توركیا بە چ كلتورێكەوە لەسەردەمى هاوچەرخدا دەژى!
Thursday, 29/01/2009, 12:00
1496 بینراوە
بۆ مشتومرَكردن لەو تایتڵەى سەرەوە بە پێویستى دەزانم لەڕووى مێژووییەوە كەمێك بگەڕێمە دواوە وباس لەو كلتورە پێشكەوتووەى ئەوروپا وئەمریكا بكەین بەتایبەتى لەبابەتى بایەخدان بە مافى مرۆڤدا وگەیشت بەسەدەى زێڕین لەو بوارەدا ومانەوە لەوپنتەدا ،وەئاشكراشە كە گەشتن بەپلەیەك گرنگە بەڵام مانەوە تیایدا و لەدەستنەدانى لەوە گرنگترە ،وەئەو ڕاستیە بخەینەڕوو كە كە دیموكراسیەتى ئایدیاڵى و بێخەوش تەنها لە سایەى ئازادى ڕەهاو ئەو ئەتمۆسفێرە مەعیریفیەدا دێتەدى كە بیریارانى ئەم كیشوەرە بۆ ئایندەى وڵاتەكانیان هێنابویانەگۆڕێ، ئەم كلتورە خۆى لەخۆیدا وبەگەواهیدانى چەند بیرمەندێكى مەزنى وەكو (هاشم سالح) جێگادەستى چەند فەیلەسوفێكى ئەوروپى پێوەدیارە لەوانە ڕۆسۆ و كانت ناودەبات ، ئەم فەیلەسوفانەو چەند بیریارێكى تر ئەوباكگراوەندو پێشینەهزریەیان بۆ مافەكانى مرۆڤ هێنابەرباس لەوڵاتەیانى خۆیاندا دەنگدانەوەى هەبوو هەتا كارگەشتە ئەوەى هەموو دونیا دانى بەڕاستى وتەندروست بوونى بیركردنەوەكانى ئەم بیرمەندانەدا نا ئەوەبوو لەكاتى دامەزراندنى نەتەوەیەكگرتووەكان ولەچارتى ئەم ڕێكخراوەدا كەچاودێرە بەسەر دەوڵەتانەوە هاتووە (ئێمەوەك گەلانى نەتەوەیەكگرتووەكان پشتگیرى خۆمان بۆ پاراستنى مافەكانى مرۆڤ دووپاتدەكەینەوە.
لەباتى ئەوەى توركیاش لەم ڕەوتى پێشكەوتنە بەردەوام بێت و لە كاروانى مرۆڤایەتى دوانەكەوێت و هەلومەرجى هزرى بۆ پێشكەوتنى لەوشێوە لەبوارى مافى مرۆڤدا پیادەبكات بەپێچەوانەوە دێت یاساى ناڕەوا تێدەپەڕێنێت وگەلێك بەشێوەیەكى نایاسایى ونادادپەروەرانەو نامرۆڤانە لە زمان وكەلتورو دابونەریت و ڕێوڕەسمى نەتەوەیى خۆى بێبەشدەكات ودەستورێك دادەنێت كە دژ دەوەستێت لەگەڵ مافى مرۆڤ ومافى كەمینەكان (دواجار پەیماننامەكانى تایبەت بەپاراستنى كەمینەكان) و پڕەنسیپەكانى دیموكراسى و نكوڵى لەبوونى نەتەوە تر دەكات لەتوركیا جگە تورك ئەمەش ڕەتكردنەوەى فرەڕەنگى وهەمەجۆرییە وقەبوڵنەكردنى بەرامبەرە كە بەكرۆكى دیموكراسى دادەنرێن ،ئەوەى جێگەى سەرنجە ئەوەیە كەتوركیا ئەم هەڵسوكەوتانە تەنها بەرامبەر كوردەكانى وڵاتەكەى خۆى ئەنجام نادات بەڵكو بەرامبەر هەركوردێك ئەنجامى دەدات لەهەر شوێنێك وبەهەر شێوەیەك بۆى بلوێت بۆنمونە هەڵسوكەوتى توركیا لەهەمبەر ئەو كوردانەى هەڵگرى ڤیزا یان پاسپۆرتێكى بیانین و ڕێگەگرتن لێیان كە بگەڕێنەوە بۆ كوردستان لەم ماوەى دوایەدا ئەم ڕووداوە لەكوردێك ڕوویدا كە لەتاوراوگەوە دەیویست بگەڕێتەوە بۆ كوردستان كاتێك دەگاتە توركیاو داواى پاسپۆرتى لێدەكرێت ودەیبینن لێینوسراوە خەڵكى كوردستانە ئەمە توركەكان توڕەدەكات ودەستبەجێ ئەم هاوڵاتیە كوردە زیندانى دەكەن وپاش چەند ڕۆژێك دەینێرنەوە بۆئەو وڵاتەى كەلێوەى هاتووە ناهێڵرێت بەتوركیا تێبپەڕێت و بگەڕێتەوە بۆ كوردستانى عێراق ئەمە هەڵسوكەوتێكى سەیرەو ڕەفتارى وا هەر لە دەوڵەتێكى كۆنسێرڤاتیڤ(كۆنەپەرست)ى دواكەوتوو لەپڕەنسیپە باوەكان نێوەدەوڵتیەكانى ئێستاى وەك توركیا دەوەشێتەوە،وە بەراوردكرنى ئەمەلەگەڵ ئەو هەڵوێستە سەردەمیانەى سەرۆكى پەرلەمانى كوردستان كاتێك ئەندام پەرلەمانێكى توركمان هەڵدەستێت وبەتوركى قسەدەكات سەرۆكى پەرلەمان (عەدنان موفتى)دەستدەكات بە وەرگێرانى ووتەكانى ئەو ئەندام پەرلەمانە توركمانە بۆئەوەى ئەندام پەرلەمانەكانى تر لێی تێبگەن بەڵام لەتوركیا كاتێك لەیلا زانا لەپەرلەمانى توركیادا بەكوردى قسەدەكات بەیاسا سزادرا چونكە زمانى كوردى لەتوركیادا بەیاسا قەدەغەیە ،پێم خۆشە هەر لێرەدا نمونەى كۆلیژى ئیشق بهێنمەوە كەلەناوجەرگەى وڵاتەكەى خۆماندا دێت ولەزیرەكترین خوێندكارەكانى خۆمان وەردەگرێت ڕاستە خوێندكارەكانى ئەو كۆلێژە فێرى زمانى توركى و ئینگلیزى دەبن بەڵام ئەوەى جێگەى نیگەرانیە ئەوەیە كەدەبیسترێت لەم كۆلێژەدا دەست بۆ ووشەى ئەتاتورك دەبررێت وبەكەسێكى پۆسەتیڤ وەسف دەكرێت بەڵام واقیع پێچەوانەى ئەمە دووپاتدەكاتەوە ،ئەو ئەتاتوركەى كەئاشكرایە چۆن كوردى بەكارهێناوەو چى بەرامبەر كورد كردووە ،منداڵى برادەرێكم لەوكۆلێژە وەرگیرابوو خۆشبەختانە كابرایەكى ناسیۆنالیستى بوو بۆیگێرایەمەوە و ووتى كە بەم حاڵ ومەسەلەیەم زانى خێرا منداڵەكەم لەو كۆلێژە هێنایەدەرەوە چونكە ئەویش دەیزانى ئەتاتورك كێیە وبەرامبەر كورد چۆن بووە،توركیا لەئاستى باڵاشدا دەیەوێت كەسانى دەرەوەى خۆى بەو بیركردنەوە ناسەردەمیانەى ئەوان بیربكەنەوە لێرەشدا دەتوانم هاوسەرەكەى (كوردە ئەمین)كاتێك لەلایەن وتەبێژى پەیمانگاى لێكۆڵینەوە ستراتیژیەكانى توركیا كۆنتاكتى پێوەدەكرێت وداواى لێدەكرێت كە لەكۆنگرەیە كە لەئەستەنبول ئەنجام دەدرێت بەشداریبكات و ووتارێكیان بۆ بدات لەبارەى (دیموكراسیەت لەعێراق وكاریگەریەكانى لەسەر دەوڵەتانى دراوسێ) ، كورد ئەمین دەڵێت تووشى شۆك بووم و زۆر سەرم سورما دیموكراسیەت و توركیا!
بەڵام دوو ڕۆژ دواتر لەلایەن پەیمانگاكەوە پەیوەندى پێوەدەكرێتەوە وپێی دەوترێت ئێمە مەرجمان هەیە بۆ بەشداربووانى ئەو كۆنگرەیە كە ئەمانەیە:
-بەهیچ شێوەیەك باسى كوردستان نابێت بكرێت
-باسى كورد و مەسەلەى كورد نابێت بكرێت
-باسى حكومەتە كوردیەكەى باكوورى عێراق و فیدڕاڵى نابێت بكرێت
ئەمە ئەو دیموكراسەیە كە توركیا لافى هەبوونى لێدەدات لەووڵاتەكەیدا،هەمان شتیش لە (هادى علوى) ڕوویدا كە كەسایەتیەكى عەرەبیە وهاوسۆزى هەیە بۆ مەسەلەى كورد وخوازیارى دامەزراندنى دەوڵەتێكى كوردییە لە ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاستدا كاتێك بانگدەكرێت بۆ بەشداربوون لەكۆنگرەى حیزبێكى چەپى توركیدا ئەم داوایە ڕەتدەكاتەوەو بەشداریناكات لەوەڵامدانەوەدا دەڵێت ئێوە چارەیەكى ڕەواتان بۆ پرسى كوردەوە بەدەستەوە نیە بەڕەوای نابینن كە كورد سەربەخۆیی خۆى وەربگرێت
كورد وەكو چوارەم كەمینەى ڕۆژهەڵاتى ناوەڕاست كەزۆرینەى لەتوركیا دەژى بەڵام تائێستا توركیا دان بە سادەترین مافى ئەم كەمینەدا نانێت وئەو گرنگیپێدانە نێودەوڵەتیەپشتگوێ دەخات كەبەمافى مرۆڤ وكەمینەكان دەدرێت مادە (27)ى پەیماننامەى نێودەوڵەتى تایبەت مافە مەدەنى وسیاسیەكان ئەم قسەیە پشتڕاستدەكاتەوە كەدەڵێت(نابێت كەسانى سەربەكەمینەكان لەمافى بەرخورددارا بوون لەكلتووریان یان مومارەسەركردنى تقوسە ئاینیەكان وبەكارهێنانى زمانى تایبەتى خۆیان بێبەشبكرێن)،بەیاننامەى كەسانى سەربە كەمینە نەتەوەیى وئاینى و زمانیەكان لەساڵى 1992 دا بەڕێكەوتنى تێكڕاى ئەندامانى نەتەوە یەكگرتووەكان پەسەند دەكرێت ،لەجیهاندا تەنها توركیا ئەم ڕێكەوتنامەى پەسەندنەكردوە و ئیمزاى لەسەر نەكردووە ئەم هەڵوێستەى توركیاش ڕەتكردنەوەى هەڵوێستى هەموو جیهانە لەبوارى بایەخدان بەمافى مرۆڤ ودیموكراسى وپاراستنى كەمینەكاندا.
زۆر سەیر و نامۆیە كە دەبینم لەتوێژینەوەى هەندێ لە لێكۆڵەرە ئەمریكى و ئەوروپیەكاندا كە گوایە سیستەمى فەرمانڕەوایى توركیا دیموكراسیە ڕاستە لەڕووى نێودەوڵەتیەوە توركیا واناسراوە كەسیستەمەكەى دیموكراسیە بەڵام دەتوانم جەخت لەوە بكەمەوە كە ئەمە تەنها دروشم وڕواڵەتەو دیموكراسەتیش خۆى لەپراكتیزەكردندا بەرجەستەدەكات ولێدەگڕێت وێنەكان وواقیع بدوێن نەك هاوسەنگى هێز وپەیوەندى هەبوونى توركیا بەچەند دەوڵەتێكى گەورەى وەك ئەمریكا ولەبەرامبەر ئەوەى كە توركیا چى بۆ ئەمریكا دەكات ئەمریكاش بێت ئەو واقیعە تاڵە تاریكە نادیموكراسیەكەى بۆ پەردەپۆشبكات ونەهێڵێت لەنەتەوەیەكگرتووەكان و ئەنجومەنى ئاسایشدا هیچ بەرامبەر توركیا بكرێت ، هەر لەگۆڕانى سیستەمى فەرمانڕەوایى بەتێپەڕین بەدەوڵەتى عوسمانیدا لەخەلافەتەوە بۆ دەوڵەتى كۆمارى ولەئاكامدا دروستبوونى دەوڵەتى توركیا كەمال ئەتاتورك گەلى كوردى بەكاهێنا وەك ئامڕازێك بەشداریپێكردن لەجەنگ دژى یۆنانیەكاندا بەڵام پاش سەركەوتن بەسەر یۆنانیەكاندا ئەتاتورك لەساڵى 1922دا ئەتاتورك لەبەردەم پەرلەماندا ڕایگەیاند "ئەم دەوڵەتە دەوڵەتى توركەكانە وجگەلەتورك هیچ نەتەوەیەكى تر لەسەر زەوى ئەم دەوڵەتە نیە"ئێستەش هەر ووردەكاریەكانى ئەم ووتەیە لەتوركیا پیادەدەكرێت لەڕاستیدا ئەم قسانە كۆت وبارن بەسەر توركیاوە توركیا بەئاسانى لەژێریان دەرناچێت وپابەندبوون بەم قسانەوە زیانى گەورەى بەسەرتاپاى توركیا گەیاندووە گرنگترینیان پرسى كورد و پەكەكە یە كەساڵانە توركیا بەملیار دۆلار خەرجدەكات بۆ بنەبڕكردنى چالاكیەكانى ئەم پارتە، ئەم دیدە كلاسیكیە شۆڤێنیە كونەپەرستەى ئەتاتورك ڕەنگى دادەوەتەوە لەدەستورى توركیادا كەبەهیچ شێوەیەك لەگەڵ هەلەمەرجى هاوچەرخ و پێشكەوتووى ئەم سەردەمەدا ناگونجێت هەرلەدواى ئەم ووتەیەى ئەتاتورك هەڵمەتەكانى سەركوتكردن دەستیپێكرد ،بێگومان بەبەرگوێكەوتنى ئەم دیدەى ئەتاتورك وجوڵانەوەكانى بەرامبەر گەلى كورد گوێمان لە ئەتاتورك دەبێت كە بەماكیاڤیلى دەڵێت دەستت خۆش بۆ بیركردنەوەكانت بەڕاستى ڕێنیشاندەرم بوویت!
لەمبارەیەوە (د.مارف عومەر گوڵ)دەڵێت كێشەى كورد لەوەدایە كە وەك میلەتێكى سەربەخۆ بوونى هەیە بۆیە سیاسەتى وڵاتە داگیركەرەكانى كوردستان بەپلەى یەكەم نەهێشتنى بوونى نەتەوەى كوردە،ئیتر بەهەر هۆو ئامڕازو ڕێگایەك بێت ،ئالێرەوە ئەو خاڵە گرنگە دەستنیشاندەكرێ كەئەو تاوانانەى دژى گەلى كورد ئەنجام دەدرێن تاوانى جینۆسایدن و لەتاوانى ئاسایى جیادەكرێنەوە كەمەبەستەكە نەهێشتنى بوونى نەتەوەیە دیارە ئەو نەهێشتنەش هەر فەوتاندندنى بەدەنى نیە،بەڵكو نەهێشتنى كەلتوورى نەتەوەیى و هەموو سیماو دیاردەیەكە كەبونى سەربەخۆیى میللەتى كورد دیاریدەكات
بەندى(69)ى یەكەم دەستوورى توركیا لەساڵى (1924)،ئە بیروڕایە لەچوارچێوەى یاسادا دەچەسپێنێ ودەبێتە دەستوورى وڵات لەدژى گەلى كورد ،كە دەڵێت "هەموو توركەكان یەكسانن لەبەردەم یاسادا" بەگوێرەى چەمكى پێچەوانە(مفهوم المخالفە)ى ئەم مادەیە ئەوانەى تورك نین یەكسان نین لەبەردەم یاسادا،كەواتە لەتوركیادا لەڕووى یاساییەوە نەكورد بوونى هەیەو نەكوردستانیش دانى پێدادەنرێ ئەمەش ڕێگا خۆشدەكات بۆ هەموو كارێكى ناڕەوا (كەبەیاسایى دابنرێ)لەدژى ئەوانەى كەتورك نین لەتوركیادا ،تاوانى جینۆساید لەباكووورى كوردستان هەموو لایەنەكانى ژیانى كوردى گرتوەتەوە لەڕووى تیۆریەوە ،لەیاساكانى ناوخۆدا گەلى كورد لەتوركیا بوونى نیە ،لە پراكتیكیشدا سوپاو پۆلیس و دەزگاكانى دەوڵەت هەموو توانایەكیان خستوەتەكار لەدژى گەلى كورد، گرتن، تۆقاندن، ئیعدامكردن، بەكۆمەڵ ڕاگواستن ،فەوتاندنى كەلتوور و تایبەتمەندى نەتەوەیى لەم ڕوەوە ئیسماعیل بێشكچى دەڵێ "ئەوبڕیارانەى كەدەرهەق بەمەسەلەى كورد دەردەكرێن بڕیارى یاسایى نین بەڵكو سیاسین"
دەڵێت ئەگەر یەكێك لەتوركیا پێ لەسەرئەوە دابگرێ و بڵێ من كوردم،ئەوە وەكو ئەو كەسە وایە كەتاوانى كردبێ ودەبێ لەسێدارە بدرێ ئەمە ئەو ڕاستیەیە كە بێشكچى باسیكردووە ولەدەستوورى كۆن وتازەى توركیادا جێگیركراوە بەگوێرەى یاساى ناوخۆ گەلى كورد لەهەموو مافێكى بێبەشكراوە
ڕژێمى توركیا لەدەستوورى تازەدا(7-11-1982) هەروەكو لەدەستوورى پێشوودا مافى كوردى پیشێل كردووە ، لەچوارچێوەى یاسادا بوونى كورد پێشێل دەكات، هەروەكو بەندى(42)دەستوورى ساڵى(1982) جگەلەزمانى توركى هەموو زمانێكى تر قەدەغەدەكات لەدەزگاكانى خوێندندا ،لەپڕۆگرامەكانى قوتابخانەكانى توركیادا ،منداڵانى كورد دەبێت هەموو ڕۆژێك بڵێن :
ئەز توركم
دایكم توركە
باوكم توركە
داپیرەم توركە
باپیرەم توركە
بنیادم توركە !
پابەندبوونى توركیا بەم بەعەقڵە یاسایى ودامەزراوەییەوە لەئێستادا كارەساتە ، دەستورى نوێى ساڵى (1982) هەلێك بوو بۆ توركیا كەخۆى لەكۆتى ڕەتكردنەوەى فرەیى ڕزگاربكات ودەستوورو یاسا ناوخۆكانى بەرزبكاتەوە بۆ ئاست دەستوورى وڵاتە ئەوروپیەكان ،لەناو خودى دەستورە نوێكە دژیەكیەك هەیە ،لەپێشكیەكەیدا هاتووە "هەموو هاوڵاتیەكى توركى مافى ژیانى خۆشگوزەرانانەى هەیە لەسایەى پێشكەوتن وسیستەمى یاسایدا......" واتە جگەلە تورك كەس ئەمافەى نیە بەڵام لەمادەى (2)دا دەڵێت (كۆمارى توركیا دەوڵەتێكى دیموكراسیە) ،دژیەكیەكەش خۆیدەبینێتەوە لەوەدا كەئەگەر دەوڵەت دیموكراسى بێت دان بەمافى مرۆڤ وكەمینەكاندا دەنێت ،كاركردنى توركیا بەهەمان عەقڵى كلاسیكى بۆ نەتەوەوكەمینەكان كێشەى بۆ ئەم وڵاتە دروستكردووە ئەوەتا یەكێتى ئەوروپا مەرجى هەیە بۆ بەئەندام بوون لەیەكیەتیەكەیدا كەئەویش هێنانەدى پێوەرەكانى كۆنگرەى كۆبنهاگنە ،ئەو پێوەرانەش پێك دێن لە (هەبوونى دام ودەزگاى مەدەنى جێگیربوو كە دیموكراسیەت و سەروەرى یاساو ڕێزگرتنى مافەكانى مرۆڤ مافى كەمینەكان دەستەبەربكەن)،ئەمە ئەوە دەگەیەنێت هەتا توركیا ئەم مەرجانە لەناوخۆى وڵاتدا نەهێنێتەدى ئەندامێتى تەواوەتى وەرناگرێ ،توركیا بەهۆى ئەو لیستە ڕەشەى كە بۆ مافى مرۆڤ هەیەتى وبەنیسبەت گەلى كوردەوە توركیا هەڵدەستێت بەسەركوتكردن وچەپاندنى بزوتنەوەى سیاسى وپێشێل كردنى مافە مەدەنى وسیاسیەكانى ئەم گەلە ، بۆ هێنانەدى ئەو مەرجانەى كە پێشتر باسمانكرد توركیا ناچاربوو كەچەند چاكسازیەكى ڕووكەشى لەبوارى مافى مرۆڤدا بكات ،لەوانە هەڵوەشاندنەوەى سزاى لەسێدارەدان لەیاساى سزادانەكەیدا ئەمەش بووە هۆى هەڵوەشاندنەوەى ئەو سزاى لە سێدارەدانەى كە بەسەر (عەبدڵا ئۆجەلان)دا درابوو ،لەڕووى شكلیەوە توركیا دەوڵەتێكى دیموكراسى سیكولارە و ئینتیماى بۆ ئەندام بوون هەیە لەیەكێتى ئەوروپادا ،بەڵام لەڕووى پراگماتیكیەوە تەنها بەڕووكەش دیموكراسیە ودان نانێت بە بنەڕەتە سەرەكیەكانى دیموكراسیدا كەبریتین لەمافى مرۆڤ و مافى گەلان لەئازادى و مافى كەمینەكاندا
كاتى ئەوە هاتووە توركیا ڕاى نێگەتیڤى خۆى بەرامبەر كورد بگۆڕێت لەباكورى كوردستاندا وئاڕاستەى دەوڵەتە دیموكراسیەكان بگرێتەبەر بۆ فەرمانڕەویى كردن وچارەسەركردنى پرسە نەتەوەییەكان ،ئەم سەردەمە سەردەمى دیموكراسى ومافى مرۆڤ وسەقامگیریە وسەردەمى "سیستەمى نوێى جیهانی"یە
ژیان دەگۆڕێت وهەمیشە لەگۆڕاندا بووە ،هەموو جیهان بەرەو دیموكراسى هەنگاودەنێت ،توركیاش هەتاسەر ناتوانێت لەم گوڕانكاریە بەدوور بێت
یەكێتى ئەوروپا هەتا ئێستا توركیاى بەئەندام وەرنەگرتووە لەبەر پێشێل كارى مافەكانى مرۆڤ وچەوساندنەوەى گەلى كورد لەئاكامدا ڕەتكردنەوەى دیموكراسى ،ڕژێمى توركیا هەتاهەتایە ناتوانێت نكوڵى لەداخوازیەكانى گەلى كورد بكات ،توركیا زۆر لەوە لاوازترە لەوەى كە بەرەنگارى سیستەمى نوێى جیهانى و ویستى گەلى كورد ببێتەوە
لەكۆتایدا پێم باشە گرتەیەك لە وێناكردنى ئیحسان نورى پاشا بخەمەڕوو كەلە(یادداشتەكان)یداباسیكردووە، كەڕووداوێكى ڕاستەقینەیەو لەكوردێكى توركیا ڕوویداوە لەبیستەكانى سەدەى ڕابردوودا ئەویش بەم شێوەیەیە:
هاوڵاتیەكى كورد بەناوى(تەمو بۆزو)لەئەستەمبوڵەوە بۆ بۆ لادێكەى خۆى (مەلازگرد)دەگەڕێتەوە ،كاتێك دەگاتە ناوچەى (خەنس) بەهۆى دەمەقاڵەى برادەرەكانیەوە دەستگیردەكرێت و ڕەوانەى زیندانى(خەنس)دەكرێت و بەندكرنەكەى سى ساڵ درێژەدەكێشێت ،ڕۆژێك بەڕێكەوت فایلەكەى دەردەكەوێت ودەخرێتەبەردەست دادوەر وبەردەدرێت لەكاتێكدا ئەم هیچ تاوانێكى ئەنجام نەدابوو
كاتیك پێى دەڵێن بێتاوان دەرچوویت ،لەجیاتى خۆشحاڵبوون بەكوڵ دەگرى و فرمێسك لەچاوەكانى وەك باران دادەبارێت
لێیدەپرسن بۆچى دەگریت؟لەوەڵامدا دەڵێت "سى ساڵ پێشوو بۆ بینینى خێزان ومنداڵەكانم وپێدانى خەرجى بۆیان لەئەستەنبوڵەوە بۆ (مەلازگرد)دەگەڕامەوە بەڵام بەبێئەوەى هیچ تاوانێكم كردبێت دەستگیركرام وخرامە زیندانەوە ئەمڕۆ پاش سى ساڵ بێتاوانیم ئەسەلمێنرێ ولەزیندان دێمە دەرەوە ،بێگومان خێزان ومنداڵەكانم مردوون وبەهۆى چوونە تەمەنەوە تواناى كاركردنیشم نەماوە ،پاش هاتنە دەرەوەم لەزیندان مەگەر بەلەنگەلەنگ بەرەو كۆڵانەكانى مەرگ هەنگاو بنێم ،ئەمەبوو هۆكارى گریانى بەكوڵى من
ئەمە نموونە ڕووداوێك بوو لەو ملیون ڕووداوە كارەساتبارانەى كەلەگەلى كورد ڕوویداوە لەتوركیا.
مافناس جەمیل محەمەد
سودم لەم سەرچاوانە وەرگرتووە:
1-FUAD TAHIR SADIQ، A brief history of Kurdistan
3- لیلاف حمەامین عزیز ،الحقوق السیاسیە للكورد فى الدول التى تچم كردستان .
3-د.مارف عومەر گوڵ،جینۆسایدى گەلى كورد لەسایەى سیستەمى نوێى جیهانیدا
4- احسان نورى پاشا،جنبش ملى كرد درتركیە .
5-دكتر ستار عزیزى ،حمایت از اقلیت ها در حقوق بین الملل
