پێش بابەت

Friday, 02/05/2014, 12:00

1808 بینراوە

دەردی هەری گەرانی کورد بۆ جەستەی برینداری ئەو خاکە رمبی دوژمن و بە زەندۆڵکردنی ئەوخاکە بێکەسە بۆ داگیرکار ناگەڕێتەو. ئەوان لە شەوەزەنگیشدا بە ئاشکرا دیارن هیچ شەرمیشمان لێ ناکەن. من پێم وایە ئەو شێوە نەیارییە لە گەڵ کورد زۆر باشترە لە ئەو حیزب وسەرکردانەی کە بە دروستکردنی لۆگۆو نیشانی حیزبی وئاڵایەک کە لە پشت سەریانی دادەنێن. داگیرکار سنوری ئێمە ناس ناکا، قەت جێگای گازەندە نییە! سەرکردەی حیزبی چی پێیە بۆ بەرەنگار بونەوەی ئەو سیاسەت؟ هیچ.!
بابەتێکی دیکە کە بڕبڕەی پشتی چارەنوسی کوردی شکاندووە. نوسەرو شاعیرو مامۆستای زانکۆو کەسانی دیرۆکناسن.ئەو چینوتوێژە پێش ئەوەی لە خەوی شەوانە ڕابن ،خەون دەبینن! کاتێک لە خەو رادەپەڕن کە سەرەچەرم ئاو بردوویەو هەزار هاوار بە فلسێکە ! لەگەرمە بازاڕی ئەو سیاسەتانەدا خۆش شانس ترین بۆ هەڵکەوتەترین کەسەکان ، بنە ماڵەی بارزانی و تاڵەبانین!؟ ئەوان رێگایان لێ ون بووە! دەخوازن دەست هەڵگرن.! بەڵام هەڵکەوتەی کۆمەڵگا هەموو جارێک بە دروست کردنی کڵاوی شەرعی بۆ سەر خۆیان نەتەوەکەمان دووچاری تڕاژیدیا دەکەنەوە.
سیاسەتەکانی چەند ساڵی رابوردووی ئێران وتورکیە لە داسەپاندنی زەبرو زۆرە ملی بۆ دەسڵاتی کورد لە هەرێم چەند روناکبیرو رۆژنامەوان وهونەرمەندومامۆستای زانکۆی هان دا تا کۆمەڵگای باشور بەرەو وشیاری هان بدەن؟ مفتەخۆرەکانی دەوروبەری دەسەڵات کاتێک بوێرترین وهوشیارترین کەسانێک وەک؛ کاوە گەرمیانە، سەردەشت عوسمان وئەواندیان ترۆر کرد بۆ بونە کۆتەڵێکی بەردین و نەهاتنە دەنگ؟! چاو لە تاقمێک نوسەر کەن هەتا بارزانی خەنەدەقی لێنەدابوو بە بەژن وباڵایان هەڵدەگوت! ئێستێش زۆر هەن ناوێرن هەڵوێست بنوێنن.پێرێ پارڵمان دیاری کرا. زۆرم پێ خۆش بوو. دوینێ هەڵبژاردن کرا ئەوەش باش بوو بۆ داهاتوو چۆن دەبێ چاوەڕاوان دەبین.
ئەوەی کە لە لای من روونو ئاشکرایە کە حیزبەکەی جەلال تاڵەبانی هەروا دەسەڵات چۆل ناکا. ئەوان خوویان بە دوو شت گرتووە.لەناو خۆی وڵات شێرو لەدەرەوەش مل بە کۆتی نەیاران.لەلایەکی دیش کۆماری ئیسلامی گەلێک بەڵگەی ئیمزاکراوی ئەو حیزبەی لە دەست دایە کە بۆ ئەو رۆژەی هەڵگرتووە.(ویدۆی قیادەو هاوکاری پاسداران دژی حیزبەکانی رۆژهەڵات بۆ ئەوسەردەمە راگیرابوو) لە کەمپەکانی باشوریش دڵەکوتێ زیاتر بووە ؟ دەترسن نەکا دەست خەتی وانیش وەدەر کەوێ! کە چۆن هاسان وبێ خوێندنەوە وەرەقەی سپییان پێ واژۆ کردون. بزوتنەوەی / گۆڕان / هەنگاوی بەرەو پێش چونی هەڵێناوە. ئەو هەنگاوانە بەبێ دەسڵاتی پێشوو وداگیرکار دەبێ بکرێنە ستڕاتژییەکی سەر بەخۆو نەتەوەیی هێرشی چەپوڕاستی هەمەلایەنە بۆ لاواز بونی ئەو دەسکەوتە وەک مورو مەلەخ دەست پێدەکاتەوە. کورد جوغڕافیای هەیە، زمانی دایکی خۆی هەیە، سەروەتو سامانێکی ژێرزەوی بە هێزی هەیە، دۆستایەتی لەگەڵ پارچەکانی دیکەی لە بەردەست دایە. ئەگەر بوێرانە رەچاویاین کا لە سیاسەتی ترسو کرووزانەوە نیگەران نەبێ بە دیپلۆماسیەکی پڕ ناوەرۆک دەتوانێ بۆ خۆی حیساب بکاتەوە دونیاش باوەڕی پێ بێنێ دەنا هەمیسان دەگەڕێتەوە سەر خاڵی سیفری ئەو جەغزەی کە لێی وەڕێ کوتبوو./ جەعفەر کەریمی/ .
وەرگێڕانەوە:
" کۆماری ئیسلامی دۆڕاوی پێوەرەکانی هەرێمی کوردوستان " .
سەر ئەنجام چارەنوسی کابینەی هەشتی هەرێمی باشوری وڵات دوای ٢٠٨ رۆژ دیاری کرا. پاڕتی،گۆڕان، بزوتنەوەی ئیسلامی ، یەکگرتووی ئیسلامی، بۆ پێکهێنانی حکومەتی تازە پێکهاتن. بەڵام لەو نێوەدا چارەنوسی ی،ن،ک،. کە نزیک لە کۆماری ئیسلامییە هێشتا روون نییە. بە بوتەی چاپەمەنی باشور لە مانگەکانی رابوردوو کۆماری ئیسلامی لە رێگای/ سوپای قودس / کە قاسم سولێمانی فەرماندەیی دەکا حەولی دا تا بە خستنە فشاروزەخت بۆ سەر گۆڕان وپاڕتی، یەکێتی نیشتمانی هەر وا لەدەسەڵاتدا بمێنێتەوە! بەڵام واوێدەچێ کە نە پاڕتی ونە گۆڕان حازر نەبون داخوازی یەکێتی و کۆماری ئیسلامی قەبوڵ کەن.دوای هەڵبژاردنەکانی سێپتامبری ٢٠١٣ یەکێتی لە گەڵ بارودۆخێکی تازە روو بە ڕوو بۆوە. لەسەرجەم ١٠٠ کورسی پارڵمان تەنیا ١٨ کورسی بە دەست هێناوبۆ رێژەی سێ.
بەڵام لایەنی پاڕتی ٣٨ کورسی وگۆڕانیش ٢٤ کورسی، ئەوە وەزعێکی نوێ بوو کە هەم لەگەڵ پاڕتی کە هاوپەیمانی ستڕاتژی هەبوو، لێیان پاشگەز بوونەوە. وچونە لای گۆڕان. ئەوانیش لە نەبونی جەلال تاڵەبانی کەڵکیان وەرگرت وخۆیان وێنەی پێگەیەکی سوننەتی شاری سلێمانی دایە ناساندن. بۆیە بەرپرسانی کۆماری ئیسلامی بەرپرسانی یەکێتیان بانگ کردە تاران کە دووبارە خۆیان رێک بخەنەوە وتوشی دابڕان نەبن.ئەو کارە بە شێوەیەکی کاتی چاوەرسەر بوو بە ڵام بە گەڕانەوە بۆ باشور دیسان جیاوازیەکان وناکۆکیەکانی یەکێتی، ن، لە گەڵ یەکتر زیاتر بوونەوە. ئەو بارودۆخە وای کرد تا نوێنەرانی / قاسم سولێمانی/ ،(مەسجدی وسەحرارودی) هەمیسان بێنەوە باشور تا ببنە هۆیەکێتی، ن، پەراوێز نەکرێ. دوایین حەولی کۆماری ئیسلامی کاتێک زێدە بوو کە مەسعود بارزانی داوای لە حیزبەکان کرد تا پێش هەڵبژاردن لە سەر دروست بونی حکومەت بگەنە یەک، ئەوە زەنگێکی مەترسیدار بوو بۆکۆماری ئیسلامی . چوار حیزب لە کۆی ٥ حیزبی براوە لە هەڵبژاردن بە دروست کردنی کابینەی نوێ کە یەکێتی کەمترین پۆستی بەردەکوێ گەیشتنە سازان.
هەرێمی کوردوستان پاشخانێکی بە تاڵە بۆ کۆماری ئیسلامی:
تاریفی کۆماری ئیسلامی بۆ هەرێم وێنەی پاش خانێکە کە لە زۆر رووە پەیوەندی بە ئاسایش وئابوری ومێژووی ئەو وڵاتەدا هەیە.حەولی وان بۆ کاریگەری لەسەر هەرێم لە دوو سەردەمدا بەراوەرد دەکرێ، سەردەمی یەکەم، لەساڵی ١٩٩١ تا ٢٠٠٣ یە. کە کۆماری ئیسلامی کردەوە دەسەڵاتێک بە کردەوە بە هێز بوو. دژایەتی سیاسی هێزی کوردی وەکو پاڕتی ویەکێتی ببونە هۆی سەرەکی. لەو سەردەمە کۆماری ئیسلامی بە تەوای هێز، یاسایش وسیاسەتو ئابوری خۆی لە هەرێم بە هێز کردبوو بە رێگری لە جۆرە گوفتمانی سیاسی وناسیونالیستی. لە بواری ئابوری لە لاوازی ئابوری باشور کەڵکی وەردەگرت تا ببێتە زەخت لە سەر بەرپرسانی کورد. بە رووخانی سەددام پێوەرەکان بە زوویی بە قازانجی کورد ئاڵوگۆڕی بە سەر داهات. لە چوارچیوەی حوزووری ئامریکا لە ناوچەدا کوردەکان وەک پێشوو وابەستەی کۆماری ئیسلامی نەمان. جەلال تاڵەبانی گوتی: ئیدی تەنیا چیاکان دۆستی ئێمە نین.باوەڕ بەخۆبون بوو بە هۆی هاوپەیمانی دووبارەی سلێمانی و هەولێر. (و: ئەو هاوپەیمانیە هیچ قازانجێکی بۆ کورد لە باشور بە دیاری نەهێنا ئیللا بەرژەوەندی بچوکی بنە مالەیی وحیزبی نەبێ) کوردەکان دەورێکی باشیان لە بەغدا گێڕا (و: حوزوری کورد لە بەغدا ئەوەندەش مەزن نەبوو کە بێتە بەر چاو لەوێش ململانەی حیزبی لە پێشەوە بوو) سەرمایەدارانی ناو نەتەوەیی لە چوارچێوەی سەرمایەگوزاری نەفتی هاتنە بەغدا.(و: ئەو سەرمایە گوزاریەش بۆ نەفت کرا ئەوەش هەر قازانجی ئەو جووتەی تێدا بوو بۆ کوردیش شەڕو هەڵڵا!) بۆیە کۆماری ئیسلامی بە هەموو توانای خۆی حەولیدا باڵانسی هێز وهاوپەیمانی لە کوردوساتن بکاتە پێوەری سیاسی.
هەرێمی کوردوستان ، هێزی باڵانس لە پێوەرەکانی (معادلات) ناوچەیی:
دەوری دوو: لەساڵی ١٩٩١ تا ٢٠٠٣ هەرێم گۆڕەپانی بێ ئەم لاو ئەولای تورکیەو ئێران بوو. ئەوان لە پەرشوو بڵاوی هێزە کوردیەکان توانیبویان ناوچەکە دابەش بکەن. لەوەها دۆخێدا حوزوری هێزەکانی ئاشتی (و: بەناوی ئاشتی!) ،،پێ،م،ف،، لە هەولێر و قەرارگای رەمەزان لە سلێمانی بونیان هەبوو.(و: تورکەکان هەر ماون !) لە راستیدا ئەکتەری سیاسی ئەوان بون ولاوازیی هێزە کوردیەکانیش ئەوانی ناچار کرد کە ئەو بارودۆخە قەبوڵ کەن. بە رووخانی سەددام هاوکاری کردنی تورکیا بۆ هێرش سەر عێڕاق و جێ گرتنی کۆماری ئیسلامی (لەچوار چێوەی ئاژاوەگێڕیدا) وەزع بۆ خۆ نیشان دانی کورد هاتە ئاراوە. هێزەکانی پاراستنی ئاسایش مەجبور بون هەولێر تەرک کەن وقەرارگای رەمەزان ناچار ما لە چوارچێوەی کونسولگەریدا لە سلێمانی بمێننەوە. (و: بە گۆڕینی ئەو وەزعە کۆماری ئیسلامی بە شێوەیەکی دیکە حوزوری خۆی دووبارە کردەوە کە لە جاران خراتر بوو.) .
بەڵام ئەوە بە مانای کۆتایی حوزوری ئەو دوو دەوڵەتە لە هەرێم ننیە.تورکیە بە بەهێزبونی ئیسلامگەرایی و بەکەڵک وەرگرتن لە میراتی بە جێ ماوی/ تورگوت ئۆ زال / سیاسەتی نزیکی لە گەڵ پەیرەو کردن. لە لایەکی دیکەوە کۆماری ئیسلامی بە ناردنی/ مەنوچهر موتتەکی /(وەزیری دەرەوەی ئەو کات) بۆ هەولێر بە شێوەیەکی رەسمی حکومەتی هەرێمی قەبوڵ کرد!(و: ئەوەش رێرەوێکی تاکتیکی بووە) لە حاڵی حازردا ئەکتەری سەرەکی لە پێوەرە ئابوریەکانی هەرێم ،، تورکیایە،، لە لایەکی دی کۆماری ئیسلامی خاوەنی زۆرترین رۆڵە لە بواری ئاسایشی لە بەغدا وهەولێر. تورکیا لە بواری ئابوری دەسەڵاتی هەیە لە هەرێم (و: ئەوە خاڵی لاوازی مەزنی کوردە لە مێژوودا کە نەیار ئاوا زیرەکانە بە چۆکمان دادێنێ وسەرکردەکانیش هەر دەمیان پان دەکەنەوە! بنە مای سەرەکی لە سیاسەتدا ئەوەیە ، چۆن وەرگری ، چۆن مامڵە بکەی یانی راگرتنی باڵانسی سیاسی بە بێ ترس) کۆماری ئیسلامیش لە رێگای بەغداوە کاریگەری هەیە لەسەر چارەنوسی سووریە و لەداهاتوی خۆی لە هەرێم.
سەرجەم سازانێکی کە لە هەولێر بۆ دروست بونی حکومەتی تازە هاتەئاراوە نیشانەی نەبونی لێکدانەوەیەکی نوێیە لە بارودۆخی هەرێم لە لایان کۆماری ئیسلامییەوە.لە ساڵی ٢٠٠٩ بەرپرسانی ئێرانی لە دوو دونیشتنی جودا لە گەڵ / گۆڕان / ویستیان کە یەکێتی نیشتمانی پەراوێز نەکرێ بەڵام سەر نەکەوتن.(و: کۆماری ئیسلامی داوا لە کورد بکا کە یەکێتی پەراوێز مەکەن!! نازانم بۆ ناوی ئەو حیزبە یەکێتی نیشتمانییە؟) چاپەمەنی هەرێم رۆژێک پێش ئەو سازانە لەم دواییەدا، نوێنەری قاسم سولێمانی لە دیدارێکدا لەگەڵ گۆڕان، یەکگرتوو، گوتیان : لە دەسەڵاتی پارڵماندا لە کابینەی نوێ یەکێتی پەراوێز مەکەن. بەڵام هەمیسان جوابیان وەرنەگرتەوە.ئێستێ دەبێ بپرسین ئایا هەرێم وەکو رابوردوو دەبێتە پاشخانی سیاسەتی ئێران؟؟ ئایا لە پێوانەکانی ناوچەییدا کۆماری ئیسلامی پێگەی رابوردووی ماوە؟؟ (و: جوابی ئەو پرسیارە زەمانی گەرەکە بەڵام نە تورکیە نە ئێران هاسان دەست بەر نادەن) .
لە نوسینی : حیسام پیش دەست،،مامۆستای زانستە سیاسیەکانی زانکۆی سەلاحەددین لە هەولێر .
چێوراندن بۆ هەنگوین زمانی کوردی : جەعفەر کەریمی .
سرنج بۆ خوێنەری بە حورمەت: من لە کۆی گشتی بابەتەکە زۆربەیانم پێ باش ودروستە، بەڵام لە چەند خاڵێکدا ناکۆکم بۆیە هێستا زوویە بێینە سەر ئەو باوەڕە کە : کۆماری ئیسلامی دۆڕاوی پێوەرە سیاسیەکان بێ لە هەرێمی وڵات.
٢/٥/٢٠١٤