بەرپرسی رێکخستنەکانی پەچەدەکە لە دەرەوەی وڵات، وه‌ڵامی چه‌ند پرسیارێکی گرنگی کوردستانپۆست ده‌داته‌وه
Friday, 03/05/2013, 12:00
په‌یامنێری کوردستانپۆست: ئازاد فایه‌ق محه‌مه‌د
ئه‌و پرسیارانه‌ی خواره‌وه که ئاڕاسته‌ی به‌رپرسی رێکخستنه‌کانی پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان (PDK) له ده‌ره‌وه‌ی وڵات کراوه، له سه‌ره‌نجامی ئه‌و نووسین و ره‌خنه و سه‌رنجانه‌وه هاتوون، که له ماوه‌ی رابردوودا و دوای راگه‌یاندنی په‌یام و نامه‌که‌ی سه‌رۆکی په‌که‌که عه‌بدوڵڵا ئۆجه‌لان، قسه‌یان له‌سه‌ر کرا. هه‌رچه‌نده ئێمه له‌و کاته‌دا ده‌بوو وه‌کو ستافی کوردستانپۆست قسه‌مان له‌سه‌ر بکردایه و راو و هه‌ڵویستی خۆمان ئاشکرا رابگه‌یاندایه، لێ دوایی وامان به باشتر زانی هه‌موو قسه و سه‌رنجه‌کانمان له توێی چه‌ند پرسیارێکدا کۆبکه‌ینه‌وه ئاڕاسته‌ی به‌رپرسێکی په‌که‌که‌ی بکه‌ین، داواجار ئه‌رکی وه‌ڵامدانه‌وه‌ی پرسیاره‌کان کاک حه‌سه‌ن جودی گرتییه ئه‌ستۆی خۆی، ئه‌ویش وه‌ک به‌رپرسی ده‌ره‌وه‌ی وڵاتی ئه‌و پارته وه‌ڵامی داینه‌وه، له خواره‌وه بفه‌رون بۆ ته‌واوی پرسیار و وه‌ڵامه‌کان.
حه‌سه‌ن جودی: سڵاو و رێز کاک ئازاد و هێژایانی کوردستانپۆست. ئەمە وەڵامی پرسیارەکانی ئێوەی بەڕێزە و داواکارم وەڵامەکانم وەک خۆی و بێ هیچ دەستکاریکردنێک و بەیەکەوە بڵاو بکرێتەوە. داوای لێبوردنیش دەکەم کە چەند رۆژێک دواکەوت. هەروەها من وەک (حەسەن جودی) وەک بەرپرسی رێکخستنەکانی پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان (PDK) لە دەرەوەی وڵات، وەڵامی ئەو پرسیارانەی ئێوەم داوەتەوە. هیوادارم بەو سیفەتەوە بڵاوی بکەنەوە.
سوپاس بۆ ئەو دەرفەتەی بە ئێمەتان بەخشی، سوپاس بۆ ماندووبوونتان. لەگەڵ ئەوپەڕی رێزمدا
حەسەن جودی
بەرپرسی رێکخستنەکانی پەچەدەکە لە دەرەوەی وڵات
١ی ئایاری ٢٠١٣
ئازاد فایه‌ق محه‌مه‌د: زۆر چاکه کاک حه‌سه‌ن، فه‌رموون له‌گه‌ڵ پرسیاره‌کانی ئێمه و وه‌ڵامه‌کانی ئێوه، هیوادارین خوێنه‌ر و نووسه‌ره‌کان، هه‌ر سه‌رنج و قسه‌یه‌کیان له لا گه‌ڵاڵه ده‌بێت ئه‌وانیش له‌و بارهیهوه قسه‌ی له‌سه‌ر بکه‌ن.
1. دوای راگه‌یاندنی په‌یامه‌که‌ی به‌ڕێز ئۆجه‌لان، وا بڵاوکرایه‌وه که ئۆجه‌لان له‌گه‌ڵ په‌یامه‌که‌یدا نامه‌یه‌کیشی ناردووه! ئایا ده‌توانن به‌شێک له ناوه‌رۆکی ئه‌و نامه‌یه‌مان بۆ ئاشکرا بکه‌ن، پێمان بڵێن له‌و نامه‌یه‌دا چی دیکه گووتراوه ؟ بۆچی ناوەڕۆکی نامەکە نەگەیشتە ئاپورەی خەڵک تەنها ئەو پەیامە گەیشت کە بە وشەیەکیش ناوی کوردستانی تێدا نییە ، هێندەی باسی گەلانی ڕۆژهەڵاتی تێدا هاتبوو، لەکاتێکدا بە بەر چاوی گەلانی ڕۆژهەڵاتەوە گەلی کورد مەرگەساتی دنیای بەسەر هاتووە ؟
وەڵام: راستییەکەی پێش ناردنی پەیامی نەورۆز دوو نامەی بۆ کۆما جڤاکێن کوردستان کەجەکە، رێکخستنەکانی ئەوروپا، پارتی ئاشتی و دیموکراتی بەدەپەی ناردبوو. ئێستاش چەند نامەیەکی تری ناردووە. لەو نامانەیدا باسی لە دەستپێکردنی پێواژۆیەکی نوێی چارەسەری دیموکراتی پرسی گەلی کورد و کوردستان و دیموکراتیزەکردنی تورکیا و بارودۆخی ئێستای خۆرهەڵاتی ناوین دەکات و راو بۆچوونی خۆی لەمبارەیەوە دەربڕیوە و تیشکی خستۆتە سەر ئاستی ئەو لەیەکتێگەیشتنەی کەوا دیالۆگی نێوان خۆی و شاندی دەوڵەت پێیگەیشتووە و داوای لێیان کردووە کە را و بۆچوونی خۆیان لەمبارەیەوە دەرببڕن. وا باس دەکرێ کە نامەکە چەند بەشە و لەرووی فەلسەفی و پرەنسیپی و سیاسی و کراداری باس لەوە دەکات کە چۆن پرسی کورد دەکرێ چارەسەر ببێت، هەروەها باس لەوەش دەکرێ کە ئەگەر پرسی کورد چارەسەر نەبێت لەمیانەی دەستپێکردنی ئەو پێواژۆیەدا ئەوا چی روودەدات و ئەگەری روودانی ئەو پێشهاتانەی کە دەکرێ رووبدەن.
لەبەر ئەوەی زۆر هێز و لایەن و دەوڵەت لەئاستی کوردستان و خۆرهەڵاتی ناوین و جیهاندا دژی دەستپێکردنی پێواژۆیەکی چارەسەری وەهان، بۆیە رەنگبێ ئێستا بڵاونەکردنەوەی ئەو نامانە زیاتر سوودی هەبێت، وەک ئەوەی بڵاوبکرێتەوە. لەوباوەڕییەدام کاتێک ئەو پێواژۆیە گەیشتە ئاستێک لە چارەسەرکردن و ئاکامگیربوون، ئەوا مسۆگەر هەموو ئەو نامانە و هەموو ئەو پرۆتۆکۆڵانەی نووسراون و ئەو دیالۆگانەی پێشخراون بڵاودەکرێنەوە. دەبێت ئەو راستییەش بڵێم؛ ناواخنی سەرجەم ئەو نامانەی نووسراون و ئەو ئاستەی دیالۆگ و دانوستاندنەکان پێیگەیشتووە لەمیانەی لێدوانەکانی کەجەکەدا بەڕوونی باسی لێوەکراوە و باسی لێوە دەکرێت. بۆیە دەتوانم بڵێم؛ هەرچەندە دەقی ئەو نامانە وەکو خۆی بۆ رای گشتی بڵاونەکراونەتەوە، بەڵام ناواخن و ناوەرۆکی سەرجەم نامەکان بەشێوەیەک لەشێوەکان چ بەڕێگای لێدوان بێت یان ریپۆرتاژەکان باسیان لێوەکراوە و گەلی وڵاتپارێزیش فێری ئەوە بووە کە چۆن لەزمانی رێبەری گەلی کورد رێزدار عەبدوڵڵا ئۆجەلان و تەڤگەری پەکەکە تێبگات و باش لەیەکتر تێدەگەن. گەلی کورد گەلێکی نەزان و ناهوشیار نییە، بەڵکو گەلێکی تێگەیشتوو و پێگەیشتوو و هوشیارە و لە رێبەر و تەڤگەرەکەی خۆی باش تێدەگات. چونکە هەموو کاتێک رێبەر ئۆجەلان و تەڤگەری پەکەکە بەشێوەیەکی شەفاف و روون و راشکاوانە چی پێویست بووە بۆ گەل باس بکرێ و لێی سوودمەند ببێت باسی کردووە و باوەڕی بەگەلەکەی خۆیشی هەبووە کە راست لەمەسەلەکان تێدەگات و بەگوێرەی قۆناخەکانیش ئەرکی خۆی پێکهێناوە. بۆیە ئێستا لەنێوان گەل و تەڤگەری پەکەکە و رێبەر ئۆجەلاندا باوەڕی و متمانەیەکی زۆر و هیوایەکی مەزن هەیە و ئاوێتەی یەکتر بوونە. ئەگەر تا ئەمڕۆ هەر پێشکەوتن و سەرکەوتن و شکۆدارییەک بەدیهاتووە ئەوا لەئەنجامی باوەڕی و متمانەی تەواوی نێوان گەل و تەڤگەری پەکەکە و رێبەر ئۆجەلاندا بەدیهاتووە و هەر لەئەنجامی ئەو باوەڕی و متمانەیەش دایە کە لەمەودوا پێشکەوتن و سەرکەوتن بەدیدێت.
ئەو کەسەی کە پێیوایە بە وشەیەکیش باسی کوردستان و کوردی نەکردووە، بەڕاستی یان ئەو پەیامەیەی نەخوێندۆتەوە، یانیش کەسی بێ ویژدانن، ئەگەرنا چۆن باسی کورد و کوردستانی نەکردووە؟!. تەنانەت لەرستەیەکدا دوو جار ناوی کوردستانی هێناوە. بۆ نموونە؛ ئەمە رستەیەکی ناو پەیامەکەیە:" ئه‌مه کۆتایی نییه، به‌ڵکو سه‌ره‌تایه‌کی نوێیه ، ئه‌مه ده‌ستبه‌ردار بوون نییه له تێکۆشان، به‌ڵکو سه‌ره‌تای تێکۆشانێکی جیاوازی نوێیه. ئاواکردنی جوگرافیای تاک ئه‌تنیکی و تاک نه‌ته‌وه‌یی که ئامانجی مۆدێرنیته‌ی کاپیتالیزمی ده‌ره‌وه‌ی مرۆڤایه‌تییه به واتای نکۆڵیکردن له ڕه‌چه‌ڵه‌کی ئێمه‌یه، بۆ ئه‌وه‌ی که ته‌واوی کۆمه‌ڵگای ئانادۆڵ و کوردستان به پێی مێژووی کوردستان و ئه‌نادۆڵیای کۆن بتوانن به هاوبه‌شی، یه‌کسانی و له ناو ئاشتیدا بژین، به‌رپرسیارێتی ده‌که‌وێته ئه‌ستۆی هه‌موو که‌سێک. به‌بۆنه‌ی ئه‌م نه‌ورۆزه‌وه من بانگه‌وازی ده‌که‌م که به لایه‌نی که‌مه‌وه به هێنده‌ی کورد، تورکما‌ن، ئه‌رمه‌ن، ئاشور، عه‌ره‌ب و کۆمه‌ڵگاکانی دیکه‌ش تیشکی ئازادی و یه‌کسانی، وه‌کو ئازادی و یه‌کسانی جه‌وهه‌ری خۆیان ببینن ." ئەمە جگە لەوەی وشەی میزۆپۆتامیای بەکارهێناوە کە بە واتای کوردستان دێت. زیاتر لە دوازدە جاریش وشەی "کورد"ی بەکارهێناوە. هەروەها چەندین جاریش دەستەواژەی "هەردوو گەل"ی بەکارهێناوە، کە مەبەستی هەردوو گەلی کورد و تورکە.
لەوانەش هەمووی گرنگتر؛ ئەو پەیامە لەلایەن رێبەرێکی کوردەوەیە و خیتابی هەموو گەلی کورد و گەلانی خۆرهەڵاتی ناوین دەکات. پێشتر و لەمێژووی کۆن و نوێدا هەمیشە خیتابەکان لەلایەن غەیرە کوردەوە بۆ خیتابی کورد کراون، زۆربەی ئایین و ئایینزا و ئایدیۆلۆژیاکان، لەدەرەوەی کوردەوە بەسەر کورددا سەپێنراون یان نێردراون، کەچی ئەمجارە پەیامێک کە لەناواخن و جەوهەری خۆیدا مانیفێستێکی ئازادیخوازانە و دیموکراتیانەیە بۆ گەلان و مرۆڤایەتی، لەلایەن رێبەر و بیرمەندێکی کوردەوە ئاراستەی گەلی کورد و گەلانی دیکەی خۆرهەڵاتی ناوین دەکرێت، کەسانێکی بیرتەسک ئەمە بە گرنگ نازانن و دەڵێن: 'ئەوە بۆ باسی گەلانی گەلانی خۆرهەڵاتی ناوین دەکات'. باشە بۆ باسی نەکات؟ بۆ دەبێت رێبەرێک، بیرمەندێک، فەیلەسوفێک خیتابی گەلانی دیکەی خۆرهەڵاتی ناوین نەکات؟!. ئەمە چ نەنگییەکی تێدا هەیە؟ ئایا خیتابکردنی گەلی کورد و گەلانی دیکەی خۆرهەڵاتی ناوین ئەوە نیشان نادات کە گەلی کورد نەک هەر خۆی، بەڵکو دەتوانێت بەرابوون و ژیانەوە و رێنیسانسی شۆڕشگێرانەی خۆی گەلانی دیکەش هەستێنێتەوە و بژیێنێتەوە و ببێتە فاکتەر و هاندەرێک بۆ بەرپابوونی رێنیسانسی شۆڕشگێڕانەی گەلانی دیکەش.؟! بەڕای من پێویستە ئیدی گەلی کورد و تاکی کورد دەستبەرداری ئەو گرێ دەروونییەی کە هەست بە کەمی خۆی دەکات و خۆی پێ بچووکە و خۆی لەئاستی گەلانی دیکە بە کەمتر دەزانێت. بەڕای من یەکێک لە خاڵە هەرە گرنگەکانی ناو ئەو پەیامە ئەوەیە کە شانبەشانی گەلی کورد خیتابی گەلی تورک و گەلانی دیکەی ناو کوردستان و خۆرهەڵاتی ناوینی کردووە. ئەمە یەکێکە لە روانینە بەهێز و فەلسەفییەکانی رێبەر ئۆجەلان.
2. ئایا نەدەکرا " ئاپۆ" بەدەنگی خۆی پەیامەکەی بخوێندایەتەوە ؟ ئه‌مه له کاتێکدا وه‌ک نمونه بەڕێز قەرەیلان زۆربه‌ی په‌یامه‌کانی خۆی ده‌گه‌نێته خه‌ڵکی، کەچی ئاستەمه بۆ ئۆجەلان ؟
وەڵام: مسۆگەر ئەگەر پەیامەکەی جەژنی نەورۆز بە دەنگ و رەنگی خودی رێبەر ئۆجەلانەوە بدرایە ئەوا زۆر گرنگتر و باشتر و مێژووییتر دەبوو. بەڵام ئەگەر ئەمە نەکرا ئەوا هیچ لە ناوەرۆک و جەوهەر و ئەرکی پەیامەکەی نەگۆڕی و ناگۆڕێت. چونکە پەیامەکانی ناو پەیامەکە زۆر بەڕوونی دەربڕدراوە و خراوەتەڕوو. تەنانەت رستە بە رستە و وشە بەوشە و خاڵبەندییەکانی ناو پەیامەکەش زۆر بەوردی نووسراون و دانراون. پەیامەکە ئەوەندە بە تۆکمەیی و بەقووڵی نووسراوە کە دەکرێ بگووترێ؛ یەکێکە لە پووختەترین پەیامی ئەم سەدەیە کە توانی ئەنجامگیربوونی قۆناخێکی تێکۆشان بخاتەڕوو و مانیفێستی قۆناخێکی دیکەی تێکۆشانی داڕشتووە. ئەمە پرسیارێکی بێ واتایە کە دەگووترێت؛ بۆ بەڕێز ئۆجەلان وەک بەڕێز قەرەیڵان بە دەنگ و رەنگ پەیامەکەی نەگەیاندە خەڵکی. رێبەر ئۆجەلان لە زیندانە و رێزدار قەرەیڵانیش لە چیاکانی کوردستانە، بەڵام هەردووکیان وەکو یەک بیردەکەنەوە و خاوەن یەک پەیام و یەک ئامانج و یەک تێکۆشانن. ئەوەی گرنگە پەیامی هەردووکیان یەک پەیامە، چ لە زینداندا بن و چ لە چیاکانی کوردستان، چ بە نووسراو بێت چ بەدەنگ، چ بە ڤیدیۆیی بێت یان لەرێگای کەسوکارەکەی و پارێزەرەکانی و شاندەکانی بەدەپە. رێبەر ئۆجەلان لە زیندان دایە، بەڵام خاوەن فیکری ئازاد و رامانێکی ئازادە و وەک قانیع دەفەرمووێ: بیری ئازادی لەزینداندا فراوانتر دەبێت. رێزدار قەرەیڵانیش لە چیاکانی کوردستانە و بەو فیکرە ئازادەی رێبەر ئۆجەلان پێشەنگایەتی و سەرکردایەتی تێکۆشان دەکات. هیچ جیاوازییەک لە لێدوان و پەیامەکانی هەردووکیاندا نییە لەڕووی ناوەرۆک و ئامانجەوە.
3. له به‌شێکی په‌یامه‌که‌ی ئۆجه‌لان وا هاتووه و ده‌ڵێت: ..... (لە سالی 1920 ئەنجومەنی توركیای مەزنیان بە هاوبەشی دامەزراند ، راستەقینەی مێژووی ئێمە هاوبەشە، راستی ئایندەی هاوبەشیشمان نیشانمان دەدات و ، و پلانسازی هاوبەشمان لەسەر دەسەپێنێ ، ڕۆحی بونیادنانی پەرلەمانی توركیای مەزن ، ئەمرۆ سەردەمی نوێ ڕووناك دەكاتەوە.) . له‌و په‌ره‌گرافه‌دا دوو جار وشه‌ی توركیا مه‌زن به‌کارهێناوه، ئایا نه‌ده‌بوو وشه‌ی توركیای مه‌زن له زاری رێبه‌رێكی وه‌ك پكك نه‌نووسرایه، كه‌هه‌مومان ده‌زانین توركیا له ساڵی 1920 تا ده‌گاته په‌رله‌مانه‌كه‌ی ئیستاش شایسته‌ی وشه‌ی مه‌زن نییه؟
وەڵام: مخابن وادیارە پرسیارەکە تارادەیەک بە زهنییەتێکی بەرتەسک و کەم زانیارییەوە نووسراوە. ئەگەرنا بۆ دەبێت ئەوەندە وشەی"مەزن" ببێتە مایەی نیگەرانی؟! ئەمە لەکاتێکدا ناوی تەواوی پەرلەمانی تورکیا "ئەنجوومەنی مەزنی میللەتی تورکیاTRKİYE BYK MİLLET MECLİSİ"یە، ئەمە ناوە راستەقینەیەکەیەتی، لەسەرەتای دروستبوونییەوە تاوەکو ئێستا هەر ئەم ناوەی هەبووە. کە دەڵێ: 'ئەنجوومەنی تورکیای مەزن' نە ستایشی ئەو ئەنجوومەنە و تورکیا دەکات و نە لۆمەی دەکات. جاری دووەمیش کە دەڵێ: 'رۆحی بونیادنانی پەرلەمانی تورکیای مەزن' دیسان هەر ناوەکەی ئەو ئەنجوومەنە دووبارە دەکاتەوە. ئایا لە گووتنی ناوی شتێک وەکو خۆی چ نەنگییەکی تێدایە؟! بۆ نموونە؛ ناوی بەڕێزت 'ئازاد'ە ئایا چ نەنگییەکی تێدایە من بڵێم: 'ئازاد' لەوانەیە تۆ ئازادیش نەبیت، بەڵام ناوت 'ئازاد'ە و کاتێک ناوی بەڕێزت دێنم دەبێت بڵێم: 'ئازاد' خۆ نابێت بڵێم: 'نەوزاد'. ناوی شتێک چی بێت وا راستە کە ناوەکەی وەکو خۆی بڵێیت، نەک شتێکی دیکە بڵێیت. واتا ناوی پەرلەمانەکەی تورکیا "ئەنجوومەنی مەزنی میللەتی تورکیا"یە. لەبەر ئەوەی پرسیارەکە لەسەر ئەمە کراوە کە بۆچی وشەی 'مەزن'ی بۆ تورکیا بەکارهێناوە، بۆیە بەپێویستیم زانی باسی ئەوە بکەم کە ئەم وشەیە لەڕستەکەدا بۆچی هاتووە، خۆی ئەوەی کەمێک مێژووی تورکیا بزانێت، ئەوا دەزانێت کە ناوی پەرلەمانی تورکیا 'ئەنجوومەنی مەزنی میللەتی تورکیا'یە.
خاڵێکی دیکە کە پەیوەستە بەم پرسیارەوە و دەبێت هەڵەکەی ناو پرسیارەکە راستبکەمەوە ئەوەیە کە لە پرسیارەکەدا هاتووە:
" كه هه‌مومان ده‌زانین توركیا له ساڵی 1920 تا ده‌گاته په‌رله‌مانه‌كه‌ی ئیستاش شایسته‌ی وشه‌ی مه‌زن نییه" سەرەتا هەموومان وەهای نازانین و وەهاش نییە کە لە پرسیارەکەدا باس دەکرێ. راستییەکەی وەهایە؛ کاتێک پەرلەمانی تورکیا دادەمەزرێ گەلی کورد و تورک بەیەکەوە دایدەمەزرێنن و دەستوورێکی دیموکراتی دادەڕێژن، ئێستاش دەقی ئەو دەستوورە ماوە و بۆ زمانی کوردی وەرگێڕدراوە و بڵاوکراوەتەوە و دەتوانن خۆتان بیخوێننەوە، دەستوورەکە دەستوورێکە بۆ ئەوکاتە دیموکراتییە و هیچ ماددەیەکی نەژادپەرستی و فاشیستی و دژە کوردی تێدا نییە، سیستەمی بەڕێوەبردنی ئەو تورکیایەی کە تازە دروست دەبوو بەشێوەی ئەیالەتییە و هەر ئەیالەتێک لەشێوەی ئەنجوومەنێکی خاوەن دەستڕۆییەکی زۆرترە لەهی ناوەند و تارادەیەک لەشێوەی ئەڵمانیای ئێستا، ئەیالەتەکان خاوەنی تاڕادەیەک دەستڕۆیی و بڕیارن. بەگوێرەی ئەو دەستوورە گەلی کوردیش وەک گەلی تورک و گەلانی دیکە خاوەن مافی خۆیانن و باس لەوە نەکراوە کە ئەو تورکیایە تەنیا تورکی تێدایە و هەموو هەر تورکن. ئەم دەستوورە چەند ساڵێک وەها بەردەوام دەبێت، پاشان دوای ئەوەی رێبازی ئیتحاد و تەرەقییەکان باڵادەست و زاڵ دەبێت لەساڵی ١٩٢٤دا دەستوورێکی تەواو پێچەوانەی دەستوورەکەی ساڵی ١٩٢٠ دادەڕێژن. کەواتە وەک لە پرسیارەکەدا هاتووە، هەر لەسەرەتاوە وەها نەبووە و دوای دامەزراندنی ئەنجوومەنی مەزنی میللەتی تورکیا و لەجیاتی پەرەدان بە گیانی پەرلەمانی تورکیای مەزن کە گیانی برایەتی کورد و تورک بوو، پەرە بە گیانی شۆفێنیستی و فاشیستانەی ناسیۆنالیزمی تورکی دەدرێت.
دوای روونکردنەوە و راستکردنەوەی ئەم دوو خاڵەی سەرەوە، ئینجا دەخوازم ئەوە باس بکەم کە؛ بەم پەرەگرافە و چەند پەرەگرافێکی دیکە رێبەر ئۆجەلان خاوەن لە رەنجی گەلی کورد دەردەکەوێت و دەیەوێ ئەوە بخاتەڕوو کە گەلی کورد هاوشانی گەلی تورک و گەلانی دیکە لەدامەزراندنی پەرلەمانی تورکیادا رەنجی داوە، کەچی نکۆڵی لەو رەنجەی کورد کراوە و خواستیان لەناوی ببەن و بیتوێننەوە و نکۆڵیلێبکەن و کردیان، بەڵام هەروەک رێبەر ئۆجەلان لەپەیامەکەیدا دەڵێت:" چەمکەکانی داگیرکاری، نکۆڵیکردن و چەوسانەوە کۆتایی هاتووە." واتا ئیفلاسی کرد و داگیرکاری و نکۆڵی و چەوسانەوە نەیتوانی سەربکەوێت. کە باس لە مێژوو و شارستانییەتی هاوبەشی گەلی کورد لەگەڵ گەلی تورک و گەلانی دیکە دەکات ئەمە بەر لەهەموو شتێک گووتنی راستییەکە کە گەلی کورد بێ رەنج نەبووە، ئەگەر ئەمڕۆ شارستانییەتێک و مێژووێکی خۆرهەڵاتی ناوین هەیە، ئەوا رەنج و بەشداری گەلی کوردیشی تێدایە. ئەمە ئەو راستییەیە کە دەیان ساڵە خوازراوە نکوڵی لێبکرێت، بەڵام لەم پەیامەی رێبەر ئۆجەلاندا دیسان بەبیر هەموو کەسێکی دێنێتەوە کە گەلی کورد هاوشانی گەلانی دیکە بەشداربووە لە بونیادنانی شارستانییەت و مێژوودا. لە پەیامەکەدا لەمیانەی چەندین رستە و دەستەواژەدا جەخت لەسەر ئەوە دەکاتەوە کە گەلی کورد یەکێکە لە دێرینترین گەلی خۆرهەڵاتی ناوین و لەهەمانکاتیشدا هاوبەش بووە لە بونیادنانی ئەو شارستانییەتە هاوبەشەی خۆرهەڵاتی ناوین. کاتێک کە رێبەر ئۆجەلان باس لەوە دەکات گەلی کورد رۆڵی هەبووە لە دامەزراندنی یەکەم پەرلەمانی تورکیا و مێژووی هاوبەشمان هەبووە و هەیە، ئەوا ئەمڕۆش دەتوانرێ بەیەکەوە دیسان بەهەمان رۆحی بەیەکەوە ژیان و کارکردنەوە تورکیایەکی نوێ لەسەر بنەمای بەیەکەوە ژیانێکی ئازاد و دیموکرات و یەکسان و ئاشتی و دادپەروەری بونیاد بنێینەوە. ناواخنی ئەم پەرەگرافە ئەمەیە. واتا رێزدار ئۆجەلان هەم رەنجی نکۆڵیکراوی گەلی کورد دەپارێزێت و خاوەندارێتی لێدەکات، هەمیش ئەوە دەخاتەڕوو کە گەلی کورد ئێستاش هەر ئامادەیە بە ئازادی لەگەڵ گەلانی دیکەدا بژیت و بەهاوبەشی ژیانێکی ئازاد بونیاد بنێن. ئایا لە گووتنی ئەو راستییە و ئەو خاوەندارێتییە و ئەو خوازیاربوونەی بۆ بەیەکەوە ژیانی ئازادانەی گەلاندا چ نەنگییەکی تێدایە؟ وەها یەخەی وشەی 'مەزن' گیراوە و وەک بڵێی رێزدار ئۆجەلان کەموکوڕییەکی گەورەی کردبێت ئەگەر ناوی راستەقینەی پەرلەمانی تورکیای وەکو هەیە گووتووە. ئەمە لەکاتێکدا وشەی 'مەزن' لەناوی راستەقینەی پەرلەمانی تورکیادا هەیە.
4. ئایا کشانەوەی گەریلاکان بۆسنوور واز هێنان نییە لەو په‌یامه‌ی که په‌که‌که چه‌کی بۆ هه‌ڵگرتبوو؟ وازهێنان نییه له داخوازییه‌کانی خه‌ڵکی کوردستان و ته‌نانه‌ت له ناوهێنانی کوردستان؟ ئەی بۆ ئاپۆ نەیووت با لە کوردستان بکشێنەوە بۆ باشور یان ڕۆژهەڵات، ئه‌مه له کاتێکدا گەریلاکانی په‌که‌که له ناو کوردستانی باکوردایه؟
وەڵام: کاتێک ئێوە ئەو پرسیارەتان کرد هێشتا گەریلا بڕیاری کشانەوەی نەدابوو، ئێستا وا بڕیاری کشانەوەی داوە و وابڕیاریشە لە هەشتی مانگی گوڵاندا دەست بە کشانەوەی هێزەکان لە تورکیا و باکووری کوردستان بکەن بۆ باشووری کوردستان. ئەوەی لەناواخنی ئەو بڕیارەدا هەیە تەنیا گۆڕینی جێگا و رۆڵی چەکە، نەک چەکدانان. مسۆگەر ئەگەر پرسی کورد چارەسەر ببێت و گەلی کورد بە ماف و ئازادییە بنچینەییەکانی بگات و بکەوێتە ژێر گەرەنتی دەستووری و یاسایی و کردارییەوە، ئەوا چ پێویست دەکات لە چیاکاندا چەک هەبێت؟ کاتێک کە ماف و ئازادییەکان مسۆگەرکران ئەوا چەکەکان لەجیاتی ئەوەی لە چیاکان بن، ئەوا دێنەوە شار و گوندەکان و لەوێ بەو دامودەزگایە دەسپێردرێن کە خەڵک دەپارێزێت. جا ئەوانەی ئەرکی پاراستنی شار و گوندەکانیان لە ئەستۆدا دەبێت ناویان پۆلیس و ئاسایش بێت یان هەر ناوێکی دیکە، گرنگ ئەوەیە لەهەموو کاتێکدا گەل و کۆمەڵگای کوردەواری بێ هێزی خۆپاراستن و بێ دامودەزگای بەرگری و خۆپاراستن نابێت. واتا چەکەکان کاتێک لەچیاکان دادەبەزن کە ئەرکی خۆیان بەجێهێنا بێت، ئەوا لەشار و گوندەکاندا لەمیانەی دامودەزگای گشتی بەرگری و خۆپاراستندا ئەرکی خۆیان بەجێدێنن. واتا لەگەڵ چارەسەری پرسی کورددا رۆڵ و جێگای چەکەکانیش دەگۆڕێت. چەکدانانێک کە شایانی باس بێت ئەوەیە کە لەچیاکان دادەبەزن و لەشار و گوندەکاندا رۆڵی پارێزوانی خەڵک دەبینن. ئەمە وەکو ئەو میلیشیاتە نییە کە ئێستا هەندێک حیزب لە باشووری کوردستاندا هێزی چەکداری خۆیان هەیە. بەڵکو ئەوانەی ئێستا گەریلان ئەوکاتە خەباتی بنچینەییان پەروەردەکردن و هوشیارکردنەوە و رێکخستەکردن و پێشەنگایەتیکردنە لە ئاوەدانکردنەوە و بونیادنانەوەی تاک و کۆمەڵگای کوردەواریدا.
ئەگەر مەبەست لە چەکدانان تەسلیمبوونەوە بێت، وەک رژێمی تورکیا و نەیارانی پەکەکە خەونی پێوەدەبینن و کاری بۆ دەکەن، ئەوا لەفەلسەفەی پەکەکەدا شتێک بە ناوی تەسلیمبوون نییە. چونکە چەکهەڵگرتن بۆ ژیان و بەئامانجی ژیانەوەی نەتەوەیی بوو، ژیان و ژیانەوەش بەگوێرەی فەلسەفەی تێکۆشانی پەکەکە لەبەرخۆدان دایە، نەک لە تەسلیمبووندا. واتا چەکهەڵگرتن هەر لەسەرەتاوە بۆ بەرخۆدان بووە، ژیانیش لەبەرخۆدان دایە، تەسلیمبوون لەفەلسەفەی پەکەکەدا واتا مردن. ئیتر هەر لەوکاتەوەی تەڤگەری پەکەکە بە پێویستی بینیوە چەک هەڵگرێت و بەکاری بێنێت، ئەوا لەبنەمادا بە مەبەستی گەیشتن بە ئامانجەکان بووە، واتا چەک خۆی ئامرازە نەک ئامانج.
کاتێک کە لەمیانەی تێکۆشانی چەکداریدا توانرا باوەڕی و هیوا و ئیرادە و هێز و توانستی گەیشتن بە ئامانجەکان بخولقێنرێت، ئەوا دەتوانرێت چەک بێدەنگ بکرێت و رێگە بە فیکر و سیاسەت بدرێت قسە بکەن و رۆڵی خۆیان ببینن. بە باوەڕی من بڕیاری بێدەنگکردنی چەک بەڕادەی بڕیاری وەدەنگهێنان و تەقاندنی چەک گرنگ و واتادارە. کاتێک کە پێویست بێت چەک بێتە دەنگ و نەیەتە دەنگ ئەوا ترسنۆکییە، کاتێکیش پێویست بێت چەک بێدەنگ بێت و بێدەنگ نەبێت ئەوا شەڕانگێزییە. تەڤگەری پەکەکە نە تەڤگەرێکی ترسنۆکە و نە تەڤگەرێکی شەڕانگێزیشە. دەبێت ئەو راستییەی پەکەکە باش تێبگەین کە پەکەکە تەڤگەرێکی ئازادیخوازە و بە فەلسەفەی ئازادی تێکۆشان دەکات، کەی پێویست ببینێت چەکەکانی وەدەنگ دێن، کەی پێویستیشی کرد بێدەنگیان دەکات. لەراستیدا هێزی هەرە بنچینەیی پەکەکە لە چەکەکانیدا نییە، بەڵکو لەفیکر و فەلسەفە و ژیان و کولتوور و شێوازی تێکۆشان و کەسێتی دایە، چەکەکانیشی بەشێک لەهێزەکانی پێک دێنێت. واتا چەکی بنچیینەیی پەکەکە، فیکر و فەلسەفەکەیەتی، ئەخلاقی ئازادی و شێوازی ژیان و مۆدێلی تێکۆشانیەتی، هەر ئەو فیکر و فەلسەفە و ئەخلاق و شێوازی ژیان و مۆدێلی تێکۆشانەیە کەوا کلاشنکۆف و دۆشکە و بی کەی سی و ئارپێچییەکانی گەریلا ئاراستە دەکەن، نەک بە پێچەوانەکەی. ئیدی بەگوێرەی ئەمە چۆن پێویست بێت وەها چەکەکان ئاراستە دەکرێن، نەک چەکەکان فیکر و ژیان و شێواز ئاراستە بکەن.
لەروانگەی فەلسەفەی ژیان و تێکۆشانی پەکەکەدا چەک چ لەکاتی وەدەنگهاتنیدا یان لەکاتی بێدەنگبوونیدا، پەیوەستە بەو رۆڵ و ئەرکەی پێی دەسپێردرێت. چەک بۆ پەکەکەییەکان بۆ لاف و گەزافلێدان و کەشخەیی نییە، بۆ خۆسەپاندن و خۆ گیفکردنەوە نییە، بەڵکو چەندە دەکەوێتە خزمەت و راژەی تێکۆشانی ئازادییەوە؟ کەی و چۆن و لەکوێ بێدەنگ بکرێت یان وەدەنگ بێت؟ ئەوانەی راستینەی پەکەکە ناناسن و لێی تێناگەن وادەزانن پەکەکەش چەکی تەنیا وەک ئامرازێکی توندوتیژی هەڵگرتووە، بەڵام لەراستیدا چەکهەڵردتن و چەکدانانی پەکەکە، وەدەنگهاتن و بێدەگبوونی چەکەکانی پەکەکە پەیوەستن بە فەلسەفەی ئازادییەوە. لەفەلسەفەی ئازادیشدا بەرگری لەخۆکردن و خۆپاراستن بەرپرسیارێتییەکی ئەخلاقی و کۆڵەگەیەکی واتادانە بە خود، ئیدی ئەم خودە کەسێک بێت یان تەڤگەرێک یاخود نەتەوەیەک و کۆمەڵگایەک بێت. لە فەلسەفەی ئازادی پەکەکەدا توندوتیژی؛ کە راستەوخۆ پەیوەستە بە میکانیزمەکانییەوە و چەکیش بەرچاوترین و قەبەترین میکانیزمی توندوتیژییە، تاقە رێگایەک و تاقە شێوازێک نییە بۆ گەیشتن بە ماف و ئازادییەکان و تاقە رێگایەک و تاقە شێوازێک نییە بۆ خۆپاراستن و بەرگریکردن، بەڵکو دەکرێ وەک یەکێک لەدوا شێوازەکانی بەرگریکردن و خۆپاراستن بخرێتە گەڕ، نەک وەک تاقە شێواز و تاقە رێگایەکی خۆپاراستن و بەرگریکردن و گەیشتن بە ماف و ئازادییەکان. کەواتە کاتێک کە پێویست بێت دەکرێ بەکاربهێنرێت، نەک وەک تاقە ئامرازێک و سیحراویترین ئامرازی گەیشتن بە ئامانجەکان. کاتێکیش کە پێویست بێت رۆڵ و شوێنی چەکیش دەگۆڕێت. هەبوون و ژیان و سەرکەوتنی پەکەکە لە خودی فەلسەفەکەیدا شاراوەیە نەک لە خودی ئامرازێک یان شێوازێکدا. مسۆگەر ئامراز بەقەد ئامانج گرنگی خۆی هەیە، بەڵام ئەوەی ئامراز و ئامانجیش واتادار دەکەن فەلسەفە و فیکرن، ئەگەر فەلسەفەی تۆ ئازادی بێت ئەوا بەگوێرەی ئازادی ئامراز و ئامانجەکانی تێکۆشانت دەستنیشان دەکەیت، بەڵام ئەگەر فەلسەفەی تۆ باڵادەستی و پاوانخوازی بێت ئەوا بەگوێرەی ئەوە ئامراز و ئامانجەکانت دەستنیشان دەکەیت.
ئەوەی من لە فەلسەفەی ئازادی پەکەکە تێگەیشتبم ئەوا توندوتیژی و ئامرازەکانی توندوتیژی، کە چەک یەکێکە لە ئامرازەکانی، تەنیا بە مەبەستی بەرگری و خۆپاراستن دەکرێ وەک دوا بژاری ناچاری پەنای بۆ ببردرێت. ئیدی بۆ تەڤگەری پەکەکە چەکهەڵگرتن و چەکدانان، بێدەنگکردن و وەدنگهێنانی چەک، هەروەها گۆڕانی رۆڵ و جێگای چەک لەروانگەی فەلسەفەی ئازادیدا هەڵسوکەوتی لەگەڵدا دەکرێت و ئەنجام دەدرێت. ئەوەی ئێستاش لە پێواژۆی چارەسەری و ئاشتیدا بەڕێوەدەچێت و ئەنجام دەدرێت هەر لەسەر بنەمای هەمان فەلسەفەی ئازادییە. چونکە پەکەکە بەرلەوەی تەڤگەرێکی گەریلایی بێت ئەوا بەرلەهەموو شتێک تەڤگەرێکی فیکری و فەلسەفی، کولتووری و کۆمەڵایەتی، ئینجا تەڤگەرێکی سیاسی و گەریلاییە.
5. هه‌ندێک ره‌خنه له‌وه ده‌گرن و ده‌ڵێن ئاپۆ ده‌بوو نه‌یگوتایه ئێمە ١٠٠٠ساڵە لەگەڵ یەکدا لەم خاکەدا دەژین، ئێوە خوێندنەوەتان بۆ ئەمە چییە؟
وەڵام: باشە ئەوانەی دەڵێن:' دەبوایە واینەگوتبایە' بۆچی واینەگووتبایە؟ چ نەنگی و هەڵەیەک لەم قسەیەدا هەیە؟ ئەوانەی ئەو 'دەبووایە' دەڵێن راستینەی مێژووی وڵاتەکەیان و مێژووی ئەم هەرێمە کەم دەزانن و لەرووی هوشیاریی مێژووییەوە کۆلەوار دیارن، ئەگەرنا لەم قسەیەی رێبەر ئۆجەلاندا ئەو راستییە مێژووییە دووپات دەکاتەوە کە گەلی تورک نزیکە هەزار ساڵە هاتوونەتە ئەم هەرێمە و لەگەڵ گەلی کورددا ژیاون، چ بەشەڕ یان بە ئاشتی. بەگوێرەی سەرچاوە مێژووییەکان گەلی تورک پێش هەزار ساڵ لەم ناوچەیەدا نەبوون و لەدەرەوەی خۆرهەڵاتی ناوینەوە هاتوون، واتا هەموو تەمەنی گەلی تورک لە ئەنادۆڵ و میزۆپۆتامیا (خۆرهەڵاتی ناوین)دا نزیکەی هەزار ساڵێک دەبێت. بەڵام هەبوونی گەلی کورد هەزاران ساڵە، ئەگەر قۆناخەکانی چەرخی بەردینی نوێ(نیئۆلۆتیک)یشی بخەینەسەر دەیان هەزار ساڵە. وەک لەپەیامەکەدا وەها باسی مێژوو و سارستانییەتی گەلی کورد دەکات:" ئەو شارستانییەته هەره دێرینه‌ی هەزاران ساڵەی کوردان ، بە هاوکاری و پێکه‌وه‌ژیانی کۆمەڵگەکانی دەوروبەری خۆی ئاوا کراوە و کورد لە گەڵیان دا لە ئاشتی دا ژیاوە. ڕووبارەکانی دیجلە و فرات ، برای ساکاریا و مەریجن . چیاکانی ئاگری و جودی دۆستی چیاکانی کاچکار و ئەرجییەسن . گۆڤەند و دەلیلۆ ، خزمی هۆرۆن و زەیبەکن . هەمیشە هێزە سەردەستەکان ویستویانە کە بە دەستتێوەردانی دەرەکی بۆ بەرژەوەندی گروپگەلێک، خاوەنی ئەو شارستانە دێرینە بکەنە دوژمنی یەکدی، بۆ ئەوەش هەمیشە هەوڵیانداوە تا ده‌سه‌ڵاتی حەقنەناس و حقوقنەناس بونیاد بنێن." ئایا هەزار ساڵی تەمەنی گەلی تورک لە خۆرهەڵاتی ناوین زۆرترە یان تەمەنی هەزاران ساڵەی گەلی کورد؟! بۆیە ئەو'دەبووایە واینەگتبووایە' رێک وەکو ئەوە وەهایە بڵێی: " نابێت راستینەی مێژووی گەلەکەت و راستینەی مێژویی گەلی تورک وەک هەیە باس بکەیت" لەگووتنی ئەو راستییەی کەوا: گەلی تورک تەنیا هەزار ساڵێک دەبێت هاتووەتە خۆرهەڵاتی ناوین و گەلی کوردیش دێرینترە و هەزاران ساڵە وەک گەلێکی دێرینی خۆرهەڵاتی ناوین هەر لێرە ژیاوە، چ هەڵەیەک و نەنگییەکی تێدایە کە دەبووایە نەگووترابایە؟ ئایا لە گووتنی ئەو راستیانەدا فەزڵی هیچ گەلێک بەسەر ئەوەی دیکەدا دراوە؟ یان راستینەی مێژوویی چۆنە وەها باسی لێوەکراوە بەبێ هیچ فەزڵکردنێک؟!
6. له په‌یامه‌که‌دا باس له دانانی چه‌ک ده‌کات: ئێوه به‌رامبه‌ر به چی چه‌ک داده‌نێن، که تا ئێستا حکومه‌تی تورکیی به‌یانی لێبوردنی ده‌رنه‌کردووه. ئه‌وان پێتان ئه‌ڵێن چه‌که‌کان دابنێن و تورکیا چۆڵ بکه‌ن. ئیتر له سه‌ر کام بناغه به‌مه ده‌ڵێن ئاشتی؟
وەڵام: لە پرسیارێکی پێشوودا باسم لەمەسەلەی چەک و چەکدانان کرد و بەپێویستی نابینم دووبارەی بکەمەوە. لەم پێواژۆیەی چارەسەریدا 'بەیانی لێبوردن' و شتی وەها جێی باسوخواس نییە. بەڵکو لەسەر بنەمای چارەسەرکردنی سیاسیانە و دیموکراتیانەی پرسی کورد و دیموکراتیزەکردنی تورکیا ئەم پێواژۆیە بەڕێوەدەچێت. ئەگەر ئەمە بەدینەیەت ئەوا ئەم پێواژۆیە بەردەوام نابێت و بنبەست دەبێت و ئەگەری ئەوە هەیە کەوا قۆناخێکی دیکەی شەڕ و پێکدادانی زۆر دژوار بێتەئاراوە. ئاشتی لەسەر بنەمای ئازادی و یەکسانی و دادپەوەری و دیموکراتی دێتەدی و سەقامگیر دەبێت. ئەگەرنا ئاشتی تەنیا بە ئاگربەست و کشانەوەی گەریلا بۆ ئەودیو سنووری تورکیا و باکووری کوردستان بەدینایەت. ساڵی ١٩٩٩ بەمەبەستی نیشاندانی نیازپاکی و هەوڵدان بۆ چارەسەری دیموکراتیانە هەموو هێزی گەریلا لەباکووری کوردستان و تورکیا بۆ باشووری کوردستان کشانەوە. بەڵام دەوڵەتی تورک وایدەزانی ئیدی تەواو ئاشتی هاتۆتەدی و پرسی کوردیش چارەسەر بووە، بەڵام کاتێک کە دەوڵەتی تورک هەنگاوی پێویستی بۆ چارەسەری نەهاوێشت، لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٠٤دا دەست بە قۆناخێکی دیکەی تێکۆشانی گەریلایی کرایەوە و تا ئەو ئاستەی لە ٢٠١٢دا گەیشتە ئاستی 'شەڕی شۆڕشگێڕانەی گەل' و ئەمجارە تورکیای ناچاری ئەوە کرد کە راستەوخۆ و بەئاشکرا دەست بەدانوستان و دیالۆگ لەگەڵ لایەنی کورد (رێبەر ئۆجەلان، کەجەکە، بەدەپە) بکات. کەواتە مەسەلەکە ئەوە نییە دەوڵەت چیت دەداتێ یان چیت ناداتێ، بەڵکو مەسەلەکە ئەوەیە کورد چی لە دەوڵەت دەستێنێتەوە و چی لێناستێنێتەوە. مەگەر گەلی کورد و تەڤگەر و رێبەرەکەی چ تاوانێکیان کردووە تا بەیانی لێبوردنیان بۆ دەربکرێت؟ گەلی کورد و تەڤگەر و رێبەرەکەی لەپێناو ماف و ئازادییەکانی خۆیان لەناو تێکۆشان و بەرخۆداندا بوونە. تا ئەو ماف و ئازادییانە بەدەستدێنن خەبات و تێكۆشان، بەرخۆدان و کۆشش هەر بەردەوام دەبێت. جا چ بە تێکۆشانی گەریلایی بێت یان بە تێکۆشانی سیاسی و بوارەکانی دیکەی تێكۆشان. لەم پێواژۆیەدا گەلی کورد باوەڕی بە دەوڵەت و حکومەتی تورکیا نییە، بەڵکو باوەڕی بەخۆی هەیە، باوەڕی بە هێز و ئیرادە و توانستی خۆی هەیە. گەلی کورد لەم پێواژۆی دیالۆگ و دانوستاندنەدا هەرچییەک بەدەستبێنێت ئەوا خۆی بەدەستیهێناوە، نەک دەوڵەت پێیببەخشێت، دەوڵەت هیچ ناداتە گەلی کورد، بەڵکو گەل خۆی لێیدەستێنێتەوە. بۆیە وەک چۆن لەتێکۆشانی گەریلاییدا هیچی پێنەدرا، بەڵکو هەموو ئەوەی بەدەستیهێناوە خۆی بەدەستیهێناوە، ئەوا لە قۆناخی دیالۆگ و دانوستاندنیشدا گەل هەرچییەکی دەستبکەوێت ئەوا خۆی بەدەستیهێناوە و کەس خێری پێنەکردووە و کەسیش خێری پێناکات. پێویستە هێز و ئیرادەی گەلەکەمان بچووک نەبینرێت. ئەو گەلەی دەیان ساڵە لەبەرامبەر دەوڵەتێک لەنێو تێکۆشان و بەرخۆدان دابووە کەدەیان دەوڵەتی خۆرئاوا و خۆرهەڵات بەهەموو شێوەیەک هاوکاری و پشتیوانیان لێکردووە، کەچی لەکۆتاییدا ئیرادەی گەلەکەمان سەرکەوت و دەوڵەتی ناچاری دانوستان و دیالۆگی راستەوخۆ و ئاشکراکردووە.
7. ئیسماعیل بێشکچی دوای پەیامەکە ووتی سەیرە هەموو کەس چەکدارە کەچی داوا لە کورد دەکرێت چەکەکانیان داماڵن،خوێندنەوەی ئێوە بۆ بێشکچی لەم ئاماژەیەدا چۆنە؟
وەڵام: ئیسماعیل بێشکچی وەک نووسەرێکی بەویژدان دۆستایەتییەکی بێگەردیی گەلی کورد و تەڤگەری ئازادی گەلی کوردی کردووە. خزمەت و راژەیەکی زۆری بە دۆزی رەوای گەلی کوردی کردووە. ئەم وتەیەشی هیچ ئاماژەیەکی نێگەتیفی دژ بە پێواژۆی دیالۆگ و ئاشتی تێدا نییە، وەک هەندێک کەس دەخوازن دژی ئەم پێواژۆیەی نیشان بدەن. بەڵام فیکر و رامانەکانی بێشکچی وەک فیکر و رامانی هەر بیرمەند و رۆشنبیرێکی دیکە، دەکرێ رەخنە بکرێ و دەکرێ لایەنی راست و هەڵەشی تێدا بێت. وەکو باسم کرد دۆستێکی تابڵێی پاک و بێگەردی گەلی کوردە و ئازار و زیندانی و دژوارییەکی زۆری بەهۆی بیر و رامانەکانی لەسەر گەلی کورد و دۆزی کورد چەشتووە.
مسۆگەر گەلی کوردیش هەر وا بەئاسانی چەکی هەڵنەگرتووە تا وەها بەئاسانی بە قسەی ئەم و ئەو چەکی خۆی دابنێت. بە قسەی کەسیش چەکی هەڵنەگرتووە تا بە قسەی ئەم ئەو چەک دابنێت. ئەگەر هەموو هێزەکانی دونیاش داوا لە گەلی کورد بکەن چەک دابنێت، ئەوا ئەگەر خۆی پێویستی پێهەبێت و بە ئیرادە و باوەڕی خۆی داینەنێت ئەوا داینانێت. ئەگەر هەموو دونیاش بڵێت چەک دامەنێ، ئەگەر پێویستی پێنەمێنێت ئەوا وەک باسم کرد بەکاری ناهێنێت و چەکەکان لە چیا دادەبەزن و رۆڵ و شوێنی چەکەکەی دەگۆڕێت. ئیتر ئەمە بۆ کورد یەکلایی بۆتەوە و چیتر گەلی کورد سەرباز و چەکداری کەس نییە، تا بەگوێرەی قسەی ئەم هێز و ئەو هێز، پێیبڵێن چەک دابنێ چەک دابنێت و پێیبڵێن چەکهەڵگرە چەک هەڵگرێت، پێیبڵێن شەڕ بکە شەڕ بکات و ئاشبەتاڵ بکە ئاشبەتاڵ بکات و یاخی بە یاخی بێت. گەلی کورد ئەمڕۆ ئیرادە و هێزی خۆی لە باوەڕی و هیوای خۆی وەردەگرێت، توانست و توانای خۆی لەتێکۆشان و بەرخۆدانی خۆی وەردەگرێت. ئیدی سەدەی بیستویەک سەدەی کوردی ئازادە، نەک سەدەی ئەو کوردەی کەوا خاوەنی خۆی نییە. سەدەی کوردی وابەستە و تەسلیمبوو و کۆیلە نییە، بەڵکو سەدەی ئەو کوردەیە کەوا بۆ خاوەنی خۆی و ئیرادە و ناسنامە و هەبوونی خۆی بەدەستهێناوەتەوە.
8. سه‌رۆك وه‌زیرانی توركیا ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان و به‌شیر ئاتالای یاریده‌ده‌ری رایانگه‌یاندووه، كه ئه‌وان وه‌ك ده‌وڵه‌تی توركیا زه‌مینه‌سازییان كردووه بۆ جێبه‌جێكردنی كشانه‌وه‌كه، به‌ڵام ده‌بێت پڕۆسه‌ی كشانه‌وه پاش دانانی چه‌كه‌كان بێت له‌لایه‌ن چه‌كدارانی (په‌كه‌كه)وه ئایا "پەکەکە" سور دەبێت لەسەر هەڵوێستی؟
وەڵام: وەکو دیارە بەرپرسانی دەوڵەت هێشتا زمانی پێواژۆی دیالۆگ و ئاشتیان نەپژاوە و هەر بە زمانە شەڕانگێزییەکەی پێواژۆی شەڕ قسە دەکەن و لێدوان دەدەن. گرنگ نییە ئەوان چی دەڵێن، گرنگ ئەوەیە چ شتێک لە قسەکانیان جێبەجێ دەبێت یان نا؟ ئایا پێواژۆیەکە بەگوێرەی لێدوانەکانی ئەوان بەڕێوەدەچێت یان بەگوێرەی پێدوایستییەکانی چارەسەری دیموکراتیانە و قۆناخی ئاشتی دەبێت؟
دەبێت ئەو راستییە بەڕوونی ببینین کە ئەم پێواژۆیە دەوڵەت دەستیپێنەکردووە تا وەکو دەوڵەت چۆنی دەیەوێت وەها بەڕێوە بچێت، ئەم پێواژۆیە لەمیانەی بەهێزی و بوێری رێبەر ئۆجەلان و تەڤگەری ئازادی گەلی کوردەوە دەستیپێکردووە، بەڵام دوای ئەوەی دەوڵەتیش رازی بووە کەوا بکەوێتە ناو ئەو پێواژۆ و پرۆسەیەوە ئیدی پرۆسە و پێواژۆیەکە لەلایەن هەردوولاوە بەڕێوە دەچێت. واتا ئیرادەی هەردوولا رۆڵیان لە پێشکەوتن و پەرەسەندنەکان، رووداو و پێشهاتەکاندا هەیە، نەک یەک لایەن بە تەنیا. ئێستا هەردوولا گەیشتوونەتە سیغەیەکی هاوبەش، کارنامەیەکی هاوبەش، کە ئەو کارنامەیە بە سێ قۆناخ دابەش دەبێت و لەهەر یەکێک لەو قۆناخانەدا چەند ئەرکێک دەکەوێتە سەر شانی هەردوولایان (گەلی کورد - دەوڵەتی تورکیا) تا قۆناخی یەکەم تەواو نەبێت قۆناخی دووەم دەستپێناکات، تا قۆناخی دووەم تەواو نەبێت قۆناخی سێیەم دەستپێناکات. بۆ ئەوەی ئەو قۆناخانەی چارەسەری بەدوای یەکدا و بەسەرکەوتوویی کۆتاییان پێبێت، ئەوا دەبێت هەردوولا هەرچییکەیان دەکەوێتە ئەستۆ جێبەجێیبکەن. ئەرکەکانی هەر قۆناخێک لەو قۆناخانە وەها داڕێژراون کە هەردوولا دەبێت جێبەجێیبکەن، ئەگەرنا ناتوانن چاوەڕێی جێبەجێکردنی ئەرکەکان لەوەی بەرامبەری بکات و خۆیشی هیچ ئەرکێک جێبەجێ نەکات و هەر خەریکی مناوەرە و کات قازانجکردن بێت.
بۆیە دەستپێکردن و بەردەوامبوون و سەرکەوتنی ئەو پێواژۆیەی دیالۆگ و دانوستاندن پەیوەستن بە جێبەجێکردنی ئەرکەکانی هەر سێ قۆناخەکە لەلایەن تەڤگەری گەلی کورد و دەوڵەتی تورکیاوە. ئێستا دوای چەند رۆژێکی دیکە ئەگەر هیچ رووداوێکی نەخوازراو روونەدات، ئەوا بڕیاری کشانەوەی یەکینەکانی گەریلا جێبەجێ دەکرێت، ئینجا با بزانین قسەکانی ئەردۆغان و بەشیر ئەتاڵای راستە یان گەریلا چەکەکانیان لەگەڵ خۆیاندا دێنن.
9. ئەو قسانەی ئاپۆ لەپەیامەکەدا بانگەوازی بۆ دەکات، لە مێژە تاڵەبانی و بازرانییش تەنانەت لەناو ئەستەمبوڵەوە بانگەوازیان بۆ کرد، بەڵام ئێمە سەنگەرمان لێیان دەگرت، پەکەکەش بەخائنی لەقەڵەم دەدان، ئێوە وەڵامتان بۆ ئەوە چییە؟ جیاوازی لەپەیامەکەی ئاپۆ ، یان تاڵەبانی و بارزانی چییە؟
وەڵام: حەزدەکەم بۆ هەموو لایەک ئەوە روون ببێتەوە کە کامە قسانەن کە تاڵەبانی و بارزانی کردوویانە و رێبەر ئۆجەلانیش گووتوویەتی و ئێوە و پەکەکەش بە خائینتان لەقەڵەم داوە؟ لەوەش گرنگتر قسەکان کاتێک واتایان هەیە کە بکەوێتە بواری کرداری و جێبەجێ بکرێن. هەروەها گرنگە مرۆڤ ئەوە ببینێت کە کێ چی دەڵێت و لەکوێ و کەی دەیڵێت. لەو باوەڕییەدام کە هیچ کەسێک لەکەسێکی دیکە ناچێت. هەروەها کوردبوونیان تەنیا بەس نییە بۆئەوەی لەیەکدی بچن و ناکرێ بە ئەقڵییەتی دیتنی کەسێتییەکان بەبێ جیاوازی و بەچەمکی یان رەش یان سپی هەڵسەنگاندنی کەسێتییەکان بکرێت. لەم ڕووەوە جیاوازی لەنێوان تاڵەبانی و بارزانی، نێوان هەردووکیان و رێبەر ئۆجەلان زۆر زۆرە و هەرگیز ناکرێ بەراورد بکرێت. بۆیە ئەنجامی خەبات و تێکۆشان و رێباز و شێواز و کەسێتی هەردووکیان لەگەڵ رێبەر ئۆجەلان جیاوازە. رێبەر ئۆجەلان هەر تەنیا رێبەری تەڤگەرێکی سیاسی و گەریلایی نییە، بەڵکو بیرمەند و فەیلەسوفێکی سەردەمی ئەمڕۆمانە و لەمیانەی شاکارە فیکری و فەلسەفییەکانییەوە دەتوانرێت بناسرێت و جودایی رێبەر ئۆجەلان لەگەڵ هەر کەسێکی دیکەدا لە فەلسەفەکەی و لەشێوازی ژیان و مۆدێلی تێکۆشانەکەی ببینێتەوە. ئەگەر دەخوازیت رێبەر ئۆجەلان بناسیت و لێیتێبگەیت و بزانیت جیاوازی ئەو لەگەڵ فەیلەسوف و بیرمەند و کەسێتییەکانی دیکە چییە بڕۆ پەرتووکەکانی بخوێنەوە و ژیان و تێکۆشانی رێبەر ئۆجەلان شیبکەوە.
10. داسەڵاتداران لە باشوور پەیامەکەی ئاپۆیان بەئەرێنی سەیر کرد، چونکە لە مێژە بانگەوازی ئەوە دەکەن، کە سەردەمی گیڤارا بەسەر چووە، ئەوەتانێ پەیامەکەش دەڵێ تفەنگەکان با بێدەنگ بن، ئەی نەدەکرا بڵێت با چەکانی تورکان و ناتۆش نیشتمانی ئێمە لەوە زیاتر خەڵتانی خوێن نەکەن؟
وەڵام: هەر تەنیا دەسەڵاتدارانی باشوور نا بەڵکو یەکێتی ئەوروپا و روسیا و ئەمریکاش بە ئەرێنی سەیری پەیامەکەی رێبەر ئۆجەلانیان کرد. هەروەها کەجەکە و بەدەپە و پەیەدە و پەژاک و ئێمەش وەک پەچەدەکە و زۆربەی لایەنە سیاسییەکانی باشوور و باکوور و رۆژهەڵات و رۆژئاواش بە ئەرێنی پێشوازیان لێکرد. لەوانە هەمووی گرنگتر ملیۆنان کەس لە گەلی کوردستان راستەوخۆ پەسندی کرد و بەچەپڵەلێدان و هەلهەلەی سەرکەوتن و خۆشی پێشوازی لێکرد. ئیتر ناکرێ تەنیا لەبەر ئەوەی دەسەڵاتدارانی باشوور بەئەرێنی سەیریان کرد کەواتە پەیامەکە تەنیا بەدڵی ئەوان بووە. ئەوەندەی من لە سیاسەتی پەکەکە تێگەیشتبم بۆ پەکەکە کێ جیدەڵێت گرنگی خۆی بەقەد گرنگی راوبۆچوونی گەل نییە، لەلای پەکەکە را و بۆچوون و ئیرادەی گەل پێوانەیە بۆ راستی و ناڕاستی هەموو شتێک نەک فڵان و فیسار هێز و لایەن.
لەروانینی فەلسەفیانەی پەکەکە بۆ قۆناخ و سەردەمەکان وەکو روانینی باو و دۆگماتیکانە نییە. واتا پەکەکە باوەڕی بە سەنتێزی قۆناخەکان، ئاوێتەبوونی مێژوو و ئەمڕۆ و داهاتوو هەیە، باوەڕی بەوە هەیە کە مێژوو لەرۆژگاری ئەمڕۆماندا شاراوەیە و ئەمڕۆش لەقووڵایی مێژوودا شاراوەیە. واتا هەموو سەردەمەکانی رابردوو و مێژوو، بە سەردەمی گیڤاراشەوە، لەرۆژگاری ئەمڕۆماندا بوونیان هەیە و لەداهاتووشدا دەمێننەوە.
سەردەمی گیڤارا چییە؟ هەرتەنیا بەکارهێنانی زەبروزەنگی شۆڕشگێڕانە نییە لەبەرامبەر بە زەبروزەنگی کۆنەپەرستانە نییە، هەر تەنیا بەکارهێنانی چەک نییە، بەڵکو سەردەمی تێکۆشان بەرامبەر بە مۆدێرنیتەی کاپیتالیزم، تێکۆشانە لەبەرامبەر بە سیستەمی سەرمایەداری و داگیرکاری، سەردەمی رێکخستەبوون و تێکۆشانی چین و توێژە ژێردەست و چەوساوەکانە، سەردەمی پشتبەخۆبەستن و پشتبە گەل بەستنە، سەردەمی بەرخۆدان و تێکۆشانە، سەردەمی بەرەنگاربوونەوەی ستەم و زۆرداری و چەوسانەوەیە، سەردەمی بونیادنانی کەسێتی شۆڕشگێڕ و پێشەنگبوونە. ئایا سەردەمی گیڤارا بەو تایبەتمەندییانەی ئاماژەم پێدان، بەسەرچووە؟ نەخێر، بەسەرنەچووە و لەسەردەمی ئەمڕۆ و داهاتووشدا هەر دەمێنێت و لەناو سەردەمەکانی داهاتووشدا بەشێوەیەک لەشێوەکان، بەتایبەتمەندییەک لە تایبەتمەندییەکانی هەر دەمێنێت و بەردەوام دەبێت. ئەمە هەر تەنیا بۆ گیڤارا و سەردەمەکانی نا، بەڵکو بۆ سەرجەم کەسێتییەکانی مێژووش هەر راستە. ئایا ئێستا پەیامی پێخەمبەرەکان لەرۆژگاری ئەمڕۆماندا دەبینرێن یان نا؟ ئەگەر گیڤارا تەنیا بەچەکەکەی دەستی پێناسەی بکەین و بیناسینەوە، ئەوا لە دنیادا چەکبەدەست زۆرن و گیڤارامان لەو چەکبەدەستانە جودانەکردۆتەوە و گیڤارامان وەکو خۆی نەناسیوە، رۆحی گیڤارا و سەردەمی گیڤارامان نەناسیوە. دووژمنانی گیڤارامان نەناسیوە. پەیامی شۆڕشگێڕانەی گیڤارامان نەناسیوە. ئەو کچ و کوڕانەی لە راپەڕینەکانی تونس و میسر و کوردستان و شوێنەکانی دیکەی جیهاندا وێنەی گیڤارا وەک ملوانکە لە ملیان هەڵدەواسی و لەبەرۆکی خۆیان دەدا و لەسەر سنگی خۆیان دەینەخشێنن، کامە لەو گەنجانە تفەنگی بەدەستەوەیە؟ کامەیان توندوتیژییان لەراپەڕینەکەیان بەکارهێناوە؟ ئەمڕۆ سەدان هەزار کەس و تەنانەت ملیۆنان کەس گیڤارا وەکو سیمبۆلی بەرەنگاربوونەوەی ستەم و زۆرداری سیستەمی سەرمایەداری دەیبنن و هێز و ورە و مۆراڵی لێوەردەگرن. گیڤارا و گیڤارایەتی واتا بەرەنگاربوونەوەی نادادی و نایەکسانی، بەرەنگاربوونەوەی کۆیلایەتی. بۆیە تەڤگەری پەکەکە تەڤگەرێکە رۆحی گیڤارا و هەموو ئەو کەسێتیانەی لەخۆیدا بەرجەستە کردووە کە بەدرێژایی مێژوو دژ بە ستەم و زۆرداری و چەوسانەوە تێکۆشانیان کردووە، لە سپارتاکۆسەوە تا دەگاتە گیڤارا، لە پێخەمبەرەکانەوە تا دەگاتە فەیلەسوف و نووسەر و بیرمەندەکان، لە ئینانا و تیاماتەوە تا دەگاتە کلارازتکین و رۆزا...هتد. تا ستەم و زۆرداری و چەوسانەوە هەبێت گیڤاراکان، پێخەمبەرەکان و هەموو ئەوانەی تێکۆشانی ئازادی و دادپەروەری و یەکسانیخوازیان بەڕێوەبردووە هەر دەمێنن و رۆحیان لە تێکۆشانەکاندا ئامادەیە.
کاتێک کە رێبەر ئۆجەلان لەپەیامەکەیدا دەڵێت:" با چەکەکان بێدەنگ بن، با فیکر و سیاسەت بدوێن و کارا بن." بە واتای ئەوە نایەت تەنیا چەکەکانی گەریلا بێدەنگ بن. بەڵکو مەبەستی ئەوەیە چەکەکانی چەکدارانی دەوڵەتیش بێدەنگ ببن. مسۆگەر کە چەکەکانی گەریلا بێدەنگ بن، ئەوا دەبێت چەکەکانی سەرباز و چەکدارانی دەوڵەتیش بێدەنگ ببن. ئەگەرنا ناکرێ چەکەکانی لایەنێک بێدەنگ بێت و لایەنەکەی دیکەش چەکەکانی وەدەنگ بێنێت و بەکاریبێنێت و باسی پێواژۆی چارەسەری و هەوڵدانی ئاشتیش بکرێت. بێگومان کاتێک بتوانرێت پرسی گەلەکەمان بەبێ ئازار و خوێنڕشتن و وێرانکاری چارەسەر ببێت، ئەوا باشتر و راستتر و گونجاوترە وەک ئەوەی هەر پێداگری لەسەر شێوازی چەکداری بکرێت و ئەو شێوازەش ئەرک و ئامانجەکانی خۆی پێکابێت و ئەنجامگیر بووبێت.
لە تێکۆشانی ئازادیخوازانەی هەر گەلێکدا بەگوێرەی پێویست سوودیان لە ئامراز و شێوازە جیاوازەکانی تێکۆشان وەرگرتووە، گەلی کوردیش بەهەمان شێوە دەتوانێت کەی پێویست بێت ئامراز و شێوازەکانی تێکۆشان بگۆڕێت. ئەوەی گرنگە ئەو تەڤگەرە بزانێت کەی و چۆن گۆڕانکاری لەشێواز و ئامرازەکانی بکات، هەروەها بتوانێت لێزانانە و سەرکەوتووانە ئەو گۆڕانکارییە ئەنجام بدات. کەسانێک تاکلایەنە و تاکڕەهەندانە بیر دەکەنەوە و پێیان وایە تاقە ئامراز و شێوازی تێکۆشان و چەک و تێکۆشانی چەکدارییە و لەدەرەوەی ئەوە هەموو ئامراز و شێوازەکانی دیکە تەسلیمبوون و ئاشبەتاڵ و دەستبەردانە لە خەبات و تێکۆشان. مسۆگەر ئەم جۆرە بیرکردنەوەیە بیرکردنەوەیەکی راست نییە و ناچێتە خانەی بیرکردنەوەیەکی ژیرانەوە. ئیدی کاتێک پەکەکەش گۆڕانکاری لە ئامراز و شێوازی تێکۆشانی خۆی دەکات، لەبنەمادا کۆتایی بە قۆناخێک دێنێت و قۆناخێکی دیکەی پێشکەوتووتری دەستپێکردووە و بەو واتایە دێت کە لە قۆناخی رابردوودا ئامراز و شێوازەکان ئەرک و کاری خۆیان بەجێهێناوە و ئیتر لەمەودا پێویست بە ئامراز و شێوازی دیکە دەکات. بەو واتایە دێت تێکۆشانی پەکەکە تێکۆشانێکی تاکڕەهەند و تاکلایەنە نیییە و هەمەلایەن و هەمەچەشنەیە. ئەمەش لەبیرفراوانی و بیرتیژی پەکەکەوە سەرچاوەی خۆی وەردەگرێت. بۆیە ئەو گۆڕانکارییانەی کەوا پەکەکە لە ستراتیژ و تاکتیک و ئامراز و شێوازی تێکۆشانی خۆی کردووە و دەیکات، یەکێکە لەنهێنیییەکانی پێشکەوتن و مەزنبوون و سەرکەوتنی بەردەوامی پەکەکە.
مسۆگەر پەکەکەش لەسەرەتای تێکۆشانییەوە دەرکی بەوە کردووە کە ئەو تێکۆشانەی بەڕێوەی دەبات، هەر تەنیا لەبەرامبەر رژێمی تورکیا نییە، بەڵکو بەرامبەر هەموو ئەو هێز و دەوڵەتانەشە کە پشتیوانی و هاوکاری ستراتیژی رژێمی تورکیا دەکەن، هەر تەنیا هێزەکانی ناو ناتۆ نییە کە پشتیوانی و هاوکاری ستراتیژی رژێمی تورکیان، بەڵکو چەندین هێز و دەوڵەتی دیکەی دەرەوەی ناتۆش هاوکاری دەوڵەتی تورکیایان کردووە، وەک ئیسرائیل، یۆنان، ئێران سوریا، ئێراق، میسر، روسیا...هتد، هەروەها چەندین هێز و لایەنی باشووری کوردستان بێ سنوور هاوکاری و پشتیوانی پیلانگێڕی و هێرش و شاڵاوەکانی رژێمی تورکیایان کردووە. لەپارچەکانی دیکەی کوردستانیش هەندێک کەس و هێزی کورد بەشێوەیەک لەشێوەکان هاوکار و پشتیوان بوونە بۆ سیاسەتە شەڕانگێزییەکانی رژێمی تورکیا. ئەو هاوکاری و پشتیوانییەی ئەو دەیان دەوڵەت و هێز و لایەنانە دژ بە تێکۆشانی تەڤگەری پەکەکە پەکەکەی گەیاندۆتە ئەو باوەڕییەی کەوا نەک تەسلیم ببێت بەڵکو پێویستە هەمەڕەنگی و هەمەچەشنەیی لە شێواز و ئامرازەکانی تێکۆشاندا پەرەپێبدات. بۆیە پێویستە ئەو راستییەی تێکۆشانی پەکەکە لەبەرچاو بگیردرێت کە پەکەکە خۆی بە تەنیا شێواز و ئامرازێکەوە قەتیس نەکردووە و بەردەوام نوێترین و کاراترین ئامراز و شێوازەکانی تێکۆشانی داهێناوە و پەرەپێداوە. ئەمەش یەکێکە لە نهێنییەکانی سەرکەوتنی تەڤگەری پەکەکە. بۆیە دەتوانین بڵێین کە؛ پەکەکە تەڤگەری داهێنانەکانە. هەروەها پەکەکە ئەو تەڤگەرەیە کە بەشێوەیەکی زۆر داهێنەرانە و لێزانانە سوودی لەهەموو میراسی تێکۆشانی ئازادیخوازانەی گەلانی جیهان وەرگرتووە، لە رۆحی تێکۆشانی گەلانی ئازادیخوازدا ورە و باوەڕی و هێزی وەرگرتووە. رۆحی ئازادیخوازی و دژە ستەمکارانەی گیڤاراش یەکێکە لەو رۆحانەی هەمیشە ئامادەگی خۆی لەتێکۆشانی پەکەکەدا هەبووە و هەیە، جا چەکەکانی بێدەنگ بووبن یان وەدەنگهاتبن.
11. هه‌ندێک رایان وایه ده‌كرێ پكك ڕیز له ئۆجه‌لان بگرێ، نه‌ک هه‌رچییه‌ک داوا بکات، وه‌ك بڕیاری ئه‌فسه‌ر بۆ سه‌ربازێک جێ به‌جێ بكرێ! بۆ ئه‌مه چی ده‌ڵێن؟
وەڵام: سەرەتا با ئەوەت بۆ راستبکەمەوە کە هیچ کاتێک پەیوەندی نێوان رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە وەک پەیوەندی نێوان سەرباز و ئەفسەر نەبووە. بەڵکو پەیوەندییەکی هەڤاڵێتییە و لەسەر بنەمای فەلسەفەی ئازادی و تێکۆشان لەپێناو ئازادیدا بونیادنراوە. هەروەها پەیوەندی نێوان رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە وەکو پەیوەندی نێوان سەرکردە و رێبەرە باوەکانیش نییە و ناکەوێتە چوارچێوەی پەیوەندییە بیرۆکراتی و فەرمانبەرێتی و رۆتینی و ئاغا و خوڵامێتییەوە، بەڵکو پەیوەندییەکی رۆحی و فەلسەفییە، پەیوەندییەکی دیالێکتیکی و سروشتییە. من خۆم بۆ ماوەیەک لە نزیکەوە شاهێدی ئەو پەیوەندییە رۆحی و فەلسەفی و هەڤاڵیتییە سروشتییەی نێوان هەڤاڵانی پەکەکە و رێبەر ئۆجەلان بووم و بەچاوی خۆم بینیم کە چەندە بەهەڤاڵێتییەکی دروست و بێگەرد لەگەڵ یەکتردا هەڤاڵێتی دەکەن. تەنانەت ئەگەر کەسێک خواستبێتی بنەما و چوارچێوەی ئەو پەیوەندییە تێکبدات ئەوا رێبەر ئۆجەلان ناڕەزایەتی لەبەرامبەردا دەربڕیوە و نەیهێشتووە شێوازی پەیوەندیی شێخایەتی و موریدایەتیی، ئاغایەتی و خوڵامێتی، ئەفسەرێتی و سەربازێتی بێتەپێشەوە. تەنانەت نەیهێشتووە نزیکترین خزم و کەسی خۆیشی ئەو پەیوەندی خزمایەتی و پەیوەندی خوێنەی هەیە بەهەڵە سوودی لێوەربگرن.
واتا رێبەر ئۆجەلان بنەما و پرەنسیپە فەلسەفییەکانی کردۆتە پێوانە بۆ پەسندکردن و پەسندنەکردنی پەیوەندییەکانی خۆی لەگەڵ دەوروبەرەکەی. پەیوەندیی خۆی لەگەڵ هەڤاڵانی و گەلەکەی لەچوارچێوەی ئەخلاقی ئازادییەوە بونیادناوە و پەرەیپێداوە. یەکێک لەنهێنییەکانی سەرکەوتنی خودی رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە لەسروشتی پەیوەندی نێوانیاندا بەرجەستە دەبێت، کە پەیوەندییەکی بەپێوانە و بەپرەنسیپ بووە و بەدەربووە لە پەیوەندی خوێن و نەسەب و بنەماڵە و خێڵ و بەرژەوەندی شەخسی و پێڕپێڕێتی و بیرۆکراتێتی و رۆتینیات. ناوی ئەو پەیوەندییە رۆحییەی نێوان رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە و گەل پەیوەندی ئاپۆچێتییە. ئاپۆچێتی بریتییە لە بنەماکانی فەلسەفەی ئازادی و ئەخلاقی ئازادی و تێکۆشانی ئازادی و کەسێتی ئازاد و پەیوەندی ئازادی.
وەک لە پرسیارەکەدا بانگەشەی بۆ کراوە؛ ئایا راستە رێبەر ئۆجەلان هەرچی داوای کردووە پەکەکە پێکیهێناوە؟ لەراستیدا ئەگەر هەرچی رێبەر ئۆجەلان داوای کردووە نیوەی ئەو داوایانە پێکهاتبوونایە و جێبەجێ بکرابوونایە ئەوا سەرکەوتنەکانی پەکەکە زۆر لەوە زیاتر دەبوو کە تاکو ئێستا بەدیهێناوە، ئافراندنەکانی زۆر مەزنتر دەبوو لەو ئافراندنانەی کە تاکو ئێستا نیشانیداوە. بۆیە ئەو بانگەشەیەی کەوا گوایە رێبەر ئۆجەلان هەرچی داوای کردووە جێبەجێکراوە، لەگەڵ راستینەی پەیوەندی نێوان رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە یەکانگیر نابێتەوە و گوزارشتی لێناکات.
خاڵێکی دیکەی بنچینەیی هەیە پێمباشە تیشکی بخەمەسەر؛ تەڤگەری پەکەکە تەڤگەرێکی رێبەرایەتییە. تەڤگەرێکە لەلایەن رێبەرێکەوە بنەما فیکری و رۆحی و رێکخستنی و چالاکوانێتییەکەی داهێنراوە و پێشخراوە. ئەو رێبەرەش رێبەر ئۆجەلانە. بۆیە وەک چۆن سروشتی و ئاساییە کە منداڵێک سیما و تایبەتمەندێتی دایک و باوکی وەربگرێت، ئەوا بەهەمانشێوە سروشتی و ئاساییە کەوا پەکەکە سیما و تایبەتمەندێتی فیکری و رۆحی و رێکخستنی و چالاکوانێتی ئەو رێبەرەی وەربگرێت کە ئافراندوویەتی. هەروەها وەک چۆن ئەو منداڵە دوای ئەوەی لەدایک دەبێت بە ژینگەی کۆمەڵایەتی دەوروبەری کاریگەر دەبێت، ئەوا بەهەمانشێوە پەکەکەش بەشێوەیەک لەشێوەکان کاریگەری باش وخراپی هەموو ئەو کەسانەشی لەسەر بووە کە هاتوونەتە ناو ریزەکانییەوە، هەروەها بە ژینگەی فیکری و سیاسی و کولتووری و کۆمەڵایەتی رابردوو و ئێستا کاریگەر بووە و کاریگەریش دەبێت. وەک چۆن ئەو سیما و تایبەتمەندییانەی کەوا منداڵەکە لەکاتی لەدایکبوونیەوە لەدایک و باوکییەوە وەریگرتووە و دەبێتە سیما و تایبەتمەندی سروشتی منداڵەکە و ئەگەر گۆڕانکاری لەو سیما و تایبەتمەندییە خۆڕسکانەی بکرێت ئەوا منداڵەکە لە سروشتی خۆی دەردەچێت، ئەوا بەهەمانشێوە پەکەکەش سیما و تایبەتمەندێتی خۆڕسک و سروشتی خۆی هەیە، کە لەرێبەرە داهێنەرەکەیەوە و لە پێشەنگە مەزنەکانیەوە وەریگرتووە، ئەگەر گۆڕانکاری لەو سیما و تایبەتمەندییانەی بکرێت ئەوا پەکەکەش لەسروشتی خۆی دەردەچێت. وەک چۆن ئەو منداڵە ئەگەر رەنگی پێستی خۆی بگۆڕێت یان رەگەزی خۆی گۆڕێت، ئەوا گۆڕانکاری لەسروشتی خۆی کردووە، ئەوا پەکەکەش ئەگەر بنەما فەلسەفی و رۆحییە ئازادیخوازییەکەی خۆی بگۆڕێت، واتا ئەگەر فەلسەفەی ئازادی و ئەخلاقی ئازادی و کەسێتی و پەیوەندی ئازادی خۆی بگۆڕێت و لێی دووربکەوێتەوە ئەوا پەکەکە لەراستینەی خۆی، لە سروستی خۆی دووردەکەوێتەوە. بەڵام وەک باسم کرد ئاساییە ستراتیژ و تاکتیک و شێواز و ئامرازەکانی خۆی بەگوێرەی پێویست و سەردەمەکان بگۆڕێت و گۆڕانکارییان تێدا بکات.
بۆیە پەیوەندی نێوان رێبەر ئۆجەلان و پەکەکە پەیوەندییەکە لەسەر بنەمای فەلسەفی و رۆحی و رێکخستنی و چالاکوانێتی و تێکۆشان بونیادنراوە، نەک پەیوەندی ئەفسەرایەتی و سەربازێتی. لەهەموویشی گرنگتر پەیوەندییەکە لەسەر بنەمای یەکتر تەواوکردن، نەک یەکتر سڕینەوە. یەکتر تەواوکردنیش هەڤاڵێتییە. بۆیە هەڤاڵێتی کرۆک و جەوهەری پەیوەندی نێوان رێبەر ئۆجەلان و پەکەکەیە. ئەو رێز و خۆشەویستییە جوانەی نێوان رێبەر ئۆجەلان و پەکەکەدا هەیە بنەماکەی هەڤاڵێتییە، پەیوەندی هەڤاڵێتیش لە پەکەکەدا گوازرشت لە ئەخلاقی ئازادی دەکات. بۆیە پێوانەی پەسندکردن و پەسندنەکردنی نێوانیان لەسەر بنەمای ئەو ئەخلاقی ئازادییەیە کە رۆحی پەکەکە پێکدێنێت. لەو چوارجێوەیەدا داواکانی رێبەر ئۆجەلان لە پەکەکە و هی پەکەکە لە رێبەر ئۆجەلان، هەروەها پەسندکردن و پەسندنەکردنی ئەو داوایانەیان لەیەکتری لەسەر بنەمای یەکتر تەواوکردن و هەڤاڵێتییە و پێوانەکەی ئەمەش ئەخلاقی ئازادییە.
12. ئۆجه‌لان 14 ساڵه به‌ته‌نیا ژیان ده‌گوزه‌رێنێت، خۆتان له چه‌ند ساڵی رابردوودا، راتان گه‌یاند، كه توركیا ژه‌هرخواردی كردوه، ئه‌مه‌ش كاری كردۆته سه‌ری؟
وەڵام: کاریگەریی ژەهرخواردکردنەکەی رێبەر ئۆجەلان، زیاتر بایۆلۆژیی بووە و کاریگەری بەسەر جەستەیەوە هەبووە. بۆ نموونە؛ دووچاری تەنگەنەفەسی و قورگ سووتانەوە و دیاردەی جەستەیی هاوشێوە بووە. لەزینداندا رێبەر ئۆجەلان توانی هەموو بنەما فیکری و فەلسەفی و سیاسی و رێکخستنی و چالاکوانێتییەکانی خۆی رەفینە و پاڵاوتە بکات و قووڵتر و فراوانتری بکات و لەو کاریگەرییانەش دایبماڵێ کە لەگەڵ جەوهەرەکەی یەکانگیر نابێتەوە. وەک قانیعی شاعیر دەڵێت؛ "بیری ئازادیم لەزینداندا فروانتر دەبێت..." رێبەر ئۆجەلانیش ئەو شیعرەی قانیعی بە بنەما وەرگرتووە و لەژیانی ١٤ ساڵەی زیندانیبوونی خۆیدا بەرجەستەی کردووە، بێ ئەوەی ئەو شیعرەشی خوێندبێتەوە. واتا وەک بڵێی ئەو شیعرە بۆ رێبەر ئۆجەلان و لەرۆحی ئەوەوە هاتبێتەدەر، نووسراوە.
رێبەر ئۆجەلان جاری یەکەم کە لەسەرەتای ساڵانی حەفتاکاندا بەهۆی پێشەنگایەتیکردنی خۆپیشاندانێکی جەماوەرییەوە، بۆ ماوەی حەوت مانگ زیندانی کرا، لەماوەی ئەو حەوت مانگەی زیندانیبوونیدا بیری لە دامەزراندنی تەڤگەرێکی رێکخستووی کردەوە. ئەمجارەش کە لەمیانەی پیلانگێڕییەکی نێودەوڵەتی و هەرێمی و کوردییەوە زیندانیکرا ئەو تەڤگەرە رێکخستووەی دایمەزراندبوو، وەرچەرخانێکی مەزنی تێدا ئەنجام دا و دەروازەی لەبەردەم قەڵەمبازی مەزنتر کردەوە و پەکەکە و گەلی کوردستانی زیاتر لەسەرکەوتن و ئازادی نزیکتر کردەوە.
بۆیە؛ وەک چۆن زۆربەی پێخەمبەر و بیرمەندە مەزنەکان، لەمیانەی خەڵوەتی درێژخایەن و تەنیاییبووندا، وەرچەرخان و قەڵەمبازی فیکری و فەلسەفی مەزنیان ئەنجامداوە و مێژووی فیکری مرۆڤایەتیان پێشخستووە و دەوڵەمەند کردووە، ئەوا ئەو زیندانیکردنەی رێبەر ئۆجەلان، وێڕای هەموو ئێش و ئازارە مەزنەکان، بووە دەرفەتێک بۆ ئەنجامدانی وەرچەرخانێکی مەزن لە فیکر و فەلسەفەی خۆیدا. بەمەش توانی خودی پیلانگێڕییەکە مایەپووچ بکات کە ئامانجیان: لەناوبردنی فیکری و فەلسەفیانە و تەنانەت جەستەییانەی رێبەر ئۆجەلان بووە و بۆ خۆسەپاندنەوە و درێژەدان بە سیستەمی نکۆڵی و قڕکردن و توانەوەی گەلی کورد و باڵادەستبوون بوو بەسەر خۆرهەڵاتی ناویندا.
بێگومان پیلانگێڕیی زیندانیکردنی رێبەر ئۆجەلان وەک هەڵگەڕانەوەی سیحر بەسەر ساحیردا، ئاوا بەسەر پیلانگێڕاندا هەڵگەڕایەوە و بووە هۆی ئەوەی خودی رێبەر ئۆجەلان و پەکەک و گەلی کوردستان و گەلانی دیکەی خۆرهەڵاتی ناوین دەرەفەتی تێکۆشان و سەرکەوتنی زیاتریان بۆ بڕەخسێت و هەنگاوی قەڵەمبازانە بەرەو پێشەوە بهاوێژن.
مسۆگەر ناکرێ باوەڕ بەو روانینە بکرێت کەوا پێی وایە: "هەر کەسێک زیندانی بکرێت ئیدی ناتوانێت راست بیربکاتەوە." ئەمە روانینێکی هەڵەیە و پێچەوانەکەیشی هەر هەڵەیە کە پێی وایە:"هەموو ئەوانەی لەدەرەوەی زیندانن راست بیردەکەنەوە" راستە ئامانجی هەموو زیندانەکان تەسلیموەرگرتین و کۆنترۆڵکردن و تەنانەت لەناوبردنی خودی کەسێتییە زیندانیکراوەکەیە. بەڵام ئایا ئەو ئامانجەی خاوەن زیندانەکان هەمیشە بەدیهاتووە؟ نەخێر. ئەگەر وابووایە ئەوا ئیتر شتێک نەدەما ناوی تێکۆشان و بەرخۆدان و سەرکەوتنی گەلان بێت، شتێک نەدەما ناوی رووخانی سیستەمە ستەمکارەکان بێت. راستییەکەی ئەوەیە؛ دەکرێ ئامانجی هەموو زیندانەکان لەهەموو وڵات و لەهەموو سەردەمەکاندا وەکو یەک بن یان هاوشێوە بن، بەڵام هەموو کەسێتییە زیندانیکراوەکان ناکرێ وەک یەک بن. بۆیە گرنگ ئەوەیە ئەو کەسێتییەی لەزیندان دایە و زیندانی کراوە کێیە و خاوەن چ تایبەتمەندییەکی فیکری و فەلسەفی و رۆحی و کۆمەڵایەتییە؟
هەڵبەتە کاریگەریی زیندان چ بە ئەرێنی و چ بە نەرێنی بەسەر کەسی زیندانیکراو و تەنانەت هەموو ئەوانەشدا هەیە کە بەشێوەیەک لەشێوەکان پەیوەندییان بە کەسی زیندانیکراوەوە هەیە. هەروەها بەهەمان رادە کاریگەری لەسەر خاوەن زیندانەکانیش دەکات جا چ بە ئەرێنی بێت یان نەرێنی. لەسەر ئەو بنەمایە ناکرێ پێشداوەری و حوکمێکی رەها بەسەر هەموو زیندانیکراوەکاندا بدرێت و بگووترێت؛ 'مادام لە زیندان دایە، کەواتە راست بیرناکاتەوە و نابێت بیر و بۆچوونی کەسی زیندانیکراو بەبنەما وەربگیردرێت'. ئەمە لەگەڵ راستینەی مێژوو و زانست و واقیعدا ناکۆکە. راستییەکەی ئەوەیە؛ کەسێتییە زیندانیکراوەکە چۆن هەڵسوکەوت لەگەڵ دۆخی زیندان و دەرەوەی زیندان و خودی زیندان و کەرستەکانی زیندانیکردن و خاوەن زیندانەکە و ئامانجی زیندانیکردن و هۆکاری زیندانیکردنەکەی دەکات و تەنانەت چۆن هەڵسوکەوت لەگەڵ خودی خۆیدا دەکات و چۆن دەڕوانێتە خەون و خەیاڵ و بیر و باوەڕ و هیواکانی خۆی. چۆن لە ئەرکەکانی خۆی تێدەگات و هەڵسوکەوتی لەگەڵدا دەکات؟ کاتێک کە دەمانەوێت قسە لەسەر کەسێتییەکی زیندانیکراو بکەین و دەخوازین حوکمی لەسەر بدەین ئەوا دەبێت هەموو ئەو پرس و مژارانە لەبەرچاو بگرین، ئینجا دەکرێ بگەینە هەندێک راستی سەبارەت بە خودی ئەو کەسێتییە زیندانیکراوە. چ جای ئەوە ئەو کەسێتییە زیندانیکراوە رێبەری تێکۆشانی ئازادیخوازانەی گەلێک بێت کە تەواوی سیستەمی باڵادەستی جیهان و ناوچەکە نکۆڵی لەهەبوونی دەکەن و لەهەوڵی تواندنەوە و قڕکردنی دابوونە. رێبەرێک کە بە فیکر و ژیان و خەباتی خۆی نوێنەرایەتی ئیرادەی گەلێکی بکات، هەر وا ئاسان نییە بە روانینێکی پێشداوەریانە و رەهایانە حوکمی بەسەردا بدەین و بڵێین: "مادام لە زیندان دایە ئیتر نابێت گوێی لێرابگیرێت و بەقسەی بکرێت..."
لەهەمووشی گرنگتر ئەوەیە؛ ئایا لەماوەی زیندانیبوونی رێبەر ئۆجەلاندا بەقەد گەردێک سازشی لەسەر فیکری ئازاد و ئەخلاقی ئازادی خۆی کردووە تا ئێمە وەها بە گۆترە و بە پێشداوەرییەوە بڕیاری بەلاوەنانی بدەین؟ نەخێر. نەک هەر سازشی نەکردووە، بەڵکو فیکر و ئەخلاق و تێکۆشانی ئازادی خۆی قووڵتر و فراوانتر و مەزنتر کردووە. لەلایەکی دیکەوە؛ هەموو بەرهەمە فیکرییەکانی و تەواوی قسە و لێدوانەکانی لەزینداندا کە دەربڕی بۆچوون و هەڵوێستەکانیەتی و زیاتر لە پازدە هەزار لاپەڕەیە، هەمووی لەبەردەست دایە و هەموو کەسێک دەتوانێت بیخوێنێتەوە، لەکۆی هەموویدا، با بێین هەڵسەنگاندن و شرۆڤەی زانستی و واقیعیانەیان لەسەر بکەین و لایەنە زانستی و نازاسنتییەکان، باش و خراپەکان، راست و هەڵەکان، جوان و بەکەموکوڕییەکانی دەستنیسان بکەین و ئینجا با حوکم و بڕیاری خۆمانی لەسەر بدەین. ئەگەرنا قەڵەمبەدەستی وەها هەن کە دوو لاپەرەی تێزە فیکرییەکانی رێبەر ئۆجەلانی نەخوێندۆتەوە کەچی دەڵێت:" نابێت گوێ لە ئۆجەلان بگیردرێت، نابێت پەکەکە و گەلی کورد گوێ لە ئۆجەلان بگرن..." ئایا ئەم جۆرە حوکمدان و بڕیاردانە چ پەیوەندییەکی بە ویژدان و واقیعیبوون و زانستیبوونەوە هەیە؟ چ پەیوەندییەکی بە ئەخلاقی ئازادی و بیروڕای ئازادەوە هەیە؟
13. تا چه‌ند لاتان ئاسایه ره‌خنه له سیاسه‌تی په‌که‌ک، یان سه‌رۆكی پكك بگیرێت!؟ ئایا راسته که ئیوه پێتان وایه ئۆجه‌لان له ده‌ره‌وه‌ی ره‌خنه‌یه، به‌تایبه‌تی ئیستا سه‌رنج له‌سه‌ر ئه‌وه ده‌درێ كه ئۆجه‌لان له زینداندایه و له‌دنیای سه‌رده‌م و كه‌مترین هۆكاری راگه‌یاندن دابراوه، له یان که‌مترین که‌ره‌سته‌ی راگه‌یاندنی له‌به‌رده‌ستدایه، ئه‌وه‌ی پێشی ده‌گات، ده‌بێت به کۆنتڕۆڵی میت و پۆلیستی تورکییدا بڕوات بۆ نمونه (ته‌نیا كه‌ناڵه‌كانی توركیا كه هه‌واڵه‌كانی له‌گه‌ڵ سیاسه‌ت و به‌رژه‌وه‌ندی حکومه‌تی تورکیایه و ناچێته ده‌رێ) ته‌نها رێگا به‌وانه ده‌ده‌ن که ئۆجه‌لان سه‌یریان بکات؟
وەڵام: وەکو لەسەرەوە باسمکرد؛ راست نییە و بێ ویژدانییە کەوا بەبێ خوێندنەوە و هەڵسەنگاندن و شرۆڤەکردنی تێزە فیکری و فەلسەفییەکان راوبۆچوون و پرۆژە سیاسییەکانی رێبەر ئۆجەلان و بەبێ بینینی هەڵوێستەکانی، قسە لەسەر رێبەر ئۆجەلان و هیچ رێبەر و بیرمەندێکی دیکە بکرێت، جا ئەو قسەیە باش بێت یان خراپ، ستایش بێت یان رەخنە. بۆیە هەر کەسێک خوازیاری قسەکردنە لەسەر رێبەر ئۆجەلان با بەلایەنی کەم بنەما فیکری و فەلسەفی و سیاسییەکانی بناسێت و لەهەمانکاتیشدا لێیتێبگات، ئەوکاتە دەتوانێت راوبۆچوونی خۆی راشکاوانە دەرببڕێت، بەدوور لە رکوکینە و دیماگۆژیانە، لەهەمانکاتدا بەدوور لە سۆزی بێبنەما و رووکەشی.
سەبارەت بەکاریگەرییەکانی زیندان لەسەر رێبەر ئۆجەلان لە وەڵامی پرسیاری رابردوودا قسەم لەسەری کرد و دووبارەکردنەوەی بەپێویست نازانم. بەڵام دەمەوێ ئەو راستییە بخەمەڕوو کە؛ کەسانێکی زۆر هەموو ئامرازەکانی زانیاری وەرگرتن و گەیشتن بە زانیاریان لەبەردەست دایە، هەر لە ئەنتەرنێت و تەلەفۆن و سەتەلایت و راگەیاندنە بیستراو و بینراو و نووسراوەکانەوە بیگرە تا دەگاتە هەبوونی فراوانی تۆڕی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانی بۆ دابین و مسۆگەر کراوە، کەچی توانستی ئەوەی نییە هەڵسەنگاندنێکی راست و واقیعی لەسەر رووداوێک یان بابەتێک بکات. ئەمە پەیوەندی بە خودی کەسەکەوە هەیە چۆن و بە چ شێوەیەک هەڵسوکەوت لەگەڵ ئەو بڕە زانیارییە دەکات کە پێیگەیشتووە و چۆن و چ دەرئەنجامێکی لێوەردەگرێت؟ ئەو مەسەلانە مەسەلەی رێژەیین و رەها نیین. گرنگ چۆنییەتی هەڵسوکەوتکردنە لەگەڵ زانیارییەکان، نەک چی و چەند و چۆن زانیاری بە کەسێک دەگات.
14. ئێمه چه‌ند به‌ڵگه‌یه‌کمان له‌به‌ر ده‌ستدایه، که ئه‌وانه‌ی ره‌خنه‌یان له ئۆجه‌لان یان پكك به‌گشتی گرتووه، رووبه‌رووی بایكۆتی راگه‌یاندن بوونه‌ته‌وه، له‌م بارهیهوه ئایا ئه‌مه بڕیاری سه‌ره‌وه‌یه، یان به‌بێ ئاگا ئه‌وه ره‌فتاری كادیره‌كانی راگه‌یاندنتانه؟ چونكه ئه‌و ره‌فتاره بۆ هه‌ندێک له چاودێران سیگناڵێكه كه له ئاینده ی دیموكراسیتان به گومان بن؟
وەڵام: جارێ بەرلەهەموو شتێک ئەوەندەی من بیزانم؛ جگە لە رۆژنامەی (سەرخۆبوون) هیچ ئۆرگانێکی دیکەی فەرمی پەکەکە نییە. راستە تێکۆشانی ئازادی پەکەکە دەرفەتی ئافراندن و پێشخستنی دەیان و سەدان دامودەزگای راگەیاندنی نەتەوەیی و دیموکراتی بۆ گەلی کورد خوڵقاندووە و ئەمەش شانازییەکی مەزنە بۆ تێکۆشانی پەکەکە. واتا ئەو دامودەزگا راگەیاندنیانە بەرهەمی خەبات و بەرخۆدانی گەلی کوردە بە پێشەنگایەتی پەکەکە. نەک ئۆرگانی فەرمی خودی پەکەکە بن. ئەو دامودەزگا راگەیاندنیانە لەسەر بنەمای نەتەوەیی و دیموکراتی کاری راگەیاندنی خۆیان بەڕێوە دەبەن و پڕەنسیپە گشتییەکانی ئەخلاقی راگەیاندنی جیهانی و پیشەیبوونی کاری راگەیاندنیش لەبەرچاو دەگرن.
لەوانەیە لەمڕووەوە کەموکوڕی و هەڵە روویاندابێت و رووشیانداوە، مادام مرۆڤ کاردەکات هەڵە و کەموکوڕیشی لێدەردەکەوێت. بەڵام گرنگ ئەوەیە هێڵی گشتی ئەو دامودەزگا راگەیاندنیانە بەئاراستەی ئازادی، یەکسانی، دادپەرەوەری، دیموکراتی بێت و سیاسەتی راگەیاندنی خۆی لەسەر بنەمای نەتەوەیی دیموکراتی بەڕێوە دەبات.
هەندێک کەسیش هەن، دەخوازن ئەو مینبەرانەی راگەیاندن بۆ مەرام و مەبەستی شەخسی خۆیان بەکاربێنن و ئەگەر پێیان بگووترێ: "فەرموو ئەمە مینبەرەکە و ئازادنە قسەی تێدا بکە و راوبۆچوونی خۆتی تێدا دەرببڕە" ئەوا یەکسەر دەست بە جنێو و دەستەواژەی دەرەوەی ئەخلاقی راگەیاندنی دەکات، بێ ئەوەی شیکردنەوەیەک یان هەڵسەنگاندن و رەخنەیەکی لەسەر ئەو نەیارەی هەبێت کە جنێوی پێدەدات. ئایا دەزگایەکی راگەیاندنی کە بەرهەمی خەبات و تێکۆشانی گەلێک بێت، گونجاوە بێیت و بیکەیتە مینبەرێک بۆ جنێودان و مەرامی شەخسی؟
مسۆگەر ئەو دامودەزگا راگەیاندنە ئازادیخوازانەی کوردان هی هەموو کوردێکی ئازادیخوازە، ئەو کەسانەی لەو دەزگا راگەیاندنیانەدا کار دەکەن، لەدڵسۆزی و وڵاتپارێزی و شۆڕشگێڕێتی خۆیانەوە کاردەکەن. بەڵام ئەمە ئەوە ناگەیەنێت کە کەموکوڕی و هەڵە و هەڵسوکەوتی شەخسی رووینەدابێت یان روونادات. روویانداوە و لەوانەیە لەمەودواش رووبدەن. پێویستە رەخنەبکرێت و راستبکرێتەوە. گرنگ ئەوەیە چۆن بتوانرێت ئەو هەڵە و کەموکوڕییانە راستبکرێنەوە و پەرە بە کارە راگەیاندنییەکە بدرێت و لە رێبازی ئازادیخوازانەی خۆی دوورنەکەوێتەوە. نەک کەموکوڕییەک یان هەڵەیەک ببێتە بیانووێک بۆ هێرشکردنە سەر تێکۆشانی گەل و تەڤگەری ئازادیخوازی و خەتێکی راست و چەپ بەهەموو ئەو رەنجە بدرێت کە ئەو دامودەزگا راگەیاندنانەیان ئافراندووە، هەموو رەنج و ماندووبوونی کەسانی ناو ئەو دامودەزگا راگەیاندنیانە بسڕدرێتەوە. ئەمەش بۆ خۆی کەموکوڕی و هەڵەیە.
15. کاتێک هەزاران کەس لە زیندانەکانی تورکیادا مانیان لە خواردن گرتبوو لەگەڵ مەرگدا ڕووبەڕووبونەوە، لە پڕێکدا محەمەدی برای ئاپۆ هاتوو ووتی زیندانییه‌کان با مانگرتنەکەیان بشکێنن. ئاپۆ لە ناو نووسراوەکانیدا ڕەخنەی جدی لە بنەماڵە دەگرێ ، ئەی ئەوە چییە برایەکی ئاپۆ پەیامێکی ئاوا ئاراستەی زیندانییه‌کان بکات؟ ئەی نەدەکرا ئەو پەیامە لەڕێگەی پارێزەرەکانی خۆیه‌وه یاخود لە ڕێگەی قەندیلەوە، یان هەر نەبێت لە ڕێگای پەرلەمانتارە ئازاکانی کوردەوە بکرایه؟
وەڵام: سەرەتا با ئەوەت بۆ راستبکەمەوە کە محەمەدی برای خۆی قسەیەکی وەهای نەگووتوە، بەڵکو قسەی رێبەر ئۆجەلانی لەزیندانەوە گواستۆتەوە، رۆڵی محەمەد هەر ئەوەندە بووە کە قسەکەی لەزیندانەوە گواستۆتەوە بۆ دەرەوەی زیندان. ئایا ئەمە بنەماڵەگەرێتییە؟. نەخێر، لەو باوەڕەدام ئەگەر تۆش چووبایت، یان هەر کەسێکی دیکەی دڵسۆز چووبایە رێبەر ئۆجەلان هەر داوای لێدەکرد کە ئەو قسە و داوایەی بۆ دەرەوەی زیندان بگوازێتەوە. چونکە رێبەر ئۆجەلان نەیدەخواست دوای ئەوەی پەیامی ئەو مانگرتنە گەیشتە ئامانجەکانی خۆی کە هوشیارکردنەوەی رای گشتی جیهان و فشارخستنە سەر دەوڵەتی تورکیایە، ئەو مانگرتنە مەرگی هەڤاڵانی خۆی لێبکەوێتەوە، واتا پەیامەکەی رێبەر ئۆجەلان بۆ مانگرتووان پەیامێکی ژیاندۆستانە بوو، بۆ ئەوەی رێگە لە مەرگی هەڤاڵانی خۆی بگرێت. ئایا گەیاندنی پەیامێکی ژیاندۆستانە تاوانە؟ بنەماڵەگەرێتییە؟ خزمخزمێنیە؟ نەخێر. مرۆڤ دەبێت بەدوای جەوهەر و ناوەرۆک و ئامانجی پەیامەکە و داواکەی رێبەر ئۆجەلاندا بگەڕێت نەک کێ ئەو پەیام و داوایەی گەیاندووە. ئەرێ گەیاندنی پەیامێکی ژیاندۆستانە و هەڤاڵانەش بەرەوا نازانرێت؟
هەروەها محەمەدی برای و خوشکەکانی بەگوێرەی یاسا مافی ئەوەیان هەیە سەردانی رێبەر ئۆجەلان بکەن. رێبەر ئۆجەلانیش بەردەوام ئەو سەردانانەی بنەماڵەکەی بۆ خزمەت و راژەی نەتەوەیی بەکاری دێنێت و دەیەوێت زۆرترین پەیام و راوبۆچوونەکانی خۆی بگەیەنێتە هەڤاڵانی و گەلەکەی. واتا برا و کەسوکارەکەیشی دەخاتە خزمەتی گەلەکەی و تەڤگەرەکەی، نەک بە پێچەوانەکەی. ئایا لەمەدا هیچ نەنگی و هەڵەیەک هەیە؟ هیچ تاوان و هەڵەیەک هەیە؟ نەخێر.
16. بۆچی پارتی کرێکاران زۆر خۆی بێدەنگ کرد لە کاتی 17ی شوباتدا و هیچیان نەوت؟ کەچی کاتێک مەسعود خۆی گەیاندە کەرکوک ته‌نها بۆ وێنەگرتن، ئیتر پەکەکە ووتی: ئامادەین هێز بنێرێن بۆ کەرکوک، داخۆ مەسعود گرنگە لای پەکەکە یاخود خه‌ڵکی باشور؟
وەڵام: ئەوەندەی من بیزانم و ئاگادار بم ئەوکاتە چەندین لێدوانی ئۆرگانەکانی کەجەکە سەبارەت بە رووداوەکانی ١٧ی شوبات هەبوو و پشتیوانی لە داخوازییە رەواکانی گەلی کردووە و دژی بەکارهێنانی زەبروزەنگ و توندوتیژی بووە. بەڵام ئەگەر لێدوانەکان بەدڵی هەندێک لایەنی ناو دەسەڵات یان ناو ئۆپۆزسیۆنی ناو پەرلەمان نەبووە ئەمەیان شتێکی دیکەیە. پەکەکە یان کەجەکە خاوەن روانین و بۆچوونی سیاسی خۆیەتی و بەگوێرەی بەرژەوەندییە نەتەوەیی و دیموکراتییەکان لێدوان دەدات و هەڵسوکەوت دەکات. هەندێک کەس و لایەن هەن هەمیشە چاوەڕێن پەکەکە و کەجەکە بەگشتی بەگوێرەی دڵی ئەوان لێدوان بدات و هەڵسوکەوت بکات، نەک بەگوێرەی بەرژەوەندی باڵای نەتەوەیی و ئەخلاقی دیموکراتی.
لەوەش گرنگتر ئەوەیە؛ پەکەکە هەر تەنیا تەڤگەری باکوور نییە، بەڵکو تەڤگەرێکی نەتەوەیی دیموکراتیشە، وەک چۆن هی باکوورە، بەهەمانشێوە هی باشوور و رۆژئاوا و رۆژهەڵاتیشە. نەیارانی پەکەکە هەمیشە خواستوویانە وێنایەکی وەها بە پەکەکە بدەن کە تەنیا بۆ باکوور تێکۆشان دەکات، بەڵام ئەمە تەواو لەگەڵ راستینەی نەتەوەیی پەکەکەدا پێچەوانەیە. پەکەکە وەک چۆن دەڕوانێتە ئامەد وەهاش دەڕوانێتە موسڵ و کەرکوک و دهۆک و کرمانشان و مهاباد و عەفرین و قامشلۆ. وەک چۆن بەرگری لە باکوور دەکات، وەهاش بەرگری لە باشوور و رۆژهەڵات و رۆژئاوا دەکات. لەکوێش پێویست بێت بۆ ئەوێش هێز دەنێرێت. بەڵام پەکەکە خۆی بە موڵکی کوردستان و گەلەکەی دەزانێت. نەک کورد و کوردستان بە موڵک و پاوانی خۆی بزانێت، وەک هەندێک هێز و لایەن پێیان وایە کوردستان و کورد موڵکی باوکی ئەوانە و چۆنیان بوێت وەها هەڵسوکەوتی لەگەڵدا دەکەن و ناشهێڵن کەس کار و خەباتی بۆبکات. بۆیە بۆ پەکەکە گەل و وڵات پێوانەیە، نەک فڵان و فیسار کەس و فڵان و فیسار لایەن. پەکەکە بەپلەی یەکەم گوێ لە گەلەکەی دەگرێت، بۆ گەلەکەی تێدەکۆشێت و بۆ هیوا و ئاوات و ئامانجەکانی گەلەکەی، بۆ بەرگریکردن لە گەلەکەی لەدایکبووە. ئەوەی یەک گەرد پەکەکە بناسێت و لێیتێبگات دەزانێت کە پەکەکە لەمێژوو و رۆژگاری ئەمڕۆ و لەداهاتووشدا ئەوەی سەلماندووە و دەیسەلمێنێت کە پەکەکە تەڤگەرێکی نەتەوەیی دیموکراتییە، بەهەمانشێوەش تەڤگەرێکی تاکی ئازاد و ژنانی ئازاد، تەڤگەری چین و توێژە رەنجدەر و چەوساوە تێکۆشەرەکانە، تەڤگەری گەلانی ژێردەستی ئازادیخوازە، تەڤگەری ژینگەپارێزی و مرۆڤایەتییە.
17. حەزدەکەین وەڵامی ئەم گرتە ڤیدۆیەشمان بده‌نەوە کە پەرلەمانێکی پارتی، ئاپۆ و پەکەکە تۆمه‌تبار ده‌کات
وەڵام: ئەو دیمەنە ڤیدیۆییە خۆی گوزارشت لە قێزەونی خۆی دەکات و شایستەی ئەوە نییە قسەشی لە سەر بکرێت.
نووسەرەکان خۆیان بەرپرسیارێتی وتارەکانی خۆیان هەڵدەگرن، نەک کوردستانپۆست
