ئۆجالان؛ ژنێتی بە واتای مافی هەموو جۆرە مامەڵە كردنێكە بەرامبەر بەژن

Sunday, 17/08/2014, 12:00

1516 بینراوە

كۆمەڵگا تەنیا ئەوە پەسەند دەكات كە ژنێك تەنیا بەپیاوێكەوە گرێدراو بێت و لە ماڵەكەی خۆیدا بەشێوازێك بژیت كە بەشەرەفمەندانە دەناسرێت. كاتێك ژن لەم رەوشە دەردەچێت و چەندین پیاو بێنێتە ماڵەوە، یان بەپێچەوانەوە پیاو چەندین ژن بێنێتە ماڵەوە رەوش چۆن دەبێت؟ هەڵبەتە سەراوبن دەبێت. لە مەسەلەی پارەدا رەوشەكە ئاڵۆزتریشە. ئەگەر درێژە بەنموونەكەمان بدەین، لەبەرئەوەی ژن رێسای گشتی شكاندووە لە رێگای دەركردنی لەماڵەوە ئەگەری گەیشتن بە رێگەچارەیەك هەیە، بەڵام لەمەسەلەی پارەدا لەوانەیە كارەكان هێندە ئاسان نەبن. ئەوەی پارەی بەدەستەوەیە، ئەگەر یەكێكی نەفس بەرز نەبێت، چەندە پارە بچێتە سەر پارەكانی، لەوانەیە پەسەندی بكات. كە چی هەروەكو مەسەلەی ژنەكە، كۆمەڵگا پارەی بۆ نێوەندكاری پەسەند نەكردووە. شیمانەیەكی بەهێز ئەوەیە كۆمەڵگا گووتوویەتی كۆكردنەوەی پارە گەورەترین بێ شەرەفییە.
كاتێك زیاتر لە نزیكەوە تەماشای كۆیلایەتی ئافرەت بكەین، لایەنی پلیشاندنەوە و دەرخستنی لە مرۆڤایەتی سەرنجمان رادەكێشێت. بەستنەوەی لەماڵدا، تەنیا زیندانی كردنێكی شوێن نییە. تەنانەت زیندانیش نییە. بە قووڵی گوزارشت لە بەستنەوەی بۆ لاقەكردنی دەكات. هێندەی دەخوازرێت با لە میانەی رێوڕەسمەكانی دەستگیرانی و بووكێنی هەوڵی شاردنەوەی راستییە قووڵەكە بدرێت، دیسان یەك رۆژ بۆ ئەو كەسانەی خۆیان دەناسن واتای كۆتایی هاتنی كەرامەتی مرۆڤە. ئافرەت لە میانەی ئامرازە هەمەڕەنگەكانی سیستەمی توندوتیژییەوە، لەویش زیاتر لە رێگای ئامرازەكانی داڕووخانی ئایدیۆلۆژییەوە ــ بە بابەتی ئەشقیشەوە ــ ئەوەندە لە بەهای هەزار ساڵییەكانی بەرهەم، پەروەردە، بەڕێوەبەرایەتی و ئازادیخوازی دوور دەخرێتەوە و بچووك دەكرێتەوە كە ئەنجامەكەی لە رادەست بوون خراپترە. واتا بە تەواوی ناسنامەی خۆی لە دەستدەدات و بۆ "ژنێتی" دەگۆڕێت (مەبەست ژنی پیاوە). لەبەرچاوی پیاوێكی هەرە ئاسایی، تەنانەت لای شوانێكی چیاش ئافرەت تەنیا بۆ ژنێتییە، دەتوانێت ببێتە ژنی پیاوێك. هەرچی ژنێتییە بە واتای مافی هەموو جۆرە مامەڵە كردنێك دێت پێیەوە ــ تەنانەت بەوەشەوە كە هەر كاتێك بیەوێت، دەتوانێت بیكوژێت ــ ئەو تەنیا موڵكێك نییە؛ بەڵكو موڵكێكی زۆر تایبەتە. بۆ خاوەنەكەشی پۆتانسێلی بوون بە ئیمپراتۆرێكی بچووك لەخۆوە دەگرێت، ئەگەر بزانێت بەكاری بێنێت!!.
هەرچی خاوەندارێتیكردنی ژنە، بوو بە زەمینەی یەكەمین هزری موڵكایەتی. دواتر هەنگاو بۆ بە كۆیلەكردنی پیاو هاوێشترا. لە سەردەمی شارستانیدا جۆری خێزانی فراوان و درێژخایەنی لە شێوەی خانەدانێتی دەبینین، بەڵام خێزانە لادێیی و پیشەكارە سادەكان لە هەموو كاتێكدا هەبوون. دەوڵەت و دەسەڵاتەكان كۆپیەیەكی دەستڕۆیی خۆیان لەناو خێزاندا بە باوك ـ پیاو بەخشیوە و رۆڵێكی هاوشێوەی خۆیان پێداوە. بەمجۆرە خێزان كراوەتە گرنگترین ئامرازی مەشروعیەت پێدانی پاوانەكان. بەردەوام رۆڵی سەرچاوەی كۆیلە، جووتیار، كرێكار، رەنجدەر و سەرباز و تەواوی خزمەتەكانی دیكەی بۆ تۆڕەكانی سەرمایە و باڵادەستی بینیوە. لەبەر ئەم هۆكارە خێزان گرنگی پێدرا و پیرۆزكراوە. سەرباری ئەوەی تۆڕەكانی سەرمایەداری گرنگترین سەرچاوەی قازانجی خۆیان لەسەر رەنجی ژن لەناو خێزاندا بەدەستدێنن، بەڵام ئەمە پەردەپۆش دەكەن و بارێكی زیادە دەخەنە سەر خێزانەوە، وەك بڵێی خێزان كراوەتە زامنی دڵنیایی سیستەم و بەمجۆرە مەحكومی دەمارگیرترین قۆناخی ژیانی كراوە.
رەخنەكردنی خێزان گرنگە؛ چونكە تەنیا لەسەر بنەمای رەخنەكردن دەتوانێت ببێتە فاكتەری كۆمەڵگای دیموكراتی. تا تەواوی خێزان ـ نەك تەنیا ژن (فێمێنیزم) ـ وەك خانەی دەسەڵات شیكار نەكرێت، ئەو ئایدیال و پراكتیزەكردنی شارستانێتی دیموكراتی لە گرنگترین فاكتەرەكانی بێبەش دەبێت. خێزان دامەزراوێكی كۆمەڵایەتی نییە كە تێپەڕ بكرێت، بەڵام دەتوانرێت وەرچەرخێنرێت. پێویستە دەستبەرداری بانگەشەكانی موڵكایەتی ژن و منداڵان بكرێت كە لە سەردەمی پلەدارێتی(هیارارشی)یەوە ماوەتەوە، هەروەها پەیوەندی دەسەڵات و سەرمایەش (هەموو جۆرەكانی) لە پەیوەندییەكانی هاوسەرێتیدا رۆڵ نەبینێت. پێویستە هەڵوێستە رەمەكییەكانیشی بەلاوە بنرێت كە بە بیانووی بەردەوامكردنی جۆری مرۆڤ پەیڕەو دەكرێت. نموونەییترین هەڵوێستی یەكێتی نێوان ژن و پیاو ئەوەیانە كە گرێدراو بە كۆمەڵگای ئەخلاقی و سیاسی فەلسەفەی ئازادی بە بنەما دەگرێت. ئەو خێزانەی لەم چوارچێوەیەدا بە وەرچەرخاندا تێپەڕبێت، دەبێتە تەندروستانەترین زامنی كۆمەڵگای دیموكراتی و یەكێك لە پەیوەندییە سەرەكییەكانی شارستانێتی دیموكراتی. لە هاوسەرێتی فەرمی زیاتر، هاوسەرێتی سروشتی گرنگە، بەڵام پێویستە هەموو كاتێك هەردوولا بۆ ژیانی جیاواز و بە تەنیاش ئامادە بن. ناكرێ بەشێوەی كۆیلایەتی یان كوێرانە لەماوەی پەیوەندیدا جموجۆڵ بكرێت. وەك ئاشكرایە لەژێر سایەی شارستانێتی دیموكراتیدا خێزان واتادارترین وەرچەرخان بەخۆیەوە دەبینێت. ژن كە بەشێكی زۆری لە رێزو قورسایی هەزاران ساڵەی خۆی لەدەستداوە، تا هێز و رێزێكی مەزن بە دەست نەهێنێتەوە، یەكینەی خێزانی واتادار پێشناكەوێت. ئەو خێزانەی لەسەر بنەمای جەهالەت و نەزانی ئاواكراوە، جێگای رێز نابێت. ئەو رۆڵە گرنگە كە لە سەرلەنوێ‌ ئاواكردنەوەی شارستانێتی دیموكراتیدا دەكەوێتە سەر خێزان.
كۆمەلگەی رەگەزگەرایی بەهێندەی سەرمایەداری جانەوەرێكی كۆمەلایەتی مەترسیدارە. بە درێژایی مێژوو رەگەز(گەرایی) پەرستی ئەو چەكە بووە كە هەرە زێدە لەلایەن سیستەمەكانی شارستانییەوە بەكارهێنراوە (دژی كۆمەڵگای ئەخلاقی و سیاسی). كۆڵۆنیكردنی ژن بۆ زۆر ئامانجی جۆراوجۆر بەكاریگەرترین نموونەی ئەم باسەیە. وەچەدەخاتەوە، كرێكاری بێ كرێیە، خاوەنی بە پەژارەترین و سەختترین كارە و گوێڕایەڵترین كۆیلەیە. هەروەها لەدۆخی ئۆبژەی هەمیشەییكردنی ئارەزووی زایەندیدایە. ئامرازی ریكلامە. بەنرخترین كاڵایە، بگرە شاژنی گشت كاڵاكانە. وەك ئامرازی لاقەكردنی بەردەوامی پیاو دیمەنی ئەو كارگەیە دەدات كە دەسەڵاتەكەی دەستەبەر دەكات. وەك ئۆبژەی جوانی و رازانەوە لە بواری مەعنەوییەوە درێژەپێدەری كۆمەڵگای پیاوسالارییە. لەناو ئەو كۆمەڵگا پیاوسالارییەی لە بونیادی دەوڵەت ــ نەتەوەدا هەیە بەڕادەیەكی هەرە بەرز لەم لایەنانەوە ژن بەم پێگە داڕووخاوە دەگات؛ چونكە خەیاڵی (وێنا)ی ژن لە كۆمەڵگای دەوڵەت ــ نەتەوە بە سیفەتی خوداوەند (وێنا و ناسنامەی هاوبەشی ژن) لە رووخساردا ئامراز و كەرەستەیەكی عیبادەتە، بەڵام سیفەتی خوداوەندە ژن "ئیلاهە" لێرەدا بە واتای سۆزانیخانە (ماڵی گشتی) و سووكایەتی پێكردن دێت. ژن بە سیفەتی ئیلاهە، ئەو ژنەیە كە هەرە زێدە دووچاری سووكایەتی پێكردن هاتووە و بچووك خراوە. لەكاتێكدا رەگەزپەرستی كۆمەڵگای دەوڵەت ـ نەتەوە لەلایەكەوە بەشێوەیەكی زێدەڕۆ و لە بەرزترین ئاستدا پیاو دەكات بە دەسەڵاتدار، (هەر پیاوێكی باڵادەست بەشێوەیەكی داپۆشراو پەیوەندی زایەندی بەواتای "ئیشی قەحبەكەم تەواو كرد"،"توانیم (زاڵبووم)"لەمێشكیدا جێگیر دەكات) لە كەسایەتی ژندا كۆمەڵگا دەخاتە دۆخی كەوتووترین كۆڵۆنییەوە، لەم چوارچێوەیەدا لە دەوڵەت ـ نەتەوەدا ژن لە دۆخی پێشكەوتووترین كۆڵۆنی نەتەوەی كۆمەڵگای مێژووییدایە!!.
یەكێك لەو كۆڵەكانەی شارستانییان ئاماددە كردووە ئەم راستییە بووە. یەكێك لە جۆرەكانی سنوور نەناسی كەلتووری ماددیش گرێدراوی ئەم راستییەیە. خواستویانە ئەو ئەزموونە سەركەوتووەی بەرامبەر ژن بە دەست هێنراوە، بۆ تەواوی كۆمەڵگای بگوازنەوە. ئەمە دووەمین هۆكاری ترسناك بووە. بۆ ئەفەندییەكان دەبوایە كۆمەڵگاش وەكو ژن رۆڵ ببینێت. دواتر هەوڵی روون كردنەوەی دەدەین كە چۆن تەواو كردنی بە ژنكردنی كۆمەڵگا لە سیستەمی سەرمایەداریدا ئەنجامدراوە، بەڵام بناخەی ئەم كردارە لە یەكەمین قۆناخی شارستانیدا دانراوە، هەرچی لە كەلتووری گریك ــ رۆمادایە خوازراوە ئەمە وەكو نموونەی كۆمەڵگایەكی سەركەوتوو پێشكەش بكرێت. تەنیا لە میانەی بە ژنكردنی پیاو دەتوانرێت باس لە بە ژنكردنی كۆمەڵگا بكرێت. كۆمەڵگای گریك ــ رۆما باش هەستی بەمە كردووە و تەگبیری وەرگرتووە. بابەتێكی زانراوە كە رەوشی كۆیلەكانی زۆر لە هی ئافرەت خراپتر بووە. كێشە بە ژنكردنی ئەو پیاوانە بوو كە كۆیلە نین. باس لە پەیوەندی زایەندی نێوان ئەندامانی خێزان، لادانی سێكسی و هاوڕەگەزبازی ناكەم. رەهەندی دەروونی، تەنانەت هۆكاری جەستەیی ئەو دیاردانەی كە باسیان دەكەم، پێویستە بە جیا هەڵسەنگێندرێت. بە گوێرەی مۆدێلی كۆمەڵگای كلاسیكی یۆنان، هەر كوڕە لاوێكی ئازاد مسۆگەر دەبێت خاوەنێك یان (هاوجووتێكی سێكسی) پیاوی هەبێت. تا لاوەكە دەبێتە خاوەن ئەزموون دەبێت خۆشەویستی هاوجووتە سێكسییەكەی بێت. هەر وەكو باسم كرد، تەنانەت سوقراتیش لەو بارەیەوە دەڵێت:"لەم رووداوەدا گرنگ زۆر بەكارهێنانی لاوەكە نییە، گرنگ ئەوەیە لەم دۆخە رۆحییەدا بژی". زهنییەتەكەی ئێرە زۆر ئاشكرایە. لەبەر ئەوەی كۆمەڵگای كۆیلایەتی لەگەڵ پرەنسیپی كەرامەت و ئازادی هەڵی نەدەكرد، دەبوایە ئەم تایبەتمەندیانە لەناو كۆمەڵگادا بسڕدرێتەوە؛ چونكە هەڕەشەیان لە كۆمەڵگای شارستانی دەكرد. راست بوو، شوێنێك ئازادی و كەرامەتی مرۆڤی لێبێت كۆیلایەتی تێیدا ناژی. سیستەم دەركی بەمە كردووە و پێویستییەكانی جێبەجێ كرووە.
بێگومان كەلتووری گریك ــ رۆما نەیتوانی ئەم رۆڵەی خۆی تەواو بكات. لە ناوەوە ئایینی كرستیانی كە لە میانەی قوتابخانە ئازادەكانی فەلسەفەوە پێشكەوت، لە دەرەوەش هێرش و راپەڕینە بەردەوامەكانی ئەتنیكەكان ئەم كۆمەڵگایەی رووبەڕووی رەوشێكی دیكە كردەوە. ئەو هێمایانەش كەم نەبوون كە دەیانگوت كەلتووری ماددی هەموو شتێك نییە و هێزەكەی بارەتەقای هەموو شتێك ناكات، بەڵام لە سەردەمی سەرمایەداریدا بە بێ ئەوەی پێویستی بە "نێربازی" ببینێت، دەیتوانی كۆمەڵگا بكات بە ژن!!.
سەرباری تەواوی رازاندنەوەكانی لیبڕالیزم، وەك چۆن مۆدێرنیتەی سەرمایەداری ستاتۆوە كۆنەكەی بۆ یەكسانی و ئازادی نەگۆڕی، ئەركی دیكەشی لێ باركردووە و ژنی خستۆتە ژێر ستاتۆیەكەوە كە زۆر لەهی جاران قورستترە. ستاتۆكانی لەجۆری هەرزانترین كرێكار، كرێكاری ماڵەوە، كرێكاری بێ بەرامبەر، كرێكاری نەرم و خزمەتكاری پیشانیدەدات كە رەوشی قورستتر بووە. لەسەر ئەمەشەوە بەكارهێنانی وەك ئامرازێكی ریكلام و كەرەستەیەكی مەگەزینی راگەیاندن قووڵتركراوەتەوە. تەنانەت جەستەكەشی وەك ئامرازێكی هەمەلایەنی بەكارهێنان و قۆستنەوە كاڵایەكە سەرمایە دەستبەرداری نابێت. بەردەوام ئامرازی وروژاندن و هاندانی ریكلامكردنە. بەكورتی بە، بەرهەمترین نوێنەری كۆیلەی مۆدێرنە. ئایا دەتوانرێت بیر لە كاڵایەكی بەمجۆرە بكرێتەوە كە هەم لەو كۆیلەیە بەهادارترە كە زۆرترین قازانج بەدەست دێنێت، هەم ئامرازێكی ئارەزووە ناكۆتاكانە؟.
........................................