کردبو.
ئه‌حمه‌د تۆفیق لە حه‌مه‌ده‌مین سیڕاجی پرسیبو:
" ئاخر بۆچی شکەنجه‌م ده‌که‌ی شینه‌ڕێوی، خۆ له هه‌ر به‌رگێک دابی ده‌تناسمه‌وه، هه‌ی نامه‌ردی خۆفرۆش، من چ خراپه‌یه‌کم ده‌رهه‌ق به تۆ کردوه".
حه‌مه‌ده‌مین سیڕاجی له وه‌ڵامدا وتبوی:
"ئه‌وه ده‌ستوری دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملویه و تۆ ده‌بێ له ناو تیزاو (ئه‌سید)دا بکوڵێندرێت".
به‌م شێوه‌یه سه‌رۆکی شۆڕشی ئه‌وسای ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان و سکرتێری گشتی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ئه‌حمه‌د تۆفیق به ده‌ستی حه‌مه‌ده‌مین سیڕاجی و به ده‌ستوری دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو و سه‌ددام حوسێن له ناو تیزاو دا کوڵیندرا و ته‌رمه‌که‌شی بێسه‌روشوێن کرا.
ئه‌حمه‌د تۆفیق له ساڵی ١٩٥٠ تا ١٩٧١ که بێسه‌روشوێنیان کرد، ڕابه‌ری شۆڕشی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان و سکرتێری حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بو. ئەو مرۆڤێکی شۆڕشگێڕ و دڵسۆزی گه‌ل و نیشتمانەکەی بو کە قه‌ت له کار و هه‌ڵسوڕانی ڕامیاریدا پشودانی نه‌بو. ئه‌وەندە نیشتمانپه‌روەر بو که ته‌نانه‌ت ده‌یگوت کوردستان ده‌زگیرانی منه و تا کوردستان ئازاد نه‌بێت، من زه‌ماوه‌ند ناکه‌م. تا گیانبه‌ختکردنی هه‌ر به ئاواتی سه‌ربه‌خۆیی کوردستان بو.
به‌ڕێز قه‌ندیل پێش گیانبه‌ختکردنی به‌م شێوه‌یه له سه‌ر ئه‌حمه‌د تۆفیق دواوه:
"ئه‌حمه‌د تۆفیق سه‌رکرده‌یه‌کی زۆر به‌توانا بو و له ناو گه‌لی کورد دا وێنه‌ی نه‌بو. ئه‌وه‌ی که ئه‌حمه‌د تۆفیق ده‌یزانی گه‌لی کورد و سه‌رکرده‌کانی تری کورد، نه‌یان ده‌زانی و تێی نه‌ده‌گه‌یشتن. له کار و خه‌باتی ڕامیاریدا بێوێنه و ماندونه‌ده‌ناس بو. ئه‌و سه‌رکرده‌یه‌ک بو که له‌گه‌ڵ هاوڕێ پێشمه‌رگه‌کانی هه‌رده‌م له چیا بو. ته‌نانه‌ت وه‌ک پێشمه‌رگه‌یه‌ک هه‌رده‌م چه‌ک به‌شان بو و به پێ ده‌ڕۆیشت و خۆی له هاوڕێیانی هه‌ڵنه‌ده‌بڕی و خۆی به زلتر و به ده‌سته‌ڵاتر نه‌ده‌زانی. هه‌ر به‌و هۆیه‌ش بو ئه‌وه‌ی که خه‌یانه‌تکاران و داگیرکه‌رانی کوردستان به‌سه‌ر ئه‌حمه‌د تۆفیقیان هێنا تا ئێستا به‌سه‌ر که‌س نه هاتوه".
دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو له ساڵی ١٩٧٢ بە هاوکاری ده‌سته‌ڵاتی به‌عسی ئێڕاق دانیشتنێکی نهێنی لە بەغدا به‌ناوی کۆنگره‌ی سێیه‌می حیزب به‌ست و حیزبێکی تازه‌ی به ناوی "حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی ئێران" دامه‌زراند. ده‌سته‌ڵاتی به‌عس وشه‌ی "ئێران"ی به ناوی حیزبی دێموکڕاته‌وه زیادکرد و دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملوی به سکرتێری ئه‌م حیزبه دیاریکرد.
پاش ئاشبه‌تاڵی مسته‌فا بارزانی له ساڵی ١٩٧٥، ئه‌ندامانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان که هاوڕێیانی ئه‌حمه‌د تۆفیق بون، لە لایەن دەستەڵاتەکانی ئێران و ئێڕاق گەمارۆدران و له ناچاری بڕیاریان دا داوای مافی په‌نابه‌ری ڕامیاری له ده‌سته‌ڵاتی ئێڕاق بکه‌ن. ئه‌وه بو که ٥٥ که‌س له به‌ڕێوبه‌رایه‌تی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له شارۆچکه‌ی سه‌نگه‌سه‌ری باشوری کوردستان، به هاوکاریی "بایزی هه‌باساغای سه‌رکه‌پکان" که سه‌رۆک خێڵێکی ئه‌و ناوچه‌یه بو، داوای مافی په‌نابه‌ری ڕامیاریان له ده‌سته‌ڵاتی ئێڕاق کرد.
ئه‌و ٥٥ که‌سه بۆ ماوه‌ی ٩ ڕۆژ له شاری ڕانیه ڕاگیران و پاشان ده‌سته‌ڵاتی ئێڕاق بڕیاریدا که مافی په‌نابه‌ری ڕامیاریان پێبدا و کوێیان پێخۆش بێت له وێ نێشته‌جێ بن. به‌ڵام به‌دوای تێپه‌ڕبونی دو ڕۆژ به‌سه‌ر وه‌رگرتنی مافی په‌نابه‌ری ڕامیاری، که‌ریم حه‌داد و حه‌مه‌ده‌مین سیڕاجی به‌جل و به‌رگی سه‌ربازیی ئێڕاقی (مغاویری) و چه‌ند ترومبێلی گه‌وره‌ی سه‌ربازیی (زیل عه‌سکه‌ری) و سەربازێکی زۆره‌وه هاتنه شاری ڕانیه و ئه‌و ٥٥ که‌سه‌یان خسته ناو ترومبێله‌کانیان و به‌ره‌و که‌رکوک و خانه‌قین و پاشان له هه‌مان ڕۆژدا له ڕێگه‌ی سنوری خوسره‌ویه‌وه ڕادەستی ژاندرمه‌ری ئێرانیان کردن. به‌مجۆرە پیلانی هاوبه‌شی داڕێژراوی دوکتۆر عەبدوڕەحمان قاسملو، مەلاعەبدوڵڵا حەسەنزادە، مەلاحەسەن ڕستگار، که‌ریم حه‌داد، حه‌مه‌ده‌مین سیڕاجی و کەریم حیسامی به هاوکاریی سه‌ددام حوسێن و ده‌سته‌ڵاتی به‌عس گه‌یشته ئه‌نجام. ئه‌م پیلانه ڕه‌شه له مێژوی گه‌لی کوردستاندا به "شانۆی خه‌یانه‌ت" ناوزه‌دکراوه.
ئه‌وانه‌ی ڕادەستکرانه‌وه له زیندان بون تاکو ده‌سته‌ڵاتی شای ئێران به شۆڕشی گه‌لانی کوردستان وئێران له ١١/٢/١٩٧٩ ڕوخا. پاش ئه‌وه‌ی که ده‌رگای به‌ندیخانه‌کان له‌لایه‌ن گه‌لی کوردی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستانه‌وه شکێندران، هاوڕێیانی ئه‌حمه‌د تۆوفیق ئازاد بون و زانیان که شۆڕش کراوه و کوردستان ئازاد بوه. له‌گه‌ڵ ئازاد بونی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان و ڕوخانی شای ئێران، ده‌سته‌ڵاتی به‌عسی ئێڕاق دارودەستەی دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملوی به چه‌ک و دراوێکی یه‌کجار زۆره‌وه ڕه‌وانه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان کرد و به‌م شێوه ده‌سته‌ڵاتی به‌عس به ناوی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی ئێران، ده‌ستی به‌سه‌ر ناوچه‌که داگرت.
به‌شێک له شۆڕشگێڕانی کۆمیته‌ی به‌ڕێوبه‌رایتی کاتی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان پاش له زیندان ئازاد بونیان، بۆ ئه‌وه‌ی که شه‌ڕی ناوخۆ دروست نه‌بێت، "کۆمه‌ڵه‌ی یه‌کسانی کوردستان"یان له ساڵی ١٩٧٩ دامه‌زراند و به‌و ناوه له دژی داگیرکه‌ری ئێران خه‌باتیان کرد تاکو به‌شێکی زۆر له سه‌رکرده‌کانیان له پێناوی سه‌ربه‌خۆیی کوردستان گیانیان به‌ختکرد.
کۆمه‌ڵه‌ی یه‌کسانی کوردستان باوه‌ڕی وا بو که ده‌بێ کورد بۆ سه‌ربه‌خۆیی کوردستان خه‌باتبکات و گرێدراو به هێچ داگیرکه‌رێک نه‌بێت. هه‌ربۆیه‌ش بو که تا دوا هه‌ناسه سه‌ربه‌رزانه ژیان و سه‌ربه‌رزانه‌ش له پێناوی خاکی پیرۆزی کوردستان، سه‌ریان نایه‌وه. وه‌ک دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو نه‌بون که بۆ گه‌یشتن به ده‌سته‌ڵاتێکی چه‌وتی ئاغایه‌تی ده‌ست بۆ هه‌ر کارێک به‌رن.
دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو ڕۆژێک دوای کیمیابارانی شاری هه‌ڵه‌بجه له وتووێژی ته‌له‌فیزۆنی ئێڕاقدا وتی: " هه‌ڵه‌بجه له‌لایه‌ن ده‌سته‌ڵاتی ئێرانه‌وه کیمیاباران کراوه. کوردی ئێڕاق ئۆتۆنۆمی خۆی هه‌یه. ئه‌گه‌ر کوردی ئێران ئه‌و مافانه‌ی هه‌بان و مۆڵه‌تی پێدرابا که به زمانی خۆی بخوێنێت و بنوسێت، ئیتر ئێمه چیترمان نه‌ده‌ویست." دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو له‌و وتووێژه‌دا تاکه وشه‌یه‌‌کی له‌سه‌ر شه‌هیدانی هه‌ڵه‌بجه نه‌گوت.
دوای بێسه‌روشوێنکردنی ئه‌حمه‌د تۆفیق و ڕاده‌ستکردنه‌وه‌ی ٥٥ که‌س له هاوڕێیانی، هاوڕێیه‌کی ئه‌وکاتی دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو به ناوی "سه‌یدڕه‌سوی بابی گه‌وره" له قاسملوی پرسی بو، که بۆچی هه‌مو سەر‌کرده‌کانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستانت ڕاده‌ستی ئێران کردنه‌وه، به‌ڵام ئه‌حمه‌د تۆفیقت بۆ خۆت کوشت. دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو له وه‌ڵام دا ده‌ڵێت: "ئه‌حمه‌د تۆفیق زۆر له من زیره‌کتر و به تواناتر بو، له هه‌ر شوێنێک با، حیزبێکی به تواناتری له حیزبه‌که‌ی من دروست ده‌کرد. من توانای به‌ره‌نگاری کردنه‌وه‌م له‌گه‌ڵ ئه‌و نه‌بو، له‌به‌ینم برد که بتوانم به ئاسوده‌یی خۆم سکرتێریه‌تی بکه‌م. به‌ڵام ئه‌وانه‌ی تر که ڕاده‌ستی ساواک کرانه‌وه، ئیتر ساواک له ناو زیندان دا ده‌یان ڕزێنێت و ده‌رسێکیان پێده‌دات که هه‌رگیز نه‌توانن له به‌رنابه‌ر مندا سه‌رکه‌ون."
هێندێک له‌و که‌سانه‌ی که له پیلانەکەی شانۆی خەیانەتی دوکتۆر عەبدوڕه‌حمان قاسملو دا ته‌سلیمی ساواکی ئێران کرانه‌وه، ئه‌مانه بون:
- مامۆستا ڕه‌شید حوسێنی (شه‌یدای کوردستان) ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان، سکرتێری گشتی کۆمه‌ڵه‌ی یه‌کسانی کوردستان و سه‌رۆکی یه‌کیه‌تی جوتیارانی کوردستان بو. به‌ڕێزیان له شه‌ڕی دژی به‌کرێگیراوانی ئێران له ٥/٦/١٩٧٩ له ناوچه‌ی که‌ره‌فتۆی سه‌ر به‌شاری سه‌قز گیانی به‌ختکرد. گڵکۆی ئه‌م شۆڕشگێڕه له گۆڕستانی سه‌قزه.
- عه‌بدوڵڵا زه‌کی (قه‌ندیل) که چاوه‌دێری به‌رزی ڕامیاری حیزبی دێموکڕاتی کوردستان، ئه‌ندامی سه‌رکردایه‌تی کۆمیته‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان و پاشانیش ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی کۆمه‌ڵه‌ی یه‌کسانی کوردستان بو. به‌ڕێزیان له شه‌ڕی دژی داگیرکه‌ری ئێران له ٢٨/٨/١٩٨٢ له گوندی بادیناوێی سه‌ر به شاری پیرانشار گیانی به‌ختکرد. گڵکۆی ئه‌م شۆڕشگێڕه له گۆڕستانی گوندی ترکه‌شی سه‌ر به شاری پیرانشاره.
- هه‌ڵبه‌ستوانی گه‌وره‌ی کورد مامۆستا سالار هه‌ورامی(عه‌لی قوتبی) کادرێکی به‌توانای حیزبی دێموکڕاتی کوردستان و ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی کۆمه‌ڵه‌ی یه‌کسانی کوردستان بو. به‌ڕێزیان له شه‌ڕی دژی دارودەستەی سوپای ڕزگاری کە به‌کرێگیراوی ئێراق بون له ٢٩/٧/١٩٨٠ له گوندی بێسارانی سه‌ر به شاری مەریوان گیانی به‌ختکرد. گڵکۆی ئه‌م شۆڕشگێڕه له گۆڕستانی گوندی بێسارانه.
- مامۆستا خدر قادر (خدر کوردستانی) خه‌ڵکی شاری سه‌رده‌شت و کادرێکی چالاکی کۆمیته‌ی به‌ڕیوه‌به‌رایه‌تی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان بو و کادرێکی باڵای کۆمه‌ڵه‌ی یه‌کسانی کوردستانه که هەمیشە له دژی نه‌یارانی کورد شۆڕشگێڕانه خه‌باتی کردوه و پاشان له ناچاری توشی ژیانی هه‌نده‌ران بوه.
- به‌ڕێزێک به ناوی قادرئاغا له‌زیندانی ساواکدا له ژێر شکه‌نجه‌ی سه‌ڕبره‌کانی (جه‌لاده‌کانی) ئێران له ساڵی ١٩٧٥ گیانی له ده‌ستدا.
