نەوەك هەر گردەكان ، چەم و شاخەكانیش داگیركراون

Wednesday, 02/02/2011, 12:00

پاش ئەوەى لە نوسینیكم لە 1/1 /2011 لە كوردستان پوست ئاماژەم بەو گردە كردبوو كە بارەگاى سەرەكى كومپانیاى ووشە و گوڕانی تیدایە(مەبەستیش ئەوە نەبوو كە هەر ئەوان گردیان داگیركردبێت)، نوسینیكی ترم بەرچاوكەوت لە سەر داگیركردنی گردەكان . لە و كاتەى دەستخوشی لەو بەریزانە دەكەم كە بەدواداچوون لە سەر ئەو مەبەستانە دەكەن كە بەنایاسایی و ناشەرعی دەستیان بەسەردا گیراوە ، بە كاریكی باشی دەزانم كە بە دیكومینت (توپیق) بكرێت و هەول بدریت فشارى ئەوە بخرێتەسەر حكومەت و لایەنە یاسایەكان ئیجرائات بكەن بو لابەلاكردنیان و وەرگرتنەویان و گیرانەوەى مافە گشتیەكان بۆ خاوەنى شەرعى خویان ، نەوەك قەبوڵكردنى ئەمرى واقیع و كاركردن بو چەسپاندنی ئەو واقیعە ، بەو هویەى ئەوە تەجاوزى بەبێ كوتایی لە گەل خوى و بەدوای خویدا دەهینیت و واى لێدێت ئەوەى هیندى توانا و نفوز و دەسەلات یان پارە و پشتی هەبێت هەر شوین داگیربكات و پاشان كە حالەتەكان زۆربوون حكومەت و لایەنە یاسایی و پەیوەندیدارەكان ناچاربكرێن بەو واقیعە رازیبن و بیچەسپێنن و بەردەوام ئەو حالەتە دوبات ببێتەوە ، جا تەجاوز بێت بە سەر موڵكی گشتی یان مولك و مومتەلەكاتی تایبەتی هاووڵاتیان لە لایەن خەڵكی ترەوە بە هەرچ شێوە و شیواز و بیانوو و پاساوێك بێت . ئەمەش ئەوپەڕى لاوازى حكومەت و نەبوونى یاسا و پاشاگەردانى پیشان دەدات لەو كاتەى هەموومان دەلێین و دەخوازین بە شیوەى مودیرنانە بەرەوروى وولاتانی شارستانی سەردەمدا بجولێین و وەك ئەوانمان لێبێت !
لە پاش راپەرینی 1991 هەموو لایەنیك و تەنانەت زۆر لە تاكەكان كە مەبەستیان بوبیت و توانیبێتیان و فریاكەوتبێتن بە بى جیاواز (بدون استپناو) لە هەرچ لایەن وئاستێك بوبێت و ئیستاش لە هەرچ لایەن و مەوقعێك بێت (لە دەسەلات یان ئوپوزسیۆن یان دانیشتبێت و بۆچونیشی چون بێت) دەستی بەسەر یەك یان چەند پارچە زەوى و خانوو و موڵكی گشتی و تەنانەت تایبەتیشدا گرتوە و هیندێكیشی فرۆشتوە و هەموو لایەنەكان وزۆرى خەڵكیش بە شەرعیان داناوە و كەس باسی لەسەر نەكردوە بەو پاساوەى مولكى رژیمە یان كاربەدەستو دەست و پیوەندەكانێتی و مافى خەلك و پیشمەرگە و كادیرى لایەنەكان و خودى ئەو لایەنانەیە كە دەستیبەسەردابگرن ، بگرە هاندان و پشتگیریشی لێكراوە ! ئەوەشی ئەو كارەى نەكردبێت لەو كاتەدا وا بە نەزان و بێدەسەلات و هیچ لەدەستنەهاتوو لەقەڵەم دراوە ، گەرچ ئەوە لە زور وولات لە پاش داروخانی سیستەمیكی دیكتاتورى و دروستبوونی حالەتی نائاسایی تا ماوەیەك ئەو حالەتە دێتەكایەوە و ئەوەى پیشتر مافی خوراوە و ئەوانەش كە مافیان نەخوراوە بە كومەلیك لەو مەبەستانە هەڵدەستن و لە ئەنجامیش چاوپوشیان لی دەكرێت .تەنها ئەوەى كارمەندى حكومى بوبێت و لە خانویەكی حكومەتیدا بوبێت و تەملیك كرابێت مەبەستێكی ئاساییە .
كوردیش كە چەندین مەینەتی بەسەرداهاتووە و خەفەكرابوو و مافى تاك و كۆمەلیشی پێشیل كرابوو و روبەروى ئەنفال و قڕكردن و لەناوچوون ببوەوە بەدەرنیە لەوە و گەر ئەوە تا 2-3 سالی پاش راپەرینیش ئاسایی بوبێت تا جێگیربوونی یاسا و نشتنەوەى هەڵچونەكان ، بەلام بەردەوامی گەورەترین مەترسیە . دەبوو حكومەت و لایەنەكانى ئەو حكومەتە پێكدینن ئیدى رێگاى لێ رێگاى ئەو كارە نەدەن و بەردەمی لێببەستن ، نەوەك هەر بەردەوام بیت و بە تایبەتی بو تویژ و كومەلێك .
دەست بەسەراگرتنى خانوو ، زەوى ناوشار و دەوروبەرى و تەنانەت زەوى كشتوكالى بەردەوامى هەبووە ، ئەوەش نەوەك تەنها لە شارەگەورەكانى وەك سلیمانی و هەولیر و دەوروبەریان و تەنها لە سەرەتاى نەوەدەكانى سەدەى رابردوو و لە كاتى شەڕى ناوخۆدا و لەو ماوەیەدا پێی دەگوتریت هەڵچوون تا دامركاندنەوە و بە شێوەى دەستنیشانكراوى دیار (محدود) و نەوەك هەر لە لایەن كۆمەلێك لە كاربەدەست و دەسترۆیشتوو بە مەبەستی بەكارهینانى تایبەتى خویان یان وەك بارەگا ، یان لەلایەن خەڵكی ئاوارە و ئەوانەى بەفیعلی كەمدەرامەتن و شوێن و رێگایان نیە و ناچارن بەنایاساییش بێت شوێنێك بۆ خۆیان دابین بكەن تا لایەنەبەرپرسەكان ئاوڕیان لێ دەدەنەوە و گەر شوێنێكی هیندێك گونجاویان بۆ دابین بكرێت كە مافی خۆیانە وەك هاوولاتی شوێنیكی نیشتەجێبوون حەواندنەوەیان هەبێت و نەكەونە سەرشەقام ، وا ئامادەى دەستلێهەڵگرتن و بەجێهیشتنین.
وەك نوسیومە من زیاتر مەبەستم ئەو حالەتانە و سەرەتاى نەوەتەكان و تەنانەت تا دوایی نەوەتەكانى سەدەى بیستەمیش نیە ! مەبەستم زیاتر لە سەرەتاى سەدەی بیستەم تا ئیستا و بەردەوامى و فراوانبوون و تەشەنەكردن و گرتنەوەى گروپ و توێژى بەربلاوتر و داكشانى بەروە هەموو دول و گرد و زەوى كشتوكالى و لەوەڕگا و زەوى بەردەڵان و تەنانەت شاخ تا بگاتە شوینە بەتاڵەكانى ناو شارەكانیش و نەوەك تەنها دەستبەسەرداگرتن بۆ بەكارهینانی تایبەتی ، بەڵكو داگیركردن و بەخشین و كرَین و فروشتن و مامەلەپێكردن و تەلبەندكردنى هەموو ئەو جۆرە ئەرزانە ى موڵكى گشتی و هێندێك جار مولكى تایبەتی هاوولاتیانى تریشن (مولكى ێرفى ناو شار و ئەرزى تاپوى كشتوكالیش)بە شێوەى نا یاسایی و ناشەرعى و دور لە هەموو شێوەیەكی شارستانى وتەنانەت بەدەر لە عورفى عەشایرى كۆنیش و بوون بە دیاردە و تەماشاكردنیشى لە لایەن توێژیكی بەرفراوانى خەڵكەوە بە كارێكی ئاسایی و موزارەبە پێكردنەوە و زیادبوونی نرخ و گەرە بوونى ئەو شوێن و ناوچانەى تاڵاندەكرین بە بەردەم هەموو دام و دەزگا حكومى و ورەسمیە بەرپرسەكانەوە و وەرنەگرتنى هیچ هەڵویستێك لە لایەن ئەوانەوە و نەبوونی هیچ كاردانەوە و ئەنجامنەدانى هیچ ئیجرائاتیك بەرامبەر بەو دەستبەسرداگرتنە ناشەرعى و نایاسایی و تاڵانیە كە لە هەموو نەریتیكیى شارستانیش بەدەرە!
داكوكى لە دەستپێكی ئەو تالانى و دەستبەسەرداگرتنەى یەكەم قوناغى پاش راپەرین ناكەم ، بەلام پاش زولم و چەوساندنەوەى رادەبەدەر و لە كاتى روخانى رژیمێك یان رزگاركردنى ئەو جیگایانە لە لایەن هیزى بەرهەلستیكار (مقاوەمە)، بینا و شوین و دام و دەزگا و كەرەستە لە لایەن ئەو هیزانە و خەڵكیشەوە دەستی بەسەردادەگیریت و بەكار دەهیندریت ، لە كوردستانیش وا بووە بە تایبەت زور خەلك خانویان روخیندرابوو و تاڵان كرابوون لە لایەن رژیمەوە ... ئەوەى من لیرە جەختى لەسەر دەكەم و زیاتر مەبەستمە بەردەوامى ئەو مەبەستەیە تا ئێستا و بونى بەدیاردە نەوەك تەنها لە لایەن حیزب ولایەن و هیزەكانى ناو دەسەلات و كەسەیەتیەكانێوە ، بەلكو لە لایەن ئەو جوڵان و حیزب و لایەن و كەسایەتیانەوە كە خو بە ئوپوزسیون لەقەلەم دەدەن و بەرامبەر بە دەسەلات و هیز و كەسایەتیەكانیان زور دەنوسن و دەڵین ، كە چى لەوەدا شەریك و بەشدار و هەر وەك ئەوانن . كە هیشتا لە دەسەلات نین وا بكەنن، ئاخۆ بگەنە دەسەلات دەبیت چى بكەن و چون مولكی گشتی و تایبەتیش بپارێزن؟ كە ئیستا وابكەن گەرەنتى چیە لەو كاتە زور لەمانەى ئیستا خرابتر نەكەن ؟ هەر ئەوەش نیە، زۆر لەوانەى كە دەولەمەندن گوێ بەوە نادەن كە ئەو مەبەستانە تەجاوزن وبە پارەى زور دەیكرن بە بى ئەوەى هیچ دیكومێنتێكى رەسمى هەبێت و مافى یاسایی ئەوانەى بەسەرەوەبێت كە لییان دەكڕن و ئەوانەش كە دەیفروشن ئەوى حساب بێت بو یاسا و حكومەتی ناكەن ! حكومەتیش ئەوەندە بێدەسەلاتە یان بی ئاگایە یان كۆمەلێك لە دام و دەزگاكانى تەنانەت نەوەك تەنها هەر چاوپوشی بەڵكو كارئاسانیشیان بو دەكەن بو ئەو تالانكردن و دەستبەسەرداگرتنە ناشەرعیە و بە بەرچاوى خەڵك و حكومەتەوە ئەرزى كشتوكالى دەورى شارەكان دەفروشریت كە لە بناغەدا حكومەت پەیوەستی بەكریدانى لە گەل جوتیارەكان هەیە بو كارى كشتوكالی و بە هیچ جوریك بویان نیە بیفروشن و بە تایبەت بو كارى ناكشتوكالى و گورَینی ێینف(من لە گەل ئەوەم زەوى كشتوكالى تەملیك بكریت و ریگا بە كڕین و فروشتنی بدرێت بو كارى كشتوكالى ، بەلام حسابى ئاستی روبەرى بنەڕەتى لانی كەمى ئابورى بكریت) و دەست بەسەر مولكى تاپوى خەلكى تریشدا دەگیریت و دەفروشریت .
وا چەم و دول و لەورگا و زەوى بەردەلان(ێخرى) و تەنانەت شاخەكانیش بە ئاشكرا دەفروشرین و حكومەت و دام و دەزگاكانى هیچ هەلویستیكیان نیە و تەماشایان دەكەن و بگرە هانیان دەدەن ، وا بڕوات نە زەوى كشتوكاڵی دەمێنێت ، نە دوەرى شارەكان كراوەدەبێت بۆ سەیرانی خەڵك و نەشوێنێك دەمێنیت ئیسراحەتی تێدا بكرێت یان پرۆژەى خزمەتگوزارى گشتی تێدائەنجام بدرێت ، نە دارستانێكی سروشتی و دەستكردى گشتی و نەجێگایەك دەمێنێت بۆ دروستكردنى پاركی میللی و پروژەى گەشت و گوزارى كراوە . كونجێكی ووڵات نامێنێت بەشێوەیەك دەستی بەسەردانەگیرابێت یان پاوەن و قۆرغ و تاڵان نەكرابێت ، واى لێدێت بلێین سەد رەحمەت لە دەورانی دەرەبەگایەتی كە لاى كەمی تەنها ئەرزى كشتوكاڵی بە موڵكی تایبەتی دەزانرا و كەس زاتی ئەوەى نەدەكرد دەست بۆ موڵكی گشتی دریژبكات یان خاوە لەوانە وەرگرێت كە حكومەت تەكلیفی كردبێت بو ئەنجامدانى پروژە یان كاریك لە سەرى . چەم و قەراغى زى و روبارەكان (شواگىْ ) و لەوەرگا و بەردەڵان و دارستان و شاخ و گردەكان موڵكی گشتی و لەژێر تەێەروفی حكومەت و كراوەبوون بۆ هەمووان و كەس خۆى بە خاوەن ماف نەدەزانى لە بەرامبەریان . ئیستا دەست بۆ كوێ و چی دەبەیت تەنانەت سەر شاخەكانیش خاوەنى بۆ قووت دەبێتەوەو تەنها حكومەت بە خاوەنی نازانرێت یان حكومەت و ئەو لایەنانە دەبێت قەرەبۆبدەن بەو خاوەنە وەهمیانە !
ئەو بەریزانەى بەدواى ئەو مەبەستانەدا دەڕۆن وا باشە تەنها جەخت نەكەنە سەر خەڵكانى لایەنێك و چاوپۆشى لە هێندێك بكەن و با لایەنگیرنەبن و تەنهاش لە سەر گردەكان نەنوسرێت ، با سەردانى چەمى قلیاسان و هەموو چەم و كنارى روبارەكان بكەن تا گەرمیان و دهوك و هەولێریش و كێوماڵ و روپێوى بكەن و بزانن چ كەسانیك بە ناشەرعى و فێڵ و لە پشت یاساوە دەستیان بەسەریاندا گرتوە، با رووبكەنە بەكرەجۆ و بەرەو راپەڕین و قورەلەیسی و بەرەو بنارى پیرەمەگرون و لەملاشەوە بەرەو مێرگەپان تا شەدەڵە، بڕۆن تەماشابكەن بە ناوى باخەوە چەند ڤێلا و باخچە و شتی تر كراوە و رێگاى پێدراوە! بەرەو چەقچەق و نێوان گوێژە و ئەزمڕ تەماشابكەن ، با بڕۆنە پشتی ئەزمڕ و بەرەو سیتەك و رێگاى قەلاچوالان و زۆر لە ناوچەكانى شارباژێر تا ماوەت و ببینن چەند شوێن ماوە كە تەلبەند نەكرابێت ئەوەش نەوەك بۆ پرۆژەى خزمەتگوزارى گشتى بەڵكو چەند ناوچە لە لایەن چەندین كەسی وەك (ش.ێ) و كەسانی ترەوە بە شێوەى ناشەرعى و نایاسایی بەبەرچاوى دام و دەزگادەوڵەتیەكانەوە دەفرۆشرێت ، ئەو راستیانەش دەربڕن كێ بەشدار یان بەشدار نیە لەو تاڵانیە بە فرۆشتن یان كڕینى ناشەرعی ، هەر لە خەڵكی حیزبەكانی سەر بە دەسەڵات تا خەڵكانی ئۆپوزسیۆن بە ئیسلامیەكان و گۆڕانیشەوە ، هەر لە تازە دەوڵەمەند و تاڵانكەرێك تا تاجیر و دكتور و ماموستایەكی زانكۆ و و روشنبیر و خەڵكی یاسایی و هەنەرمەندێك ، سەیر ئەوەشە هەموو ئەوانە بۆ خۆیان بەشەرعی و شتی چاكى دەزانن . گەر مەبەستیش باخ بێت ، ئەوانە نە باخن و نە زەوى باخیش ئەوەندە گران دەفرۆشرێت و نە باخیش بە بێئاگادارى حكومەت دروست دەكریت و دەبێت كۆمەلێك رەوشی تایبەتی هەبێت ، ئەى كە زەوى بو باخ و پرۆژەى كشتوكاڵی دەدریتە هێندیك بۆچ نادریتە ئەندازیارە كشتوكاڵیەكان و خەڵكی پسپور كە باشتری دەكەن كۆمەلێكیشیان بێكارن ، ئەوانە گەر بە باخیش بكرێت دەبێت بە دیزاینی تایبەتی بكرێت و حكومەت بیدات نەوەك هەركەس بۆخۆى بیفرۆشیت . دەبوو زۆر لەو شوێنانە بكرابایە بە پاركى میللی و شوینی سروشتی پاریزراو و كراوە بۆ خەڵك بۆ تەماشا و بە نیازى سەیران . زۆر لەمانەش لە كاتی وزیرێكى بەریز دەستیپێكرد و رێگاى لێنەگیرا كە بانگەشەى ریفۆرمى دەكرد و دەیەوێت گۆرانكارى بهێنیتە كایەوە بۆیە دەبوو ئەو سنور بۆ ئەو مەبەستانە دانێت لە كاتى خۆیدا. بە پیچەوانەوە ئەو كاتە گردەكانى دەورى شار بە ناوى باخەوە دابەشكران و رێگایان پێدرا .
ئەو بەریزانە با برَون بە ئاراستەى تاسلوجە و داربەروو و هەزارمیرد و دیوى بازیان و رونیكەنەوە چی دەستیبەسەرداگیراوە و چون و بۆچی بەكاردێت ، برۆن بەرەو قەرەداغ و قوپیەكانی ، با برۆن بەرەو كۆیە و گردەكانى دەوروبەرى ، روبكەنە هەولیر و دهوك و شاروشاروچكەكانی تر و گرد و دوڵ و چەم و شاخەكانیش !
با ئەو بەرێزانە رووبكەنە گەرمیان و جگە لە دەستبەسەرداگرتنی ئەرزى گشتی دەورى شارەكان و فرۆشتنى گشت ئەرزە كشتوكالیەكان بۆ دروستكردنى خانو و ڤیلا و پروژەى پیشەسازى ، با بزانین چەند كەسیش كە كاسبن یان كارمەندى دەوڵەتین بە ناهەق دەستیان بەسەر مافى تایبەتی و ئەرزى تاپوى هاوولاتیانی تر و زەوى گشتیدا گرتوە و جگە لەبەكارهینانی خۆیان بە كریی دەدەن وبە ناشەرعی دەیفروشن بە پارەى خەیاڵى بەبەرچاو حكومەت و دەزگایاسایی و ئیجرائیەكانەوە ، وەك ئەوەى لەو ناوچانە ئەێلا حكومەتى تێدا نەبێت ، كە چی بەرێوەبەرى ناحیە و فەرمانگە كشتوكاڵی و قائمقامیەەت و دادگا و پۆلیسیشی لێ یە .
گەر حكومەت بەرامبەر بەو دیاردە و كارە ناشەرعیانە هەڵویستی نەبیت و ئیجرائات نەكات ، وا وولات بەرە ئەنەرشیستیەت و هەرچكەس بۆخۆ دەروات . حكومەتێك دەسەلاتى بەسەر ئەو مەبەستانەوە نەبێت یان نەیكات بە حكومەت و ئیدارە ناژمێردرێت .
ئەوانەش كە ووتەى گەورە دەلێن و خۆیان مەعاشی باش و ئەتومبیل لە پەرلەمانەكان وەردەگرن و گلەیی ئەوە دەكەن نەهیلدراوە لە حكومەت بەشداربن و لە كۆمەلێك لەو تەجاوزانەش بەشدارن ، كارى ئەوتویان پێناكریت بە كردەوە و هەر دروشم بە خەڵك دەفروشنەوە بۆ راكیشانى نارەزایی شەقام بو لاى خۆیان و بە كارهێنان بو مەرامى سیاسی تایبەتی خویان و زیادكرنی قورساییان بۆ موساوەمە لە گەڵ حیزبەكانى ناو دەسەلات و فشار بۆ دابچراندنى ئیمتیازى زیاتر بۆ حیزب و لایەنەكەى خۆیان و ئەوە كارێكی دیماگۆگیانەیە بەرامبەر بە جەماوەر بەكارى دێن.