ئۆجه‌لان: ئاكەپە وگڵادیۆ لەدژی كوردان رێككەوتوون
Monday, 03/01/2011, 12:00
پارێزەران ڕۆژی هەینی(31/12/2010) چونە ئیمڕاڵی و دوا دیداری ساڵی 2010یان پێكهێنا. ئۆجەلان دەستنیشانی دەكات كە ئەو بەشی پینجەمینی پارێزنامەكەی لەژێر ناوی "مانیفیستۆی شارستانی دێموكراتیك" تەواو كردووەو ڕادەستی كاربەدستانی زیندانی كوردووەو ووتی، ئەم بەشەی پارێزنامەكەم لە 792 لاپەڕە پێكدێت و لە 22 دێسەمبردا(كانوونی یەكەم) ڕادەستی كاربەدەستانی زیندانی ئیمڕاڵیم كردووە. هاوكاتیش دەستنیشانی دەكات كە دوابەدوای ڕادەستكردنی ئەو پارێزنامەیەی، كۆبونەوەی دەستەی ئاسایشی نەتەوەیی توركیا پێكهاتووەو و گوتی؛ بۆی هەیە هەڕەشەكانی ئەم دوایەی مەگەكە(Mgk) لەبەرامبەر پارێزنامەكەی من بێت.
من وا فیكردەكەمەوە كە هۆی هەڕەشەكانی دەستەی ئاسایشی نەتەوەیی توركیا (مەگەكە)، پارێزنامەكەی ئەم دوایەی من بێت. ڕەنگە لە ناوەڕۆكی ئەو پارێزنامەیە بێزار بوبن. من وای بۆدەچم كە لە ناوەڕۆكی پارێزنامەكە توڕە بون و ئەوەندە هەڕەشەیان كرد. من ناوی پارێزنامە نوێیەكەم ناوە " پرسگرێكی كورد و چارەسەری نەتەوەی دیموكراتیك"و پێشنیاری چارەسەریم لە نۆ خاڵدا دیاری كردووەو بەشێوەیەكی زۆر بەربڵاو تیشكم خستۆتە سەر زۆر مژای تر. هەروەها لەو پارێزنامەیەدا، بەشێوەیەكی ڕەخنەگرانە باسم لە قۆناغی یەكەمینی كۆماری توركیا كردووەو بەتەواوەتی باسم لە مێژوو پێلانگێڕییەكان كردووە.
لە 15ی فێفرییەدا(شوبات)، ئەو كەسانەی كە بۆ لای شێخ سەعید نێردران، دوو سەربازیان لێكوژراو بەوەش پیلانگێڕییەك لەبەرامبەر كوردان دەستی پێكرد. لەو سەردەمەدا گروپێك ئەو پیلانگێڕییەیان داڕشت و دەستیان پێكرد. ئەو گروپە لەلایەن (5) ژەنەڕاڵەوە سەرپەرشتی دەكرا. لەبەرامبەر شێخ سەعیدا پیلانگێڕیان بەڕێوە برد. هەمان گروپ لە شاری مەنەمەنی توركیاش، پیلانگێڕییەكان وەگەر خست و لەبەرامبەر كۆماردا، هەوڵدانیكی گێرەشێوێنییان دەستپێكرد. هەروەها بۆ ئەوەی سەید ڕەزا لەسێدارە نەدرێت بڕیار بوو دیداری تایبەت لەگەڵ مستەفا كەماڵدا ئەنجام بدرێت، بەڵام هەمان گرووپ، هەمان دەست بەشێوەیەكی كتوپڕ سەید ڕەزایان لەسێدارەدا پێشیان لەو دیدارە گرت كە بڕیاربوو لەگەڵ مستەفا كەماڵدا ئەنجام درابا. بەوەیش لەدژی سەید ڕەزا، درێژە بە پیلانگێڕییەكان درا.
ئەو گروپەی كە دەستیان هەبوو لەو پیلانگیڕیانەدا، مستەفاكەماڵیان بێكایگەر كردو گوتی؛ من لە پارێزنامەكەمدا هەموو ئەو پیلانگیڕیانەی هەبوون و هەن بە تێر و تەسەلی هەڵسەنگاندووەو ڕوونم كردوونەوە. من، ئەو پیلانگێڕیانەی هەتا ڕۆژگاری ئەمڕۆ لە مێژووی توركیادا بەردەوامن، بە چوار قۆناغی كۆمپلۆ - گلادیۆ دابەش دەكەم. لەو پیلانگێڕیانەدا كە لە سەردەمی دەسەڵاتداری ئۆزال، چیلەر، ئەجەویدو ئەربەكانیش بەردەوام بوون و ئەردۆغانیش لەگەڵ گلادیۆدا هاوكاری كردووە. هەروەها سەبارەت بە هەڵوێستی ئەردۆغانیش هەڵسەنگاندنیكی بەم شێوەیە دەكەم. لە كتیبەكەمدا، هەڵوێستی ئەردۆغانم وەك هەڵوێستێك لەپێناو پێكهاتن بەناو كردووە. هەتا ئێستاش دۆخی ئەردۆغان بۆ من بەتەواوەتی ڕوون نییە. ئایا ئاكەپە گلادیۆی بێكاریگەر كرد یان تەسلیمی گلادیۆ بوو؟ لەو كتێبەمدا دەڵێم، ئاكەپە و گلادیۆ ڕێككەوتوون، بەڵام لەجیاتی هاوپەیمانی"سێوی سوور" دۆخی هاوپەیمانیەتییەكی ئاوا كردووە. بۆی هەیە پارێزنامەكەمیان ڕادەستی حكومەت كردبێت و سەرچاوەی ئەو توڕەییەش بەو هۆیەوە بێت. من دەڵێم، ئاكەپە و گلادیۆ لە دژی كوردان ڕێككەوتوون.
لە پێواژۆی بێچالاكیدا ئەگەری ئەوە هەیە لە هەر دوو لایەنەوە هەندێ ڕووداوی نوێ رووبدە‌ن. " دەكرێ هەوڵەكانی چارەسەری بەرفراوانتر بكرێنەوە. پەیوەست بەمەشەوە دەكرێ گفتوگۆكان زیاتر قووڵبكرێتەوەو بەردەوامی پێبدرێت؛ چونكە بەگوێرەی ئەزموونی خۆم، بە ئەزموونی رابردووەوە دەزانم كە لە پێواژۆی گفتوگۆدا گێرەشێوێنی یان پرۆاكاسیۆن پەرەی پێدەدرێت. هەر بۆیە؛ لەمانگی مارسدا هەڵسەنگاندنێكی نوێ ئەنجامبدرێ، منیش هەڵسەنگاندنێك ئەنجامدەدەم."
"دەكرێ ئەو گێرەشێوێنانە لەهەر لایەكەوە رووبدات. مردنی من لێرە دەبێتە هۆی هەڵگیرسانی شەڕێكی بێكۆتایی، شەڕێكی بێكۆتایی دەستپێدەكات. سبەێ و دووسبەێ بومەلەرزەیەك رووبدات و من لێرە بمرم، دیسان وەك هۆكاری شەڕ دەبینرێت. یان لێرەدا یەكێك پەلاماری من بدات، ئەمەش بە هۆكاری شەڕ دەژمێردرێت. یاخود من لێرەدا بە نەخۆشیەكی ئاسایی بمرم ئەمە بە پیلانگێڕییەك دەژمێردرێت، پەكەكە ئەمە وەها لێی تێدەگات، بەڵام من وەها دەڵێم؛ لەئیمرالیدا مردن نییە، كوشتن هەیە. مردن نییە، كوشتن هەیە. لێرەدا هەر جۆرە مردنێك بە كوشتن لێكدەدرێتەوە، پەكەكە وەها لێكیدەداتەوە. لێرەدا مردنێكی ئاسایی لەئارادا نییە، بەڵكو كوشتن هەیە. بەیانی دیار نییە كە چ روودەدات، تەنانەت لەوانەیە سەرۆكوەزیرانیش بەر پەلامارێك بكەوێت. من ئەمە لە ئەزموونی خۆمەوە دەزانم. لە دۆخێكی وەهادا "ئۆزال" كوژرا، لەوانەیە بەیانی ئەردۆغانیش بكوژرێت، لەوانەیە بەیانی لەوڵاتدا كودەتایەك رووبدات." من لەمیانەی بەبیرهێنانەوەی كوشتنی ئۆزال و فەرمانداری ژاندارما، تەسفیەكردنی ئەربەكان و ئەجەوید ئەوە دەستنیشان دەكەم كە ئەگەری روودانی هەر رووداوێك لەهەر ئانوساتێكدا هەیە. هەر بۆیە سەرنج راكێشمە سەر مانگی مارس. " ئەم مەسەلەیە هەر تەنیا بەمنەوە پەیوەندیدار نییە. تەنانەت، ئەگەری ئەوە هەیە كە پێواژۆیەكە بەپێچەوانەش بكەوێتەوە. هەربۆیە بە پێویست دەبینم كە لەپێناو چارەسەریدا پەلە بكرێت، پێویست دەكات هەلومەرجی چارەسەری باشتر ئامادە بكرێ.
"پێواژۆ و دیالۆگ باش بەڕێوە دەچێت و تا دێت قووڵتر دەبێتەوە. ئەگەر بەیانی رەوشێكی ئاوارتە(لەناكاو) پێشنەكەوێت، ئاستەنگییەك نەیەتە پێشەوە، ئەوا دەكرێ پێشكەوتنی گرنگ رووبدات. لە مانگی ژانیوەریدا(كانوونی دووەم) ئاستەنگی دەرنەكەوێت پێشكەوتنی گرنگ بە ئاراستەی چارەسەری روودەدات. لەدوای هەڵبژاردنەكانەوە، ئاكەپە یان ئەوانەی دێنە دەسەڵات پرۆژەی پێویست بۆ چارەسەری ئاشكرا دەكەن. لەدوای هەڵبژاردنەكانەوە دەكرێ چارەسەری قووڵتر بكرێتەوە، ئەمە؛ پەیوەستی ئەوەیە؛ كوردان چەندە خۆیان پێشدەخەن، ئەگەر دەنگەكان زیاتر بكەن و مەزنتر ببن، ئەوا ئەوەندەش دەبنە خاوەن چارەسەری دیموكراتیانە، بەم شێوەیە دەكرێ خۆیان بە پەسندكردن بدەن." هەوروەها؛ لە دۆخێكی پێچەوانەی ئەمەدا كوردان دەكەونە پێگەی مەترسیدارەوە. پێویستە لە كاتی دیالۆگدا دەبێ هێرشێ سەر یەكتر نەكرێ. تەنیا دەكرێ مافی وەڵامدانەوەی هێرشی سەریان بەكاربهرێنرێ.
سەبارەت بە پرۆژەی خۆبەرێوەبردنی دیموكراتیكیش ئەمانە دەڵێم؛ بۆئەوەی ئەوەی ئەو پرۆژەیە بكەوێتە بواری جێبەجێكردنەوە، تیشك دەخەمە سەر گرینگی ئاواكردنی مەجلیس لە ئاستی شارەكاندا و پێویستە بزانرێت كە، خۆبەرێوەبەری دێموكراتیك، لە كۆكی خۆیدا یەكبوون ئاوا دەكات.
لە پێناو چارەسەری دا، خاڵی ئەساسی، دێموكراسییە. هاوكات، ئۆجەلان تیشكی خستە سەر ئەو باسانەی كە لەچوارچێوەی "جوداخوازی"دا دەكرێن و گوتی ئەو شێوە باس كردنە بێواتایە. پرۆژەی خۆبەرێوەبەری دێموكراتیكی كوردان بۆ هەموانەو تەوای توركیا لەخۆ دەگەرێت، لەبەر ئەوەی بنچینەی ئەو پرۆژەیە دێموكراسییە. لەو باوەڕەدام كە دەستەواژەی "خۆبەرێوەبەری دیموكراتیك"، هەندێ لایەنی بێزار كردووە. ئەوەی كە خۆبەڕێوەبەری دێموكراتیك لەخۆ دەگرێت، دەستنیشانكردنی قەوارەیەكی سیاسییە بۆ كوردان. لێرەدا ئێمە خۆمان بە سنوور، ئاڵاو شتی تری لەو شێوەیە سەرقاڵ ناكەین، بەڵكو باس لەوە دەكەین كە كوردان چۆن بتوانن لەگەڵ توركیایەكی دێموكراتیكدا هەڵ كەن. یەكێیەتیكی بەو شێوەیە بۆ هەموو كەسێك گرینگی خۆی هەیە. هەربۆیە دەبێ بە باشی ئەوە ببێتە مایەی تێگەیشتن كە هیچ پەیوەندییەكی پرۆژەكەی كوردان بە پارچەبوونەوە نییە.
ئەوەی كە ئێمە پێوەی سەرقالێن، ستاتو و پێگەی كوردانە. دەتوانین ناو لەو پرۆژەیە بنێین "ستاتۆی سیاسی دێموكراتیك"یان دەتوانین بڵێن " كۆمەڵگابوونی دێموكراتیك"، ئایا ئەوە كەی دەبێتە واتای پارچەكردنی وڵات؟ لە پرۆژەی كورداندا لەپێناو چارەسەریدا، خاڵی هەرە گرینگ ئەوەیە كە لەڕێگای سیاسەتێكی دێموكراتیك، پەسەند كردنی كوردانە. لەهەموو قونچكێكی جیهاندا پرسەكان بەو شێوەیە چارەسەر دەبن. هیچ كێشەیەكمان لەگەڵ سنور، ئاڵاو زمانی فەرمیدا نییە، ئێمە لە ئاستی كۆمەڵایەتیدا گرینگی دەدەینە چارەسەری. بە پرۆژەی كەلتوری، كۆمەڵایەتی و سیاسی هەوڵی چارەسەركردنی پرسەكە دەدەین. نامانهەوێت دەوڵەت پارچە بكەین، بەڵكو هەوڵی ئەوە دەدەین كە لەگەڵ توركییایەكی دیموكراتیكدا بگەینە یەك. ئاڵا سیمبۆلێكە، بۆ ئێمە زۆر گرینگ نییە. ئاڵا سیمبوڵی چینەكانی سەردەستە، ئێمە وەك چینەكانی سەردەست هەڵسوكەوت لەگەڵ ئاڵادا ناكەین.
هاوكاتیش، ڕێبەری گەلی كورد عەبدوڵا ئۆجەلان لەبەرامبەر قسەكانی ئەم دوایانەی كاربەدەستانی دەوڵەت كە سەبارەت بە تەك زمانی كردبویان ناڕەزایەتی دەربری و گوتی: ڕاست نابێت كاتێك ئێمە لە تەنیشت دەوڵەتێكدا، دەوڵەتێكی نوێ، و لەتەنیشت ئاڵایەك، ئاڵایەكی نوێ دانێین. ئەوە تەڵەیەكەو پێویستە خۆمانی لێ وەدووور بگرین. دەستەواژەكانی وەك " یەك زمان؛ یەك ئاڵا، ئایدیۆلۆژی دەوڵەت نەتەوەكانەو نەژادپەرستی وردە بۆرژوازییەكانە. هەربۆیە نەتەوەپەرەستەكان ئەو هاتوهاوارەیان لێ هەستا. پێشتریش زۆر جار تەنانەت لە نەخشەی ڕیگاشدا ئاماژەم بەوە كردووە كە ئێمە دەمانهەوێت نەتەوەی دێموكراتیك ساز بكەین. جەهەپە و مەهەپە كە تا بیناقاقایان سودخۆڕن(بەرژەوەندی پەرەستن)و هەشتا ساڵە لەسەر سود دەژین، ئەوانەن كە دەبنە هۆی پارچەكردنی دەوڵەت.
پێویستە ئەوەش بزانین كە ئاواكردنی مەجلیسی شارەكانی وەك یەكێك لە كۆڵەكە هەرە گرینگییەكانی خۆبەڕیوەبەری دیموكراتیكەو ئەگەر كوردان لەسەر داواكارییەكانیان كۆك بن، كەس ناتوانێت ڕێیان پێبگرێت.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
