بیرەوەریەکانم زرار سلێمان بەگ دەرگەڵەیى 1943ــ 1977 (بــەشـى حه‌وته‌مم)

Tuesday, 11/09/2012, 12:00

شادبوونەوە بە كوردستان و كەس و كارمان
بەرەبەیانى ڕۆژى(18/4/1959) لەگەڵ دەركەوتنى گزنگى هەتاو گەیشتینەوە شارى كەركوكى خۆشەویست بەو بەرە بەیانە جە ماوەر لە چوار دەورى شەمەندەفەر كۆبونەوە بە دروشمە ڕازاوەكانیان هەستى شادىو خۆشیان دەردەبڕى، بە دەنگى بەسۆزى ئەو جەماوەرە هەموومان لەخەو هەستاین كاتێك بینیمان سەربازەكانى سوپاى شۆڕش خەڵكیان لادەدا پێیان دەگوتن (ڕێگا بدەن قائد دێت)، پاش ماوەیەك قائدمان بینى هات دیار بوو مرۆڤێكى چوستوچالاك ولێهاتوو بوو لەگەڵ میرحاجو هەندێ ئەفسەرى تریش لە شوێنێك وەستان، قائد بەناوى سوپاو لەشكرى دووى كەركوكو ئەفسەرەكانو سەربازە شۆڕشگێرەكانى 14ى تەمووز بە خێرهاتنەوەى لێكردینو شادىو خۆشحاڵى خۆىو سوپاو جەماوەرى پیشاندا بەبۆنەى گەڕانەوەمان بۆ نیشتمان وتارێكى زۆر ڕێكو پڕ ماناى داو گوتى برایانى بەرێزو ئازیز ئەمڕۆ ڕۆژێكى مێژوویی، پیرۆزە كە ئەو ڕۆژەیە لە دواى چواردە ساڵ ئاوارەیىو دەربەدەرى برا كوردەكانمان دوور لە نیشتمانو كەسو كاروماڵو منداڵیان دەژیان وا ئەمڕۆ لە سایەى دەستو بردى شۆڕشگێرانى عەرەبو كوردو كەمایەتیەكانو زەعیم بەسەر بەرزى گەڕانەوە ئەوان وا لەبەرچاوماننو ئێستا لەسەر خاكى بابو باپیریان پێشوازیان لێ دەكەین، دوبارە بەگەرمى بەخێرهاتنەوەیان لێ دەكەین). لەدواى قائد میرحاج وتەیەكى كورتى دا كەتیایدا سوپاسى حكومەتى شۆڕشو سوپاو كارمەندانو قائدى كرد بە ناوى ئەوانەى لە سایەى شۆڕشەوە گەڕاونەتەوە ئەو نیشتمانەى بە خوێنى شۆڕشگێران ئازاد كراوە هەستى خۆشحاڵى ئێمەى بەدیار خست دەربارەى شۆڕشى 14ى تەمموزى پیرۆز.
ئەوەى جێگاى ڕەزامەندىو شادى بوو لەو كاتەى قائد(داود جەنابى) دەدوا جەماوەر یەك دەنگ هاواریان دەكرد (بەخێر بێنەوە برایانى دەربەدەرو ئاوارە با هەربەردەوام بێت یەك گرتنى گەلوسوپا بۆ سەركەوتن بەسەر نۆكەرانو دەست درێژیكەران، با پتەو تر بێت برایەتى نێوان كوردو عەرەبو نەتەوەكانى تر) ئەوە بوو هەستى جەماوەرى شۆڕشگێڕو تێكۆشەر.
ئەوەى دەمەوێت بیڵێم لەو كاتەى جەماوەر هاواریان دەكردو هوتافیان لێ دەدان ئەوەندە بەگەرمىو بەسۆزو ئارەزوەوە سەیرم دەكردن لە خۆشیان تەزیم بە گیاندا دەهاتو فرمێسكى خۆشىو شادیم بە چاواندا دەهاتە خوارێ وامدەزانى ڕۆژى لە دایك بونمە، بەتایبەتى زۆر سەرسام بووم بە ووتە بە نرخەكانى (داود جەنابى). لە دواى وتەكانى قائدى لەشكرى كەركوكو میرحاج شەمەندەفەرەكەمان كەوتەوە ڕێ بەرەو شارە دێرینەكەى هەولێر، چراى ڕوناكى شارە جوانەكەى كوردستانمان (كەركوك) جێ هێشت، پێش نیوەڕۆ گەیشتینەوە شارە مێژووییەكەى كوردستان، هەولێرى خۆشەویست، لە دورەوە قەڵاى شار بەدیار كەوت، كاتێك نزیك كەوتینەوە دیار بوو جەماوەرێكى زۆر چاوەڕوانى ئێمە بوون لەو كاتەى شەمەندەفەر لە وێستگەى هەولێر وەستا هەر ئەوەندەمانزانى ئەو خەڵكە وەك سەر لێشێواو خۆیان پەستایە ناو شەمەندەفەر لە فارغۆنەكان بە ژوور كەوتن هەركەسەو بەدواى كەسو كارى خۆیان دەگەڕانو دەیان پرسى، لەبەر زۆرى خەڵك دەرگایەكان گیران نەمانتوانى دابەزین، ئەوەى ئەو كاتە ئەو خەڵكەى بدیبایە توشى سەرسامى دەبوو بە تایبەتى ئەوانەى كەسو كاریان گەڕابونەوە زۆر لە خۆشىو شادیدا بوون لەلایەكى تریش ئەوانەى كەسو كاریان نەگەڕابوەوە دەست لە ئەژنۆو دڵ غەمبار دەگریان بەتایبەتى ئەوانەى نەمابوونو هەندێكیش هەر نەگەڕابونەوە، لەلایەك شین بوو لەلایەكى تریش شایى، ئەوانەى تازیەیان بوو دەگریانو فرمێسكى پەڕۆشیان دەباراند ئەوانى تریش كە بەكەسو كاریان شادببونەوە فرمێسكى شادیان دەباراند. ئەوكاتانەم بەلاوە زۆر گران بوو بە پەرۆشەوە سەیرى غەمبارەكانم دەكرد، دیمەنێكى زۆر سەیر دەكەوتە بەرچاوانم، ئەو خەڵكە تێكەڵاوى یەكتر ببوون كەس بە كەس نەبوو لەو كاتەدا كارمەندانى دەوڵەت لەگەڵ (میرحاج) هاتن بەگوێرەى ئەو بڕیارەى دەرچووبوو ئەوانەى خاوەن ژنو منداڵن بەڕێ بكرێنە هاوینە هەوارەكانى (ێلاح الدینو شەقڵاوە) ئەوەى بێ ژنومنداڵیشە لە هەولێر بمێنێتەوە بۆ ماوەى چەند ڕۆژێك میوانى حكومەت دەبن شوێنیان بۆ دیار كرابوو، بەو شێوەیە داوایان كرد كە ئامادە بین بۆ ئەوەى بەڕێ بكرێنە شوێنى دیاریكراویان، هەر ئەوكات ئۆتۆمبێلەكان دیار كرابون بۆ ئەوەى ئێمە بگوازنەوە، ئەوەى ڕاستى بێت زۆر بە پەلە ئێمە بەڕێ كراین بۆ شەوكەس نەما هەركەسەو بۆ ئەو شوێنە نێردرا كە بۆى دەست نیشان كرابوو، بەو شێوەیە لەوێ بڵاوەیان پێ كردین، ئێمە بەشێك لە ناو خانوەكانى مەسیف داندراین من لە خانوەكەى كوڕى (نورى سەعید) داندرام لە هاوینە هەوارى پیرمام، بۆ ڕۆژى دوایى ئەوەندەمان زانى جەماوەر لە گشت ڕوێكەوە ڕوویان تێ كردین بێ پچڕان ئەو خەڵكە لە ڕێگادا بوون دەهاتن بۆ بەخێرهاتنەوەمان، ئەو ڕۆژانەى لەوێ بووین خۆشترین ڕۆژانى ژیانمان بوو لەبەر ئەوەى چواردە ساڵ بوو لە نیشتمانو كەسوكارمان دوور بووین، بۆیە ئەو كەسو كارانەى كە ئێمە لێیان دوور بووین دەستە دەستە لەگەڵ دۆستو ناسیاوەكان دەهاتنە بە خێرهاتنەوەمان، زۆر لە خزمەكان هاتنە لامان لەوان هەندێكیانم نەناسیەوە بۆ نمونە (حمدامین كوڕى مام سیدئاغا)م نەناسیەوە تا پێیان نەگوتم! بەهاتنى ئەو خەڵكە بۆ لامان شادیان لەگەڵ خۆیان دەهێنا، بەڵام ئەوەى بەلامەوە نیگەرانى بوو لەو خۆشىو شادیەدا هەستم دەكرد نا تەبایىو ناكۆكى هەیە لە نێوان كۆمەڵە سیاسیەكان، ئەو ناتەباییە ناسازىو ناخۆشىو دووبەرەكى پەیدا كردبوو، هەستم بەوە دەكرد ئەو خزمانەى دەهاتنە بە خێرهاتنەوەمان پێیانەوە دیار بوو هەر هەندێك ڕوویان لەلایەك بوو، لەگەڵ یەك نەدەهاتن بەڵكو هەریەكەى لەگەڵ لایەنەكەى خۆى دەهات بۆ پیرمام.
ئەوەندە ماوەى مانەوەمان لە هاوینە هەوارى پیرمام جیا لە كەسو كارەكانمان بەكۆمەڵ كەسانى تریش دەهاتنە لامان ئەوانەى ئارەزویان بوو شتێك لە چونى ئێمە بۆ (سۆڤیەت) بزانن، ئەو كاتە وایان دەزانى ئەوەى بڕواتە سۆڤیەت دەبێتە سیاسىو بیر هەڵگرى چەپ!
ڕۆژى سێ یەم دەستەیەك لە مامۆستایان لە هەولێرەوە هاتنە لامان مامۆستاكان بریتى بوون لە (حیدر عوسمان، ئەنوەر سلێمان، جەواد رەسول، گۆرگیس) لە دواى بەیەك گەیشتن ئەوان دەستیان كرد بە پرسیار كردن، مامۆستا حەیدەر پرسى: (تەمەنت چەند بوو كە ڕۆیشتیتە یەكێتى سۆڤیەت؟) گوتم: (تەمەنم لە نێوان نۆزدە تابیست ساڵان دەبوو كە چوومە یەكێتى سۆڤیەت). دیسان گوتى: (ڕێ ڕۆیشتنتان چۆن بوو و چەندى خایاند تا گەیشتنە سۆڤیەت؟) گوتم: (لە دواى تێك چوونى كۆمارى مهاباد لە كۆتایى ساڵى 1946 تا مانگى4/1947لە كێشە دابووین لەگەڵ كاربەدەستانى ئێران، ئەو كوردانەى گەیشتبونە ژێر ئاڵاى كۆمارى كوردستان بە شێوەیەكى تایبەتى هۆزى بارزان گشتمان كشاینەوە نزیك سنورەكانى عێراق لە ناوچەكانى مامەشو پیرانو زەرزاو شنۆو نەغەدەو دەوروبەرى ورمێ، تا ناوەڕاستى مانگى 4/1947 ڕووبەڕووى سوپاى ئێرانى لە جەنگدا بووین لە دواییدا ناچار بووین ماڵو منداڵ بەڕێ بكەینەوە عێراق ئێمەش پێنج سەدو بیست وپێنج خۆبەختكەر لەگەڵ مەلامستەفا لەكێوەكانى سەر سنورەكانى عێراقو توركیا ماینەوە تا مانگى 5/1947 لە دواى ئەوەى ناچار كراین لە 24/5/1947لە عێراق دەربكەوین بەرەو سۆڤیەت ڕۆیشتین بەسەر سنورەكاندا لە19/6/1947لە ئاوى ئاراس پەڕینەوە ناو خاكى سۆڤیەت). مامۆستا پرسى: (دیارە تۆ خوێندوتە ئایا لە چیت خوێندوە؟) گوتم: (بەڵێ خوێندومە، دەتوانم بڵێم ئەو ماوەیەى لەوێ بووین لە خوێندن دوور نەكەوتم بەڵكو جیا لە تەواو كردنى زانكۆ لە چەند خوێندنگایەكى تریشم خوێندوە). ئەمجارە مامۆستا ئەنوەر سلێمان پرسى: (ئایا ئەوە ڕاستە ئێوە لە شەڕى كۆریا بەشداریتان كردوە مەلامستەفا كراوە بە فەرماندەیەكى پایە بەرز لەو شەڕەدا؟) گوتم: (ئەوەى ڕاستى بێت وا لە ئێوەى دەزانینو بیستومانە، كاتى شەڕى كۆریا ئێمە دوورخرابوینەوەو نەفى كرابووین بەسەر گوندەكان لە ئۆزبەكستان). پرسیار: (ئایا وابوو مەشقى سوپاییان بە ئێوە دەكرد، چونكە نورى سەعید باسى ئەوەى دەكرد كەوا سۆڤیەت مەشقى سەربازى بە بارزانیەكان دەكاتو فێرى چەكى گرانو نوێیان دەكاتو ئامادەیان دەكات؟) وەڵام: (بەڵێ ماوەى دوو ساڵ مەشقى سەربازیان پێ كردین). پرسیار: (لەوانەى گەڕاونەتەوە چەند كەستان بوون بە شیوعى؟) وەڵام : (دەتوانم بڵێم كەسمان شیوعى نین ئەوەى بزانم یەكێك نەگەڕاوەتەوە شیوعى بێت لەبەر ئەوەى ئێمە لەوێ پەنابەر بووین بە گوێرەى پەیڕەوى ئەوان ئەوەى سۆڤیەتى نەبێت لە ڕیزى حزبى شیوعى وەرناگیرێ، لەلایەكى تریش لەوێ بوون بە شیوعى ئەوەندە ئاسان نیە ئەوەى دەبێتە شیوعى دەبێ پەروەردە كرابێتو بزانێت شیوعى چیە) ئەو مامۆستایە لە دواى وەڵامەكەى من دایە قاقاى پێكەنینو گوتى: (بەزیادى خێرم نەكرد دیارە چۆن ڕۆیشتوون هەر ئاوهاش هاتونەتەوە!) بەڕاستى زۆر پەست بووم، بەڵام میوان بوو بۆیە ڕێزم لێنا. ئەوجارە مامۆستا جەواد ڕەسول پرسى: (كەس لە ئێوە لە كۆلیژەكانى زانستى نەتان خوێندوە؟) وەڵام: (نەخێر لەبەرئەوەى ئێمە كە چووینە ئەوێ تەنیا چەند كەسێكى خوێندەوارمان لەگەڵدا بوون ئەوانى تر بە تێكڕایى نەخوێندەوار بوون، مرۆڤیش ئەگەر بە پیرى بخوێنێ فێرى هیچ شتێكى وا نابێت ئەگەرچى زۆریان هەوڵدا فێرمان بكەن، بەڵام هەرئەوەندە فێربووین ئەوەى هێناومانەتەوە، وە لە ڕووى زانستیش هیچ). پرسیار: (لەوكاتەى پێتان ناوەتەوە خاكى نیشتمان لە بەسڕەوە تاكو ئێرە هەست بەچى دەكەیتو ڕەئیت بەرامبەر دەستەڵاتى حكومەتى شۆڕشى 14ى تەمموز چۆنە؟) وەڵام: (ئەوەى ڕاستیە لەو پەڕى شادى دام بەو سەربەستیە، ئەوەى گەل دەستى كەوتووەو تێیدا دەژیت، ئەو یەكگرتنو برایەتیەش جێگاى پیرۆزباییە، ئەو برایەتیەش لەوە بەدیار كەوت لەوپێشوازیەئەوەى لە خواروى عێراقەوە لێمان كرا، ئەوەش وادەگەیەنێ دەبێ سەركردایەتى شۆڕش نیازیان خزمەتى گەلو ووڵات بێت، هیوادارم هەربەو نیازە بنو برایەتیش هەربەهێزترو پتەوتر بێت).پرسیار: (بیروڕات بەو دروشمانەى دەیان بینىو ئەو هوتافانەى خەڵك چۆن بوو؟) وەڵام: (دەربارەى دروشمەكان ئەوە ئارەزوى خەڵكەو هەست بە ئازادى دەكەن ئەوەش هەنگاوێكى زۆر باشەو جێگاى خۆشحاڵیەكە دەتوانن بیروڕاى خۆیان دەرببڕن، بەڵام دەربارەى هوتافەكان وا هەست دەكەم دوور نیە لە داهاتوو ببنە هۆى نا ڕەزامەندى نێوان كۆمەڵە سیاسیەكان، هەرچەندە ئێمە تازە هاتوینەتەوە زۆر شارەزاى كارو كردەوەكان نین ئەوەى دەبینم سوپا دەڕواتە سەرەوەو سەربازەكان لەناو ئۆتۆمبێلەكان هاواریان دەكرد(ماكو زعیم الا كریم، حزب الشیوعى للامام دیمقراگیە والسلام) ئایا عبدالكریم تادوایى لەگەڵ ئەو هوتافانەى دووەم دەڕوات؟ دەبێ ئەوە دیاربێت ئەو مرۆڤە چیە؟) مامۆستا جەواد وەڵامى دامەوەو گوتى: (ئەوە نازانمو دیار نیە تا كەى لەگەڵى دەڕوات!). دوا پرسیار مامۆستا جەواد پرسى: (وەك دیارە هێشتا حزبى نیت نیازت هەیە بڕۆیتە ناو ڕیزى یەكێك لەو حزبانەى كە هەن؟) وەڵام: (ئەوەى ڕاستیە لەو بارەیەوە ناتوانم پێتان بڵێم بەڵێ یان نا لەبەرئەوەى هێشتا هیچ نازانم لە دواى ماوەیەكى تر بە دیار دەكەوێت و لێتان ناشارمەوە ماركسیم).
لە دواى ئەو دانیشتنە درێژ خایەنە لەگەڵ مامۆستایان وام هەست كردو دیاریش بوو بە ڕەزامەندى هەستانو ڕۆیشتن وتیان ماندومان كردى، بەڵام ئەو دانیشتنە كۆمەڵێك شتى گرنگى داینە دەست زۆر سوود بەخش بوو جێگاى سوپاسمانە.
لەو دیدارە بۆم بەدیاركەوتو هەستم پێ كرد شتیان زۆر بیستبوو پێش بێنە لاى من لە قسەكانیان دیار بوو (ئەنوەر سلێمان) خۆڕایى نەى گوت ئەوە ڕاستە چۆن ڕۆیشتوون ئەوهاش هاتونەتەوە. ئەوەندە ڕۆژانەى لە پیرمام میوانى دەوڵەت بووین زۆر شت هەبوو بنوسرێت ئەوەى زۆر گرنگ بێت ئەوە بوو لەوكاتەدا سوپا لە ڕێگادا بوو بۆ ناوچەى ڕاوندوز وا بەدیار دەكەوت مەترسى هەبێت لە سەرەوە، ئەوەى بەدیار دەكەوت ئۆتۆمبێلەكانى سوپا ڕازاوە بوون بە دروشمى نایاب وپڕمانا، بۆ نمونە یەكێك لە دروشمەكان نوسرابوو (سوپاى شۆڕش پاسەوانى گەلو نیشتمانە)، هەروەها لە یەكێكى تر نوسرابوو (سوپاو گەل پارێزەرى دەسكەوتەكانى شۆڕشن) زۆر دروشمى تریش دەبیندران، ئەمانە جێگاى دڵخۆشى بوون، بەڵام نەمبینى بەناوى هاوپەیمانەكانو ڕێكخراوەكان شتێك هەبێت كە سەنگەرى پتەوى پاراستنى دەستكەوتەكانى شۆڕش بێت كە جێگاى متمانە بێت نەك هەر بە دروشم.
بێگومان پێش لە سۆڤیەت بگەڕێینەوە (ڕەسول ناجى) هاتەلامو داواى كرد كە دەگەڕێینەوە هەولێر بڕۆمە ماڵیان ناونیشانى ماڵەكەىو نامەیەكى پێدام بۆ منداڵەكانى، ئەو ڕۆژەى لە پیرمام ڕۆیشتمە هەولێر بۆ سەردانى باوكم لە وێش بە گوێرەى ناونیشانى پێم بوو ڕۆیشتمە ماڵى مام ڕەسول شتەكانم بە ئەمانەتەوە پێدان زۆر كەیفیان هات یەكێك لە كوڕەكانم بینى كەناوى (فوئاد) بوو لەگەڵ دایكى پێم ڕاگەیاندن كە هەندێ شتى بەبەرید ناردوە نازانم گەیشتووە یان نا؟ گوتیان نەگەیشتووە. هەر لەو گەشتە چاوم بەقوتابیەكى خزمم كەوت: (قادرملا ئەحمەد) بوو لەگەڵى ڕۆیشتمە بارەگاى یەكێتى قوتابیان لەگەڵ لێپرسراوى یەكێتى قوتابیان (ێلاح حاجى سەعید) دوامو گفتووگۆم كرد ناوبراو داواى كرد بەشدارى كۆبونەوە فراوانەكەى كەركوك بكەم بۆ ئەوەى ئەو باسەى بۆ ئەوانم كرد لە بارەگاكەیان لە كۆبونەوەكەى كەركوك بۆیان بدوێم، بەڵێنم پێدانو ڕازى بووم بەشدارى كۆبونەوەكە بكەم، بەڵام ئەوەى بووە كۆسپو ڕێك نەكەوت بڕۆم بۆ ئەو كۆبونەوەیە لە كاتى دیاریكراودا ئەوە بوو ئێمە گەڕاینەوە دەرگەڵە بەپێى ئەو بڕیارەى كە هەركەسەى بگەڕێنەوە گوندەكانیان، ئەوە بوو ئێمەش گەڕاینەوە دەرگەڵەو ڕێك نەكەوت بڕۆمەكەركوك. بەڵێ لە بارەگاى قوتابیانى هەولێر بەدرێژى باسى سۆڤیەتو قوتابیانى ئەوێم بۆ كردنو وەڵامى زۆر پرسیارم دانەوە، هەندێك شت لایان ڕۆن نەبوو دەربارەى ژیانى سۆڤیەت بۆم روون كردنەوە, بۆ ڕۆژى دوایى (جەواد كوڕى رسول) خۆىو منداڵەكانى هاتنە لامان داوایان كرد بڕۆینە لایان لە هەولێر ناوبراو گوتى: (بەیانى دێم دەتان بەم میوانمان دەبن ئێوارەش دەتان هێنمەوە). ئەوە بوو جەواد هاتو ئێمەى برد بۆ هەولێر لەماڵیان میوانداریەكى زیاد لە پێویستیان كردین جێگاى ڕەزامەندیمان بوو. ئەوەى جێگاى یادەوەریە ئەو ڕۆژانەى لە مەێیف ێلاح الدین بووین، ڕۆژێكیان لەگەڵ دایكى منداڵەكانم دەدوام بە ڕویەكى زەردەخەنەوە لە پێشم وەستاو گوتى: (وا دیارە نەت دەویست لەگەڵت بێم بۆ عێراق بۆیە دەت گوت خانوەكانمان ئەوهاو ئەوهان ئێستاش دەبینم خانوەكانى ئێرەش جیاوازیان نیە لەگەڵ خانوەكانى سۆڤیەت). پێم گوت: (بەدبەخت تۆ لێرە میوانى ئەو خانوانەى تێیدا دانیشتوین ئەوە خانوى وەزیرەكانن هاوینان دێن لێرە ڕادەبوێرن، لە دواى چەند ڕۆژێكى تر دەڕۆینەوە ناو ئەو خانوانەى لەوێ باسم بۆ كردى من ڕاستیم پێ گوتوى نەك بۆ ئەوەى لەگەڵم نێیت بۆ عێراق، بەڵكو بۆ ئەوەم بوو نەڵێیت پیاوەكەم فریوى دامو ڕاستى پێ نەگوتم. لە پاش چەند ڕۆژیك مانەوەمان لە پیرمەم وەك میوان لە هاوینە هەوارى مەسیف ئاگادر كراین بڕۆینە هەولێر بۆ لاى میرحاج، كاتێك ڕۆیشتینە لاى ناوبراو پێى ڕاگەیاندین كە هەركەسەى دەتوانێ بڕواتەوە شوێنى خۆى لە دواییدا ئەوەى بیانەوێت لەسەركار دابمەزرێت بابێن ناویان بنوسن بۆ دامەزراندن، لە دواى چاوپێكەوتنى میرحاج ڕۆیشتمە لاى باوكم بۆ ئەوەى لەبارەى گەڕانەوەمان كاتێك دیار بكەین لەوێ ڕێك كەوتین كە دووسێ ئۆتۆمبێل بگرن ئەوان لە هەولێر بێن بۆ پیرمامو ئێمەش هەڵبگرنو بگەڕێینەوە دەرگەڵە لەوێ ڕۆژوكات دیاریكران ئەوكارە بە (ێلاح)ى برام سپێردرا بۆ ئەوەى منو حمدامین لەكاتى دیاریكراودا ئامادە بین بۆ ڕۆیشتن.

ڕۆیشتنەوەمـان بـۆ دەرگـەڵە
لە ڕۆژى (27/4/1959) سەرلەبەیانى لە هاوینە هەوارى ێلاح الدین بەڕێ كەوتین بەرەو ناوچەى ڕواندز بۆ شوێنى ژیانى هەمیشەیمان بەو ڕێگا دڵگیرەى كۆڕێو شەقڵاوەو حریرو سپیلكو خەلیفانو گەلى عەلى بەگدا تێپەڕین بە سێ ئۆتۆمبێل، ئەوكاتەى لەناو شەقڵاوە دەڕۆیشتین منداڵەكانم دەیان گوت: (ئێرە زۆر خۆشە)، بەڵام كە گەیشتینە گوندى باویان (ێلاح)ى برام بە خێزانمى گوت، گوندەكانى ئێمەش بەم شێوەیە بێ دارو ئاون هەر لەگوندى باویانەوە ئەو ئافرەتە بە داماوى مایەوە تا گەیشتینە تاڤگەى ناو گەلى عەلى بەگ، لە ناو گەلى عەلى بەگ دابەزین هەندێ وێنەمان گرت ئەوكاتە خێزانم بە دەنگ هاتەوەو زۆر بە ئارەزوەوە سەیرى دیمەنى گەلى عەلى بەگى دەكرد بەشێوەیەكى تایبەت ئەو شەقامەى بە بن شاخەكەدا دەڕوات كە ئێمەى پێدا پەڕیبوینەوە، لەوێ دەرچوین گەیشتینە دەشتى ڕواندز ئێستا پێى دەگوترێت دەشتە دیان كاتێك گەیشتینە (گەروى سۆرە پەلۆكێ)، ڕواندز بەدیاركەوت بە منداڵەكانم گوت (ئەوەیە ڕواندز)، گەیشتینە (خەلكان) ئێمە لەگەڵ باوكم لاماندایە ڕواندز بۆ چاوپێكەوتنى قائمقامو فەرماندەى سەربازگەى ڕواندز ئەوانى تریش بەرو حافیز ڕۆیشتن، لە دواى سەردانەكەمان بۆ ڕواندز ئێمەش زۆر دوا نەكەوتینو ڕۆیشتین بۆ حافیز دیار بوو جەماوەرێكى زۆر هاتبوونە پێشوازیمان، لە كاتێكا ئۆتۆمبێلەكەمان وەستاو باوكم دابەزى بوو بەتەقەى خۆشى كۆمەڵە تفەنگێك تەقەیان دەكرد، ئەوەى شیانى باسە پێشوازیەكى گەرممان لێ كراو لەگەڵ پێشوازیكەران یەك بەیەك باوەشمان بەیەكدا دەكردو بەخێرهاتنەوەیان دەكردینو خۆشحاڵى خۆیان نیشان دەدا.
لەوكاتو ساتە خۆشەدا (حمدامین ئاغاى ناوپردانى)گەیشتە حافیز ئەویش هاتبوە پێشوازیمان لەگەڵ ئێمە هاتە دەرگەڵە، لەگەڵ باوكم بە سوارى وڵاخ ڕۆیشتین ئێمە هـەموومان هەوڵێكى زۆرماندا دایكى منداڵان بە سوارى ووڵاخ بڕوات، بەڵام سوار نەبوو بە پێیان كەوتە ڕێ ڕێگاش دوورو هەوراز بوو، تا بەسەر كەوتینە سەر(زیخان) تاریك داهات، بەڵام تا بڵێى هیلاكو ماندوو ببوین لەگەڵ ئەو ئافرەتە ئەوجاش سوارى ووڵاخ نەبوو، لەگەڵ بەسەركەوتنى سەر زیخان (نەجمەى مام سەعید بەگ) لە گوندى چراى لۆكسى هێنا بە پیرمانەوە لەبەر ئەوەى تاریك داهاتبوو ناوبراو پێشمان كەوت سەرەو ژێر بەرەو گوند شۆڕ بووینەوە ناو گەلىو بەرەو گوند سەركەوتینو گەیشتینە ناو گوند بەو ماندوو بونەى لەگەڵ دایكى منداڵان توشى هاتبوین كە گەیشتینە بەر دەرگاى ماڵەوەمان بە دایكمیان گوت (ئەوە زرار)ە هەرچاوى بەمن كەوت لە شوێنى خۆى كەوتو بێ هۆش كەوت، گوتمان تەواو بوو لە دواى ماوەیەك وەخۆى هاتەوە وەك سەرلێشێواوێك هەستاوەو باوەشى لەمن گرتوو وەك باران فرمێسكى دەباراندو دەى گوت: (ئەوە تۆى ماوى؟ بە ئێمەیان گوت زرار لە ڕێگا مار خواردویانە!) بێ شكە ئەوەش پڕوپاگەندەى نەیارانى ئێمە بوو بڵاویان كردبۆوە، ئەو پروِپاگەندەیەى نەیاران مەرامێكى گڵاویان هەبوو لێى، بەڵام لە مەرامە پوچەڵەكەیان سەرنەكەوتن. دیار بوو دایكم زۆرى هەوڵدا منداڵە بچوكەكان بگرێتە باوەشو ماچیان بكات ئەوانیش خۆیان دەپچڕیەوەو نەدەچونە لاى دەگریان لەبەر ئەوەى نەیان دەناسى، وە زۆر بە ووردى سەیرى دایكى منداڵەكانمى دەكرد دەیدى وا بێ دەنگ دانیشتوە مەگەر من بمدوانبایە یان لەگەڵ منداڵەكانى قسەى كردبا ئەگینا كڕو مات دانیشتبوو هەر ئەوەندەم زانى دایكم گوتى: (ڕۆڵە زرار ئەو كەڕو لاڵە چیە هێناوتە؟ ئەوە كەنگێ فێرى كوردى دەبێتو دەتوانێ وەك ئێمە قسە بكات؟ ئەى قوڕم بەسەرى تا ئەوە فێرى كوردى دەبێتو قسە لەگەڵ دایكت بكات من نامێنم). پێم گوت: (دایە غەم مەخۆ ئەوە زۆر زوو فێرى هەموو شتێك دەبێ خۆشت نازانى چۆن ئەوەندە زوو فێربووە!).
ئەوەى شایانى باسە ئەو شەوە ئەوەندە خەڵك هاتبونە دەرگەڵە جێگاى بەتاڵ نەمابوو هەموو ماڵەكان پڕ ببوون لە میوان، خەڵكێكى زۆرى گوندەكان هاتبوون بەو شەوە شایى دەگەڕاو ڕەش بەڵەك گەرم بوو، بەیانى ڕۆژى دوایى لەگەڵ گزنكى هەتاو ئەو جەماوەرە زۆرە داڕژایە شوێنى شایى كردن دەستە دەستەش خەڵك دەهاتن، دەتوانم بڵێم دەرگەڵە لە هیچ كاتێك ئەوەندە خەڵكى تێدا كۆنەبۆتەوە ئەمە یەكەم جار بوو دەرگەڵە ئەوەندە خەڵكى تیادا كۆببێتەوە، خەڵك ڕۆیشتنە شوێنى ئاهەنگو شایى باوكم لەگەڵ (حمدامین ئاغاى ناوپردانى)و كۆمەڵێك كەسى تر سەركەوتنە گەڕەكى قەڵات بۆ دیدەنى (میرحمدامین بەگ) ناوبراو ئامۆزاى باوكم بوو مرۆڤێكى بەتەمەن بوو لەوكاتەى ئێمە گەڕاینەوە نەخۆش بوو لە ناو جێگا كەوتبوو، بەنیاز بووین شەو بڕۆینە لاى، بەڵام لەبەر میوانان بەتایبەتى ئەو میوانانەى لە دورەوە هاتبون ڕێك نەكەوت بڕۆینە لاى ، دیارە پێش ئەوەى باوكمو ئەو كۆمەڵە كەسێك لەگەڵى بڕۆنە لاى (میر)، ناوبراو داواى كردبوو بیبەنە سەربانى بۆ ئەوەى لەو شوێنە بەرزە ئەو خەڵكانەى كە هاتوون بیانبینێ، كاتێك بەسەر كەوتینە قەڵاتێو گەیشتینە لاى ئەو پیاوە ناودارە لە ناو نوێنەكانى باوەشى بۆ باوكم كردەوە زۆر تووند لە باوەشى گرت فرمێسكى شادى دەباراند، چەند جارێك گوتى: (ئۆخەى خۆ نەمردم ئێوەم دیتەوە ئەوە منم نەمردووم ئێوەم دیتەوە!) لە دواییدا منیشى گرتە باوەشو ماچى كردمو گوتى: (خۆ ئەتو ناوت بە مردوو هاتبوو ئێستاش الحمداللە وا بە سەلامەتى هاتیەوە)، ئەوجا بەخێرهاتنى لە هەموو میوانەكان كردو بالیفیان (سەرین) بۆ دانانو پاڵى دایەوە دەستى كرد بە قسە كردنو گوتى: (سلێمان ئەوها نەخۆش نەبووام دەهاتمە هەولێر، بەڵام نەخۆشى ڕێگاى نەدام نەمتوانى بێم ئاواتم ئەو ڕۆژە بوو نەمرم تا چاوم پێتان دەكەوێتەوە، ئەوا مەرامم بەدى هات ئەمڕۆ ئەو ڕۆژەیە ئەوەى خواستى من بوو). ئێمە لەو قسە خۆشانە دابووین لەگەڵ ئەو پیاوە مەزنە لەوكاتەدا هاتن بەباوكمیان ڕاگەیاندو گوتیان زۆر میوان هاتوون، ناچار ڕۆیشتینەوە لاى میوانەكان، شایىو هەڵپەڕكێ بەردەوام بوو لەلاى میوانەكان بووین ئەوەندەمان زانى گوتیان شەڕە لە ناو شایى لەسەر وتاف بەگژیەكدا چوونو بۆتە شەڕ كە هى پارتایەتى و شیوعیایەتیە، باش بوو زوو پێڕاگەیشتم ئەگینا دوور نەبوو گەورەتر بێت خۆشبەختانە توانیمان لێكیان دوور خەینەوەو تێیان بگەیەنین كە ئەوە كارێكى ناپەسندو نا ڕەوایە دەبێ ئەوە بزاننو تێبگەن تەنیا یەكێتىو برایەتى بناغەى گەیشتنە بە ئامانج ئەو ئامانجەى بۆى هەوڵ دەدەین، هەركاتێك ئێوە یەك بن دوژمن هەوڵ دەدات ڕیزەكانتان ئاڵۆز بكات بۆ ئەوەى نەگەن بەو ئاواتەى بۆى دەچن، لە دوای ئەو قسانەى لەگەڵم كردن دەستیان كردەوە ملى یەكترو ڕۆیشتنەوە ناو شایى.
ڕۆژى دووەمى گەڕانەوەمان بوو بۆ دەرگەڵە نامەیەكى (حزبى شیوعى) ڕێكخراوى ڕواندز بۆ (عزەت)ى برام هات تیایدا نوسرابوو بەپەلە خۆىو ئەو چەكدارانەى كە هەن بگەنە ڕواندز لە (سیدەكان) شەڕە، (عزەت) یەكسەر لەگەڵ كۆمەڵێك چەكدار ڕۆیشت بەمەرجێك زۆرى ئەو چەكانەى پێیان بوون هى ئەوە نەبوون بیان بەن بۆ شەڕ لەگەڵ ئەوشدا هەر ڕۆیشتن، ڕۆژى دواتر ئێوارە درەنگ نامەیەكى بەپەلەش بۆ من هاتبوو لەلایەن رێكخراوى ڕواندزى حزبى شیوعیەوە لە خوارەوەش بەناوى (حسێن خەباز) مۆركرابوو نەك بەناوى رێكخراو! بەلامەوە زۆر سەیر بوو ناوبراو داواى كردبوو ئەوكەسانەى دەتوانن چەك هەڵگرن بیانهێنن بۆ حافیز بۆ ئەوەى چەك وەربگرن، بە گەیشتنى ئەو نامەیە ئاهەنگ و شایى تێكدرا، (عزەت) لەگەڵ سى چەكدار ڕۆیشتو ئەوانى تریش ئاگادر كران بڕۆینە حافیز بەپێى ئەو ڕۆشناییە خەڵكێكى زۆر ڕۆیشتنە حافیز بۆ ئەوەى چەك وەربگرین، لە حافیز چاوەڕوانى هاتنى چەك بووین، باوكمو(جەلال بەگ)یش هاتبوون لەگەڵ چەند ڕدێن سپیەكى گوند(ئیبراهیم بەگ، حەسەنى بوكە فاتێ، محمود بەگى وەسمانى، خدرى حەسنە كەڕى) ئەوانەش دەیان ویست چەك وەربگرن، كاتێك (على مەكتەبە) بە جێبێكى سوپایى هات وەستا دیتى ئەو هەموو خەڵكە هاتوون زوو گوتى: (بۆ ئاگادارى چەك بە پارتیەكان نادرێت باشتر ئەوەیە ئەوەى پارتیە بڕواتەوە؟!).
پپَم گوت: (كاك على ئەو خەڵكەى هاتوون لە ژێر چاودێرى باوكم هاتوون بە ناوى حزبایەتى نەهاتون ئێمە لێیان بەرپرسین). ناوبراو بەلوت گرژیەوە گوتى: (خۆت ماندوو مەكە نابێت، با پارتیەكان چاوەڕێ نەكەن چەك بۆ ئەوان نیە، ئێمە وا هەوڵ دەدەین هۆزایەتى بن بڕ بكەین كەچى ئێوە بەنیازن نوێى بكەنەوەو نوێ ناكرێتەوە). على ئەو قسانەى كردو ڕۆیشت.
جەلال بەگ گوێى لە مشتومڕى منو على بوو لە هەڵوێستە چەوتەكەى على مەكتەبە بە پەستى بە باوكمى گوت: (كاكە من دەڕۆمەوە) ئەوەندەى باوكمو من هەوڵمان دا نەڕواتەوە كەمێكى تر بوەستێو ئەگەر هاتن چەكیان بەپارتیەكان نەدا ئێمەش وەرى ناگرینو دەگەڕێینەوە هەوڵدانەكەمان بێ سوود بوو خۆى گەڕایەوە، بەڵام ئەوانى تر مانەوە لاى ئێمە. لە دواى گەڕانەوەى (جلال بەگ) بۆ دەرگەڵە بە نیگەرانى من زۆر ئاڵۆز بووم زۆر بە ووردى كەوتمە بیركردنەوە دەبێ ئەو ناكۆكیەى نێوان شیوعىو پارتى ئەوەندە ناساز بێت وەك لە هەڵوێستى على مەكتەبە ڕەنگى دایەوە؟ ئەگەر بەم شێوەیە بێت چاوەڕوانى مەترسى لێ دەكرێت لە داهاتودا. من لەو ئاڵۆزیە دابووم (نورى تاڵەبانى) بەرپرسى مقاوەمەى شعبى ناوچەى ڕواندز گەیشتە حافیز، لە دواى یەكتر ناسین پێم ڕاگەیاند ئەو خەڵكەى هاتووە چەك وەربگرنو بڕۆنە بەرەكانى شەڕ لەژێر فەرمانى شیوعیەكان كەچى كەسیشمان شیوعى نین ئەگەر چەك وەرگرتن بەو شێوەیە بێت كە على مەكتەبە كەمێك پێش ئێستا پێى ڕاگەیاندین ئەوا گشتمان دەڕۆینەوە ئەو چەكە وەرناگرین، و تێم گەیاند كەوا ئێمە تازە لە سۆڤیەت هاتوینەتەوە نامانەوێ ئەو خەڵكە لێك جیا بكرێتەوە، چونكە بەناوى پارتى نەهاتووین چەك وەربگرین بەڵكو لە لیستى شیوعیەكان داندراوین. (نورى تاڵەبانى) پیاوێكى وریاو وشیار بوو بەتەواوى تێگەیشت من چیم پێ گوت ناوبراو بەڕویەكى خۆشەوە گوتى: (ئێمە چەك بە ئێوە دەدەین ئەوەى ئێوە باوەڕى پێ دەكەن چەكیان دەدەینێ خواى دەكرد هەرهەمویان پارتى دەبوون).
نورى تاڵەبانى لەگەڵ باوكم كەوتە قسەو باوكم پێى گوت: (ئەوەى لەگەڵ ئێمە هاتبێتو سەر بە ئێمە بێت هەرچیەكى بێت لە ژێر فەرمانى ئێمەیە، ئێمەش ئۆباڵى هەڵدەگرین هەر ڕوداوێك ڕوو بدات ئێمە لێیان بەرپرسین). دیارە على مەكتەبە گوتویەتى با پارتیەكان بڕۆن چەكیان پێ نادەین ئەگەر وابێت ئەوا ئێمەش چەك وەرناگرینو دەگەڕێینەوەو دڵى خەڵكەكەمان ناشكێنین. نورى تاڵەبانى لە دواى قسەكانى باوكم كەمێك وەستا زۆر بە ڕێزەوە گوتى: (مامە گیان نابوایە ئێوە ئەوەندە ئەزیەت بخۆن بێن بۆ ئێرە ئەى ئەو هەموو لاوە چین با ئەوان ئەو ئەركە بخەنە سەر شانیان)، دوبارە (نورى تاڵەبانى) بە منى گوت: (ئێوە ئەو چەكە وەردەگرنو بەرپرسیارن ئەوەى جێگاى باوەڕى ئێوە بێت جێگاى باوەڕى ئێمەشە، ئێمە ئەو خەڵكە لە ڕێگاى ئێوەوە دەناسین، پێویست بەوە ناكات ئەوە كیەو چیە ئێوە خۆتان دەزانن). هەروەها گوتى: (كاكە بەپەلە ناوەكانیان لە لیستێك بنوسنو ئامادەیان بكەن ئێستا لەوانەیە ئۆتۆمبێلى دابەشكردنى چەك دەگەنە ئێرە ئەوەى ناوى لە لیست دابێت چەكى پێ دەدرێت). لەسەر داواى (ملازم نورى) پیاوەكان ناونوس كرانو لیست ئامادە كرا چاوەڕوانى هاتنى چەك بووین، لە دەوروبەرى نوێژى نیوەڕۆ ئۆتۆمبێلەكان گەیشتن هەر زوو (ملازم نورى) داواى لیستى ناوەكانى كردو گوتى: (برایان ڕیز بن هەریەكەى تفەنگو پەنجا فیشەك وەرگرن)، چەك هەڵگرەكان ڕیز بوون یەك یەك چەكیان وەرگرت لەو دەمەشدا ئەو دوو سێ ڕیش سپیە داواى چەكیان كرد،(ملازم نورى) لەگەڵیان كەوتە قسە پێى گوتن: (مامە پیرانى ئازیز ئێمە چۆن ڕازى دەبین ئێوە چەك هەڵگرنو نۆبەت بە ئێوە بگرین، نەخێر ئێوە هى ئەوە نین تەمەنى ئێوە هى ئەوەیە خزمەتتان بكەین، ئەوە ئەو كۆمەڵە گەنجە ڕێكو چالاكانەى وەستاون دەبێ لە جیاتى ئێوە نۆبەت بگرن ڕازى نابین ئێوە ئەو ئەزیەتە بخۆن).
وەڵامى پیرەكان ئەوە بوو: بۆچ وادەزانن ئێمە پەك كەوتەینو بێ هێزین قەت خۆمان بەو گەنجانەى چەكتان پێداون ناگۆڕینەوە، كاتێك زانیان چەكیان پێ نادرێت زۆر بە ناڕەزامەندى گەڕانەوە دەرگەڵە، دیار بوو (ملازم نورى) هەستى كرد پیرەكان لە هەڵوێستى ئەو دڵ ڕەنجاون ڕۆیشتەوە لایانو لەگەڵیان دوا دڵى دابونەوەو ڕازى كردبوون. لەو ڕۆژەى چەكمان وەرگرت لەگەڵ كەلوپەلو خواردەمەنى ڕۆژى دوایى بەیانى زووكۆمەڵێك لەو كەسانەى چەكیان وەرگرتبوو دەست نیشانم كردبوونو لەگەڵ خۆم بردن بەرەو (سیدەكان) ڕۆیشتین بۆ ئەوەى بگەینە ئەو كۆمەڵە چەكدارەى لەگەڵ (عزەت)ى برام ڕۆیشتبوون بۆ سیدەكان بەو نیازە لە حافیز دەركەوتین (عزیزى مام سیدئاغا) لەلاى برادەرانى حافیز مایەوە، ئێمە بەڕێگاى (ڕوستێ)دا ڕۆیشتین گەیشتینەكۆسپەكانى (شارناسى)و تێپەڕین لە نزیك گوندى (چۆمباڵۆك) گەیشتینە ئەو نوێنەرانەى نێردرابون بۆلاى یاخى بووەكانو دەگەڕانەوە، (حاجى تاهیر ڕواندزىو حەسەنى كوڕى) لەلایەن حكومەتەوە بەڕێ كرابوون، (حاجى تاهیر)مرۆڤێكى ناسراوى ڕواندز بوو ڕێزێكى زۆرى هەبوو لە ناو خەڵكى ڕواندز، هەروەها كوڕەكەشى (حسن)، خۆشەویست بوو لەناو كۆمەڵو پیاوێكى ووشیارو تێگەیشتوو بوو ناوبراو ئەندامى لیژنەى حزبى شیوعى بوو لە ڕواندز كەسایەتیەكى ناسراو بوو. لە كاتێك لە ڕێگا بەیەك گەیشتین ئێمەیان بینى كۆمەڵێك چەكدار لە ڕێگاى (روستێ)وە بەرەو سیدەكان دەڕۆین (حەسەن) ڕایگرتینو منى جیا كردەوەو گوتى: (مەڕۆ بۆ سیدەكان پێویستیان بە ئێوە نیە لەشكرێكى زۆر گەیشتۆتە ئەوێ، پێم باشە ئێوە بگەڕێنەوەو بچن پاسەوانى لە پردەكانى ڕێگاى گشتى بگرن هەر لە پردى گەڵاڵەوە تا پردى خەلكان، لەگەڵ ئەو شوێنانەى پێویستیان بە پاراستن هەیە)، هەروەها ناوبراو گوتى: (بەڕاستى نازانم تۆ بڕۆى بۆ سیدەكان لەسەر داواى من ئێوە بگەڕێنەوەو پاسەوانى لەو شوێنانە بگرن كە پێم گوتن). لەوێ لەسەر ڕاسپاردەى (حسن) گەڕاینەوە حافیز، بەڵام پێش ئەوەى بگەڕێینەوە یەكێكمان بۆ لاى (عزەت)ى برام ناردە سیدەكان بۆ ئەوەى پێى بڵێ ئەگەر پێویستى بە چەكدار هەبێت با داواى بكاتو ئێمە بۆى بەڕێ دەكەین، (حسن)هەستى كرد من ئاڵۆزم دەستى خستە سەرشانمو گوتى: (پێت دەڵێم لە غەمى عزەت دا مەبە هەر شتێك ببێ لە منى بزانە بڕۆوە چاوەڕوان بە دواى دوو ڕۆژى تر ئاگادارت دەكەم بە مژدەیەكى خۆش). لەسەر ڕاسپاردەى (حسن) گەڕاینەوە حافیزو نامەیەكم بۆ باوكم نوسى ئەو شتانەى (حسن) بۆى باس كردبووم هەمویم بۆ نوسى، بێگومان حسن خۆىوباوكىو حسێنى براى جێگاى باوەڕى ئێمە بوون ئەوان تا بڵێى لاى ئێمە خۆشەویست بوون، ئەوەى ئەوان بیان گوتبایە باوەڕیمان وابوو كە لە بەرژەوەندى ئێمەیە هەر لەبەر ئەوەش دڵنیا بووم لە قسەكانى حسن، بۆیە گەڕاینەوە حافیز. من لە حافیز مامەوەو چەكدارەكانیش دابەش كران بۆ پاسەوانى لەو شوێنانەى بۆمان دیار كرابوون.

بەیەك گەیشتنێك لەگەڵ هەمزە عبداللە لە حافیز لە مانگى 4/1959
ماوەیەك لە حافیز ماینەوە لەو ماوەیەدا چەند جارێك چوومە ڕاو لە چیاى (بنكێلان) بەڕێكەوت لە دوا ڕۆژانى مانگى (4/1959) ڕۆژێك چوومە ڕاو كاتێ ئێوارە گەڕامەوە لە بنكەى چەكدارەكان پێیان ڕاگەیاندم كە ئۆتۆمبێلێك تێپەڕ بوو ڕۆیشتۆتە خانوەكانى ئەندازیارانى ڕیگاوبانى (ئیشغال) چەند كەسێكى لە ناو دابوون وەستان پرسیارى تۆیان كرد، یەكێك لەوان گوتى: (هەر كاتێك هاتەوە پێى بڵێن با بێتەلامان لە خانوى ئەندازیاران)، كەئەمەیان پێ ڕاگەیاندم لە دواى كەمێك حەسانەوە لەگەڵ (عەزیزى مام سیدئاغا) ڕۆیشتینە لایان، دەركەوت یەك لەوان (هەمزە عبدالله) بوو. لە سەردەمى كۆمارى مهاباد ناوبراوم دەناسى، بەڵام ئەوانى ترم نەدەناسى، لە دواى بەیەك گەیشتنو چاكو چۆنى كەوتینە قسە هەر زوو كاك هەمزە پرسى: (زرار ئەوەى زانیومە تۆ زۆر شتت لایەو دەزانى هەندێ لەو سەربردانەمان بۆ بگێڕەوە بە تایبەتى دەربارەى چوونو ڕابواردنتان لە یەكێتى سۆڤیەت ئەوەندە ساڵانەى لەوێ بوون) پرسى: (باشە چۆن سەیرى ئێستاى عێراق بە گشتىو كوردستان بەتایبەتى دەكەى؟) گوتم: (ئەوەى لەبەر چاوە دیارە بەرهەمى شۆڕشى 14ى تەمموزە لەعێراقدا ئەوەى ئێستا دەیبینین خەڵك شادوسەربەستن، دەربارەى كوردستانیش ئەگەرچى ئێمە تازە هاتوینەتەوەو ئاگادارى زۆر شت نین، بەڵام دەتوانم بڵێم باش نیە، لەبەرئەوەى ناكۆكى دەبینم لە نێوان پارتىو شیوعى، ئەوە دیاردەیەكى زۆر زیان بەخش وترسناكە، نمونەیەكى بچوكتان بۆ باس دەكەم لەسەر ئەو ناكۆكیە، بەبۆنەى گەڕانەوەى ئێمە ئاهەنگو شایى بوو، خەڵكێكى زۆر تێكەڵاوى شایى بوو لەناكاو پێیان ڕاگەیاندین شەڕە! بەپەلە ڕۆیشتم مشتو مڕ بوو لە نێوان دوو خزمى لەیەك نزیك، یەك پارتیەو ئەویتریان شیوعى، پارتیەكە بە شیوعیەكەى گوتبو كۆسمۆپۆلیت، شیوعیەكەش بە پارتیەكەى گوتبو دۆلار خۆر، باوەڕیم وایە نە پارتیەكە زانیوەیەتى كۆسمۆپۆلیت ماناى چیە وە نەشیوعیەكەش زانیویەتى دۆلار پارەى كام وڵاتە، ئەگەر ئەوكاتە نەگەیشتبامێ دوور نەبوو بگاتە ڕادەى چەك بەكارهێنان، جا ئەگەر هەر لە ئێستاوە لەم جۆرە گیروگرفتە بچوكانە نەكۆڵدرێتەوەو چارەسەریان بۆ دانەندرێ ئەوە حاڵمان ڕوەو خراپیە). ئەو برادەرە چوارشانو ڕانكوچۆغە لەبەرەش (عومەر دەبابە) بوو.

ئەوەى جێگاى دڵشادىو ڕەزامەندیم بوو هەڵویستە بەرزەكەى (نورى شاوێس) بوو ئەو مرۆڤە بە پێچەوانەى (عومەر دەبابە) بوو لە دواى تێبینیەكەى من(نورى شاوێس) بە دەنگ هاتو گوتى: (بەڕاستى جێگاى پەرۆشىو نیگەرانیە ئەو جۆرە دیاردانە، دەبێ بزانن شیوعى كێنو دەبێ شیوعیش بزانن پارتى كێن، ئەو پارتیەى كە بە شیوعى دەڵێت كۆسمۆپۆلیت ئەوە پارتى نیە، بەڵكو لە پارتایەتى نازانێ لە هیچ نەگەیشتوە، ئەو شیوعیەش كە بە پارتى دەڵێت دۆلارخۆر لە شیوعیەتو بیرباوەڕى شیوعى دورەو دەبێ هەردولا بزانن پارتىو شیوعى هاوپەیمانن ئەگەر هاتوو شیوعیەكان تا گوێزینگێ بكەونە لێڵاوێ خۆ پارتى تا چۆكان دەكەوێتە قوڕاوێ).
كاتێ گوێم لە قسەكانى ئەو مرۆڤە هەست بەرزە بوو سەلماندى كە كەسایەتیەكى ڕۆشنیبرو زاناو وریایە لە ڕوى سیاسیەوە، لەبەر ئەوەى زۆر بەڕێكى وەزعەكەى شى كردەوە و لێى دواو وەڵامەكەشى لەجێى خۆى بوو، زیاتریش دوا.
ئەوەى جێگاى خۆشحاڵیم بوو ماوەیەكى تەواو لەگەڵ كاك هەمزەو هاوڕێكانى دانیشتینو كاتەكەمان بە خۆشى بردە سەر، پێش ئەوەى دەربكەوم كاك هەمزە گوتى بەیانى دەتبینمەوە، بەڵێنیشى دا بێتە دەرگەڵە بۆ دیدەنى باوكم، بەڵام بەداخەوە بەیانى زوو بۆ كارێكى پێویست ڕۆیشتم، نەمتوانى بیان بینمەوە، ئارەزووم بوو زیاتر لەگەڵ (نورى شاوێس) بدوێم، كاتێ ڕۆیشتم وام دەزانى زوو دەگەڕێمەوەو پێیان ڕادەگەم، بەڵام كە گەڕامەوە ئەوان ڕۆیشتبوون. لەكاتى ڕۆیشتنیان خاڵ هەمزە بە پاسەوانەكانى گوتبوو: (لەو نزیكانە دێمەوە دەچمە دەرگەڵە). ئەوەى بەدیاركەوت سەركردەكانى پارتى (هەمزە، نورى شاوێس، عومەر دەبابە) لەبەر یاخى بوونى سۆفیەكانى (لۆلان) هاتبون دەنگیش هەبوو كەمەلامستەفاش لەگەڵ بەشێكى هێزەكەى دێتە سیدەكان بۆ دەركردنى برادۆستە یاخى بووەكان لە حكومەتى(عبدالكریم).

قسەكانى (حسن حاجى تاهیر) ڕاست دەرچوو هێزێكى زۆرى جوتیارەكانى دەوروبەرى دەشتى هەولێر چەكیان وەرگرتبوو هاتبونە ناوچەى ڕواندز لەوێش بۆ سیدەكان بۆ ڕوبەڕوبونەوە لەگەڵ یاخى بوەكان. دواتر زاندرا كە مەلامستەفاش بە خۆى سەركردایەتى هێزێكى بارزانیەكانى گرتبوە دەستو گەیشتبوە سیدەكان بۆ لێدانى یاخى بوەكانى(لۆلان) پاش ئەوەى هێزێكى زۆر ڕۆیشتە سەریان، زۆرى نەخایاند چەكدارەكانى (لۆلان) كشانەوە سەر سنورەكانى توركیاو ئێران ناوچەى برادۆستیان بەجێ هێشتو لە سنور ئاودیو بوون، بەم شێوەیە یاخى بوەكان كۆتاییان هاتو خۆیان ڕانەگرت. لە دواى كۆتایى هاتنى كێشەى یاخى بوەكان بە ماوەیەكى كەم دەوڵەتى(قاسم) ئەو چەكانەى دابەشى كردبووە سەر جوتیارەكان لێى وەرگرتنەوەو چەكدارەكان بڵاوەیان لێكردو هەركەسەى گەڕایەوە سەركارى ئاسایى خۆى، منیش ڕۆیشتمە كەركوك لەوێ بە هەڵە دامەزاربوم لە بەڕێوەبەرایەتى چاككردنى كشتوكاڵ، چونكە من دەرچوى كۆلیجى كشتوكاڵ نەبووم، بەڵام بەناچارى ماوەیەك لەوێ مامەوە، ئەوەندە ماوەى لەوێ بووم بە زۆرى كاتم لاى (ڕەئیس مستەفا عبداللهو ملازم فەخرى)و بارەگاى حزبى شیوعى بەسەر دەبرد ناوە ناوەش چاوم بە (نافع یونس)و ئەوانى تریش لە بارەگاى كەركوك دەكەوت.
حكومەتى عبدالكریم بەرەو گۆڕینى هەڵوێستى هەنگاوى دەهاوێشت بەونیازەى لە باوەشى دیموكراتیەت بڕواتە باوەشى نەیارانى گەلو نیشتمان ئەوەش ڕێڕەوێكى ترسناك بوو بۆ لە دەست دانى ئازادىو دیموكراتى.
لە كاتێكا ڕۆیشتمەوە ڕواندز لەوێ ئاگادار كرام كەوا لە دەرگەڵە حكومەت ماڵى ئێمەیان پشكنیوە بە دواى چەكدا گەڕابوون بە بیانوى ئەوەى گوایە ئەو چەكانەى دابەش كرابوون بەسەر جوتیارەكاندا زۆریان دیار نینو نەدراونەتەوە، ئەوەیان كردبوە بیانوو بۆ پشكنینى ماڵەكانى ئێمە لە دەرگەڵە، سەرپەرشتكەرى ئەو پشكنینە (ملازم سەدیق)، ناوێك بووە دیارە مرۆڤێكى پیاوانەو بەڕێز بووە كاتێك زانیبوى ژنەكەى من بێگانەیە زۆر لەسەر خۆو پیاوانە لەگەڵى دوا بوو واى نەكردبوو هەست بكات بۆ پشكنین چۆتە ماڵمان دەستیان لە هیچ نەدابوو.
ئەو پەشێویە ڕۆژ لە دواى ڕۆژ ڕوى دەسەڵات دارانى بەرەو پەشێوىو تێكدان پاڵ دەداو هەنگاوى دەهاویشت، بۆ ئەوەى دوربم لە مشتو مڕ ماوەیەك ڕۆیشتمە رواندز، بەڕێككەوت لەگەڵ یەكێك لەو بارزانیانەى لە سۆڤیات لەگەڵمان بوو بەیەك گەیشتین، نامەوێ ناوى بێنم لەسەر داواى خۆى (ح ، ى) ئەو پیاوە پاكە ئاگادارى كردمو گوتى: (زرار ئاگادارى خۆت بە و وشیار بە نەیارەكەت لەگەڵ یەكێك لە خزمەكانى ئێوە دەدوا دەربارەى لەناوبردنى تۆ خزمەكەشتان (و.ه) بەلێنى داوە بەو كارە هەڵبستیت)، ئەوەش ئەوە دەگەێنێ بەشى زۆرى خزمەكان لەگەڵ من ڕاستو پاك بوون چەند كەسێك نەبێت ئەوانیش بە ئارەزووى خۆیان نەبوون؟!.....
لە هاوینى(1960) لە دەرگەڵە بووم ئێوارەیەك تازە لە ڕاوە كەو گەڕا بومەوە (مام بەكر خان بەگ ناسراو بەمیرۆ) هاتەلام گوتى: (خۆت بپێچەوە بابرۆینە ساباتێ، دەڵێن عباس ئاغا هاتووە بچینە بەخێر هاتنى)، لەسەر داواى مامم لەگەڵى ڕۆیشتم بۆ دیوەخانەى میر لەوێ لەگەڵ (عباس ئاغا) بەیەك گەیشتین، لە دواییدا لەگەڵ ناوبراو تووشى كێشەى سیاسى بووین، ئەنجامى ئەو قسانەى نێوانمان (عباس ئاغا) دانى بەوەنا كە وەزعى كوردەوارى ئاڵۆزو ناڕێك بووە لە دەستى جوتیارە نەزانو سەر شێواوەكان. لە وەڵامدا گوتم: (كاك عباس ئەگەر لەگەڵیان بڕۆیت زیاترلە بەرژەوەندى ئێوەیە)، ناوبراو بەشێوەیەكى ئاغایانە گوتى: (پشتیان بە ئەرزى دادەدەم ! جوتیار نەزانە هەر بەڕەنجى ئەوانەوە ملیان دەشكێنم، جوتیار مەڕى بە خوریە ساڵى سێ جار دەیانبڕمەوە بەرهەمى، خورى، شیر، بێچوەكە. ئەو سێ بەرهەمە یەكێكیان بۆ خۆم دەى خۆم دوەمیان دەدەمە كاربەدەستان سێیەمیشیان دەدەم بەخۆیان بۆ ئەوەى بەگژیەكدا بچن خۆبەخۆ)!! دیسان بەدەنگ هاتم گوتم: (كاكە ئەوەى دەفەرموى ئەوە لە ڕابوردوو باو بوو جوتیارى ئێستا واى لێ هاتووە لە خۆى دەپێچێتەوەو بە دەنگ دێت بەزەبرو زەنگ ڕازى نابێت وەك جەنابت دەڵێى نەزانە لەوانەیە وابێت، بەڵام مامۆستاى رێ نیشاندەرى هەیە كە دەرسى پێ دەدات، خۆت باش دەزانى نەزان لە ڕێگاى مامۆستا فێرى زانیارى دەبێت). پێش ئەوەى عباس ئاغا وەڵامى من بداتەوە یەكێكێك لەوانەى لەگەڵ عباس ئاغا بوون (شێخ خدر) ناوێك بەدەنگ هاتو گوتى: (جوتیارەكان لەمەودوا بەدرۆو دەلەسەى شیوعیەكان هەڵ ناخەڵەتێنو بەدوایان ناكەون بۆیان بە دیاركەوت شیوعیەكان كافرن، لە دواى ئەوەى ئاشكرا بووە لە ڕانیە ڕەئیسى فەلاحەكان توشى زڕ دایكى بووەو منداڵێكیشى لەبەر چووە لەماڵى خۆیان لە ژێر ئەستەڕكى نوێنان شاردبویانەوە، بەڵام ئاشكرا بوو و دۆزرایەوە، بۆیە زۆربەى جوتیارەكان لەوبەدكاریە گەیشتوونو لێیان جیابونەتەوەو ناڕازین لە كردەوەكانیان). ناچار ڕووم كردە ئەو كەسەو پێم گوت: (جەناب من ئێوە ناناسم، بەڵام مادام شتەكە باس كرا ئەوەندە دەڵێم كەكێ ئەوە باوەڕ دەكات ئافرەتێك منداڵى لەبەر چوبێتو بچێت لە بن ئەستەڕكى نوێنان بیشارێتەوەو چاوەڕێ بكات تا پۆلیس دەچن دەرى بێنن، تۆ بڵێیت ئەوە ڕاست بێت؟ مادام لەم بارەیەوە دواىو شتەكەت خستە ڕوو پێم ناخۆش بوو من باسى بكەم، بەڵام داوا لە كاك عباس دەكەم تەنیا ئەوەندە بڵێت من سێ سەد دینارم بۆ ئەم كارە خەرج نەكردووەو بم گەیەنێتە قەناعەت ئەوكاتە منیش دەڵێم فەرمایشى جەنابتەو ڕاستە، دیارە حزبى شیوعى بنكەى كافرەكانە). لەگەڵ وەڵام دانەوەى من عەباس ئاغا زۆر بە تووڕەیىو زویرى هەستا لە دیوەخان چووە دەرو ڕۆیشتە لاى ماڵ دیار بوو لە(شێخ خدر) پەست ببوو نەك لە وەڵامى من، ئەوەى دوایى زاندرا عەباس ئاغا بە شێخ خدرى گوتبوو كە شتێك نازانن بۆ باسى دەكەن، گوایا دەتەوێت لەگەڵ زرار بدوێیتو باوەڕ بە قسەكانى تۆ بێنێت! ئەوە چواردە ساڵە لە دنیاى دەرەوە دەگەڕێ تۆ زۆر سەهوى. دە بفەرموو چۆن نهێنى جەنابتى ئاشكرا كرد دە چارەى بۆ بدۆزەرەوە چۆن شەرمەزارى دیوانیشى كردین.
بەیانى وەك ڕۆژانى پێشوو زوو ڕۆیشتمە چیا بۆ ڕاو كاتێك گەڕامەوە لە دەورى كاتژمێر یازدەى پێش نیوەڕۆ دیتم (عەباس ئاغا) لە ماڵى ئێمە چاوەڕوانى من بوو هەر زوو گوتى: (دەزانى لەبەر تۆ نەڕۆیشتوم بۆ ئەوەى وا نەزانى كە شەو لە دیوەخان هەستام لەبەر تۆ ڕۆیشتبم، بەڵكو لەبەر ئەو نەزانە بوو ئەوەى بەپێ خواسى كەوتبوە ناو سیاسەتو هیچیشى لێ نەدەزانى). لەوكاتەى هەستا بڕوات گوتى: (جیا لە هەموو ئەو شتانە تكایەكى برایانەم هەیە ئەویش ئەوەیە ئەو ئافرەتە دڵشكاو نەكەیت لەبەر ئەوەى ئەو ژنە هەموو كەسوكارى تەنها تۆى كەسى تر نابینێ لە ئێوە بەولاوە). لە دواییدا دەستى نایە ناو دەستمو لەو خەڵكەى دوور خستمەوە كە لەوێ بوون بەنهێنى پێى گوتم: (زۆر وشیارى خۆت بە یەكێك زۆر بە خراپە باست دەكات بەبێ ئەوەى بەڵگەیەكیشى بەدەستەوە بێت، نازانم بۆچى لەتۆ ئەوەندە بە ڕقو قینە!). لە دواى وریاكردنەوەى كاك عەباس و ئەو برادەورە دڵسۆزەى كە پێشى عەباس ئاغا ئاگادارى كردبومەوە زۆرى نەخایاند بە كردەوە ئاگاداركردنەوەكان هاتنە دىو تەقەم لێكرا، واهەڵ كەوت كە پێویست بوو منداڵەكانم ببەم بۆ ڕواندز بۆلاى دكتۆر بۆ ئەو مەبەستە سەرلەبەیانى لە دەرگەڵە دەركەوتین دوو چەكدارم لەگەڵ بوون ڕۆیشتمە حافیز لەوێ چاوەڕوانى ئۆتۆمبێلمان كرد ڕێك نەكەوت هەموومان بەیەكەوە بڕۆین، وا ڕێك كەوت منو دایكى منداڵان بە ئۆتۆمبێلێك بڕۆینو چەكدارەكانى لەگەڵیشم بوون لەوێ مانەوە، ئەو ئۆتۆمبێلەى ئێمەى لەگەڵ ڕۆیشتین(محمد) ڕواندزىو پۆلیسێك لەگەڵ ژنو منداڵى لە ناو دابوون، شوفێریش (عبداللە گەمشۆ)بوو، كاتێك لە بەرسیرین بەدەركەوتین سوڕاینەوە بۆ دواوى (زەروان) بینیم یەكێك لە سەر بەردێك دانیشتوەو كە ئێمەى بینى یەكسەر هەستایە سەر پێَ، پێش ئەوەى بگەینە دواوى (پیروسوان) هەر ئەوەندەمان زانى لە دوولاوە ئۆتۆمبێل درایە بەر گوللە، لەگەڵ دەنگى تەقە ئۆتۆمبێل وەستا وامزانى ئۆتۆمبێل پەكى كەوت، ئەگەرچى تەقەیەكى زۆر كرا، بەڵام هیچ بەر ئۆتۆمبێل نەكەوتبوو هەمووى بە دەوروبەرى كەوتبوون تەنیا ساچمەیەك بە دەستى (محمد گەردى) كەوتبوو، كاتێك ئۆتۆمبێل وەستا تەقەش وەستا، ژنو منداڵى پۆلیس كردیان بەشینو هاتوو هاوارێك بە شوفێرم گوت (چیە ئۆتۆمبێل پەكى كەوت؟) عبداللە گوتى نەخێر. بڕۆم ، پێم گوت (لەسەرچى وەستاوى بڕۆ مەترسێ)، عبداللە وەك گوللە بۆى دەرچوو ئەوان دەستیان كردەوە بە تەقە، كەسیشیان دیار نەبوو، بەڵام ئەو شوێنەى تەقەى لێ دەكرا دیار بوو لە پێشەوەو دواوە تەقە دەكرا، هەڵنەستان نەوەك بناسرێن گرنگ ئەوە بوو ئێمە دەرچووین، ئەوەى ئێمەى دڵتەنگ كردبوو ژنو منداڵى پۆلیسەكە بوو تا گەیشتینە (جوندیان) ئەوان هەر دەگریان، لە مەخفەرى خەلكان پۆلیسەكان ئاگادار كران كە ڕوداوێكى وا ڕویداوە پۆلیسەكان داوایان كرد بڕۆینە ڕواندز، ئەوان وەكو سەرەتا شتێكیان نوسى كە تەقەكە چۆن كراوە، بەڵام دیار بوو زۆر بە ساردى ئیفادەكەیان دەنوسى لە دواى لێ پرسین ئێمە ڕۆیشتینە نەخۆشخانە، دوایى زانیمان مەئمور مەركەزى ڕواندز(حەمید) ناوێك بوو پیاوێكى توركمانى داخ لە دڵ بوو ناوى دەركردبوو بە پڕوپوچىو دوژمن بە شۆڕشى 14ى تەمموز، كاتێك ئێمە دەركەوتبووین گوتبوى: (ئەوە شیوعیە خۆیان ئەو كارەیان دروست كردوە بۆ ئەوەى بتوانن بەو ناوە چەك هەڵگرن). دوا بە دواى ئەم ڕوداوە زۆر هەوڵم دا بزانم ئەو تەقەیە چى بوو، كێ بوون، زۆرى پێ نەچوو لە سەرچاوەیەكى باوەڕ پێكراو پێیان ڕاگەیاندم كە(وەهاب ئاغا) خۆى هەڵكێشا بوو گوتبوى: (ئەگەر خوا ئەجەلى كەسێك نەدات نامرێت ئەگینا دەبوو زرار پارچە پارچە بوبایە لەو بۆسە جەهەنەمیەى بۆى داندرابوو لە نزیك كۆسپێ سپى). وەڵامى میرى میران ئەوە بووە: (وەهاب ئەگەر ڕاست بێت باشە ئەوجارەى نا جارێكى دیكە نەچوە بچێت ئەوەى ماوە زیاترە).
پێش ئەوەى خوێندن دەست پێ بكاتەوە بڕیارێكى وەزارەتى مەعاریف دەرچوو بە گەڕانەوەم لە كشتوكاڵەوە بۆ تەربیە، یانى بۆ مامۆستایەتى لە ڕواندز داندرام لە كاتى دەوام ماڵیشم بردەوە ئەوێ، ئەوەى زۆر سەیر بوو كاتێك ماڵمان گواستەوە بۆ ڕواندز كە گەیشتینە نزیك نەخۆشخانەى حامیە، منداڵەكان چاویان بە خانوەكانى دەوروبەرى حامیە كەوت دەیان قیژاندو دەیان گوت: دایە دایە ئەوەن خانوەكانى خۆمان) وایان دەزانى گەڕاونەتەوە سۆڤیەت. ئەوەى غەمم بوو دیسان بە هەڵە لە قوتابخانەى زۆزكى سەرەتایى داندرام، ناونیشانیشم مدرس بوو، ماوەیەك لەوێ دەوامم كرد، ئەو ماوەیەى لەوێ لەگەڵ مامۆستایان زۆر بەخۆشى ڕامان بوارد، لە پشوى نیوەى ساڵ چوینە بەغدا بۆ كۆنگرەى مامۆستایان، ئەوەى بەلامەوە گرنگ بوو ئەو ماوەیەى لەوێ ماینەوە لەگەڵ مامۆستا (تەحسین ئامێدى) لە بەغدا زۆر گەڕاین چاومان كەوت بە زۆر شوێنەوارى كۆنى مێژوویى، مامۆستاى ناوبراو لە بەغدا شارەزا بوو پێنج ساڵ لە زانكۆ بووە، لەوێ بەیاریدەى مامۆستا هەر شوێنێكى بمان ویستبایە دەچوین بۆ دیدەنى.
لە سەربازگەى ڕواندز بە بۆنەى جەژنى سوپا ساڵى (1960) ئاهەنگێك سازكراوخەڵكێكى زۆر بەشدارى ئاهەنگیان كرد، ئێمەش بەشێكى زۆرى مامۆستایان بە شداریمان كردو كۆمەڵێك وێنەمان گرت، بێگومان خواردنى نیوەڕۆمان لەوێ خوارد بۆ ئێوارە دەبوایە هەندێك مامۆستا لە ماڵى ئێمە ئامادە بن بۆ كۆبونەوە، لەوانە بەرێوەبەرى قوتابخانەى سەرەتایى زۆزك (ئەنوەر محمد نەورۆز)و بەڕێوەبەرى دواناوەندى ڕواندز(ئەنوەر سلێمان)و (فتاح تۆفیق ئاغا)و منو چەند مامۆستایەكى تریش، سەیر ئەوەبوو ئەوەى دەگەیشتە ماڵى ئێمە دەڕشایەوە بە خواردنى سوپا تێك چووبوون تەسەمومیان كردبوو، بەڵام خێزانم توانى یارمەتیان بدات بە (فۆرمەنگەنات)گەدەیان پاك بكاتەوە، سەیرى ماڵى ئێمەت بكردایە وات دەزانى نەخۆشخانەیە هەریەكەى لەلایەك كەوتبون ئەوەى تێك نەچووبوو تەنها من بووم.

هەستى مەترسى، دوا بە دواى ئاهەنگى سوپا زۆرى پێ نەچوو هەستم كرد دەهاتنە پشت دەرگاكان ئەمەش نیشانەى نا پاكى پێوە دیار بوو، و بۆنى ناپاكى لێدەكرا، ناوە ناوە لە دەرگا دەدرا كە دەچوون دەرگا بكەنەوە كەس لەوێ نەدەما، باوەڕم هات كە شتێك هەیە, ئەوجا ناردم لەدەرگەڵە چەند چەكدارێك بە نهێنى هاتنەلام بۆ ماوەیەك پاسەوانیان دەگرت، بەو نیازە بووین بەڵكو بتوانین یەكێك بگرین ئەگەر بە برینداریش بێت هەر باشە، بەڵام دیار بوو هەستیان كردبوو بە دوایانەوەین بە داخەوە نەكەوتنە ئەو داوەى بۆیان داندرا بوو. بۆ ئەو مەرامە ماوەیەكى تەواو (عەزیزى ئامۆزامو سەلاحى برام) بە نهێنى لامان بوون، ئەوەى ڕاستیە لەگەڵ ئاگادارى (عەباس ئاغا)و ئەو برادەرە زۆر لە خۆم وشیار بووم دەتوانم ئەوەش بڵێم ئەوانەى دەستیان بە سینگەوە نا بوو بۆ ئەوەى دەست لەمن بوەشێنن ئەو پیاوە نەبوون لێیان بترسێم، لەگەڵ ئەوەشدا دەبوایە ئاگام لەخۆم بێت، تا ئەو ڕۆژەى ڕاستى بەدەر دەكەوێتو ئەوكاتە پەرێزى پیاوان بەدەر دەكەوێت بە كردەوە نەك بە گۆتە، شكى تێدا نیە مرۆڤى ڕاست سەر بەرزە هەر بە سەربەرزیش دەمێنێتەوە لەبەرامبەر گەلو نیشتمان.

شادیەكى دایك و باوك:
ئەو شادیە ئەوەیە لە ئایارى (1960) لە دواى سێ كچ كوڕێكمان پەیدا بوو لەبەر ئەوەى پێى شاد بووین ناومان لێنا (شادومان) لە دواى پەیدابونى ئەو كوڕە بۆ پشودانى هاوین ڕۆیشتینەوە دەرگەڵە لەوێش لەسەر داواى (عزەت)ى برام ڕۆیشتینە چۆمان ئەوكاتە كەمپى ئیشغال لە چۆمان بوو (عزەت)ى برام سەرپەرشتى كەمپى دەكرد، ئەوكات چۆمان تەنها چایخانەیەكى هەبوو لەسەر پرد پێیان دەگوت (چایخانەى شێخ ئەحمەدى)، لە تەنیشت كەمپ كەپرێك بۆ ئێمە كرابوو ئێوارەیەك كرێكارەكان دەگەڕانەوە،(عزەت) خۆى قەلابەى لێدەخوڕى گەیشتە پرد لە سوڕانەوە لە سیلەى پردێَدا چەند كرێكارێك پەڕینو كەوتنە خوارەوە ئەزیەتیان پێ گەیشت بە تایبەتى (حەسەنى حاجىو بەگۆ) چەند ڕۆژ بوو دایكى شادومان دەرمانى دەكردن لە ناو كەمپ، ئەو ماوەیەى لەوێ ماینەوە چەند ئێوارەیەك ڕۆیشتینە دەربەندو زینوێو خەلانو حاجى ئۆمەران، بەڕاستى ماوەیەكى خۆشمان بەسەر برد پاش ماوەیەك گەڕاینەوە دەرگەڵە، لەوێش زۆربەى زۆرى ڕۆژان دەڕۆیشتمە سابات، لاى(میر حمدامین بەگ)، ناوبراو مرۆڤێكى بەتەمەن بوو ماوەیەكى زۆر بوو میرى دەرگەڵەو دەوروبەرى بوو، وا هەڵكەوت ڕۆژێك لە بارەى خوێندن لەگەڵى كەوتمە قسەو گوتم: (باپیر دەزانى جەنابت غەدرێكى زۆرت لە ئێمەكردووە بە تایبەتى خەڵكى دەرگەڵە، وەك ئەڵێن لە زوەوە بڕیار بوو قوتابخانە بێتە دەرگەڵە، بەڵام ئێوە ڕێگاتان نەداوە بێت!) میر گوتى: (ڕاستە لەگەڵ ڕواندز قوتابخانەش بۆ دەرگەڵە دەرچوو داواى خانویان لێكردم بۆ قوتابخانە لە نەزانى خۆم چووم پرسم بە مامۆتكى خۆم كرد بۆ دانانى قوتابخانە لە دەرگەڵە ناوبراو گوتى، میرم نەكەى ڕێگا بدەى قوتابخانە بێتە دەرگەڵە هەرئەوەمان مابوو نازوگۆزى ئەفەندیەكانیشمان بێتە سەرو پێمان بڵێن ئەو نانە بەو دۆیە، ئەوە بوو ئامۆژگاریەكانى (مام مۆتك)، بە قسەى ئەو فریوم خواردو بە سوارى وڵاخ ڕێگاى هەولێرم كوتاوەو ڕۆیشتمە لاى (ئەحمەدە فەندى متەسەریف) داوام لێ كرد بڕیارى دانانى قوتابخانەى دەرگەڵە هەڵبوەشێنێتەوە، ناوبراو زیاتر لەسەرى ڕۆیشتو گوتى، لە دواییدا پەشیمان بومەوە، بەڵام پاش لە دەست چونى ئەو هەلە زێرینە، بزانە داخوا ئاغایەكانى دزەیىو شەقڵاوە زانا تر بوون زوو هەوڵیان داو داواى قوتابخانەیان كردو منداڵەكانیان ناردنە بەر خوێندن ئەوا ئەمڕۆ منداڵەكانیان پێ گەیشتوون بە خواى غەدرێكى زۆرمان لە ئێوە كردوە، بەڵام لە دەستم چوو. ویستم هەندێ شتى تریش بپرسم بە شێوەیەكى تایبەت شتى مێژوویى لەسەر بنەماڵەمان ئەویش لەوكاتەدا هەندێ میوان پەیدا بوون ماوە نەما.

جیۆلۆجیەكانى سۆڤیەت لە ڕایات ساڵى 1960
كۆمەڵێك لە جیۆلۆجیەكانى سۆڤیەت هاتنە (ڕایات) لەوێ كۆمەڵگایەكى زانایەكان ئەوانەى بە دواى بەردە بەنرخەكاندا دەگەڕان جێ نیش بوون، بەڕێكەوت ڕۆژێك ڕۆیشتمە لایان ئەوەى هەستم كرد نەیان دەویست لە سیاسەت بدوێین بەڵگەش ئەوەیە لەوكاتەى لەلایان بووم مامۆستایانى زینوە هاتنە لایان یەكێك لەوان دیار بوو نەتەوە پەروەر بوو كۆمەڵێك پرسیارى ئاراستە كردن لە بارەى كورد، ئەندازیارى سەرپەرشتكارى كۆمەڵگایەكە لە وەڵامدا گوتى: (ئێمە بۆیە نەهاتوین بكەوینە ناو كێشەى سیاسى، كۆششى ئێمە گەڕانە بە دواى دۆزینەوەى بەردى بەنرخ) مامۆستایەكان بەنابەدڵى هەستانو ڕۆیشتن لەوكاتەشدا ئەفسەرى تەجنیدى ڕواندز (محمد سامرائى) هاتە لایان ئەویش دەستى كرد بە پرسیار كردن دەربارەى بیروباوەڕى شیوعیەت، یەكێك لە ئافرەتەكانى ئەندازیار (ئەننا) ناوێك وەڵامى دایەوەو گوتى: (ئێمە لێرە كۆمەنیست نین جیۆلۆجین تۆ ئەو پرسیارانە لە حزبى خۆت بكە مادام دەڵێیت من شیوعیم، ئەوان لە ئێمە باشتر دەزاننو وەڵامت دەدەنەوە). ئەفسەرەكە بە تووڕەیى هەستاو ڕۆیشت، خۆشى دیار بوو پیاوێكى دەمارگیرو توند بوو ئەوەندەش زانا نەبوو، لە دواى ڕۆیشتنى (ئەننا) پێمى گوت: (ئەوانە جێگاى باوەڕ نین، بەڵكو دەناردرێن بۆ ئەوەى بزانن ئێمە چى دەڵێین!).

هەڵوێستى عباس ئاغا:
زۆرى پێ نەچوو لە دواى یاخى بونەكەى (لۆڵان)، من هەر لە كەركوك بووم ڕۆژێك لاى (مستەفا عبدالله) دانیشتبوم گوتیان (عباسى مامەندئاغا)ش بەنیازە یاخى ببێت ماوەیەكە نایەتە ناو حكومەت ئەو نەهاتنەى ناوبراو بۆنى یاخى بوونى لێ دەهاتو دوور نیە ببێتە كارێكى زیان بەخش، لەوكاتەشدا (حسن حاجى تاهیر ڕواندزى) پەیدا بوو، ئێمە ئەوكات قسەمان لەسەر لالوتى عەباس ئاغا بوو چۆن بتوانین پەیوەندى پێوە ببەستینو لەگەڵى بدوێین بۆ ئەوەى بەوە نەگات كە یاخى ببێت. بۆ ئەم مەبەستە(حسن حاجى تاهیر) بەدەنگ هاتو گوتى: (من ڕێگاى ئەو كارەتان نیشان دەدەم، ئەویش ئەوەیە بنێرنە دواى سلێمان بەگ ئەو دەتوانێت بڕواتە لاى عەباس ئاغاو پەیوەندى پێوە بكات عباس ئاغا لە قسەى سلێمان بەگ دەرناچێ، ئەوە تاكە ڕێگاى چارەسەریە ئەگەر بتانەوێت .(ڕەئیس مستەفا عبداللە) ئەوكاتە ئەفسەرى بەرپرسى سیاسى بوو لە لەشكرى دووى كەركوك، دیار بوو بەو ئامۆژگاریانەى (حسن) ڕازى بوو ئەوانى تریش پەسندیان كرد لە دواى ئەو گفتوگۆیە، حسن ڕۆیشتە لاى بەرپرسى حزبى شیوعى هەرێم (نافع یونس) دیار بوو ئەوانیش ئامۆژگاریەكانى (حەسەن)یان پەسند كردبوو، بۆ ئەم مەبەستە لەگەڵ حسن گەڕاینەوە ڕواندز، من ڕۆیشتمە دەرگەڵە بە دواى سلێمان بەگدا لەوێ هاتینەوە ڕواندز، لەو كاتەى ناوبراو هاتە ڕواندز لەو بارەیەوە لەگەڵى دوان، سلێمان بەگ گوتى: (هیچ غەمتان نەبێت لەو نزیكانە شێخ ئەحمەدى بارزانى بە نیازە سەر بدات لە ناوچەكانى ڕانیەو قەڵادزەو كۆیە، لەوێش دەڕواتە هەڵەبجە، وەك بیستراوە لەوێ هێسترێك زاوە دەیەوێت بیبینێ ئەوەش هەلێكى زۆر باشە، لەوێش عەباس ئاغا ڕازى دەكەین لەگەڵ خۆمانى دەبەینە بەغدا). ئەو ڕێ نماییانەى سلێمان بەگ دەربارەى ئەو گەشتەى شێخ ئەحمەد برا گەورەى مەلامستەفایان زۆر بەلاوە گرنگ بوو بە پێویستیان زانى خۆیانى بۆ ئامادە بكەنو پێشوازیەكى جەماوەرى گەورەى لێ بكرێت لەو شوێنانەى شێخ سەردانیان دەكات، بێگومان ئەوكاتە حزبى شیوعى لە مەلامستەفا ڕازى نەبوو، دەنگێكى وا بڵاو ببوەوە لەوكاتەى یاخى بونەكەى(لۆڵان) كۆتایى هات مەلامستەفا لە بەغدا زۆر شتى لەسەر ئەفسەرەكانى حزبى شیوعى گوتبێت، بە تایبەتى لە سەر (داود جەنابى) قائدى لەشكرى دووى كەركوك!! ئەو پێشوازیەى حزبى شیوعى خۆى بۆ ئامادە دەكرد كە لە(شێخ)، بكرێت زیاتر بۆ دڵ تەنگى مەلامستەفا بوو بۆ ئەوەى بزانێ ئەو حزبە خاوەنى ئەو جەماوەرەیە. ئەو ڕوونكردنەوەى سلێمان بەگ بە سەركەوتویى پەسند كرا، سلێمان بەگ ڕۆیشتە بارزانو حزبى شیوعى ئامادەیى خۆى نیشاندا، ئەو ڕۆژەى شێخ ئەحمەد لە بارزان دەركەوتو گەیشتە خلیفان جەماوەر لەپێشوازى وەستانو پێشوازیەكى گەرمى لێ كرا تا گەیشتە هەولێر سەدان ئۆتۆمبێلى لەگەڵ ڕۆیشتن، ئۆتۆمبێلى سەركردایەتىو ئەندامانى هەرێمى حزبى شیوعى لە خەلیفان پێشوازیان لێ كردو لەگەڵى ڕۆیشتن تا گەیاندیانە بارەگاى حزب لە هەولێر، شێخو ئەو كەسانەى لەگەڵى بوون لە بنكەى (اتحادالشعب) دابەزین، ئەوەى شایانى باسە جەماوەرێكى زۆر هاتنە بەخێر هاتنى شێخ ئەحمەد، ڕێچكەى ئەو خەڵكە نەپچڕا تا نانى نیوەڕۆ داندرا. دواى نیوەڕۆ بەرەو شارى (حاجى قادر) كەوتینەڕێ، كۆمەڵێك ئۆتۆمبێلى لەگەڵ ڕۆیشتن لە كۆیەش پێشوازیەكى زۆر گەرمیان لێكراو زۆر لە پیاو ماقولانو ناسراوەكانى كۆیە ڕۆیشتنە ئەو شوێنەى شێخى لێ دابەزى بوو، وەك دیار بوو ڕێكخراوى ئافرەتانى كۆیە بە میواندارى شێخو ئەو میوانانەى لەگەڵى بوون هەستا بوو، بە ڕێزێكى زۆرەوە بە خێرهاتنى شێخو ئەوانەى لەگەڵى بوون كرد.
ئافرەتان سەرپەرشتى جەماوەڕێكى زۆریان كرد لە یەكێ لە باخچەكانى كۆیە ئامادەكرابوو، لە وتەكانى خوێندرانەوە بە دیاركەوت هەستى خۆشحاڵى جەماوەرى كۆیە بە گەیشتنى شێخو میوانەكان چەند زۆرە ئەو پێشوازیە گەرمە لە كۆیێ دەنگى دایەوە، لە جیاتى شێخ ئەحمەد سلێمان بەگ زۆر بەگەرمى سوپاسى خەڵكى كۆیەى كرد بۆ ئەو پێشوازیە گەرمەى لێیان كراوە، هەروەها لە جیاتى شێخ و میوانەكان هەستى خۆشحاڵى دەربڕى بە تایبەتى بەرامبەر ئەو ووتە بە سۆزانەى مامۆستایانو ئافرەتانو قوتابیان كە خوێندرانەوە، هەروەها سلێمان بەگ وەڵامى ئەوپرسیارانەى دایەوە كە لەلایەن خەڵكەوە ئاراستەى كرابوون، ئەو شەوە لە كۆیە ماینەوە بەیانى ڕۆیشتینە (ڕانیە)، دیارە لەڕێگا سلێمان بەگ بە شێخ ئەحمەدى گوتبوو دەربارەى عباس ئاغا كە بەینى لەگەڵ حكومەت ناخۆشەو بەنیازە هەڵبگەڕێتەوە بەڵكو ئێوە ڕازى بكەن بێتە بەغدا لاى (عبدالكریم) با نەبێتە ئاژاوە. شێخ ئەحمەد بە سلێمان بەگى گوتبوو: (شۆلەكا قەوى باشە دێ دگەل خۆ دبەین بۆ بەغدا). گەیشتینە ڕانیە، شەو ڕۆیشتینە (بۆسكین) میوانى (شێخ حسێن) بووین لەوێ ناردیانە دواى (عەباس ئاغا)و هاتە (بۆسكین) وا دیار بوو ڕازى كرابوو لەگەڵ شێخ بڕواتە بەغدا، لەوێ بەڕێ كەوتین بۆ هەڵەبجە بۆ دیتنى ئەو (هێستر)ەى زابوو، لە دواى دیتنى هێسترەكە خاوەنى هێستر زۆر هەوڵیدا شێخ ڕازى بێت هێسترەكەى بۆ ببەنە بارزان، بەڵام شێخ ڕازى نەبوو بۆ ئێوارە گەڕاینەوە كەركوك میوانى لەشكرى دوو بووین لە یانەى ئەفسەران دابەزین، ئەوەى ڕاستى بێت میواندریەكى زیاد لە پێویستیان كردین، رێزگرتنو خزمەت گوزاریش هەر باس ناكرێت، لە وێش خەڵكێكى زۆر هاتنە بە خێرهاتنى شێخ ئەحمەد، كۆمەڵێك پەیامنێرى ڕۆژنامەو گۆڤارەكان چاویان بە شێخ كەوتو لەگەڵى دووان لە زۆر ڕوەوە پرسیاریان لێ كرد.
لەو گەشتە دورو درێژە ئەفسەرى بەرپرسى لیواى دەشتەدیان (ملازم سمكۆ) لەگەڵمان بوو ناوبراو خەڵكى شارى (حاجى قادر) بوو تا بڵێى مرۆڤێكى چالاكو زیرەك بوو، تاكو لە بەغداش گەڕاینەوە هەر لەگەڵمان بوو. لە كەركوك بەرەو بەغدا ڕۆیشتین كۆمەڵێك ئۆتۆمبێل بوون سلێمان بەگ لەگەڵ شێخدا بوو، كە گەیشتینە بەغدا ڕۆژى سێ یەم شێخ ئەحمەدو سلێمان بەگ ڕۆیشتنە دیدەنى عبدالكریم قاسم، عباس ئاغاشیان لەگەڵ چوو. كاتێك لەبەغدا گەڕاینەوە دیسان لە كەركوك ماینەوە وەك جارى پێشوو میوانى قائدى لەشكر بووین (داود جەنابى)دواتر بە ڕێزێكى زۆرەوە شێخ ئەحمەدى بەڕێ كردەوە بارزانو عباس ئاغاش بۆ پشدەر، ئەوەى هەست كرا عباس ئاغا پێش بگەڕێتەوە ئاڵۆز بوو بەوەى حزبى شیوعى بانگیان نەكردوە، چومە لاى (نافع یونس) لەم بارەیەوە لەگەڵى دوامو داوام لێكرد بیبینێت، دیار بوو بانگیان كردبوو.
ئەوەى هەست دەكرا لە سەرەتاى (1961) دەنگى جموجۆڵێك دەكەوتە بەر گوێ لە زۆر شوێن گوایە لە زۆر شوێن ئاغایەكان سەریان هەڵداوەتەوە كەوتونەتە ڕاونانى جوتیارەكان لەگەڵ ئەمانەش پڕوپاگەندەى دژ بە جوتیارانو ڕێكخراوەكان دەكرا بە پشتیوانى كارمەندانى دەوڵەت بە شێوەیەكى تایبەتى ئەوانەى لە سەرەتاوە بە دەسەڵاتى شۆرشى 14ى تمووز ڕازى نەبوونو بڕیارى حكومەتیان پاش گوێ دەخستو ئاگرى فتنەو ناكۆكیان لە نێوان كۆمەڵ خۆش دەكرد تا زەمینەیان خۆش كرد بۆ ئاغا ڕاكردوەكان ئەوانەى لە دەستى جوتیارەكان ڕایان كردبوو بگەڕێنەوە شوێنەكانیان بۆ ئاڵۆزىو ئاژاوە نانەوەو شلۆق كردنى ڕیزەكانى كۆمەڵ. هەر لەوكاتەوە دەست كرا بە چەك كڕین، بە ئاشكرا هەست دەكرا بە گواستنەوەى چەك لە ناوچەى بیتوێن بۆ هەندێ شوێن بە زۆرى بارزان، نوێنەرى ئاغایەكان بێ وەستان لە هاتوچۆدا بوون بۆ لاى سەركردەكانى پارتىو بارزانى، لە ناوەڕاستى مانگى (5/1961) لە كاتێكدا عباس ئاغا دەڕۆیشتە (حاجى ئۆمەران)، لە دەرگەڵە چاوم پێى كەوت گفتوگۆیەكى دۆستانەمان كرد، دیار بوو ئەویش كاربەدەست بوو، هەستو مستى فەرمان بەدەست خۆى بوو، پێش ئەوەى بڕوات گوتى: (زرار نازانم مەلامستەفا بۆ ئەوەندە لە جمال حەیدەرىو هەمزە ناڕازیە؟!). ناوبراو بەردەوام بوو لە قسەكانىو نیشانى دا كەوا لەم زوانە شتێك ڕوو دەدات بە پێویستى دەزانم ئێوە ئاگادارى خۆتان بن پێم ناخۆشە چیت بەسەر بێت.
ئەوەى ڕاستى بێت ئەو قسانەى (كاك عەباس)م بەلاوە زۆر سەیر بوو، ئەو شتە نوێیە كە ڕوو دەدات دەبێ چى بێت؟. بەڵێ ئەو ڕوداوەى عباس ئاغا پێش بینى كرد پەیتا پەیتا نیشانەكانى بە دیار دەكەوتن، ڕۆژ لە دواى ڕۆژ ئاڵۆزى زیاتر بە دیار دەكەوتو هەڵوێستى كارمەندانى دەوڵەت بە ئاشكرا بە دیاركەوت دژى كەسایەتیە ناسراوەكانو سیاسیەكانو دووریان دەخستنەوە بۆ شوێنە دوورەكانو زۆریشان ڕاپێچى بەندیخانەكانى ژێر چاودێرى ئەمنو ئیستخبارات كران. تا دەهات ناخۆشىو ئاژاوە نانەوە پەرەى دەسەندو ناكۆكیەكان دژوارتر دەبوون، پیاوە پیسەكانى دژ بە ئازادىو ئاشتى خۆیان خزاندبوە ناو ڕیزى خەڵك بۆ دابین كردنى مەرامە گڵاوەكانیان، ئەویش تێكدانى ڕیزى رێكخراوەكانو لێك دابڕینى كۆمەڵە سیاسیەكان بوو بۆ ئەوەى بێ هێز بنو گۆڕەپان چۆل بكەن بۆ ناپاكو داخ لە دڵان، بەڵكو بتوانن دەست درێژ بكەنە سەر ئەو خەڵكەى كە دەزانن لەگەڵیان ناگونجێن، تا بەوە گەیشت دەست درێژكرایە سەر ژیانى هەندێ لە كەسایەتیە چالاكو زیرەكەكانى ناو ڕیزى جوتیاران بەنیازى هەڵوەشانەوەى ڕێكخراوى جوتیارانو ئەو كۆمەڵانەى لە دواى سەركەوتنى شۆڕشى(14ى تەمموزى 1958) ڕێكخرابوون، دەسەڵاتدارانى خاوەن زەوى دەسەڵاتدارانیان تەنگاوو ناچار كردبوو هەموو توانایەكیان بخەنە كار بۆ لێدانو هەڵوەشاندنەوەى یاساكانى چاك كردنى كشتوكاڵو كۆمەڵەو ڕێكخراوى جوتیاران، ئەوە بوو ئاغاكانو دەسەڵاتدارەكان زۆر بە گەرمى كەوتنە جوڵانەوەو یەكیان گرتەوە بۆ ڕوبەڕوبونەوەى دەستكەوتەكانى جوتیاران، بەوەیان توانى لە ژێر دروشمێكى ئاوات خوازو مەرامى نەتەوەیان بەرز كردەوە لە ژێر سێبەرى ئەو دروشمە ئاوات خوازەى تێكڕاى نەتەوەى كورد هیچ كوردێكى نیشتمان پەروەرى رێگاى كوردایەتى نەیانتوانى بەرهەڵستى بكات كەچى زۆربەى نەیارانى پێشكەوتنى نیشتمان لە ژێر ئەو دروشمە بەرزەدا خۆیان شاردبۆوە، ببونە سوار چاكى گۆڕەپانو خۆیان لە ژێرى مۆڵ دابوو تا بۆیان هەڵ دەكەوێت بە ئارەزوى خۆیان دەست بوەشێنن، بەڵام كۆمەڵە سیاسیەكان وا دەكشێنە ناو جوڵانەوەى گومان لێكراو، ئەوە بوو پارتى دەستى بەسەركردایەتى دا گرتو جوڵانەوەكەیان لە گومان ڕزگاركرد، كەسانى ناپاك ئەوانەى لە ژێر سێبەرى كوردایەتى خۆیان پەنا دابوو چەكى ناپاكیان هەڵگرتو ڕووبەڕووى جوڵانەوەى كوردایەتى وەستان، ئەوانەى جوڵانەوەى كوردیان بە هى خۆیان دەزانىو لافیان پێ لێ دەدا بەسەر شۆڕى ڕۆیشتنەوە هێلانەى بەدكارىو بە فەرمانى دەوڵەت بوونە كورد كوژ بەرگى ناپیرۆزى جاشایەتیان كردە بەر، هەر هەندێك بە بیانوێك چەكیان هەڵگرتو ڕۆیشتنە ژێر ڕكێفى ئاغاكانیانو دەست بەكاربوون بۆ كوشتنى براكانیان، ئاغاكانیان بە بەردەوامى هانیان دەدان بۆ شەڕى كوردكوژى.