شێرکۆ بێکه‌س شاعیرێکی مردوو شۆره!
Tuesday, 27/04/2010, 12:00
با دێ!
با دێ!
ده‌ست به‌ئابڕوی خۆتانه‌وه بگرن ، خه‌ڵکه
ئه‌گه‌ر تۆزێ ئابڕوو مابێ!
نه‌ک هه‌ر کڵاو،
با سه‌ریشمان پیرۆزی با و ڕه‌شه‌با بێ !
(عه‌بدوڵا په‌شێو)
ئه‌و ناونیشانه، دروستکراو نییه، به‌ڵکو قسه‌ی شێرکۆ بێکه‌سه و له یه‌کێک له شه‌وه په‌مه‌ییه‌کاندا ووتویه‌تی: (من وه‌ک مردووشۆرم لێهاتوه، کێ بمرێ ده‌بێ شیعرێک بۆ سه‌ر کێله‌که‌ی بنووسم).
من کاتێک سه‌یری شاعیره‌کانی، ئیستا ده‌که‌م، که له‌گه‌ڵ ده‌سه‌ڵاتدا بوونه‌ته برابه‌ش، ته‌واو خه‌م دامده‌گرێت و له حه‌زره‌ته کۆچکردووه‌کانیشمان ده‌که‌ومه گومانه‌وه، ئاخر ئه‌مانه غه‌دریش له نالی، مه‌حوی، حه‌مدی، حاجی قادر و ئه‌حمه‌دی خانیش ده‌که‌ن.
ئاخر سه‌د ساڵی تر نه‌وه‌کانی، کورد چۆن بزانن، شێرکۆ بێکه‌س، حه‌مه‌سه‌عید حه‌سه‌ن، مه‌هاباد قه‌ره‌داغی، له‌تیف هه‌ڵمه‌ت، ڕه‌فیق سابیر و فه‌رهارد پیرباڵ و چه‌ندین نموونه‌ی تر، که ئه‌مڕۆ سیمای دزێوی ده‌سه‌ڵاتیان جوانده‌کردووه، له‌و پارووه نانه ده‌خه‌نه ده‌میانه‌وه، که ده‌سه‌ڵات له‌گه‌روی خه‌ڵکی ده‌دزێ و ئه‌م شاعیره درۆزنانه‌ی کوردیش، به‌بێ ئه‌وه‌ی خاوه‌نی تۆسقاڵێک ویژدان و ئابڕوو بن، خاوه‌نی ڕاستییه‌ک بن به‌رامبه‌ر به‌و شیعرانه‌ی، که خۆیان له‌سه‌رده‌مێکدا ووتوویانه؟!
حه‌مه سه‌عید حه‌سه‌ن له شیعری (که زه‌رده‌خه‌نه کۆچ ده‌کات) بۆ نیرۆدای نووسیوه ده‌ڵێ:
دیسان ئامێز ئه‌گرێته‌وه بۆ په‌ژاره ،
دیسان ڕێبازی دێرینه‌ی ئه‌گرێته‌وه و
سڵناکات له ژووری ته‌نگی به‌ندیخانه و
ئه‌ڵقه چه‌وره‌که‌ی سێداره
ئه‌و هه‌ستده‌کا و نایداته ده‌ست،
ڕۆژگارێکی وه‌ها نوته‌ک
چاره‌نووسی چه‌وساوه‌کانی ئه‌و شاره
ئاخر خاوه‌نی ئه‌م هۆنراوه‌یه، هه‌نوکه له باوه‌شی پارتییدا له هه‌ولێری تژی له هه‌ژاریی و داماویی ده‌ستفرۆش و ده‌رۆزه‌که‌ردا، ده‌له‌وه‌ڕێ و له ئوتێله چه‌ند ئه‌ستێره‌کاندا شه‌وده‌کاته‌وه، له‌سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتدا، باده ده‌نۆشێ و نیرۆداش بابچێت بۆ جه‌هه‌نه‌م.
ئاخر سه‌دساڵی تر کوردێک ئه‌م هۆنراوه‌یه ببینێت واده‌زانێت حه‌مه‌سه‌عیدی کوڕی مام حه‌سه‌ن ده‌سته‌ی هێرشکه‌ربووه و ئاڵاکه‌ی نیرۆدا ئه‌م بردوویه‌تی بۆ لوتکه.
له‌تیف هه‌ڵمه‌تی مه‌زڵوم له هۆنراوه‌ی(شیعره هه‌وره‌کان)دا ده‌ڵێ:
گه‌ر ده‌ته‌وێ، نیوه‌شه‌وێک
که‌وڵه‌که‌ت نه‌که‌نه مه‌شکه
مووی له‌شت نه‌که‌ن به‌ڕه‌شکه
ده‌مت نه‌که‌ن، به‌کوانی ئاگر
مه‌به به شاعیر
ئیستا ئه‌م شاعیره به‌هه‌ڵوێسته شۆڕشگێره که‌س ده‌می نه‌کردووه به‌کوانی ئاگر، که‌چی مۆری خه‌ڵاتی بله‌ی له‌ناوچه‌وانی خۆی دا و بوو به خاوه‌نی ده‌فته‌ره دۆلاری دزراو، له‌گه‌ڵ ڕه‌فیقی کوڕی سابیر و فه‌رهاد پیرباڵیش تازه له‌کوردستانی نوێدا، بۆچاوبه‌ست ده‌نوسێ کێ بێت ده‌نگم بگه‌یه‌نێته سه‌رۆکه ته‌زویره‌که‌ی هه‌رێم؟
ده‌مێکه بیر له‌وه ده‌که‌مه‌وه و له‌به‌رده‌می گوماندا وه‌ستاوم، داخۆ ئه‌م نووسه‌ر و شاعیره بێهه‌ڵوێستانه، ته‌نها بۆ پاره واده‌که‌ن؟ بۆ ئاوا خۆیان و ویژدانیان هه‌راج کردووه؟ یان ئایا له ترسایه، ئیستا ئه‌مانه واده‌که‌ن؟ که کورد ده‌سه‌ڵاتداره، داخۆ پێشتر ئه‌م که‌سانه له به‌رده‌م به‌عسدا هه‌ڵوێستیان چۆن بووبێت؟ ئه‌مه ته‌نها پرسیاره و هیچی تر، چونکه من ڕێگه به‌خۆم ناده‌م تاوان بۆ هیچ که‌سێک دروست بکه‌م وه‌کو نازم حیکمه‌تی شاعیر ده‌ڵێ: (
هیچ شتێک له‌م دنیایه‌دا، له ترس شوره‌یی تر نییه، به‌تایبه‌ت بۆ که‌سێک په‌یامی شیعری پێبێت).
جارێک یه‌کێک له‌م شاعیرانه له‌عه‌بدوڵڵا په‌شێو ده‌پرسێت (داخۆ ئه‌و چۆن غیره‌ت ده‌کات کۆڕ ده‌به‌ستێت و به ده‌سه‌ڵاتدا دێته خوارێ)؟
په‌شێو له وه‌ڵامدا ده‌ڵێ: ئێوه غیره‌ت ناکه‌ن، خۆ ناتان کوژن؟ بابشتان کوژن، ژیان بۆ ئیوه‌ی هه‌راجکردوو، هیچ مانایه‌کی ماوه؟
شێرکۆ بێکه‌س که سایه‌تییه‌کی پڕ ڕیاکاریی و تژی له درۆ نمایش ده‌کات، ئه‌و شاعیر‌ێک بوو، هۆنراوه‌ی بۆ مه‌لامسته‌فا نووسی، که‌چی له کتێبی: (ڕوو به‌ڕوو بوونه‌وه له‌سێبه‌ری چیادا)، هه‌رچی سووکایه‌تی بوو به مه‌لا مسته‌فا و پارتیی کردوویه‌تی، بۆیه ئیستا سوێی بۆته‌وه بچێته دیداری مه‌سعود، دیداری مه‌سعود یش بۆ شێرکۆ وه‌ک سێبه‌ری خۆی لێهاتوه هه‌رگیز پێی ناگات.
من له‌وه ناگه‌م بۆچی ئێمه (خه‌سره‌وێکی گوڵسورخی، ڤیکتۆر گارا، نیرۆدامان) تێدا دروست نابێت؟
گوڵسورخی کاتێک جه‌لاده‌که‌ی چاوی ده‌به‌سته‌وه، نه‌یهێشت، پێی وت: برا ، چاوی من مه‌به‌سته‌وه. من ده‌مه‌وێت سه‌یری تیشکی خۆر بکه‌م).
جه‌لاده‌که‌ی لێی ده‌پرسێ: ئه‌ی تۆ ناترسی؟
سورخی ده‌ڵێت:
من کاتی ئه‌وه‌م نییه بیر له ترس بکه‌مه‌وه.
فیکتۆر گارا په‌نجه‌کانیان بڕییه‌وه، که‌چی وازی نه‌هینا، به‌مه‌چه‌کی گیتاری بۆ شۆڕش لێده‌دا .
دیاره ئێمه‌ش که‌سانی وه‌ک شه‌هید مه‌لا عه‌لییمان هه‌بووه، لێ ئه‌و وه‌ك شاعیر نه‌ناسراوه.
ئه‌وه‌ی لای من جێگه‌ی پرسیاره: تۆ بڵێی ئه‌م شاعیرانه، ئه‌م هه‌موو تاوان و دزیی و جه‌رده‌یی و هه‌راجکردنی نیشتمان و به‌کۆیله‌کردنی کورده نه‌بینن؟ ئاخر ئه‌وان کاتێک ئه‌شیعرێنن ته‌نها، بازرگانن، وشه‌ی چه‌ور ده‌فرۆشن، پێم سه‌یره هه‌ندێک که‌سی بێئاگا له رێگای قسه و هۆنراوه و دیوانه شیعره‌کانییانه‌وه، رێز له‌مانه ده‌گرن. ئه‌مانه که‌ی رووناکبیر و شاعیر و نووسه‌رن!؟ که‌ی شایانی رێزن؟ ئه‌وانه هه‌ر شتێک بن، ئه‌وه نین وه‌ک ئێمه لێیان تێگه‌یشتووین، چونکه گرنگ نییه تۆ چی ده‌ڵێی، گرنگ ئه‌وه‌یه تۆ چۆن به‌کردار ده‌یکه‌یت.
ماسی ئه‌گه‌ر له ئاوت ده‌رهێنا ده‌مرێت، شاعیری ره‌سه‌ن و به هه‌ڵویستیش له پێناوی ئازادییدا خه‌بات ده‌کات و ده‌مرێ، ئه‌گه‌ر له تیشکی بیرکردنه‌وه‌ی ئازادیت دوورخسته‌وه، ده‌مرێت، من به هه‌ڵه له شێرکۆ تێگه‌یشتووم، چونکه ئه‌و به‌بێ ئه‌وانه نامرێ، غه‌درێکی گه‌وره‌م لێکردووه، چونکه شێرکۆش ئه‌گه‌ر عه‌ره‌ق و جگه‌ره‌ی لێدوور بخه‌یته‌وه، ئه‌و به‌بێ ئه‌وانه ده‌مرێ.
جاران شێرکۆ هه‌رچی ده‌وت، حه‌مه‌سه‌عید حه‌سه‌ن، نامیلکه‌یه‌کی له‌سه‌ر ده‌نووسی، که‌چی له‌وه‌ته‌ی کاکه حه‌مه ئاودیوو بوو، ئیتر بێده‌نگ بووه، هیچ له‌سه‌ر شێرکۆ نانووسێت، چونکه ئیستا خۆی به قه‌رزدار ده‌زانیت، ئه‌مڕۆ هه‌ردووکیان له سه‌رچاوه‌یه‌ک ئاو ده‌خۆنه‌وه. به‌ڕاستی فروغی فروغزاده جوان بۆی چووه که ده‌ڵێ: (زۆر شاعیر هه‌ن له ئێران، ته‌نها له کاتی نووسینی شیعردا شاعیرن) خۆ ئه‌گه‌ر فروغ ئه‌و پاشاگه‌ردانییه‌ی ئێمه‌ی بدیبایه داخۆ ئه‌مڕۆ چیده‌وت؟
ئه‌حمه‌د شاملو له هۆنراوه‌ی (جگه له‌عیشق) جوان بۆی چووه ده‌ڵێت:
چۆن نه‌فره‌ته‌کان
له پیرۆزکراوه‌کان
به‌چێژترن
چۆن مه‌رگ
شادی هێنه‌رتره له ژیان
چۆن برسێتی
گه‌رمتره له نانی ئێوه
ده‌بێت قبوڵ بکرێت
نه‌فره‌ت له ئێوه، که جگه له عه‌شقێکی شێتانه
هه‌موو شتێکی ئه‌م دونیایه‌ی ئێوه شێتانه‌یه
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
