دەوڵەت شاری ڤاتیکان، و، دەوڵەت شاری شەنگاڵ

Saturday, 06/09/2014, 12:00

2137 بینراوە

هەزار ساڵ زیاتر لە پێش زایین وشەی / دەوڵەت شار/ کەوتۆتە سەر مێژووی سیاسی ورێگوزەری دێمۆکڕاسی، ئەودەستە واژەیە لە سەردەمی خۆیدا بۆ سەقامگیرکردنی کۆمەڵگای یەکسان وئازادشڕۆڤەی لەسەر کراوە.دەوڵەت شار لەسەر جوغڕافیایەکی هاوبەش وگەورەتر لە ئەدەبیاتی سیاسیدا جیی گرتووە. جوغرافیایەک کە، دامودەزگای یاسایی، ئابوری بە هێز، هەمە کولتوری، هەمەزمانی، ئاینی جۆراو جۆر و...... لە خۆی دەگرێ بەبێ ئەوەی کە لە پانتایی ئەو وڵاتە بترازێ یا لێی جودا بێتەوە. دەوڵەتشار یا دەتوانین بڵێن شاردەوڵەت قەوارەیەکە دژ بە دەمارگرژی، دژ بە تاک ئایینی، دژبە تاک زمانی ،دژبە خۆ پەرەستی، دژبە دابو نەریتەکان، دژ بە دیکتاتۆڕی سیاسی و،،،،،،،.

ڤاتیکان کوێیە؟
دەوڵەت شارێکی سەربەخۆیە کە لە ناو شێری / رۆم / لە وڵاتێک بە ناوی / ئیتالیا / دروست بووە. (سرنج بدەنە شاری رۆم و وڵاتی ئیتالیا) ڤاتیکان شوێنی ژیانی ،،، پاپ،،، ی مەزنە کە رێبەرایەتی ئایینی بەڕێوە دەبا. پانتایی ئەو دەوڵەت شارە ٤٤ هێکتارە و بە بچوکترین وڵاتی دونیا ناسراوە. کە رێژەی دانیشتوانە،، ٨٠٠ بەڵی هەشت سەت ،، کەسە. ئەو شاردەوڵەتە لە ١١ فێوریەی ١٩٢٩ لەسەر داخوازی پیاوە ئایینیەکان وسەرۆک وەزیری ئەوکاتی ئیتالیا / بنیتو موسولینی / پێکهات. (قسە قسەی دێنێ، موسولینی دیکتاتۆڕ بوو دیتمان چی بەسەر هات بەڵام گۆڕان وپیاوەکانی تاڵەبانی ئازادی خوازن دوای چەند مانگ چەقە چەق هێشتا ناتوانن کەسێک بۆ پارێزگای شاری سوڵێمانی هەڵبژێرن ، هۆیەکە ش کۆماری ئیسلامییە کە بنە ماڵەی تاڵەبانی پێ خەتی سوورە ودەزانی گزیری چاکن جاهەر بڵێن دەسەڵاتی باشوور شۆڕشگێڕن) . لەو ٨٠٠ کەسە کە دانیشتووی ڤاتیکانن ٤٥٠ کەسیان خەڵکی ڤاتیکانن.
 ئەوانی دیش ئیزنی هاووڵاتیان پێ دراوە.لەساڵی ١٩٨٤ سازمانی جیهانی ،، یونسکۆ،، شاری ڤاتیکانی لە پێڕستی ناوچە مێژوویەکان بە ئەژمار هێنا وتەنیا نمونەیەکە لەیەک وڵات وەک دیاردەی مێژوویی بە حیسێب دێ.

شەنگاڵی کوردستان کوێیە؟
دەڵین ٧٢ فەرمان لە مێژوودا لەسەر ئیزەدیەکان پێک هاتووە تا بنبڕیان کەن (فەرمانی ٧٣ ش لەسەردەستی فیداییەکان بنە ماڵەی بارزانی بەسەر خوشکو برای ئێزەدیمان هات، نە رووناکبیر، نە ئاکادیمیسێن، نە کۆمەڵگا بۆ ئەو هەمووە نەهامەتیە متتەقی لێوە نەهات !) . ئەو تڕاژیدیایەی کە بەسەریان هاتوە دەگەڕێتەوە بۆسەر،پەرستگای لالەش، ئایینی ئیزەدی، دابونەریتی ئیزەدی، شێوەی ژیانی ئیزەدی، پەڕتووکی جیاواز،لە ناو ئەو هەمووە جیاوازیانەدا گرینگ ئەوەیە کە،کوردن، زمانیان کوردیە، لەسەر خاکی باب وباپیرانیان دەژین. وڵاتی کوردستان یەکێک لەو سەرزمینانەیە کەلە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دا رۆڵی سەرەکی لە سەقامگیریی سیاسی، ئابوری وەبەر کەوتووە. خاکێکی ستڕاتیژیک وپڕ پیتو بەرەکەت لە هەمان حاڵدا بێ خاوەن!(کۆمەڵگای پێشکوتوو سواڵی ئامرازی پێشکەوتووی سەردەم دەکا بۆ پەروەردەکردنی تاکی خۆی دەسەڵاتی بێدەسەڵاتی ئەو جووتە گزیرەش داوای چەقی قورس دەکەن بۆ ئەوەی پاشێن خۆیانی پێ قڕکەن و خەڵکیش ئەوەندی دی خۆڵوەرسەر کەن ، شەوی دی پاڕلمانی بریتانیا وێکڕا هۆڵ هۆڵ بۆ پێشمەرگە وکورد دەگریان کە پاڵەوانی شەرن دژی داعش !؟) .
با بە راشکاوی لە خوشکو برا ئیزەدیەکانمان بدوێن. یەکێک لە نەهامەتیەکانی کە بەسەریان دێ هەر بۆ خۆیانن. بەو واتایەکە،،، میری ئیزەدی،،، یەک بە دوای یەکدا دێنەسەر کاروپیشەیان هەر دانیشتنە، دەڵێی کۆتەڵی زیندون .لە کاتی مراسیمی حەجی خۆیاندا دەردەکەون بۆ ئەوەی دەستیان ماچ کەن.! دەنا ئەو کۆمەڵگایە بەتەمای خوا وێڵ کراوە کەس زانیاریان لەسەر دونیای سەردەم پێ ناگەیەنێ. پێمان خۆش بێ یان ناخۆش نیازیان بە پەروەردە کردنە. دەنا تووشی ئەو بێبەختیە نەدەبون کە بەسەریان هات. لەوەش بترازێ ،،میری گەورەی ئیزەدی،، ئەگەر جارێک لە شەنگاڵە، دە جار لە تەنیشت مەسعود بارزانی دانیشتووە. پێی وایە ئەو دەتوانێ بیانپارێزێ.
بۆ پێداچونەوەی گشتی لەسەر کۆمەڵگای ئیزەدیەکان، پەروەردەکردنیان، هوشیار کردنەوەیان، حەوجێمان بە کاری زۆرە. کێ وەئەستۆی دەگرێ؟ چین وتوێژی ئاکادیمی ومامۆستای زانکۆ ورۆژنامەوانی بوێر، نوسەری بەتوانا،وسیستمێکی کوردخوازانە (جگە لە بارزانی تاڵەبانی) لۆبی بە هێز، ئابوری بە هێز،بۆ ئەوەی شەنگاڵ لە هەموو جیهاندا تایبەت مەندی خۆی هەیە، حەول بدرێ وەک واتیکان بخرێتە سەر پێڕستی سازمانی جیهانی،،، یونسکۆ،،،وێنەی ناوچەیەکی مێژوویی لەو بەشی لە کوردستانی ئازیزمان پێناسەی بۆ بکرێ.
دوو بابەتی کورت ماوە بیلێم:
یەک: من نە ئاکادیمیسیەنم نە پسپۆڕی شارەزای مێژوو، نە ئەوەندە سیاسەتمەدارێکی بەتوانام خۆ لە قەرەی ئەو باسە گرینگە بدەم بەڵام داوا لە کەسانی خاوەن زانیاری وکوردپەروەر دەکەم کە زیاتر لەسەر شە نگاڵ لەسەر بابەتی پاراستنی ئەو خەڵکە هەژارە بنوسن یا حەولی بۆ بدەن. ئامریکا دەڵێ گریلا میوانی ناخواستەیە هاتۆە خەڵکی ئیزەدی وباشور بپارێزێ.من نازانم کوردبۆ لەسەر خاکی خۆی میوانە؟! تالیبان ،ئەلقاعیدە، داعش، سەدام ، ئەردۆغان، خومەینی، کاری دەستکردی خۆتانە کە لە گیانی خەڵکی هەژاری بەردەدەن. پاشێن لێمان دەبنە دەبباغ وکە وڵیشمان دەکەن. هەزاران فەرسەخ لە خاکی کوردستان دوورن بۆ قازانجو پاراستنی نەتەوەی خۆیان رەحم بەدارو بەردی ئێمە ناکەن. ئێمەیان پێ بێگانەیە! خۆیا بە خاوەن ماڵ! ئەرێ سەیەر نییە؟!
دوو: بەهیچ شیوەیەک ڤاتیکان وشەنگاڵ نابنە یەک ،نابنە هاوتەریب، نابنە جێگای سرنج بۆ دونیای ئایین وسیاسەی یا سیاسەت وئایین دوو جوغڕافیای جیاوازن بەڵام ئیزەدیەکان بەشێکن لە کۆمەڵگای مرۆوایەتی وکۆمەڵگای جیهانی و نەتەوەی کورد. لە راستیدا من بۆ ناوخۆی وڵات زیاتر رووم لە سازی ورێکخراوەکانی باکورە هەر وە ها لە دەرەوەو لە وڵات کە ببنە پارێزەرێکی بوێرو راستەقینەی ئەو هاورەگەزانی خۆمان ئیدی میری ئیزەدی دەستکردی بارزانی ئەوانەی پێ رزگار نابێ. میرە بەڕێزەکانی ئیزەدەێ دەبێ لەوە وشیارتربن کارو پێشکەوتن بە دوعاو پاڕانەوە پێک نایە، حەڕەکەتێکی زانستی وکوردخوازانەو دونیا خوازانە پێوستە ت لەو بارودۆخە رزگاریان بێ، تا فەرمانی ٧٤ مان بۆ دروست نەبووە وشیاری نەتەوەیی بخەینە پێش بابەتەکانی دیکە.
جەعفەر کەریمی
٥/٩/٢٠١٤